giáo trình mô đun thu hái và tiêu thụ hoa lily hoa loa kèn

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN
THU HÁI VÀ TIÊU THỤ HOA
LILY, LOA KÈN
MÃ SỐ: MĐ06
NGHỀ TRỒNG HOA LILY, LOA KÈN
Trình độ: Sơ cấp nghề
Hà Nội, năm 2013
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 06
2
LỜI GIỚI THIỆU
Hoa Lily, loa kèn là sản phẩm đặc biệt, giá trị của hoa phụ thuộc nhiều vào
thời kỳ thu hoạch. Hoa đến tay người tiêu dùng phải là hoa tươi đẹp, không dập
nát, chất lượng tốt, đáp ứng được nhu cầu của người mua. Vì vậy, vấn đề thu hái,
bảo quản hoa sau thu hoạch rất cần thiết.
Được sự phân công của Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn chúng tôi
biên soạn giáo trình nghề Trồng hoa Lily, hoa Loa kèn dựa trên các khảo sát thực
tế, kinh nghiệm thực tiễn trong sản xuất để biên soạn thành giáo trình nghề Trồng
hoa Lily hoa Loa kèn, trong đó mô đun thu hái và tiêu thụ hoa Lily, hoa Loa kèn
nhằm giới thiệu cho người học, các hộ nông dân, các cơ sở sản xuất hoa thực hiện
thu hái, bảo quản đúng kỹ thuật để nâng cao giá trị của sản phẩm hoa và có
những định hướng về tiêu thụ sản phẩm để người trồng hoa Lily, hoa loa kèn có
thể chủ động tiêu thụ sản phẩm một cách tốt nhất và có chiến lược lâu dài để phát
triển nghề.
Mô đun thu hái và tiêu thụ hoa Lily, hoa Loa kèn gồm 3 bài:

Bài 1: Giới thiệu cơ bản về cây hoa Lily, hoa Loa kèn
Bài 2: Bảo quản sản phẩm hoa
Bài 3: Tiêu thụ sản phẩm hoa Lily, hoa Loa kèn
Trong quá trình biên soạn, chúng tôi có sử dụng các tài liệu của các đồng
nghiệp khác để cung cấp thêm thông tin cho người trồng hoa Lily, hoa loa kèn.
Chúng tôi xin chân thành cám ơn Vụ tổ chức cán bộ - Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn, Trường Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông lâm Bắc Bộ,
các hộ gia đình và cơ sở sản xuất và kinh doanh hoa Lily đã tài trợ kinh phí, nhiệt
tình đóng góp ý kiến để chúng tôi hoàn thành được giáo trình này.
Mặc dù đã cố gắng song trong quá trình biên soạn giáo trình sẽ không tránh
khỏi những khiếm khuyết. Rất mong được sự đóng góp ý kiến quý báu, của hội
đồng thẩm định giáo trình, các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật trong ngành và các
thành viên có liên quan, về nội dung cũng như cách trình bày để giáo trình hoàn
thiện hơn, góp phần vào sự nghiệp đào tạo nghề cho nông dân nói riêng và sự
phát triển của nghề Trồng hoa Lily, hoa Loa kèn nói chung.
Xin chân thành cảm ơn!
Nhóm biên soạn
1. Trịnh Thị Nga
2. Bùi Thị Hương Phú
3. Phan Thị Thu Trang

3
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC TRANG
1.1. Lập kế hoạch tiêu thụ sản phẩm 32
1.2. Lựa chọn các hình thức tiêu thụ sản phẩm và tổ chức mạng lưới tiêu thụ sản
phẩm 34
4
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN:
THU HÁI VÀ TIÊU THỤ HOA LILY, HOA LOA KÈN

Mã mô đun: MĐ 06
Giới thiệu mô đun
- Mô đun 06: “Thu hái và tiêu thụ hoa Lily, hoa Loa kèn” có thời gian học
tập là 48 giờ, trong đó có 6 giờ lý thuyết, 36 giờ thực hành và 6 giờ kiểm tra.
- Mô đun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực
hiện các công việc: Xác định thời điểm thu hoạch, kỹ thuật thu hoạch, phân loại,
bảo quản và tiêu thụ hoa Lily hoa Loa kèn đạt hiệu quả.
- Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan để đánh giá lý thuyết và kiểm
tra kỹ năng nghề thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và
theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên.
5
Bài 1: THU HOẠCH HOA LILY , HOA LOA KÈN
Mã bài: MĐ 06-01
Mục tiêu
- Xác định được thời điểm thu hái, sản lượng dự kiến của cây hoa lily,
hoa Loa kèn;
- Lựa chọn được phương pháp thu hoạch hợp lý nhất;
- Thưc hiện thu hoạch cây hoa Lily, hoa Loa kèn đúng kỹ thuật;
- Có ý thức bảo vệ cây hoa và bảo quản dụng dụ thu hoạch.
A. Nội dung của bài
1. Chuẩn bị thu hoạch
Công việc chuẩn bị trước thu hoạch là việc làm rất quan trọng và cần thiết
trong quá trình thu hoạch hoa bởi sản phẩm hoa khác với những sản phẩm nông
nghiệp khác giá trị của nó được quyết định bởi vẻ đẹp của hoa.
Để có được một cành hoa cắt, một chậu hoa Lily, hoa Loa kèn đẹp đến tay
người tiêu dùng thì từ khâu chuẩn bị giống, trồng, chăm sóc cho đến thu hoạch
bảo quản đều phải được thực hiện đúng quy trình kỹ thuật và có vai trò như nhau.
Nếu kỹ thuật trồng trọt có tốt nhưng khâu thu hoạch bảo quản không đảm
bảo ( thu hoạch làm hoa dập, nát, xây xát, gẫy thân, cành, lá, hoa…) thì sản phẩm
hoa không còn giá trị như ban đầu giảm giá trị thẩm mỹ và giá thành sản phẩm.

Do vậy, để cho khâu thu hoạch và bảo quản có thể thực hiện tốt, an toàn, đúng kỹ
thuật thì công việc chuẩn bị tốt các điều kiện cần thiết đóng vai trò rất quan trọng.
1.1. Xác định năng suất trước thu hoạch
Việc ước đoán sản lượng của các loại hoa Lily, hoa Loa kèn phải căn cứ
vào rất nhiều thông tin về thời tiết, dịch bệnh, thời điểm tiêu thụ, Bên cạnh đó,
chúng ta có thể dự đoán sản lượng của các loại hoa hoa Lily, hoa Loa kèn cho
năm tới dựa trên các số liệu thống kê về sản lượng trong quá khứ nếu các điều
kiện cơ bản không thay đổi đáng kể. Bảng thống kê về sản lượng hoa thu hoạch
được lập theo từng tháng trong năm theo mẫu sau:
Tháng Năng suất (cành/1000m
2
)
1
2
3
4
5
6
6
Bình quân
Độ lệch chuẩn
Hệ số phân tán

Hình 6.1.1. Kiểm tra vườn hoa Loa kèn trước khi thu hoạch
Đây là một việc rất cần thiết để có kế hoạch chủ động tiêu thụ sản
phẩm hoa Lily, hoa Loa kèn
Hình 6.1.2. Kiểm tra vườn hoa Lily trước khi thu hoạch
7
1.2. Chuẩn bị nguồn lao động
Việc xác định nguồn nhân lực cần thu hái phải căn cứ vào năng suất thu

hoạch, kế hoạch tiêu thụ và năng suất làm việc của nhân công… để chuẩn bị cho
đầy đủ.
Đối với các cơ sở sản xuất hoa lớn, liên tục sản xuất quanh năm có nguồn
nhân lực làm việc thường xuyên nên bố trí nhân lực làm việc chuyên môn hóa
trong quá trình thu hái (bộ phận chuyên cắt cành, bộ phận làm sạch sơ bộ, bộ
phận vận chuyển, bao gói…).
Nhưng cũng cần phải tính đến các trường hợp phát sinh, đột xuất…nhân
công nghỉ thì phải có nguồn thay thế, những nhân công thay thế này nên bố trí
làm những khâu đơn giản, ít liên quan đến kỹ thuật, kinh nghiệm. Nếu cần thiết
phải thực hiện cầm tay chỉ việc, hướng dẫn họ cẩn thận trước khi tiến hành.
Đối với các cơ sở sản xuất nhỏ, mang tính thời vụ nhất là trồng hoa ở quy
mô gia đình thì việc chuẩn bị nguồn lực trước thu hái lại càng phải quan tâm
nhiều hơn.
Cần phải xác định được năng suất thu hoạch của mỗi đợt để huy động
nguồn nhân lực gia đình cho đầy đủ, nếu không huy động được thì phải có kế
hoạch thuê nhân công.
Trong điều kiện cho phép, có thể thuê những người có kinh nghiệm (là
những nông dân trong vùng, những người trồng hoa khác.
1.3. Chuẩn bị dụng cụ, phương tiện
Trên thế giới, một số nước có nền sản xuất hoa tiên tiến như Hà Lan, Pháp,
Bungari,…khâu thu hoạch của họ được cơ giới hóa bằng máy móc và các phương
tiện hiện đại.
Chỉ có khâu cắt hoa, làm sạch sơ bộ là do con người thực hiện còn lại các
quá trình khác như vận chuyển sử dụng băng chuyền, xe chở nhỏ đến khu vực
làm sạch, đóng gói, bảo quản đều được chuyên môn hóa bằng máy móc.
Thực tế của nghề trồng hoa nói chung và nghề hoa Lily, hoa Loa kèn của
nước ta hiện nay tất cả các khâu từ trồng cho đến thu hoạch và bảo quản chủ yếu
là thực hiện thủ công. Nên các dụng cụ và phương tiện cần cho quá trình thu
hoạch hoa Lily, hoa Loa kèn cũng chủ yếu là các dụng cụ thủ công như: găng tay,
lưới bao tóc, quần áo bảo hộ lao động, giày, dép, ủng, các chất tẩy rửa để vệ sinh

dụng cụ, nhà đóng gói, các thiết bị và dụng cụ để cắt cành (kéo cắt cành, máy cắt
cầm tay ), dụng cụ chứa đựng (xô, thùng, ), vật liệu bao gói (túi giấy, PE )
8



Hình 6.1.3. Bảo hộ lao động
9

Hình 6.1.4. Các loại kéo cắt cành
2. Thu hoạch hoa Lily, hoa Loa kèn
2.1. Xác định thời điểm thu hoạch
- Độ chín thu hoạch còn được gọi là độ chín thu hái. Đó là độ thành thục
của nông sản mà ứng với nó, nông sản đáp ứng được một nhu cầu bảo quản và
chế biến nào đó.
- Đối với hoa Lily, hoa Loa kèn cắt cành nên thu hoạch khi bông đầu tiên
từ dưới lên phía ngọn bắt đầu phình to và có màu.
Hình 6.1.5. Hoa Lily đạt tiêu chuẩn thu hái
- Nếu vì lý do nào đó để hoa nở mới tiến hành thu hái thì sẽ gặp nhiều khó khăn:
10
+ Cánh hoa sẽ bị dập nát làm giảm giá trị thẩm mỹ, giá trị kinh tế của cây
hoa
+ Quá trình thu hái, phân loại và bao gói sẽ gặp khó khăn
+ Giảm khả năng tiêu thụ hoặc nếu có tiêu thụ được thì giá thành giảm đi
rất nhiều.
=> Vì vậy khi hoa đạt tiêu chuẩn thu hái thì phải tiến hành thu hái ngay,
nếu chưa tiêu thụ kịp thời thì sẽ tiến hành bảo quản, sau đó tiếp tục tiêu thụ.
Hình 6.1.6. Hoa Lily quá thời điểm thu hoạch
Hình 6.1.7. Hoa Loa kèn đạt tiêu chuẩn thu hái
11

Đối với hoa cắt, thời gian thu hái có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi nó có
ảnh hưởng rất lớn đến độ bền của hoa.
Thời gian thu hoạch hoa tốt nhất vào buổi sáng sớm khi cành hoa còn sung
nhựa, nhiều nước hay vào lúc chiều râm mát để tránh sự bốc hơi nước của hoa.
Tránh thu hoạch hoa vào giữa trưa vì lúc này nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh
sẽ làm cho cành hoa héo tàn nhanh.
Thời gian thu cắt tốt nhất với Lily, Loa kèn là lúc nụ thứ nhất dưới gốc
phình to và có màu.
2.2. Kỹ thuật thu hái
2.2.1. Kỹ thuật thu hái hoa cắt
Hoa Lily, hoa Loa kèn là sản phẩm của ngành nông nghiệp nên rất cần một
công nghệ bảo quản sau thu hoạch để giữ cho hoa bền, lâu tàn.
Trong điều kiện khí hậu Việt Nam thích hợp cho việc canh tác hoa Lily,
hoa Loa kèn, nhưng với điều kiện khí hậu nóng ẩm đó cũng dễ ảnh hưởng đến
chất lượng hoa Lily, hoa Loa kèn .
Trên thực tế, đa số nông dân cắt hoa và giao hoa ngay trên những phương
tiện vận chuyển thô sơ, không có kho mát hay phòng mát và cũng chưa có dụng
cụ chứa dinh dưỡng để cắm mỗi cành hoa vào để giữ cho hoa lâu tàn.
Việc đề xuất quy trình thu hái là một trong những khâu quan trọng đảm
bảo chất lượng của hoa và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của thị trường tiêu thụ.
Các bước tiến hành khi thu hái:
- Vệ sinh dụng cụ, bao bì sử dụng để bao gói và vệ sinh nhà đóng gói
+ Các thiết bị, dụng cụ và nhà đóng gói cần được làm sạch trước khi thu
hái để hạn chế sự lây nhiễm mầm bệnh trong quá trình xử lý sau thu hoạch.
+ Có thể sử dụng các chất tẩy rửa để vệ sinh dụng cụ và nhà đóng gói. Một
số loại chất tẩy rửa được sử dụng:
Khí Clo
Hypoclorit
(Na, K, Ca
hypoclorit)

Chloramin
Các hợp chất
Ammonium
Nồng độ 20-200ppm 25-200ppm 25-200ppm 200ppm
Dạng sử
dụng
Khí nén
Bột tốt hơn
lỏng
Bột
Dung dịch đậm
đặc
Hoạt lực Cao Cao Cao Khác nhau
Độ độc hại Thấp Thấp Thấp Không
Tính ổn Tốt Tốt Tốt Rất tốt
12
định
- Vệ sinh cá nhân:
Khi phân loại, đóng gói hoa để xuất khẩu thì công nhân phải áp dụng đúng
quy trình lao động về vệ sinh cá nhân để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho sản
phẩm hoa.
Bảo hộ lao động và tư trang cá nhân như: Giày, dép cũng phải được làm
sạch để tránh nguồn lây nhiễm vào phòng bao gói.
- Thiết bị và dụng cụ:
- Kỹ thuật thu hái
+ Dùng dao sắc để cắt, tốt nhất là cắt cách mặt đất 10-15cm, để lại 5 6
lá/cây không nên cắt hoa quá thấp để cho củ lớn thêm.
+ Thu hái nhẹ nhàng bằng cách cầm nghiêng cuống hoa và cắt nhẹ nhàng
tại vị trí sát gốc cuống hoa
+ Sau khi cắt, ngâm ngay 1/3 cuống hoa vào nước sạch hoặc dung dịch

dinh dưỡng đã được pha chế sẵn để cho cành hoa không bị mất nước.
+ Sau khi cắt cần phân cấp và buộc hoa lại thành từng bó từ 5 10 cành rồi
đem về nơi sơ chế và đóng gói


Hình 6.1.8. Thu hái hoa Loa kèn
13
Hình 6.1.9. Thu hái hoa Lily
Hình 6.1.10. Quy trình thu hoạch hoa cắt cành
2.2.2. Kỹ thuật thu hoạch hoa trồng chậu
Trong thực tiễn sản xuất hoa Lily, hoa Loa kèn hiện nay, nếu mục đích tiêu
thụ hoa là chậu thì ngay từ đầu các nhà sản xuất sẽ tiến hành trồng củ từ trong
14
chậu bởi kỹ thuật trồng và chăm sóc hoa trong chậu cũng tương đối đơn giản và
dễ thực hiện.
Kỹ thuật trồng thoa Lily, hoa Loa kèn rong chậu chỉ khác với trồng trên
nền đất là phải chuẩn bị giá thể để đưa vào chậu cẩn thận, đầy đủ và kỹ hơn so
với trồng trên nền đất và khâu thực hiện trồng củ giống vào trong chậu cũng phức
tạp hơn so với trồng củ giống trên luống nhưng khâu chăm sóc và thu hoạch có
phần thuận lợi hơn so với trồng trên nền đất.
Hoa Lily, hoa Loa kèn trồng trong chậu đến thời điểm thu hoạch không
phải tốn công cắt do vậy giảm chi phí về nhân công, cũng không phải tốn nhiều
chi phí cho công tác bảo quản bởi quá trình bảo quản cây hoa vẫn sống trong
chậu không bị tách rời như hoa cắt nên bảo quản khá dễ dàng và tuổi thọ kéo dài
lâu hơn. Tuy nhiên khâu vận chuyển hoa trồng chậu có cồng kềnh và khó khăn
hơn so với hoa cắt.
Hoa Lily, hoa Loa kèn đến thời điểm thu hoạch chỉ cần làm sạch sơ bộ ( tỉa
bỏ lá vàng, lá sâu bệnh ở gốc, làm sạch đất quanh chậu…) vận chuyển từ nơi đặt
chậu trong suốt quá trình trồng và chăm sóc vào kho bảo quản( nếu cần phải bảo
quản lạnh để hãm hoa nở nhanh) hoặc đến nơi tiêu thụ.

Tuy nhiên cũng còn những vùng sản xuất vẫn tiến hành trồng hoa Lily, hoa
Loa kèn trên nền đất đến gần thời điểm có nhu cầu tiêu thụ hoa Lily, hoa Loa kèn
trong chậu ( chủ yếu là tết nguyên đán) thì tiến hành đánh bứng cả cụm vào trong
chậu. Nếu thu hoạch theo hướng này thì ở thời điểm thu hoạch cần tiến hành như
sau:
- Chuẩn bị chậu và giá thể đầy đủ, cho giá thể vào khoàng 1/3 - 1/2 chậu
- Định vị trí đặt cây
- Sau đó tiến hành đánh bứng cả cây. Khi đánh bứng cần chú ý hạn chế đến
mức thấp việc làm đứt rễ, gẫy cây, lá, hoa. Khi đánh bứng cần dùng dầm sắn sâu
xung quanh gốc cây hoa Lily, hoa Loa kèn , đánh cả củ, giữ một bầu đất xung
quanh tránh làm vỡ bầu cành tốt và đặt ngay ngắn vào vị trí định sẵn ở trong
chậu.
Khi đánh bứng đủ số cây/chậu (mỗi chậu khoảng từ 3 - 5 cây) dùng đất lấp
kín củ và lấp dưới mép chậu khoảng 3cm, ấn chặt đất để giữ cây thẳng đứng.
Trong trường hợp cây không giữ thẳng được cần dùng cây chống nhỏ để định vị
và giữ thẳng cây.
- Xếp chậu thành từng luống và tiến hành tưới nhẹ, giữ ẩm trong khoảng từ
3 - 5 ngày trước khi vận chuyển và tiêu thụ để đất nén xuống và cây bám được
vào đất.
Tuy nhiên, thời điểm đánh bứng cây vào chậu cần tiến hành sớm hơn thời
điểm hoa có thể thu hoạch làm hoa cắt bởi sau khi đánh bứng cây vào chậu cần
có một thời gian chăm sóc ngắn để cây ổn định trong chậu trước khi đem đi tiêu
thụ.
Trong thực tế kỹ thuật đánh bứng cây vào chậu cũng ít khi được áp dụng ở
những cơ sở sản xuất hoa chuyên nghiệp trên quy mô lớn bởi khá tốn công, phức
tạp nhất là khâu đánh bứng, trồng lại nếu không cẩn thận có thể làm đứt rễ, gẫy
cây, lá, hoa, xây xước cây…làm giảm giá trị thẩm mỹ của chậu hoa. Người ta chỉ
15
tiến hành đánh bứng cây vào chậu trong trường hợp nhu cầu chơi hoa Lily, hoa
Loa kèn tăng đột biến mà thị trường cung cấp không đủ.

Hình 6.1.11. Đánh trồng hoa vào chậu
3. Vận chuyển hoa sau thu hoạch
Hoa Lily, hoa Loa kèn sau khi thu hoạch cần khẩn trương vận chuyển về
nơi sơ chế, làm sạch và bảo quản. Hoa cắt thường được vận chuyển về xưởng
bằng hai cách: Vận chuyển ướt: hoa được đặt vào xô chứa nước. Vận chuyển
khô: hoa sau khi thu hoạch được đóng vào thùng carton. Trong điều kiện nước ta
hoa thường được vận chuyển khô là chủ yếu, do vậy quá trình vận chuyển cần
chú ý:
- Các phương tiện vận chuyển có thể sử dụng như xe thô sơ, xe máy, ô tô
chuyên dụng. việc lựa chọn loại phương tiện nào cần phải căn cứ vào quãng
đường từ nơi trồng trọt đến nơi tiêu thụ.
Nếu quãng đường ngắn, giao thông thuận tiện có thể sử dụng các phương
tiện thô sơ, nhưng nếu quãng đường dài thì nhất thiết phải sử dụng xe chuyên
dụng. Đảm bảo làm sao quá trình vận chuyển hoa từ nơi trồng trọt đến nơi sơ chế
và bảo quản là nhanh nhất.
- Trong quá trình vận chuyển cần phải chú ý: Không làm dập nát, gẫy đổ,
xây xước cành hoa.
Nếu vận chuyển bằng xe thô sơ cần xếp hoa theo hàng, lớp và không chồng
các lớp nên quá nhiều. Tốt nhất là vận chuyển trong các thùng gỗ, thùng xốp.
Nếu không có thùng cần sử dụng các bao dứa, nilon, giấy caton chèn vào các vị
trí chằng buộc dây.
- Nếu vận chuyển chậu hoa nhất thiết phải xếp theo hàng, xít nhau và chỉ
xếp một lớp không xếp chồng lên nhau. Cứ xếp một số chậu nhất định cần cố
16
định vị trí cho chắc chắn trước khi vận chuyển. Tốt nhất nên vận chuyển bằng ô
tô chuyên dụng.
B. Câu hỏi và bài tập thực hành
1. Các câu hỏi: lựa chọn và khoanh tròn vào đáp án đúng trong các câu sau
Câu 1: Thời điểm thu hoạch hoa Lily, hoa Loa kèn thích hợp nhất để tiêu thụ là:
a. Khi nụ dưới cùng phình to và có màu

b. Khi có một đến hai nụ đã nở
c. Khi tất cả các hoa đã nở
Câu 2: Để khâu thu hoạch hoa Lily, hoa Loa kèn có thể thực hiện thuận lợi nhất
thì công tác chuẩn bị trước thu hoạch đóng vai trò rất quan trọng:
a. Đúng b. Sai
Câu 3: Công việc chuẩn bị trước thu hoạch bao gồm:
a. Dự kiến năng suất
b. Chuẩn bị nguồn lao động
c. Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị
d. Cả 3 ý trên đều đúng
Câu 4: Thời điểm thu hái hoa Lily, hoa Loa kèn tốt nhất là vào:
a. 7- 9 giờ sáng
b. 12 - 1 giờ trưa
c. 2-3 giờ chiều
Câu 5: Trong quá trình vận chuyển hoa từ ruộng về nơi sơ chế cần chú ý đến
điều gì?
a. Tránh để dập nát
b. Vận chuyển càng nhanh càng tốt
c. Sử dụng phương tiện vận chuyển chuyên dụng
d. Cả 3 ý trên
2. Các bài tập thực hành:
2.1. Bài thực hành số 6.1.1: Thu hoạch hoa Lily, hoa Loa kèn.
- Mục tiêu:
+ Trình bày được kỹ được quy trình thu hái hoa cắt.
+ Thực hiện thu hái hoa Lily, hoa Loa kèn đúng quy trình kỹ thuật
+ Rèn luyện tính cận thận, tỷ mỉ, chính xác.
- Nguồn lực:
17
Trang thiết bị Số lượng
- Vườn hoa Lily, hoa Loa kèn 01 mô hình

- Kéo cắt 14 cái
- Xô nhựa 07 cái
- Thùng các tông 10 loại
- Dây nilong 01kg
- Bảo hộ lao động 07 bộ
- Cách thức tiến hành: Chia lớp thành các nhóm nhỏ (3 – 5 học viên/nhóm)
- Nội dung thực hành: Thực hiện các bước công việc:
+ Xác định thời điểm thu hái
+ Chuẩn bị dụng cụ thu hoạch
+ Xác định vị trí cắt
+ Cắt cành
+ Xử lý sau cắt
- Thời gian hoàn thành: 8giờ/1 nhóm
- Địa điểm thực hành: Thực hành ngoài vườn.
- Kết quả và tiêu chuẩn sản phẩm cần đạt được sau bài thực hành:
Nội dung thực
hành
Số lượng Chất lượng sản phẩm
1. Xác định thời
điểm thu hoạch
Vườn hoa - Xác định đúng thời điểm thu hoạch
2. Chuẩn bị
dụng cụ thu
hoạch
Số lườn đủ và
phù hợp
- Dụng cụ chuẩn bị đầy đủ và đúng quy trình
3. Xác định vị
trí cắt
50 cây hoa - Vị trí cắt được xác định hợp lý

4. Cắt cành 50 cây hoa - Dùng dao, kéo sắc để cắt, cắt nhẹ nhàng, dứt
khoát
- Vết cắt sắc, không bị dập
- Không làm nát lá, gãy nụ hoa
5. Xử lý sau cắt 50 cây hoa - Ngâm ngay 1/3 cuống hoa vào nước sạch
- Đưa vào nơi mát, thông thoáng
- Hướng dẫn chi tiết
Tên công việc Hướng dẫn
Xác định thời - Quan sát vườn hoa xác định những bông đủ tiêu
18
điểm thu hoạch
và độ chín thu
hoạch
chuẩn thu hái
- Quan sát thời tiết ( nắng, mưa, sáng, trưa….) xác định
thời điểm thu hái
Thực hiện thu hái
hoa cắt
Dùng dao sắc để cắt, không nên cắt hoa quá thấp để
cho củ lớn thêm. Thu hái nhẹ nhàng bằng cách cầm
nghiêng cuống hoa và cắt nhẹ nhàng tại vị trí sát gốc
cuống hoa. Tốt nhất là cắt cách mặt đất 15cm, để lại 5 6
lá/cây.
Làm sạch sơ bộ Dùng kéo cắt cành tiả bỏ những lá vàng úa, sâu bệnh
sát gốc
Bó hoa phân cấp cành hoa và buộc hoa lại thành từng bó từ 5
10 cành
Ngâm trong
thùng, xô chứa
nước

Ngâm các bó hoa đã được bó vào thùng chứa
Vận chuyển đến
nơi bảo quản
Dùng xe kéo tay vận chuyển về kho chứa, bảo quản để
làm sạch, đóng gói
C. Ghi nhớ:
- Thời điểm thu hoạch
- Kỹ thuật thu hái
Bài 2: BẢO QUẢN SẢN PHẨM HOA
19
Mã bài: MĐ 06-02
Mục tiêu
- Trình bày được kỹ thuật xử lý, phân loại sản phâm và một số phương
pháp bảo quản hoa Lily, hoa Loa kèn;
- Lựa chọn được phương pháp bảo quản hoa phù hợp với điều kiện kinh
tế và quy mô sản xuất;
- Thưc hiện bảo quản sản phẩm hoa đúng quy trình kỹ thuật;
- Có ý thức bảo vệ cây hoa, nhà xưởng và tiết kiệm vật tư, hóa chất trong
quá trình bảo quản.
A. Nội dung của bài
1. Xử lý sơ bộ
Sau khi thu hoạch hoa cắt cành cần cắt thân hoa lại một lần nữa cắt khoảng
1 - 1,5 cm, làm sạch đất bám ở gốc cành, tỉa bỏ các lá già úa, vàng héo, sâu
bệnh…sau đó phân loại hoa theo tiêu chuẩn phân cấp (1,2,3, ) dựa trên các tiêu
chí như: số bông, chiều dài cành, màu sắc, hình dáng, đường kính bông, hoa bền
và có hương thơm, tình trạng sâu bệnh, sau đó ngâm trong nước ấm 38 – 44
0
C
trong vòng 20 phút. Các hoa kém chất lượng cần tiền hành vận chuyển đi tiêu thụ
ngay còn chỉ đưa vào bảo quản những hoa đủ tiêu chuẩn.

Do trứng của sâu sẽ nở trong quá trình lưu trữ… làm ảnh hưởng đến chất
lượng nên hoa sau khi thu hoạch cần được xử lý sâu hại trước khi lưu trữ và vận
chuyển (nếu hoa trước khi thu hoạch chưa được xử lý). Trong quá trình lưu trữ,
cành hoa có thể bị nấm bệnh xâm nhập nếu gặp điều kiện thuận lợi, hoa cần được
xử lý phòng trừ nấm bệnh. Để hoa nơi thoáng mát và không ẩm ướt để hạn chế sự
phát triển của nấm bệnh.
Nên phun các loại thuốc phòng trừ nấm bệnh và sâu hại trước khi thu
hoạch 5-7 ngày để không làm ảnh hưởng đến chất lượng cành hoa về sau.
2. Xác định thời gian bảo quản
Để xác định thời gian bảo quản đối với cành hoa cắt cần phải dựa trên
những hiểu biết về biến đổi sinh lý của cành hoa cắt. Hoa cắt sau thu hoạch sẽ có
những biến đổi sinh lý như sau:
- Quá trình hô hấp: hoa là một cơ thể sống nên cần phải hô hấp. Hô hấp là
quá trình phân giải các chất dinh dưỡng dự trữ (chủ yếu là đường) và giải phóng
ra năng lượng. Năng lượng này được sử dụng để duy trì sự sống cho tế bào và
mô. Hoa cắt bị mất nguồn cung cấp dinh dưỡng nên thiếu nguồn nguyên liệu cho
hô hấp và nhanh chóng hoá già. Cường độ hô hấp bị chi phối bởi nhiệt độ: nhiệt
độ cao thì cường độ hô hấp cao và hoa nhanh chóng hoá già. Làm mát nhanh
ngay sau khi thu hoạch hoa và chế độ lạnh thích hợp trong suốt quá trình bảo
quản (thực chất là kìm hãm quá trình hô hấp) là biện pháp chủ yếu để kéo dài tuổi
thọ hoa cắt.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến cường độ hô hấp:
20
+ Nhiệt độ: Nhiệt độ tăng làm tăng cường độ hô hấp và tăng nhu cầu oxy.
Trung bình khi tăng nhiệt độ của môi trường bảo quản lên 10C thì lượng CO2
sinh ra do 1 kg hoa tươi là khoảng 1mg trong 1 giờ.Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột
trong quá trình bảo quản cũng làm tăng cường độ hô hấp.
+ Độ chín thu hái:
Những thay đổi về sinh hóa chủ yếu trong quá trình phát triển, quá trình
chín và bảo quản gồm những thay đổi về màu sắc, trạng thái nở, mùi, mực độ hô

hấp.
Tiêu chuẩn về độ chín thu hái của hoa cắt phụ thuộc rất nhiều vào đặc điểm
của từng loại hoa. Nên thu hái hoa cùng một loại tuổi, thu hái đúng độ chín kỹ
thuật sẽ có cường độ hô hấp nhỏ hơn so với hoa đã nở.
+ Thành phần khí bảo quản
Giảm hàm lượng O2, tăng hàm lượng CO2 trong khí quyển bảo quản có
tác dụng hạn chế hô hấp.
Có 2 loại hô hấp: hô hấp hiếu khí (có sự tham gia của oxy) và hô hấp yếm
khí (không có sự tham gia của oxy). Cả 2 quá trình này đều có liên quan đến môi
trường xung quanh. Mục đích của quá trình bảo quản là hạn chế quá trình hô hấp
hiếu khí nhưng không để xảy ra hô hấp yếm khí. Vì hô hấp yếm khí được coi như
là một hiện tượng bệnh lý của hoa tươi.
+ Độ ẩm:
Hơi nước thoát ra từ quả khi tồn trữ là sản phẩm của quá trình hô hấp hiếu
khí trong hoa quả. Do vậy, nếu môi trường có độ ẩm cao, sự thoát ẩm chậm lại
phần nào hạn chế quá trình hô hấp hiếu khí, làm cho hoa quả có thể tồn trữ lâu
hơn. Độ ẩm không khí càng cao thì hoa quả càng ít bốc hơi và lâu khô héo. Tuy
nhiên độ ẩm tương đối của không khí càng cao lại là điều kiện cho vi khuẩn và
nấm mốc đễ dàng phát triển. Do vậy, trong các kho tồn trữ, độ ẩm tương đối của
không khí thường được khống chế ở 80-90%.
+ Quá trình thoát hơi nước:
Nước là thành phần chủ yếu trong hoa, thường chiếm hơn 80% khối lượng
hoa. Vì vậy khi mất nước sẽ làm mất độ tươi và gây héo hoa. Hoa cắt dễ dàng
mất nước do có bề mặt thoát nước lớn. Do đó sau khi thu hoạch cần đảm bảo cân
bằng nước cho hoa cắt và bảo quản ở độ ẩm cao (trên 95%).
+ Sự sản sinh Ethylen:
Ethylen là một hormon thực vật thuộc nhóm chất ức chế, gây già hoá ở một
số loại hoa Sự tạo thành ethylen trong quá trình bảo quản là yếu tố bất lợi, làm
giảm tuổi thọ bảo quản của quả ngay cả khi ở nhiệt độ an toàn nhất. Ethylen có
hoạt tính sinh lý ở nồng độ rất thấp (chỉ 0,5 ppm). Sự nhạy cảm với Ethylen khác

nhau tuỳ theo loại hoa. Tuy nhiên sự tiếp xúc của hoa với Ethylen sẽ tăng tốc độ
hoá già.
21
Sự tăng hàm lượng ethylen trong hoa sẽ làm tăng cường độ hô hấp. Người
ta thấy rằng sự tăng cường độ CO2 trùng với sự tăng ethylen, ethylen bắt đầu
xuất hiện khi có mặt CO2. Sáu ngày sau khi thu hái cường độ hô hấp đạt cực đại
ở mẫu đối chứng (34mlCO2/kg.h) thì cùng ở thời gian này sự tạo ethylen cũng
đạt cực đại 86mlC2H4/kg.h.Trong quá trình bảo quản phải khống chế sự tổng
hợp ethylen để làm chậm sự chín kéo dài thời gian bảo quản. Đặc biệt, trong quá
trình bảo quản hoa thường sử dụng một số chất kháng Ethylen như Thiosunfat
bạc, Chrysal AVB,
Đối với hoa lily - loa kèn ethylen gây lão hóa sớm, làm mỏng cánh hoa,
rụng nụ sớm, hoa bị cong xuống bất thường và giảm đi số lượng của hoa.
+ Sự hư hỏng cơ học:
Hoa cắt bị tổn thương sẽ hoá già nhanh hơn, làm tăng cường độ hô hấp,
tăng sự mất nước và tạo ra Ethylen. Những bông hoa có dấu hiệu bị tổn thương
cần loại ra trước khi bảo quản.
+ Ảnh hưởng của vi sinh vật gây bệnh:
Khi thu hoạch, thân hoa bị cắt tạo thành vết thương, từ đó vi sinh vật gây
bệnh dễ dàng xâm nhiễm, gây tắc bó mạch, hoa không hút được nước nên bị héo.
Để giảm tác hại của vi sinh vật có thể sử dụng nước sạch có bổ sung axit citric để
pH của dung dịch bảo quản hoa từ 3-3,5 nhằm ngăn cản sự phát triển của nấm
khuẩn và sử dụng một số hoá chất kháng nấm khuẩn như axit benzoic, chlorin, 8-
hydroxy quinonlene citrate.
Hình 6.2.1. Thân hoa cắt cành bị tắc mạch do vi khuẩn trong nước
Trên cơ sở hiểu được các tác nhân làm hư hỏng và giảm tuổi thọ của cành
hoa cắt thì nhiệm vụ của công tác bảo bảo là phải áp dụng mọi kỹ thuật cần thiết
để ngăn chặn các tác nhân nói trên có như vậy mới kéo dài tuổi thọ của cành hoa.
Hoa sau khi thu hoạch nếu cành đạt tiêu chuẩn tốt được xử lý ngâm vào
nước ở 38

0
C trong 40 phút; cắm hoa vào dung dịch 3% đường, 4ppm chất điều
hòa sinh trưởng STS để bổ sung nước và chất dinh dưỡng.
22
Sau đó, hoa được đóng gói vào bao có độ dày 1mm, có đục lỗ 60 lỗ/m2 ,
để hở đầu trên nhằm tăng độ thoáng khí cho hoa. Sau cùng, cho hoa vào kho lạnh
để làm mát sơ bộ (15-20
0
C); bảo quản lạnh ở 12-14
0
C.
Với quy trình trên, hoa Lily, hoa Loa kèn có thể bảo quản 10 -15 ngày.
Sản phẩm hoa khi đến tay người tiêu dùng vẫn giữ được chất lượng tốt như: Màu
sắc tự nhiên, hoa tươi, cuống vẫn xanh, bông không bị rụng, thời gian hưởng thụ
khoảng 5- 7 ngày, tỷ lệ hỏng < 5%
3. Chuẩn bị dụng cụ bao gói sản phẩm
Các dụng cụ bao gói sản phẩm hoa Lily, hoa Loa kèn trên thị trường hiện
nay rất phong phú và đa dạng như: Dán màng nhôm, seal cao tần, đóng màng
nhôm, Dây chuyền tự động, máy chiết rót, Máy may bao, máy đóng gói, Tất cảc
các loại màng nhôm, Bao bì, thùng cartong… Tuy nhiên trong bao gói hoa lily -
loa kèn thường sử dụng một số vật liệu như: màng LDPE dày 0.01mm, màng PE
dày 0.01mm, thùng carton ở các kích thước khác nhau - có đục lỗ,…nếu đóng gói
1 bó/thùng chọn thùng có kích thước 80x30x20 cm, nếu đóng gói 2 bó/thùng
chọn thùng có kích thước 90x30x20cm, nếu đóng nhiều hơn thì chọn thùng có
kích thước lớn hơn.
Hình 6.2.2. Các dụng cụ, thiết bị đóng gói hoa
4. Phân loại
Các cành hoa cắt sau khi đã được làm sạch, loại bỏ cành chất lượng lượng
kém mang đi tiêu thụ ngay còn lại những cành hoa có chất lượng tốt để mang vào
23

bảo quản. Tuy nhiên trước khi đem đi bảo quản cành hoa cần phải được phân loại
một lần nữa bởi không phải tất cả các cành hoa cùng nở đều nhau một số cành sẽ
nở nhiều hơn những cành khác, sẽ có cành dài, cành ngắn, và cành nhiều hoa,
cành ít hoa. Việc phân loại sẽ nhóm được những cành có cùng tiêu chuẩn về kích
thước, số lượng, chất lượng Do vậy sẽ rất thuận lợi cho quá trình đóng gói, bảo
quản và tiêu thụ.

Hình 6.2.3. Phân loại hoa Lily
Hình 6.2.4. phân loại hoa Loa kèn
24
5. Đóng gói
Đóng gói hoa vào thùng carton có lỗ thông thoáng, đóng hoa vừa đủ chặt
để hoa không bị dập, gãy trong quá trình vận chuyển.
Yêu cầu thùng hoa: có nhãn mác, địa chỉ,… Thực hiện vận chuyển hoa đi
tiêu thụ càng nhanh càng tốt. Hoa nên được vận chuyển bằng xe lạnh và trong
dung dịch bảo quản để chất lượng cành hoa không bị giảm trong quá trình vận
chuyển.
Không được vận chuyển hoa chung với các loại hoa Lily, hoa Loa kèn
quả (sản sinh ethylene) gây ảnh hưởng xấu đến hoa. Lily được vận chuyển ở
nhiệt độ thấp, thích hợp trong xe lạnh (2-3
0
C) sẽ ngăn ngừa nụ nở và tác hại của
ethylene. Hoa Lily, hoa Loa kèn là loại hoa thích hợp vận chuyển khô trong nhiều
ngày.

Hình 6.2.5. Đóng gói hoa lily tại ruộng

Hình 6.2.6. Sản phẩm hoa Lily đóng gói hoàn chỉnh
25