tài liệu ôn thi THPT Quốc gia phần đọc hiểu

Các Bi n pháp tu t : ệ ừ
N DẨ Ụ
– n d là g i tên s v t, hi n t ng này b ng tên s v t, hi n t ng khác có nét t ng ng Ẩ ụ ọ ự ậ ệ ượ ằ ự ậ ệ ượ ươ đồ
v i nó nh m t ng s c g i hình, g i c m cho s di n tớ ằ ă ứ ợ ợ ả ự ễ đạ
– Có b n ki u n d th ng g p:ố ể ẩ ụ ườ ặ
+ n d hình th cẨ ụ ứ
+ n d cách th c.Ẩ ụ ứ
+ n d ph m ch t.Ẩ ụ ẩ ấ
+ n d chuy n i c m giác.Ẩ ụ ể đổ ả
Vd: M t tr i chân lý chói qua timặ ờ
"M t tr i chân lý": t ng tr ng cho lý t ng , ánh sáng cách m ng ã d n b c nhân dânặ ờ ượ ư ưở ạ đ ẫ ướ
2/ HOÁN D Ụ
_ Là phép tu t ngh thu t goi tên s vâ t A b ng tên s vâ t B d a trên nh ng n i m t ng ừ ệ ậ ̣ ự ̣ ằ ự ̣ ự ữ đặ đ ể ươ
c n gi a chúng ( c iêm gân nhau,co thê dê dang nhân biêt c ) nh m làm t ng s c g i ậ ữ đă
̣
đ ̉ ̀ ́ ̉ ̃ ̀ ̣ ́ đượ ằ ă ứ ợ
hình, g i c m cho s di n tợ ả ự ễ đạ
CO cac loai hoan du:́ ́ ̣ ́ ̣
a/ L y c i m s v t g i tên s v tấ đặ đ ể ự ậ ọ ự ậ
VD: Áo chàm a bu i phân lyđư ổ
Hoán d : “Ao cham” lây màu áo c tr ng ch ng i ng bào mi n núi.ụ ́ ̀ ́ đă
̣
ư để ỉ ườ đồ ề
b/ L y b ph n ch cái toàn thấ ộ ậ ỉ ể
VD: ó là tay v t (chân sút) c khôi c a l p tôiĐ ợ ừ ủ ớ
c/ Lây V t ch a ng dùng g i thay cho tên v t b ch a nǵ ậ ứ đự ọ ậ ị ứ đự
VD: L p im l ng h c bàiớ ặ ọ
Nhà có 5 mi ng nệ ă
d/ L y cái c th g i cái tr u t ng.ấ ụ ểđể ọ ừ ượ
3/NHÂN HOÁ
_Là bi n pháp tu t mà ó nh ng i t ng nh : con v t, v t, cây c i v n vô tri l i ệ ừ ở đ ữ đố ượ ư ậ đồ ậ ố ố ạ

cóth bi u c m nh con ng iể ể ả ư ườ
VD: Xiên ngang m t t rêu t ng ámặ đấ ừ đ
â m to c chân mây á m y hònĐ ạ đ ấ
Tác d ng: ngh thu t nhân hóa trong 2 cây th khi n rêu, á v n là nh ng v t vô tri vô giác l iụ ệ ậ ơ ế đ ố ự ậ ạ
có môt s c s ng b nn b , môt khát v ng v n lên nh ng o ngh , thách th c v i t o hóa.Qua ̣ ứ ố ề ỉ ̣ ọ ươ ư ạ ễ ứ ớ ạ
ó th hi n ngh l c s ng phi th ng v t lên nghch c nh c a H Xuân H ng.đ ể ệ ị ự ố ườ ượ ị ả ủ ồ ươ
4/ O NGĐẢ Ữ
_Là bi n pháp thay i tr t t cú pháp thông th ng c a câu v nệ đổ ậ ự ườ ủ ă
VD: C i m t cành khô l c m y dòngủ ộ ạ ấ
Tác d ng: ngh thu t o ng a danh t "c i" lên u câu ng tr c s t "m t" nh nụ ệ ậ đả ữđư ừ ủ đầ đứ ướ ố ừ ộ để ấ
m nh s l loi, tr tr i c a s v t.ạ ự ẻ ơ ọ ủ ự ậ
5/NGH THU T IỆ Ậ ĐỐ
_ i gi a 2 dòng th 2 hình nh,2 s vi c trái ng c nhau.Đố ữ ơ ả ự ệ ượ
VD:N ng xu ng tr i lên sâu chót vótắ ố ờ
Sông dài tr i r ng b n cô liêu.ờ ộ ế
Tác d ng: Ngh thu t i làm cho b u tr i c cao r ng thêm mãi, sông n c c tr i dài mênhụ ệ ậ đố ầ ờ ứ ộ ướ ứ ả
mông t ó hi n ra 1 n i bu n miên man, 1 n i s u v ng.để ừđ ệ ỗ ồ ỗ ầ ắ
6/T LÁYỪ
_Các lo i t láy:ạ ừ
+Láy toàn ph nầ
VD: xanh xanh, đỏ đỏ
+Láy ph âm uụ đầ
VD: L p l ng, l p lòe ấ ử ậ
+Lay ph âm cu í ụ ố
VD:lom khom, lác ác đ
Tác d ng: nh n m nh vào n i dung mà t láy chuy n t i.ụ ấ ạ ộ ừ ể ả
7/ I P TĐ Ệ Ừ
VD: Ta mu n ôm c s s ng m i b t u m n m nố ả ự ố ớ ắ đầ ơ ở
Ta mu n ri t mây a và gió l nố ế đư ượ
Ta mu n say v i cánh b m tình yêuố ớ ướ

Ta mu n thâu trong m t cái hôn nhi u.ố ộ ề
Tác d ng: i p t "Ta" c l p l i 4 l n nh n m nh khát v ng cháy b ng mu n m lòng mình ụ Đ ệ ừ đượ ậ ạ ầ ấ ạ ọ ỏ ố ở
và ôm tr n, t n h ng cu c s ng này.để ọ ậ ưở ộ ố
8/ I P NGĐ Ệ Ữ
Khi nói ho c vi t ng i ta có th dùng bi n pháp l p l i t ng (ho c c m t câu) làm n i ặ ế ườ ể ệ ặ ạ ừ ữ ặ ả ộ để ổ
b t ý, gây c m xúc m nh. Cách l p l i nh v y g i là phép i p ng ; t ng c l p l i g i là ậ ả ạ ặ ạ ư ậ ọ đ ệ ữ ừ ữđượ ặ ạ ọ
i p ng .đ ệ ữ
i p ng có nhi u d ng: i p ng cách quãng, i p ng n i ti p, i p ng chuy n ti p ( i p Đ ệ ữ ề ạ Đ ệ ữ đ ệ ữ ố ế đ ệ ữ ể ế đ ệ
ng vòng)ữ
9/ I P C U TRÚCĐ Ệ Ấ
Vd:
M t dân t c ã gan góc ch ng ách nôộ ộ đ ố
l c a Pháp h n tám m i n m nay,ệ ủ ơ ươ ă
M t dân t c ã gan góc ng v pheộ ộ đ đứ ề
n g minh ch ng phát xít m y n m nay, dân t c ó ph i cĐồ ố ấ ă ộ đ ả đượ
t do! Dân t c ó ph i c c l p!ự ộ đ ả đượ độ ậ
(H Chí Minh)ồ
9/ SO SÁNH
-So sánh s v t A v i s v t Bự ậ ớ ự ậ
Tác d ng: t ng s c g i hình bi u c mụ ă ứ ợ ể ả
CHU Ý: Trong 1 o n v n, 1 kh th khi có hàng lo t các phép so sánh g i là tr ng so sánhđ ạ ă ổ ơ ạ ọ ườ
VD: Con g p lai nhân dân nh nai v su i cuặ ư ề ố ̃
C óng giêng hai, chim én g p mùaỏ đ ặ
Nh a tr th ói lòng g p s aư đứ ẻ ơ đ ặ ữ
Chi c nôi ng ng b ng g p cánh tay a.ế ừ ỗ ặ đư
(“Tiêng hat con tau”-Chê Lan Viên )́ ́ ̀ ́
-Môt tr ng so sanh trong khô th ( 5 phep so sanh)̣ ườ ́ ̉ ơ ́ ́
Tác d ng: t ng s c g i hình, bi u c m. diên ta niêm vui, niêm hanh phuc ngâp tran cua tac gia ụ ă ứ ợ ể ả ̃ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̉
khi g p lai nhân dân.ă
̣

̣
10/CÂU H I TU TỎ Ừ
_Là lo i câu h i c bi t không nh m m c ích l y thông tin mà nh m th hi n 1 tâm tr ng, 1 ạ ỏ đặ ệ ằ ụ đ ấ ằ ể ệ ạ
c mả
xúc.Trong câu h i tu t th ng bao ham câu tr l i.ỏ ừ ườ ̀ ả ờ
VD: Tây B c ? có riêng gì Tây B cắ ư ắ
11/H TƯ Ừ
_Là nh ng t ng không có ngh t v ngữ ừ ữ ĩ ừ ự
VD: Ôi, á, than ôi, h i ôiỡ
Tác d ng: b c l tâm tr ng, c m xúc ng i nói tùy ng c nhụ ộ ộ ạ ả ườ ữ ả
VD: R u ngon không có b n hi nượ ạ ề
R u ngong không ph i không ti n không mua.ượ ả ề
Tác d ng: trong câu th c a Nguy n Khuy n có 4 h t " không" di n t n i au kh ng nh ụ ơ ủ ễ ế ư ừ ễ ả ỗ đ để ẳ đị
1 i u: 1 s th ng ti c trong lòng nhà th tr c s ra i m t mát c a ng i b n D ng Khuê.đ ề ự ươ ế ơ ướ ự đ ấ ủ ườ ạ ươ
12/THÀNH NGỮ
_Là nh ng c m t ng n g n có câu t o n nh th ng chuy n t i 1 ý ngh a sâu s cữ ụ ừ ắ ọ ́ ạ ổ đị ườ ề ả ĩ ắ
Tác d ng:hàm súc, ng n g n, t ng s c g i hình, bi u c m trong cach di n t.ụ ắ ọ ă ứ ợ ể ả ́ ễ đạ
VD: M t duyên hai n âu ành ph nộ ợ đ ậ
N m n ng m i m a dám qu n công.ă ắ ườ ư ả
13/ D U CÂUẤ
_D u ch m l ng: th hi n s tr n tr , hoai nghi…ấ ấ ử ể ệ ự ă ở ̀
_D u ch m than: th hi n c m xúc 1 cách tr c ti p (m ng,, giân, vui , buôn )ấ ấ ể ệ ả ự ế ừ ̣ ̀
_Dâu ba ch m: th hi n c m xúc sâu l ng miên man, nh ng i u khó nóiấ ể ệ ả ắ ữ đ ề
Các phong cách ngôn ng :ữ
1- Phong cách ngôn ng sinh ho tữ ạ : là phong cách (PC) c dùng trong giao ti p sinh ho t đượ ế ạ
hàng ngày, thu c hoàn c nh giao ti p không mang tính nghi th c. Giao ti p ây th ng v i ộ ả ế ứ ế ở đ ườ ớ
t cách cá nhân nh m trao i t t ng, tình c m c a mình v i ng i thân, b n bè, hàng ư ằ để đổ ư ưở ả ủ ớ ườ ạ
xóm, ng nghi p, ng hành đồ ệ đồ
G m các d ng: chuy n trò/ nh t kí/ th tồ ạ ệ ậ ư ừ
2- Phong cách ngôn ng khoa h cữ ọ : PC khoa h c là PC c dùng trong l nh v c nghiên c u, ọ đượ ĩ ự ứ

h c t p và ph bi n khoa h c. Ðây là PC ngôn ng c tr ng cho các m c ích di n t ọ ậ ổ ế ọ ữ đặ ư ụ đ ễ đạ
chuyên môn sâu. Khác v i PC ngôn ng sinh ho t, PC này ch t n t i ch y u môi tr ng ớ ữ ạ ỉ ồ ạ ủ ế ở ườ
c a nh ng ng i làm khoa h c (ngo i tr d ng ph c p khoa h c).ủ ữ ườ ọ ạ ừ ạ ổ ậ ọ
G m các d ng: KH chuyên sâu/ KH giáo khoa/ KH ph c pồ ạ ổ ậ
3- Phong cách ngôn ng ngh thu tữ ệ ậ : là PC c dùng trong sáng tác v n ch ng. PC này là đượ ă ươ
d ng t n t i toàn v n và sáng chói nh t c a ngôn ng toàn dân. PC v n ch ng không có gi i ạ ồ ạ ẹ ấ ủ ữ ă ươ ớ
h n v i t ng giao ti p, không gian và th i gian giao ti p.ạ ề đố ượ ế ờ ế
4- Phong cách ngôn ng chính lu nữ ậ : là PC c dùng trong l nh v c chính tr xã h i. Ng i đượ ĩ ự ị ộ ườ
giao ti p PC này th ng bày t chính ki n, b c l công khai quan i m chính tr , t t ng ế ở ườ ỏ ế ộ ộ đ ể ị ư ưở
c a mình i v i nh ng v n th i s nóng h i c a xã h i.ủ đố ớ ữ ấ đề ờ ự ổ ủ ộ
5- Phong cách ngôn ng hành chínhữ : là PC u c dùng trong giao ti p thu c l nh v c hành đ ợ ế ộ ĩ ự
chính. Ð y là giao ti p gi a Nhà n c v i nhân dân, gi a nhân dân v i c quan Nhà n c, ấ ế ữ ướ ớ ữ ớ ơ ướ
gi a c quan v i c quan, gi a n c này và n c khác.ữ ơ ớ ơ ữ ướ ướ
PC hành chính có hai ch c n ng: thông báo và sai khi n. Ch c n ng thông báo th hi n rõ ứ ă ế ứ ă ể ệ ở
gi y t hành chính thông th ng, ví d nh : v n b ng, ch ng ch các lo i, gi y khai sinh, hoá ấ ờ ườ ụ ư ă ằ ứ ỉ ạ ấ
n, h p ng Ch c n ng sai khi n b c l rõ trong các v n b n quy ph m pháp lu t, v n b nđơ ợ đồ ứ ă ế ộ ộ ă ả ạ ậ ă ả
c a c p trên g i cho c p d i, c a nhà n c i v i nhân dân, c a t p th v i các cá nhân.ủ ấ ở ấ ướ ủ ướ đố ớ ủ ậ ể ớ
6- Phong cách ngôn ng báo chí (thông t n)ữ ấ : là PC c dùng trong l nh v c thông tin c a xã đượ ĩ ự ủ
h i v t t c nh ng v n th i s . (Thông t n: có ngh a là thu th p và biên t p tin t c cung ộ ề ấ ả ữ ấ đề ờ ự ấ ĩ ậ ậ ứ để
c p cho các n i).ấ ơ
CÁC PH NG TH C BI U T CHÍNH C N GHI NH :ƯƠ Ứ Ể ĐẠ Ầ Ớ
1. T s (k chuy n, t ng thu t)ự ự ể ệ ườ ậ
2. Miêu tả
3. Bi u c mể ả
4. Ngh lu nị ậ
5. Thuy t minhế
6. Hành chính - công vụ