tài liệu ôn thi THPT phần đọc hiểu

TÀI LIỆU ÔN THI THPT QUỐC GIA PHẦN ĐỌC HIỂU
Các Biện pháp tu từ :
1ẨN DỤ
– Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với
nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
– Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp:
+ Ẩn dụ hình thức
+ Ẩn dụ cách thức.
+ Ẩn dụ phẩm chất.
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Vd: Mặt trời chân lý chói qua tim
"Mặt trời chân lý": tượng trưng cho lý tưởng , ánh sáng cách mạng đã dẫn bước nhân dân
2/ HOÁN DỤ
_ Là phép tu từ nghệ thuật gọi tên sự vật A bằng tên sự vật B dựa trên những đặn điểm tương cận
giữa chúng ( đặc điểm gần nhau,có thể dễ dàng nhận biết được ) nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi
cảm cho sự diễn đạt
CÓ các loại hoán dụ:
a/ Lấy đặc điểm sự vật gọi tên sự vật
VD: Áo chàm đưa buổi phân ly
Hoán dụ: “Áo chàm” lấy màu áo đặc trưng để chỉ người đồng bào miền núi.
b/ Lấy bộ phận chỉ cái toàn thể
VD: Đó là tay vợt (chân sút) cừ khôi của lớp tôi
c/ Lấy Vật chứa đựng dùng gọi thay cho tên vật bị chứa đựng
VD: Lớp im lặng học bài
Nhà có 5 miệng ăn
d/ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
3/NHÂN HOÁ
_Là biện pháp tu từ mà ở đó những đối tượng như: con vật, đồ vật, cây cối vốn vô tri lại cóthể
biểu cảm như con người
VD: Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn

Tác dụng: nghệ thuật nhân hóa trong 2 cây thơ khiến rêu, đá vốn là nhựng vật vô tri vô giác lại
có một sức sống bềnn bỉ, một khát vọng vươn lên như ngạo nghễ, thách thức với tạo hóa.Qua đó
thể hiện nghị lực sống phi thường vượt lên nghịch cảnh của Hồ Xuân Hương.
4/ ĐẢO NGỮ
_Là biện pháp thay đổi trật tự cú pháp thông thường của câu văn
VD: Củi một cành khô lạc mấy dòng
Tác dụng: nghệ thuật đảo ngữ đưa danh từ "củi" lên đầu câu đứng trước số từ "một" để nhấn
mạnh sự lẻ loi, trơ trọi của sự vật.
5/NGHỆ THUẬT ĐỐI
_Đối giữa 2 dòng thơ 2 hình ảnh,2 sự việc trái ngược nhau.
VD:Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu.
Tác dụng: Nghệ thuật đối làm cho bầu trời cứ cao rộng thêm mãi, sông nước cứ trải dài mênh
mông để từ đó hiện ra 1 nỗi buồn miên man, 1 nỗi sầu vắng.
6/TỪ LÁY
_Các loại từ láy:
+Láy toàn phần
VD: xanh xanh, đỏ đỏ
+Láy phụ âm đầu
VD: Lấp lửng, lập lòe
+Láy phụ âm cuối
VD:lom khom, lác đác
Tác dụng: nhấn mạnh vào nội dung mà từ láy chuyển tải.
7/ ĐIỆP TỪ
VD: Ta muốn ôm cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say với cánh bướm tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều.
Tác dụng: Điệp từ "Ta" được lập lại 4 lần nhấn mạnh khát vọng cháy bỏng muốn mở lòng mình
và để ôm trọn, tận hưởng cuộc sống này.

8/ ĐIỆP NGỮ
Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật
ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp
ngữ.
Điệp ngữ có nhiều dạng: Điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ
vòng)
9/ ĐIỆP CẤU TRÚC
Vd:
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô
lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay,
Một dân tộc đã gan góc đứng về phe
Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được
tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
(Hồ Chí Minh)
9/ SO SÁNH
-So sánh sự vật A với sự vật B
Tác dụng: tăng sức gợi hình biểu cảm
CHU Ý: Trong 1 đoạn văn, 1 khổ thơ khi có hàng loạt các phép so sánh gọi là trường so sánh
VD: Con gặp lai nhân dân như nai về suối cũ
Cỏ đóng giêng hai, chim én gặp mùa
Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa
Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa.
(“Tiếng hát con tàu”-Chế Lan Viên )
-Một trường so sánh trong khổ thơ ( 5 phép so sánh)
Tác dụng: tăng sức gợi hình, biểu cảm. diễn tả niềm vui, niềm hạnh phúc ngập tràn của tác giả
khi gặp lại nhân dân.
10/CÂU HỎI TU TỪ
_Là loại câu hỏi đặc biệt không nhằm mục đích lấy thông tin mà nhằm thể hiện 1 tâm trạng, 1
cảm
xúc.Trong câu hỏi tu từ thường bao hàm câu trả lời.

VD: Tây Bắc ư? có riêng gì Tây Bắc
11/HƯ TỪ
_Là những từ ngữ không có nghĩ từ vựng
VD: Ôi, á, than ôi, hỡi ôi
Tác dụng: bộc lộ tâm trạng, cảm xúc người nói tùy ngữ cảnh
VD: Rượu ngon không có bạn hiền
Rượu ngong không phải không tiền không mua.
Tác dụng: trong câu thơ của Nguyễn Khuyến có 4 hư từ " không" diễn tả nỗi đau để khẳng định
1 điều: 1 sự thương tiếc trong lòng nhà thơ trước sự ra đi mất mát của người bạn Dương Khuê.
12/THÀNH NGỮ
_Là những cụm từ ngắn gọn có cấu tạo ổn định thường chuyền tải 1 ý nghĩa sâu sắc
Tác dụng:hàm súc, ngắn gọn, tăng sức gợi hình, biểu cảm trong cách diễn đạt.
VD: Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công.
13/ DẤU CÂU
_Dấu chấm lửng: thể hiện sự trăn trở, hoài nghi…
_Dấu chấm than: thể hiện cảm xúc 1 cách trực tiếp (mừng,, giận, vui , buồn )
_Dâu ba chấm: thể hiện cảm xúc sâu lắng miên man, những điều khó nói
Các phong cách ngôn ngữ :
1- Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt: là phong cách (PC) được dùng trong giao tiếp sinh hoạt hàng
ngày, thuộc hoàn cảnh giao tiếp không mang tính nghi thức. Giao tiếp ở đây thường với tư cách
cá nhân nhằm để trao đổi tư tưởng, tình cảm của mình với người thân, bạn bè, hàng xóm, đồng
nghiệp, đồng hành
Gồm các dạng: chuyện trò/ nhật kí/ thư từ
2- Phong cách ngôn ngữ khoa học: PC khoa học là PC được dùng trong lĩnh vực nghiên cứu, học
tập và phổ biến khoa học. Ðây là PC ngôn ngữ đặc trưng cho các mục đích diễn đạt chuyên môn
sâu. Khác với PC ngôn ngữ sinh hoạt, PC này chỉ tồn tại chủ yếu ở môi trường của những người
làm khoa học (ngoại trừ dạng phổ cập khoa học).
Gồm các dạng: KH chuyên sâu/ KH giáo khoa/ KH phổ cập
3- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật: là PC được dùng trong sáng tác văn chương. PC này là dạng

tồn tại toàn vẹn và sáng chói nhất của ngôn ngữ toàn dân. PC văn chương không có giới hạn về
đối tượng giao tiếp, không gian và thời gian giao tiếp.
4- Phong cách ngôn ngữ chính luận: là PC được dùng trong lĩnh vực chính trị xã hội. Người giao
tiếp ở PC này thường bày tỏ chính kiến, bộc lộ công khai quan điểm chính trị, tư tưởng của mình
đối với những vấn đề thời sự nóng hổi của xã hội.
5- Phong cách ngôn ngữ hành chính: là PC đuợc dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực hành chính.
Ðấy là giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan
với cơ quan, giữa nước này và nước khác.
PC hành chính có hai chức năng: thông báo và sai khiến. Chức năng thông báo thể hiện rõ ở giấy
tờ hành chính thông thường, ví dụ như: văn bằng, chứng chỉ các loại, giấy khai sinh, hoá đơn,
hợp đồng Chức năng sai khiến bộc lộ rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản của
cấp trên gởi cho cấp dưới, của nhà nước đối với nhân dân, của tập thể với các cá nhân.
6- Phong cách ngôn ngữ báo chí (thông tấn): là PC được dùng trong lĩnh vực thông tin của xã hội
về tất cả những vấn đề thời sự. (Thông tấn: có nghĩa là thu thập và biên tập tin tức để cung cấp
cho các nơi).
CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT CHÍNH CẦN GHI NHỚ:
1. Tự sự (kể chuyện, tường thuật)
2. Miêu tả
3. Biểu cảm
4. Nghị luận
5. Thuyết minh
6. Hành chính - công vụ