Phát triển bền vững sản xuất lạc của các hộ nông dân huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (695.82 KB, 100 trang )
!"#
$%&'()*
+, ,/0.+, 1"234
/56+,,78,/98:;<: 1.,/;=/>;;?.@,
AB 1CDE
.+,F/GH 1IJKKEIJKC
.L,70.+,/MA,7NO, 1P/PQR$
$)IJKC
ST
!"##$%&'()*+,-
+"./0(" !1
#$234&5 6#$78
9-:9;3<"6
!=!>?@AB/.+!,=2-
CD*!EF3EGHIEJK
Tác giả
2
2
S4
Trong quá trình viết khóa luận tốt nghiệp này, tôi đã nhận được rất
nhiều sự giúp đỡ của thầy cô giáo, bạn bè và gia đình.
Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy giáo, cô giáo
và cán bộ của Học viện Nông Nghiệp Việt Nam, những người đã nhiệt tình
giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý báu và tạo điều kiện học tập cho
tôi trong suốt quá trình học tại trường.
Đặc biệt, tôi muốn bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới thầy giáo Ths. Lê
Khắc Bộ, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình làm
khóa luận.
Tôi cũng muốn cám ơn những cán bộ của Trung tâm thông tin & thư
viện Lương Định Của, Học viện Nông Nghiệp Việt Nam, thư viện khoa Kinh
tế và Phát triển nông thôn…, đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập những tài
liệu cần thiết.
Đồng thời, tôi xin cảm ơn gia đình và bạn bè những người đã giúp đỡ ,
khuyến khích và tạo điều kiện để tôi có thể hoàn thành khóa luận này.
Tôi gửi tới thầy cô, gia đình và bạn bè những tình cảm chân thành nhất
và những lời chúc tốt đẹp nhất.
CD*!EF3EGHIEJK
Tác giả khóa luận
/<U/VH./MW,7
3
3
R
Đề tài nghiên cứu: Phát triển bền vững sản xuất lạc của các hộ nông
dân huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Khóa luận bao gồm những nội dung và
kết quả nghiên cứu cơ bản như sau:
B là tình hình sản xuất và tiêu thụ lạc tại huyện Diễn Châu:
Lạc là cây trồng truyền thống của nông dân huyện Diễn Châu. Trong ba
năm qua (2012-2014). Diện tích trồng lạc của huyện qua 3 năm có sự biến
động khá rõ rệt. Năm 2012 diện tích trồng lạc của huyện là 3210 ha, năm
2013 là 3129 ha, giảm so với năm 2012 là 1,27 %. Đến năm 2014, diện tích
gieo trồng lạc là 3327 ha tăng lên đột phá 3,06% so với năm 2013 (diện tích là
3219 ha).Diện tích bình quân các năm là 101.81% Nguyên nhân diện tích lạc
tăng lên là do giống lạc mới bắt đầu được đưa vào gieo trồng và đã tỏ ra thích
ứng với điều kiện khí hậu thời tiết cho năng suất cao do vậy được các hộ nông
dân chấp nhận và mở rộng diện tích gieo trồng.
Tình hình tiêu thụ lạc trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều hạn chế. Số lạc
của hộ nông dân được bán ra thị trường phải thông qua tư thương ở tại nhà
mình là chủ yếu.Các thông tin về giá cả của hộ nông dân do chính tư thương
cung cấp nên trong khi bán lạc nông dân thường bị ép giá. Thực tế giá bán
lạc của nông dân chênh lệch khá nhiều so với giá mua vào của các đại lý thu
gom lớn để chuyển đi. Đây là một trong những khó khăn cho các hộ nông dân
trồng lạc trên địa bàn huyện.
là tình hình kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất lạc của các hộ
nông dân trên địa bàn huyện Diễn Châu.
Có sự khác nhau về năng suất đạt được giữa các nhóm hộ điều tra. Các
hộ ở xã Diễn Kỷ đạt được năng suất lạc cao hơn các hộ ở xã Diễn Hồng và xã
Diễn Lộc. Cụ thể, năng suất trung bình của các hộ ở xã Diễn Kỷ 1,63 tạ/sào
tương đương 3,26 tấn/ha cao gấp 1,02 lần so với hộ ở xã Diễn Lộc và cao gấp
4
4
1,025 lần so với hộ ở xã Diễn Hồng. Các hộ nông dân có trình độ kỹ thuật đạt
năng suất cao hơn các hộ nông dân chưa qua tập huấn lần nào. Năng suất bình
quân mỗi hộ điều tra thuộc nhóm hộ có tham gia tập huấn đạt 1,67 tạ/sào
tương đương 3.34 tấn/ha cao gấp 1,06 lần so với năng suất trung bình của
nhóm hộ không tham gia tập huấn kỹ thuật sản xuất.
Các hộ có quy mô sản xuất lớn đạt hiệu quả kinh tế cao hơn các hộ có
quy mô sản xuất vừa và nhỏ. GO/IC ở nhóm hộ xã Diễn Kỷ là với 3,96 cao
gấp 1,03 lần và 1,05 lần so với nhóm hộ ở xã Diễn Lộc và xã Diễn Hồng.
GOcông lao động trên một sào của nhóm hộ ở xã Diễn Kỷ 370,36 nghìn đồng
cao gấp 1,06 lần so với nhóm hộ ở xã Diễn Lộc và cao gấp 1,2 lần so với
nhóm hộ ở xã Diễn Hồng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển bền vững sản xuất lạc bao gồm:
quy mô sản xuất, giống lạc, trình độ kỹ thuật của chủ hộ đều ảnh hưởng
đến kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất lạc của các hộ nông dân trên địa
bàn huyện.
Thứ ba là các giải pháp nhằm phát triển bền vững sản xuất lạc của
các hộ nông dân: Để nâng cao phát triển bền vững sản xuất lạc trên đia bàn
huyện Diễn Châu trong những năm tới cần cần thực hiện đồng bộ các giải
pháp về kỹ thuật, thị trường và chính sách cho sản xuất lạc…
5
5
XX
6
6
&X
7
7
&X4TY)$
8
8
&XZR
1. BQ : Bình quân
2. CC : Cơ cấu
3. CPTG : Chi phí trung gian
4. ĐVT : Đơn vị tính
5. GTGT : Giá trị gia tăng
6. GTSX : Giá trị sản xuất
7. HQKT : Hiệu quả kinh tế
8. HTX : Hợp tác xã
9. KHKT : Khoa học kỹ thuật
10. KTH/TH : Không tập huấn/ tập huấn
11. LĐ : Lao động
12. NXB : Nhà xuất bản
13. NTTS : Nuôi trồng thủy sản
14. QM : Quy mô
15. QMTB : Quy mô trung bình
16. SX : Sản xuất
17. TĐPTBQ : Tốc độ phát triển bình quân
18. TH/KTH : Tập huấn/ không tập huấn
19. TNHH : Thu nhập hỗn hợp
20. TSCĐ : Tài sản cố định
21. TTCN-DV : Tiểu thủ công nghiệp- dịch vụ
22. UBND : Ủy ban nhân dân
9
9
[P\T[
KPK],/^_B;/.=;^`H9a;8.,7/.+,^b5
Việt Nam nằm ở vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa có điều kiện thuận lợi
cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây công nghiệp ngắn ngày. Sản
xuất cây công nghiệp ngắn ngày đã trở thành tập quán sản xuất của bà con
nông dân Việt Nam.
Từ khi nước ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, cùng với xu thế
áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, người nông đã và đang sản xuất
theo hướng thâm canh, chuyên canh có hiệu quả sản xuất ngày càng cao.
Nhiều cây công nghiệp đã trở thành thế mạnh của nước ta. Sản phẩm cây
công nghiệp đã sử dụng hết sức đa dạng, là nguồn thực phẩm giàu đạm và
chất béo, là thành phần không thể thiếu trong những bữa ăn của con người,
không chỉ để tiêu thụ trong nước mà còn để xuất khẩu. Các cây công nghiệp
ngắn ngày này nay có vị trí quan trọng trong hệ thống nông nghiệp giúp cho
hệ thống luân canh, xen canh, gối vụ, tăng vụ và cải tạo đất. Sản phẩm
cây công nghiệp cũng là nguyên liệu của nhiều ngành công nghiệp chế
biến. Trong các cây công nghiệp ngắn ngày đang được sản xuất ở Việt Nam,
cây lạc có một vị trí rất quan trọng.
Lạc là cây hoa màu có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới ( từ Trung và Nam
Mỹ) lạc thuộc cây bộ đậu đỗ, thân thảo ….là cây thực phẩm, cây có dầu quan
trọng trong số các loại cây có dầu hàng năm trên thế giới, sản phẩm của lạc có
nguồn prôtêin cao làm thức ăn tốt cho người và gia súc, làm nguyên liệu cho
công nghiệp chế biến, thích hợp với những loại đất có thành phần cơ giới nhẹ
và thoát nước tốt, như đất cát pha, đất thị nhẹ …và được trồng ở đồng bằng
Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.
Sản phẩm lạc là một mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu khá lớn. Hằng
năm, Việt Nam xuất khẩu 100.000-135.000 tấn (65-120 triệu USD). Riêng
10
10
Nghệ An, hằng năm xuất khẩu khoảng 40.000 – 45.000 tấn lạc (24-26 triệu
USD). Huyện Diễn Châu là một huyện sản xuất lạc trọng điểm của tỉnh Nghệ
An. Huyện có điều kiện đất đai, điều kiện khí hậu, thuỷ nông tương đối khó
khăn trong việc phát triển cây lương thực. Tuy nhiên, những điều kiện đó lại
thuận lợi và thích hợp cho việc sản xuất cây công nghiệp ngắn ngày. Trong
những năm gần đây, ở huyện Diễn Châu cây lạc trở thành cây hàng hoá của
các nông hộ của vùng. Năng suất lạc đã từng bước được tăng lên so với các
vùng khác trong nước. Hằng năm xuất khẩu từ 10.000 – 14.000 tấn (6.5- 9
triệu USD). Đối với chất đất có thành phần cơ giới nhẹ, bạc màu và không
chủ động được thuỷ lợi thì cây lạc là cây trồng đem lại hiệu quả kinh tế cao,
góp phần chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, nông thôn, tạo điều kiện công ăn
việc làm và sử dụng hợp lý đất đai, vốn và lao động.
Tuy nhiên, sản xuất lạc ở Diễn Châu nói riêng và ở Nghệ An nói chung vẫn
còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, yếu tố đầu vào, đầu ra. Vấn đề
đang đặt ra cho địa phương là cần có sự tư vấn hướng phát triển sản xuất lạc
bền vững cho cây trồng thế mạnh này. Đặc biệt cần quan tâm đến sản xuất
bền vững lạc tại các nông hộ, chính quyền và các tổ chức KTXH cần có định
hướng, giải pháp phát triển bền vững sản xuất lạc cho bà con. Xuất phát từ lý
do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
!"#$%&'()*+$, nhằm đề xuất các giải
pháp thích hợp cho việc phát triển bền vững sản xuất lạc cho các nông hộ tại
huyện Diễn Châu, Nghệ An.
KPIc^;.+5,7/.+,^b5
./0/.12
Đề tài tập trung đánh giá thực trạng sản xuất lạc của các nông hộ, phân
tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất lạc, từ đó có căn cứ khoa
học để đề xuất giải pháp phát triển bền vững sản xuất lạc của các nông hộ
huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.
11
11
./0/0121
- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về sản xuất,
sản xuất lạc, phát triển, phát triển bền vững, sản xuất lạc của các nông hộ, và
các vấn đề KTXH có liên quan;
- Đánh giá thực trạng sản xuất lạc của huyện, của các nông hộ trên địa
bàn huyện Diễn Châu trong những năm gần đây;
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất lạc của các hộ
nông dân được chọn mẫu điều tra;
- Đề xuất các giải pháp phát triển bền vững sản xuất lạc cho các nông
hộ huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.
KPdTe.;Mf,708B/<U0.,7/.+,^b5
./3/.45627
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sản xuất lạc, hộ nông dân trồng lạc,
thực trạng phát triển sản xuất của các hộ nông dân và các vấn đề KTXH liên
quan đến phát triển bền vững sản xuất lạc.
./3/027
1.3.2.1 Phạm vi về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu về thực trạng sản xuất lạc của các nông hộ
huyện Diễn Châu về diện tích, năng xuất, sản lượng lạc, về cơ cấu diện tích
gieo trồng lạc, thời vụ trồng lạc, trình độ thâm canh, đầu tư, ứng dụng tiến bộ
KT, về liên kết trong sản xuất, bảo quản, chế biến & tiêu thụ lạc thương phẩm
cho hộ nông dân, các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất lạc ở địa
phương và xu hướng phát triển bền vững sản xuất lạc ở các nông hộ.
1.3.2.2 Phạm vi về không gian
- Điều tra tình hình sản xuất lạc của các nông hộ ở các xã có diện tích,
năng xuất và sản lượng lớn tương đối ổn định là 3 xã, Diễn Kỷ, Diễn Lộc,
Diễn Hồng.
12
12
- Thu thập tài liệu về tình hình phát triển sản xuất lạc trên địa bàn
huyện Diễn Châu.
1.3.2.3 Phạm vi về thời gian
- Tiến hành điều tra, thu thập tài liệu sơ cấp về tình hình sản xuất lạc ở
các nông hộ huyện Diễn Châu năm 2014.
- Thu thập tài liệu thứ cấp về phát triển sản xuất lạc ở huyện Diễn Châu
trong những năm gần đây (2012-2014).
- Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2015.
13
13
[14\gh'
!"#$
IPKW-ijkj5l,
0/./.+89:
IPKPKPKm;-eF/>.,.nU
;$
Liên hiệp quốc đưa ra khái niệm sản xuất khi xây dựng phương pháp
thống kê tài khoản quốc gia như sau: “Sản xuất là mọi hoạt động của con
người với tư cách là cá nhân hay tổ chức bằng năng lực quản lý của mình,
cùng với các yếu tố tài nguyên, đất đai và vốn, sản xuất ra những sản phẩm
vật chất và dịch vụ hữu ích và có hiệu quả nhằm thỏa mãn nhu cầu sử dụng
cho sản xuất, sử dụng cho nhu cầu tiêu dùng cuối cùng của đời sống sinh hoạt
hộ gia đình dân cư, nhà nước, tích lũy tài sản để mở rộng sản xuất và nâng
cao đời sống xã hội, xuất khẩu ra nước ngoài”.
Như vậy sản xuất là hoạt động của con người nhằm biến đổi các yếu tố đầu
vào tạo ra các sản phẩm hữu ích phục vụ cho con người, cộng đồng và xã hội.
;$<
Vùng sản xuất là vùng kinh tế tự nhiên bao gồm tập hợp các ngành sản xuất
tương đối hoàn chỉnh, có quan hệ chặt chẽ với nhau, trong đó vùng sản xuất
chuyên môn hoá giữ vai trò chủ đạo, các ngành khác phát triển nhằm hỗ trợ
cho ngành chuyên môn hoá và lợi dụng triệt để điều kiện của vùng. Phân
vùng sản xuất là căn cứ vào yêu cầu của sản xuất nông nghiệp và của nền
kinh tế quốc dân, căn cứ vào điều kiện tự nhiên - kinh tế để phân vùng với
phương hướng sản xuất phù hợp nhằm khai thác triệt để nguồn tài nguyên
trong vùng để sản xuất nhiều sản phẩm với hiệu quả kinh tế cao.
;$=
Phát triển là khái niệm để dùng khái quát những vận động đã xác định
về hướng của sự vật: Hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp,
14
14
từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến
bộ ra đời thay thế cái lạc hậu…
;$=
Phát triển sản xuất là bộ phận của phát triển, đó là sự sản xuất ngày càng
nhiều sản phẩm, năng suất lao động cao hơn, ổn định hơn, giảm chi phí sản xuất
và giá thành sản phẩm, cuối cùng mang lại lợi nhuận cao hơn. Phát triển sản xuất
gồm cả phát triển theo chiều rộng và chiều sâu.
+ L3( B M6*N Là phát triển sản xuất bằng
cách tăng số lượng lao động, khai thác thêm các nguồn tài nguyên thiên
nhiên, tăng thêm tài sản cố định và tài sản lưu động trên cơ sở kỹ thuật như
trước. Phương hướng cơ bản và lâu dài là phải chuyển sang phát triển kinh tế
theo chiều sâu.
+ L3(BM6AN Là phát triển sản xuất chủ yếu
nhờ đổi mới thiết bị, áp dụng công nghệ tiên tiến, nâng cao trình độ kỹ thuật,
cải tiến tổ chức sản xuất.
;$=
Phát triển bền vững là một khái niệm mới nhằm định nghĩa một sự phát
triển về mọi mặt trong hiện tại mà vẫn phải bảo đảm sự tiếp tục phát triển trong
tương lai xa. Khái niệm này hiện đang là mục tiêu hướng tới của nhiều quốc gia
trên thế giới, mỗi quốc gia sẽ dựa theo đặc thù kinh tế, xã hội, chính trị, địa lý,
văn hóa riêng để hoạch định chiến lược phù hợp nhất với quốc gia đó.
Thuật ngữ "phát triển bền vững" xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1980
trong ấn phẩm Chiến lược bảo tồn Thế giới (công bố bởi Hiệp hội Bảo tồn
Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên Quốc tế - IUCN) với nội dung rất đơn
giản: >O"/3(PA=(7.+Q/3(
R/+STB!P1*"3*
#;3+U-
Khái niệm này được phổ biến rộng rãi vào năm 1987 nhờ Báo cáo
Brundtland (còn gọi là Báo cáo Our Common Futur) của Ủy ban Môi trường và
Phát triển Thế giới - WCED (nay là Ủy ban Brundtland). Báo cáo này ghi rõ:
15
15
Phát triên bền vững là: UO"/3((3/#$ST
=#VW=SH3/T
P3#2 U- Hay phát triển bền vững là một quá trình của sự
thay đổi, trong đó, việc khai thác và sử dụng tài nguyên, hướng đầu tư, hướng
phát triển của công nghệ và kỹ thuật và sự thay đổi về tổ chức là thống nhất,
làm tăng khả năng đáp ứng nhu cầu hiện tại và tương lai của con người.
Nói cách khác, phát triển bền vững phải bảo đảm có sự phát triển kinh
tế hiệu quả, xã hội công bằng và môi trường được bảo vệ, gìn giữ. Để đạt
được điều này, tất cả các thành phần kinh tế - xã hội, nhà cầm quyền, các tổ
chức xã hội phải bắt tay nhau thực hiện nhằm mục đích dung hòa 3 lĩnh vực
chính: Kinh tế - xã hội - môi trường.
Tại Hội nghị thượng đỉnh về trái đất năm 1992 tổ chức tại Rio de
Janeiro đã đưa ra định nghĩa vắn tắt về phát triển bền vững là: Phát triển nhằm
thoả mãn nhu cầu của thế hệ ngày nay mà không làm tổn hại đến khả năng
đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.
;$!"
Nông hộ (hộ nông dân) : là gia đình sống bằng nghề nông, là một đơn
vị về mặt chính quyền, là gia đình sống bằng nghề nông.
Hộ nông dân là đơn vị sản xuất cơ bản. Theo Traianop, hộ nông dân là
đơn vị sản xuất “rất ổn định và là phương tiện tuyệt vời để tăng trưởng và
phát triển nông nghiệp”.
Hộ nông dân có những đặc trưng riêng biệt, nó có một cơ chế vận hành
khá đặc biệt, không giống như những đơn vị kinh tế khác, do đó có thể thấy
rằng: nông hộ là một đơn vị kinh tế xã hội đặc biệt.
Theo tác giả Frankellis “nông dân là các hộ gia đình nông nghiệp có
quyền kiếm kế sinh nhai trên mảnh đất đai, sử dụng chủ yếu sức lao động của
gia đình để sản xuất, thường là nằm trong một hệ thống kinh tế lớn hơn,
16
16
nhưng chủ yếu đặc trưng bởi sự tham gia cục bộ vào các thị trường có xu
hướng hoạt động với mức độ không hoàn hảo cao”
IPKPKPITo^9.@U ,/;?Mi,708B/>;;?.@,^`H^p6j<^
Lạc có tên khoa học là Arachis hypogaea
Giới (M): Plantae
Bộ (&): Fabales
Họ (X): Fabaceae
Phân họ ()X): Faboideae
Tông ()): Aeschynomeneae
Chi (M): Y
Loài (/MM): ,/#=?@
Lạc là cây thân thảo thuộc giống cây họ đậu có tên khoa học la Arachis
hypogaea xuất xứ từ Trung và Nam Mỹ, lạc là cây hai lá mầm có hệ rễ cọc,
thân được chia ra làm nhiều đốt, lá và hoa của lạc được mọc ra ở những mắt
của đốt, lạc có cấu tạo lá kép và gân lá lạc lạc theo hình lông chim kích thước
lá chét dài 1-7 cm và rộng 1-3 cm. Hoa dạng hoa đậu điển hình màu vàng có
điểm gân đỏ, cuống hoa dài 2-4 cm. Sau khi thụ phấn, quả phát triển thành
một dạng quả đậu dài 3-7 cm . Lạc ra hoa ở trên mặt đất (hoa lạc là hoa lưỡng
tính, có nhụy và nhị trong 1 bông) nhưng sau khi thụ phấn thì hợp tử tạo
17
17
thành lại phát triển trong lòng đất (thường gọi là củ lạc). Củ lạc thì có cấu tạo
bao gồm có 3 lớp đó là 1 lớp vỏ cứng bên ngoài có bản chất là xellulose, một
lớp mang mỏng bên trong bao quanh hạt lạc (ánh lạc) có màu hồng nhạt, và
cuối cùng là nhân lạc, có cấu tạo chia ra làm 2 mảnh, khi trồng lạc và cây thì
2 mảnh này chính là nơi mà dự trữ và cung cấp chất dinh dưỡng ban đầu cho
cây lạc, khi cây non này mầm và phát triển, thì 2 mảnh này phát triển thành 2
lá cứng, sau đó thì bị teo đi trong quá trình phát triển của cây, và phần đây của
nhân lạc có 1 đỉnh nhỏ đó chính là phôi nó sẽ phát triển thành cây lạc.
Cây lạc có một đặc điểm cấu tạo rất nổi bật ở rễ (và đặc điểm này phổ
biến trong các cây thuộc bộ đậu) đó là khả năng công sinh của rễ cây lạc với
một nhóm vi khuẩn cố định đạm có tên khoa học là Z[)( hay
còn gọi là vi khuản nốt sần) nó cộng sinh và phát triển trong rễ cây lạc và tạo
nên những nốt sần trên rễ cây lạc, và khi dùng dao cắt những nốt sần này ra
thì ta thấy màu hồng nhạt bên trong nốt sần đang hoạt động.
Ban đầu khi cây lạc mới mọc thì lúc đó nốt sần chưa được hình thành,
nốt sần được hình thành trong quá trình bộ rễ của cây lạc phát triển và
Rhizobium xâm nhập vào rễ thông qua những nhu mô nơi chóp rễ hoặc là
những nhu mô hình thành ở lông hút của rễ hay là những tế bào biểu bì bị
thương… (vì đó là nơi tập trung nhiều chất dinh dưỡng và những đường đơn
cần thiết cho các hoạt động khởi đầu của chúng như sinh trưởng và sinh
sản và sau là quá trình cố định đạm). Như vậy khi cộng sinh với cây bộ đậu
thì chi vi khuẩn Rhizobium nhận năng lượng ATP và các chất khử NADH
2
từ
cây họ đậu và khử N
2
thành dạng NH
3
hoặc dạng N hữu cơ cung cấp cho cây
sử dụng, nhưng lúc nó mới xâm nhiễm vào rễ thì nó cũng cần một lượng N
cần thiết cho quá trình sinh trưởng, phát triển tổng hợp các yếu tố cần thiết
cho quá trình khử N
2
như enzim và các yếu tố khác… Nếu trong quá trình này
mà không cung cấp đủ đạm cho cây thì sẽ xảy ra hiện tượng thiếu đạm và cây
kém phát triển hoặc chết héo.
18
18
\]T
^3<A /PZ[)
Khi cây chết Rhizobium lại di chuyển ra đất và lúc này chúng sinh sản
chậm hoặc sống dạng tiềm sinh (theo kiểu kết bào xác và khi gặp điểu kiện
thuận lợi chúng lại phát triển).
IPKPKPdTo^9.@U^`HB/>;;?.@,qa,0r,7-L,s5_;j<^
L3()6SB=_(P/3()6S
-
Phát triển sản xuất lạc bền vững cần đảm đảm thực hiện được 3 mục tiêu về
19
19
kinh tế, xã hội và mội trường, không làm tổn hại đến sự phát triển bền vững
của các ngành, lĩnh vực khác. Cụ thể như:
* Hiệu quả kinh tế: Yếu tố kinh tế đóng vai trò quan trọng trong phát
triển bền vững. Nó thúc đẩy sự phát triển của cả hệ thống kinh tế, tạo cơ hội
tiếp xúc với những nguồn tài nguyên một cách thuận lợi và quyền sử dụng
những nguồn tài nguyên thiên nhiên được chia sẻ một cách bình đẳng. Yếu tố
được chú trọng ở đây phải là tạo ra sự thịnh vượng chung cho tất cả mọi
người, không chỉ tập trung mang lại lợi nhuận cho một số ít, trong một giới
hạn cho phép của hệ sinh thái cũng như không xâm phạm những quyền cơ
bản của con người. Hiệu quả kinh tế phản ánh mối tương quan giữa kết quả
hữu ích về mặt kinh tế và chi phí bỏ ra. Nó đánh giá chủ yếu về mặt kinh tế và
hoạt động sản xuất.
* Hiệu quả xã hội: Là mối tương quan so sánh giữa kết quả của các lợi
ích về xã hội và tổng chi phí xã hội. Kết quả của các lợi ích xã hội như cải
thiện điều kiện làm việc, điều kiện sống, tăng việc làm, giải quyết thỏa đáng
giữa các lợi ích xã hội. Khía cạnh xã hội của phát triển bền vững cần chú
trọng vào sự phát triển sự công bằng và xã hội luôn cần tạo điều kiện thuận
lợi cho lĩnh vực phát triển con người và cố gắng cho tất cả mọi người cơ hội
phát triển tiềm năng bản thân và có điều kiện sống chấp nhận được.
* Hiệu quả về môi trường: Khía cạnh môi trường trong phát triển bền
vững đòi hỏi chúng ta duy trì sự cân bằng giữa bảo vệ môi trường tự nhiên
với sự khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ lợi ích con người nhằm
mục đích duy trì mức độ khai thác những nguồn tài nguyên ở một giới hạn
nhất định cho phép môi trường tiếp tục hỗ trợ điều kiện sống cho con người
và các sinh vật sống trên trái đất.
L3()6SB=T`_aQ/3(B
/-
20
20
Sản xuất lạc là một bộ phận trong sản xuất nông nghiệp. Phát triển
nông nghiệp bền vững là nền sản xuất trong đó hoạt động của con người phù
hợp với các quy luật phát triển của tự nhiên. Phát triển sản xuất nông nghiệp
bền vững nói chung cũng như phát triển sản xuất lạc bền vững nói riêng cần
đảm bảo tăng trưởng kinh tế cao, ổn định, dựa trên cơ sở ứng dụng thành tựu
khoa học - công nghệ hiện đại sản xuất. Sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả các
nguồn lực nhưng vẫn đảm bảo sự tăng trưởng. Bảo đảm được công ăn việc
làm cho người lao động, tăng thu nhập, tạo được cơ sở vật chất cho phát triển
nông thôn mới.
IPKPKPtg,7/uH,7/.+,^b5B/>;;?.@,qa,0r,7-L,s5_;j<^^`H^>^,v,7
/m
- Trải qua quá trình tiến hóa hàng triệu năm con người mới đạt tới trình
độ văn minh như hiện nay. Nhưng xã hội văn minh này lại đang gánh lấy
những khó khăn và thách thức tự nó mang lại như: dân số tăng nhanh (nghèo
đói, thất nghiệp ) tài nguyên môi trường cạn kiệt, ô nhiễm môi trường ngày
càng gia tăng cả đất, nước, không khí như vậy vấn đề đặt ra là làm sao phải
giữ lấy những thành quả đã qua và tiếp tục phát triển, đồng thời phải ngăn
chặn, hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực có thể xảy ra trong quá trình phát
triển. Từ đó, phát triển bền vững trở thành xu thế tất yếu, là vấn đề sống còn
của con người
- Quá trình phát triển bền vững sản xuất lạc của các nông hô hiện nay là
một vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với môi trường tự nhiên. Để giữ
được môi trường tồn tại và phát triển người nông dân phải nhận thức và sử
dụng những quy luật tự nhiên một cách có hiệu quả, tức phải biết khai thác
và sử dụng giữ gìn, tái tạo các nguồn lợi của tự nhiên. Nếu người nông dân
bất chấp quy luật chỉ biết khai thác triệt để những cái có sẵn trong tự nhiên
thì sẽ làm nghèo đi giới tự nhiên và dẫn đến phá vỡ cân bằng hệ thống tự
nhiên – xã hội.
21
21
- Xuất phát từ các yếu tố trên thì việc phát triển bền vững sản xuất lạc
cần được chính quyền địa phương quan tâm, chỉ đạo thực hiện sao cho đáp
ứng nhu cầu của hiện tại mà không làm phương hại đến việc thỏa mãn nhu
cầu của thế hệ tương lai
0/./0+"A=
Từ khái niệm, vai trò và đặc điểm, cũng như xuất phát từ các vấn đề
thuộc nội dung kinh tế, xã hội và môi trường của phát triển chăn nuôi gia súc
bền vững sẽ cung cấp cho chúng ta nội dung của phát triển sản xuất lạc bền
vững. Nội dung cụ thể của phát triển sản xuất lạc bền vững bao gồm:
- \6NChủ trương, chính sách cho phát triển sản xuất lạc, Quy hoạch và
quản lý quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng, sản xuất, liên kết và sự tham gia
của các tác nhân, thị trường và tiêu thụ, kết quả và hiệu quả về kinh tế trong
phát triển sản xuất lạc
- \61*N Kết quả và hiệu quả về xã hội của phát triển sản xuất lạc.
- \6#;N Kết quả và hiệu quả về môi trường của phát triển sản xuất
lạc.
@P#243/3(B=
Các chủ trương, chính sách như về nông nghiệp, đầu tư, khuyến nông,
liên kết, thị trường … của các ban ngành, các cấp chính quyền từ Trung ương
đến địa phương có tác động trực tiếp và sâu sắc đến ngành nông nghiệp nói
chung, trong đó có ngành sản xuất cây công nghiệp ngắn ngày. Việc ban hành
chủ trương, chính sách kịp thời, đồng bộ, đáp ứng được yêu cầu sẽ tạo điều
kiện thúc đẩy các hộ và các doanh nghiệp sản xuất lạc. Chủ trương, chính
sách đúng sẽ tạo sự tin tưởng cho người sản xuất kinh doanh lạc yên tâm đầu
22
22
tư, đem lại kết quả, hiệu quả sản xuất kinh doanh ngày càng cao và ổn định và
bền vững.
^!=b!=/3()6SB=
Việc thực hiện quy hoạch phát triển sản xuất lạc để đảm bảo tính ổn
định trong quá trình sản xuất, cung cấp một khối lượng sản phẩm có chất
lượng, đáp ứng ! cầu xuất khẩu và phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế -
xã hội của mỗi địa phương là hết sức cần thiết và cấp bách. Nguyên tắc để lập
và hoàn chỉnh quy hoạch sản xuất lạc bền vững là phát triển sản xuất lạc tập
trung theo hướng thâm canh và công nghiệp hóa từ sản xuất đến thu mua, chế
biến ở các địa bàn có điều kiện thuận lợi để phát huy tiềm năng lao động, đất
đai, khí hậu. Từ đó, mỗi địa phương phải hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất
lạccủa mình trên cơ sở quy hoạch chung.
Mức độ ổn định của quy hoạch phát triển sản xuất tác động đến mức
độ ổn định của các vùng sản xuất và mức độ đầu tư của các hộ gia đình và
các doanh nghiệp trong phát triển sản xuất lạc bền vững. Mục đích của quy
hoạch là sắp xếp và bố trí lại cho phù hợp với điều kiện sản xuất và tổ chức
sản xuất hợp lý.
:T#/3()6SB=
Phát triển sản xuất lạc bền vững đòi hỏi các cơ sở sản xuất, các hộ gia
đình phải có đủ điều kiện về cơ sở hạ tầng thiết yếu để phục vụ sản xuất như
đường giao thông, nguồn nước (giếng, hồ đập trữ nước…), hệ thống điện, hệ
thống máy móc phục vụ sản xuất như máy bơm nước đáp ứng cho yêu cầu sản
xuất, chế biến, đảm bảo tăng năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng giá trị
sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, từ đó đảm bảo cho phát triển sản
xuất lạc bền vững.
23
23
Tuy nhiên, nguồn lực cần có để đầu tư cơ sở hạ tầng là rất lớn nên việc
đầu tư trên diện rộng cần có vai trò chủ đạo của Nhà nước và sự tham gia của các
doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế khác và cộng đồng dân cư. Với phương châm
“Nhà nước và nhân dân cùng làm”, trong thời gian qua nhiều cơ sở hạ tầng phục
vụ phát triển sản xuất lạc đã được đầu tư xây dựng, nhưng nhiều công trình chất
lượng còn thấp, xuống cấp nhanh, chưa được cải tạo nâng cấp kịp thời.
OBbc B=
Quy trình sản xuất lạc bao gồm các khâu từ công tác về giống; chăm
sóc, phòng trừ dịch bệnh và phòng chống thiên tai; hoạt động khuyến nông,
tập huấn, chuyển giao kỹ thuật; bảo quản và chế biến… Các nội dung này giữ
vị trí quan trọng trong quá trình sản xuất lạc. Việc thực hiện các nội dung trên
một cách đồng bộ, hợp lý sẽ góp phần nâng cao kết quả và hiệu quả, cũng như
đáp ứng yêu cầu cho phát triển sản xuất lạc bền vững.
Mục tiêu của phát triển sản xuất lạc là hướng tới phát triển theo chiều
rộng và phát triển theo chiều sâu. Nếu phát triển sản xuất lạc chỉ chú ý đến
phát triển chiều rộng mà không quan tâm đến phát triển theo chiều sâu, hay
ngược lại thì sẽ ảnh hưởng đến kết quả, hiệu quả, và từ đó dẫn đến phát triển
sản xuất lạc kém bền vững.
dS33AB=
Trong thực tế, sản xuất theo quy mô nhỏ lẻ, manh mún sẽ dẫn đến năng
suất, chất lượng sản phẩm không cao, kém hiệu quả, giá thành sản xuất trên
một đơn vị sản phẩm cao Vì vậy, tổ chức sản xuất lạc theo hướng liên kết
là yếu tố cần thiết cho phát triển sản xuất lạc bền vững. Mục đích liên kết
nhằm hỗ trợ nhau về vốn, kỹ thuật, lao động và tiêu thụ sản phẩm. Thông qua
24
24
liên kết giữa các tác nhân (hộ - hộ, hộ - doanh nghiệp, hộ - nhà khoa học, …)
trong các nội dung liên kết (liên kết trong cung ứng giống, liên kết trong
chuyển giao kỹ thuật, liên kết trong tiêu thụ, …) sẽ góp phần giúp các tác
nhân có điều kiện tiếp thu, phổ biến, truyền đạt kinh nghiệm, kỹ thuật trong
sản xuất nhằm nâng chất lượng sản phẩm chăn nuôi, tăng kết quả và hiệu quả
sản xuất từ đó góp phần cho phát triển sản xuất lạc ổn định, bền vững.
Đối với đối tượng hộ nông dân (đối tượng quan trọng, chủ yếu trong
sản xuất lạc) thì trong liên kết cần khuyến khích, hỗ trợ các hộ sản xuất lạc tổ
chức thành từng nhóm, tổ hợp tác, HTX… để tạo điều kiện về vay vốn ưu đãi
đảm bảo cho nhu cầu đầu tư, tăng cường công tác khuyến nông, chăm sóc
phòng trừ dịch bệnh và thiên tai … giúp cho hộ yên tâm sản xuất.
Thị trường và các yếu tố tác động của thị trường đến phát triển bền vững sản
xuất lạc
Thị trường là tập hợp các sự thoả thuận mà thông qua đó người mua và
người bán tiếp xúc với nhau để trao đổi hàng hoá, dịch vụ. Trong phát triển
sản xuất lạc thị trường là một mắt xích quan trọng, việc tiêu thụ sản phẩm
được thực hiện qua các “kênh thị trường”. Kênh thị trường phản ánh mối
quan hệ giữa người sản xuất người thu mua và người tiêu dùng. Trong đó,
người sản xuất là nông dân, họ là người cung cấp ra sản phẩm chăn nuôi;
người thu mua (trung gian tiêu thụ) bao gồm người thu gom, người bán buôn,
người chế biến, người bán lẻ đóng vai trò là cầu nối giữa người sản xuất và
người tiêu dùng cuối cùng.
Các nhân tố chủ yếu tác động đến thị trường tiêu thụ sản phẩm lạc như:
25
25
![[Luận văn]đánh giá hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ sản xuất cam của các hộ gia đình huyện văn chấn , tỉnh yên bái](https://media.store123doc.com/images/document/13/gu/fl/medium_flv1375970703.jpg)
