Một số giải pháp phát triển thanh toán điện tử tại Việt Nam.pdf

Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
1
C C
DANH C MT S T VIT TT........................................................... 4
LI MU................................................................................................... 5
CHNG I : QUY TRÌNH THANH TOÁN THNG I IN T
I. TNG QUAN V THANH TOÁN N T................................................ 6
1. nh ngha thanh toán in t......................................................................... 6
2. Li ích a thanh toán in t ........................................................................ 6
3. n ch ca thanh toán in t..................................................................... 10
4. Yêu cu i vi thanh toán n t............................................................... 12
5. Các bên tham gia trong thanh toán n t.................................................... 13
6. Ri ro trong thanh toán n t..................................................................... 14
7. C s vt cht k thut cho thanh toán n t ............................................. 16
II. VN  THANH TOÁN TRONG CÁC MÔ HÌNH THNG I IN
T… … … … .................................................................................................... 17
1. Thanh toán in t gia doanh nghip – ngi tiêu dùng (B2C) .................. 17
2. Thanh toán in t gia doanh nghip – doanh nghip (B2B)...................... 23
CHNG II : VN  THANH TOÁN IN T TI VIT NAM
I. CÁC VN N PHÁP QUI LIÊN QUAN N THANH TOÁN IN T
1. Lut Giao ch in t.................................................................................. 28
2. Ngh nh Thng i in t ..................................................................... 29
3. Ngh nh quy nh chi tit thi hành Lut Giao dch n t v Ch ký s và
ch v chng thc ch ký s.......................................................................... 31
4. Ngh nh v Giao ch in t trong nh vc tài chính ............................... 32
5. Ngh nh v Giao ch in t trong nh vc ngân hàng............................. 35
II. CÁC PHNG PHÁP THANH TOÁN IN T TI VIT NAM.......... 36
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT

i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
2
1. Trao i d liu tài chính n t.................................................................. 36
2. Thanh toán ngoi tuyn ( Thanh toán bng th ti các m bán hàng/d).. 37
3. Thanh toán trc tuyn (Thanh toán trên môi trng Internet)....................... 42
4. Thanh toán qua n thoi di ng, PDA và các thit b di ng khác ......... 49
III. THANH TOÁN IN T TI MT S T CHC KINH DOANH VIT
NAM................................................................................................................ 51
1. Mt s liên minh th ti Vit Nam hin nay ................................................. 51
2. Ngân hàng Á Châu ACB .............................................................................. 56
3. Ngân hàng ngoi thng Vit Nam (Vietcombank)...................................... 60
4. Techcombank .............................................................................................. 61
5. ng i Phòng ........................................................................................... 63
CHNG III : MT S GII PHÁP PHÁT TRIN THANH TOÁN
IN T TI VIT NAM
I. I VI CÁC C QUAN QUN LÝ NHÀ NC ................................... 66
1. Nhanh chóng trin khai các chng trình, d án c  ra trong. K hoch
tng th phát trin thng i in t giai n 2006 – 2010.......................... 66
2. y nh hot ng ph bin và tuyên truyn v thng i in t nói
chung và thanh toán in t nói riêng............................................................... 67
3. Hoàn thin h thng pháp lut, o hành lang pháp lý cho thanh toán in t
phát trin .......................................................................................................... 67
4. ào to ngun nhân lc và nâng cao nhn thc xã hi ................................. 68
5. Phát trin các công ngh h tr thanh toán in t trên c s khuyn khích
chuyn giao công ngh t nc ngoài .............................................................. 69
6. Hp tác quc t v thng i in t nói chung và thanh toán in t nói
riêng................................................................................................................. 70
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT

i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
3
II. I VI CÁC T CHC KINH DOANH................................................. 71
1. Vi các Ngân hàng nói riêng : Hình thành liên minh cht ch cho th trng
th cng nh th trng thanh toán n t....................................................... 71
2. Ch ng tìm hiu li ích a thng i in t nói chung và thanh toán
in t nói riêng ............................................................................................... 72
3. Xác nh phng thc thanh toán in t phù hp và có chính sách u t mt
cách hp lý....................................................................................................... 73
4. Ch ng góp ý các chính sách và pháp lut, góp phn hoàn thin hành lang
pháp lý cho thanh toán in t.......................................................................... 73
KT LUN..................................................................................................... 74
DANH MC TÀI LIU THAM KHO....................................................... 75
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
4
DANH C MT S T VIT TT
B2B Business to Business
B2C Business to Customer
SWIFT Society for world interbank financial telecommunication
CHIPS Clearing house for interbank payment system
ACH Automated clearing house (Trung tâm thanh toán tng)
CA Certification authority (Chng ch s)
EDI Electronic data interchange
EFT Electronic fund transfer
VAN Value added network
ATM Automatic teller machine
POS Point of sales

EFTPOS Electronic Funds Tranfer at Point of Sale
UCP the Uniform Customs and Practice for Documentary Credits
TMT Thng i in t
NH Ngân hàng
NHPH Ngân hàng phát hành
CSCNT C s chp nhn th
NHTT Ngân hàng thanh toán
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
5
LI NÓI U
Trong nhng nm gn ây, s phát trin nh  ca thng i in t
trên th gii ã góp phn thay i cách thc kinh doanh, giao ch truyn thng
và em i nhng li ích to ln cho xã hi. S ra i a thng i in t ã
ánh du s bt u a mt h thng o ra a i vt cht mi, là  hi
thng mi tuyt vi  phát trin kinh t. Nh chúng ta ã bit, mt trong
nhng iu kin c n và có ý ngha quyt nh trong vic phát trin thng
i in t là vic hoàn thin các ch  thanh toán in t. Thc t ã chng
minh thanh toán in t là mt trong nhng iu kin ct lõi  phát trin thng
i in t, vi vai trò là mt khâu không th tách ri a quy trình giao ch và
trong nhiu trng hp còn là bin pháp xác thc vic ký kt hp ng gia
ngi bán và ngi mua trong mt giao ch thng i in t trên môi trng
Internet . Vic hoàn thin h thng thanh toán in t có ý ngha to ln và có tác
ng sâu rng ti rt nhiu i tng: góp phn gim chi phí, nâng cao hiu qu
kinh doanh a các doanh nghip, tit kim thi gian, chi phí cho khách hàng...t
ó hoàn thin và phát trin thng i in t.
Brought to you by
Where technology means business

Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
6
N  THANH TOÁN TRONG
THNG MI N T VIT NAM
CHNG I: QUY TRÌNH THANH TOÁN THNG MI N T
I. TNG QUAN V THANH TOÁN N T
1. nh ngha thanh toán n t
- Theo ngha rng : Thanh toán n t là vic thanh toán tin thông qua các
thông p n t thay cho vic trao tay tin mt (Theo báo cáo quc gia v k
thut Thng mi n t ca B thng mi).
- Theo ngha hp : Thanh toán trong thng mi n t có th hiu là vic tr
tin và nhn tin hàng cho các hàng hoá và dch vc mua bán trên Internet.
2.i ích ca thanh toán n t
2.1 Mt s li ích chung ca Thng mi n t
- Hoàn thin và phát trin thng mi n t
Xét trên nhiu phng din, thanh toán trc tuyn là nn tng ca các h
thng thng mi n t. S khác bit c bn gia thng mi n t vi các
ng dng khác cung cp trên Internet chính là nh kh nng thanh toán trc
tuyn này. Do vy, vic phát trin thanh toán trc tuyn s hoàn thin hóa
thng mi n t,  thng mi n tc theo úng ngha ca nó – các
giao dch hoàn toàn qua mng, ngi mua ch cn thao tác trên máy tính cá nhân
a mình  mua hàng, các doanh nghip có nhng h thng x lý tin s t
ng. Mt khi thanh toán trong thng mi n t an toàn, tin li, vic phát
trin thng mi n t trên toàn cu là mt u tt yu vi dân sông o và
không ngng tng ca mng Internet.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

7
- Tng quá trình lu thông tin t và hàng hóa
Thanh toán trong thng mi n t vi u m y mnh quá trình lu
thông tin t và hàng hóa. Ngi bán hàng có th nhn tin thanh toán qua mng
c thì, do ó có th yên tâm tin hành giao hàng mt cách sm nht, sm thu
i vn  u t tip tc sn xut, nhanh, an toàn… Thanh toán n t giúp
thc hin thanh toán nhanh, an toàn, m bo quyn li cho các bên tham gia
thanh toán, hn ch ri ro so vi thanh toán bng tin mt, m rng thanh toán
không dùng tin mt, to lp thói quen mi trong dân chúng v thanh toán hin
i.
- Hin i hoá h thng thanh toán
Tin cao hn mt bc, thanh toán n t to ra mt loi tin mi, tin s
hóa, không ch tha mãn các tài khon ti ngân hàng mà hoàn toàn có th dùng
 mua hàng hóa thông thng. Quá trình giao dch c n gin và nhanh
chóng, chi phí giao dch gim bt áng k và giao dch s tr nên an toàn hn.
Tin s hóa không chim mt không gian hu hình nào mà có th chuyn mt
a vòng trái t ch trong chp mt bng thi gian ca ánh sáng. ây s là mt
 cu tin t mi, mt mng tài chính hin i gn lin vi mng Internet.
2.2 Mt s li ích i vi ngân hàng
- Gim chi phí tng hiu qu kinh doanh
+ Gim chi phí vn phòng: Giao dch qua mng giúp rút ngn thi gian tác
nghip, chun hóa các th tc, quy trình, nâng cao hiu qu tìm kim và x lý
chng t.
+ Gim chi phí nhân viên: Mt máy rút tin tng có th làm vic 24 trên 24
gi và tng ng mt chi nhánh ngân hàng truyn thng.
+ Cung cp dch v thun tin cho khách hàng: Thông qua Internet/Web Ngân
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

8
hàng có kh nng cung cp dch v mi (internet banking) và thu hút thêm nhiu
khách hàng giao dch thng xuyên hn, gim chi phí bán hàng và tip th
+ M rng th trng thông qua Internet, ngân hàng thay vì m nhiu chi nhánh
 các nc khác nhau có th cung cp dch v Internet banking  m rng
phm vi cung cp dch v.
- a dng hoá dch v và sn phm
Ngày nay, dch v ngân hàng ang vn ti tng ngi dân. ó là dch v
ngân hàng tiêu dùng và bán l. "Ngân hàng n t", vi s tr giúp ca công
ngh thông tin cho phép tin hành các giao dch bán l vi tc c cao và liên
c. Các ngân hàng có th cung cp thêm các dch v mi cho khách hàng nh
"phone banking", “home banking”, “Internet banking", chuyn, rút tin, thanh
toán tng...
- Nâng cao nng lc cnh tranh và to nét riêng trong kinh doanh
"Ngân hàng n t" giúp các ngân hàng to và duy trì mt h thng
khách hàng rng rãi và bn vng. Thay vì phi xp hàng rt lâu ch rút tin ti
chi nhánh mt ngân khách hàng có thi ti mt máy rút tin tng ca mt
ngân hàng khác và thc hin giao dch trong vài phút. Th mnh v dch v ngân
hàng n t cng là mt c m  các ngân hàng hin i to dng nét riêng
a mình.
- Thc hin chin lc toàn cu hóa
Mt li ích quan trng khác mà ngân hàng n tem li cho ngân hàng,
ó là vic ngân hàng có th thc hin chin lc “toàn cu hoá”, chin lc
“bành trng” mà không cn phi m thêm chi nhánh. Ngân hàng có th va tit
kim chi phí do không phi thit lp quá nhiu các tr s hoc vn phòng, nhân
 gn nh hn, ng thi li có th phc v mt khi lng khách hàng ln
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

9
n. Internet mt phng tin có tính kinh t cao  các ngân hàng có th m
ng hot ng kinh doanh ca mình ra các quc gia khác mà không cn u t
vào tr s hoc c s h tng. Theo cách này, các ngân hàng ln ang vn cánh
tay khng l và dn dn thit lp c s ca mình, thâu tóm dn nn tài chính toàn
u.
- Xúc tin thng mi, qung bá thng hiu toàn cu
Thông qua Internet, ngân hàng có thng ti tt c nhng thông tin tài
chính, tng giá tr tài sn, các dch v ca ngân hàng mình,  phc v cho mc
ích xúc tin qung cáo. Có th ngân hàng cha th tin hành các giao dch tài
chính trc tuyn, song bng cách thit lp các trang web ca riêng mình vi chc
ng ban u là cung cp thông tin và gii áp ý kin thc mc ca khách hàng
qua mng, ngân hàng cng c coi là ã bc u tham gia áp dng dch v
ngân hàng n t và hoà mình vào xu th chung
2.3 Mt s li ích i vi khách hàng
- Khách hàng có th tit kim c chi phí
Phí giao dch ngân hàng n t hin c ánh giá là  mc thp nht so
i các phng tin giao dch khác. u này hoàn toàn có th lý gii c bi
t khi các ngân hàng có th tit kim c chi phí khi trin khai ngân hàng
n t nht là vi các ngân hàng o (ch hot ng trên Internet mà không cn
i vn phòng, tr s), các chi phí mà khách hàng phi tr cng theo ó mà gim
i rt nhiu.
- Khách hàng tit kim thi gian
i vi các giao dch ngân hàng t Internet c thc hin và x lý mt
cách nhanh chóng và ht sc chính xác. Khách hàng không cn phi ti tn vn
phòng giao dch ca ngân hàng, không phi mt thi gian i li hoc nhiu khi
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

10
phi xp hàng  ch ti lt mình. Giây, vi dch v ngân hàng n t, h
có th tip cn vi bt c mt giao dch nào ca ngân hàng vào bt c thi m
nào hoc  bt câu h mun.
- Thông tin liên lc vi ngân hàng nhanh hn và hiu qu hn
Khi khách hàng s dng ngân hàng n t, h s nm c nhanh chóng,
p thi nhng thông tin v tài khon, t giá, lãi sut. Ch trong chc lát, qua
máy vi tính c ni mng vi ngân hàng, khách hàng có th giao dch trc tip
i ngân hàng  kim tra s d tài khon, chuyn tin, thanh toán hóa n dch
 công cng, thanh toán th tín dng, mua séc du lch, kinh doanh ngoi hi,
vay n, m và u chnh, thanh toán th tín dng và k c kinh doanh chng
khoán vi ngân hàng.
3. n ch ca thanh toán n t
- Gian ln th tín dng
+i ro i vi ch th
Do tính cht ca th tín dng là không bit c ngi rút tin có phi là
ch th hay không mà ch yu da vào vic kim tra s PIN  trên th nên các
ch th d b la n cp th cùng vi s PIN. Vic  l s PIN có th là do ch
th vô tình  l hoc bn cp mt cách tinh vi. Bên cnh ó ch th còn gp
phi tình trng làm gi th tín dng ngày càng tinh vi.
+ i ro i vi ngân hàng phát hành
Ri ro th nht là vic ch th la di s dng th ti nhiu m thanh
toán th khác nhau vi mc thanh toán thp hn hn mc thanh toán nhng tng
 tin thanh toán li cao hn hn mc thanh toán trong th.
Mt hình thc la di khác t phía ch th là do vic li dng tính cht
thanh toán quc t ca th  thông ng vi ngi khác chuyn th ra nc
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

11
khác  thanh toán ngoài quc gia ch th c trú.
+i ro i vi ngân hàng thanh toán
Tuy ch là n v trung gian trong hot ng thanh toán th song các ngân
hàng thanh toán cng có th gp ri ro nu h có sai sót trong vic cp phép cho
các khon thanh toán có giá tr ln hn hn mc qui nh. Bên cnh ó, nu
không kp thi cung cp cho các n v chp nhn th danh sách các th b mt
hoc b vô hiu mà trong thi gian ó các th này vn c s dng thì các ngân
hàng phát hành s t chi thanh toán cho nhng khon này.
+ Ri ro cho các n v chp nhn th
i ro cho các n v chp nhn th ch yu là b t chi thanh toán cho
 hàng hoá cung ng ra vì các lý do liên quan n th. ó là vic th b ht hiu
c nhng các n v chp nhn th không phát hin ra mc dù ã c thông
báo. T ý sa i các hoá n (vô tình hoc c ý) và b các ngân hàng phát hin
ra thì cng s không c thanh toán.
- n  bo mt thông tin
Vic m bo an toàn thông tin tin gi và tài sn gi ca khách hàng là
ngha v ca các ngân hàng thng mi. Tuy nhiên, trong u kin hin nay, vi
trình  khoa hc rt phát trin, s lng các v xâm nhp trái phép vào h
thng ngân hàng qua mng Internet ngày càng phát trin và tinh vi thì vic lu
chuyn thông tin ca khách hàng qua mng Internet không còn thc s an toàn.
Có th kn mt s nguyên nhân dn n tình trng ph bin không an toàn
i vi các giao dch qua mng:
- Thông tin b truy cp trái phép trên ng truyn Internet
- t cn ca các nhân viên ngân hàng khi thc hin các yêu cu bo mt.
- t cn t chính khách hàng  l thông tin trong các giao dch ngân hàng
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni

12
-  thng máy tính ca ngân hàng hot ng kém hiu qu hoc li t các
phn mm
4. Yêu cu i vi thanh toán n t
- Kh nng có th chp nhn c
c thành công thì c s h tng ca vic thanh toán phi c công
nhn rng hn, môi trng pháp lý y , bo m quyn li cho c khách
hàng và doanh nghip, công ngh áp dng ng b các ngân hàng cng nh ti
các t chc thanh toán.
- An toàn và bo mt
Cho các giao dch tài chính qua các mng m nh Internet vì ây s là
c tiêu cho các ti phm, các k s dng th tín dng trái phép, các hacker…
do các dch v trên Internet hin nay c cung cp toàn cu vi mi tin ích
phc v cho mi khách hàng, mi thành phn trong xã hi. Chính vì vy phi
m bo kh dng nhng chng li c s tn công  tìm kim thông tin mt,
thông tin cá nhân hoc u chnh thông tin, thông p c truyn gi.
- Giu tên (nc danh)
Nu nh c khách hàng yêu cu thì c m nhn dng ca h phi
c gi kín dù khách hàng ã cung cp y  các thông tin  ngi bán c
thanh toán. Phi m bo không làm l các thông tin các nhân ca khách hàng.
- Kh nng có th hoán i
Tin s có th chuyn thành các kiu loi qu khác. Có th d dàng
chuyn t tin n t sang tin mt hay chuyn tin t qu tin n t v tài
khon ca cá nhân. T tin n t có th phát hành séc n t, séc tht. Tin s
ng ngoi t này có th d dàng chuyn sang ngoi t khác vi t giá tt nht.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
13

- Hiu qu
Chi phí cho mi giao dch nên ch là mt con s rt nh (gn bng 0), c
bit vi nhng giao dch giá tr thp.
- Tính linh hot
Nên cung cp nhiu phng thc thanh toán, tin li cho mi i tng.
- Tính hp nht
 h tr cho s tn ti ca các ng dng này thì giao din nên c to
ra theo s thng nht ca tng ng dng. Khi mua hàng trên bt c trang web
nào cng cn có nhng giao din vi nhng bc ging nhau.
- Tính tin cy
 thng thanh toán phi luôn thích ng, tránh nhng sai sót không áng
có, tránh cho nó không phi là mc tiêu ca s phá hoi.
- Có tính co dãn
Cho phép khách hàng và nhng nhà kinh doanh có th tham gia vào h
thng mà không làm hng c cu h tng, m bo x lý tt dù khi nhu cu
thanh toán trong Thng mi n t tng.
- Tin li, d s dng
Nên to s thun li cho vic thanh toán trên mng nh trong thc t.
5. Các bên tham gia trong thanh toán n t
- Ngi bán/ C s chp nhn th
- Ngi mua/ Ch s hu th
- Ngân hàng ca ngi bán
- Ngân hàng ca ngi mua
- T chc th
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
14
6. Ri ro trong thanh toán n t

- Nhng ri ro liên quan n quá trình thanh toán
+ Sao chp thit b
+Sa i hoc sao chép d liu hoc phn mm
+ Ly trm thit b
+ Không ghi li giao dch
+ S c hot ng
- Ri ro i vi ngi tiêu dùng tham gia thanh toán trong thng mi n t
Ngoài nhng ri ro mt an toàn nh phn trên, ngi tiêu dùng có th gp
nhng loi ri ro khác nh: chi tit giao dch c ghi nhn li không y 
có th giúp gii quyt khi có tranh chp hoc sai sót; ri ro nu nhà phát hành
tin n t lâm vào tnh trng ph sn hoc mt kh nng chi tr.
H cng có th gp ri ro khi không th hoàn tt mt khon thanh toán mc dù
có  tin  thc hin vic thanh toán, ví d khi th tín dng ht hn hiu lc,
p trc trc khi vn hành thit b ngoi vi hoc th...
- i ro i vi các t chc cung ng phng tin thanh toán n t
Nhà phát hành cng có th phi chu các ri ro la o, vn hành sai, bi
thng tin n t gi mo khi nó c ngi bán hoc khách hàng chp nhn.
- i ro do các hot ng gian ln và phi pháp
Li dng s cha hoàn ho trong các h thng bo mt, các d liu v th
thanh toán có th bánh cp và s dng bt hp pháp.
- Th mt cp, tht lc (Lost-Stolen Card)
Ch th b mt cp, tht lc th và b ngi khác s dng trc khi ch th
p thông báo cho NHPH  có các bin pháp hn ch s dng hoc thu hi th.
Th này có th b các t chc ti phm li dng  in ni và mã hoá li th
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
15
thc hin các giao dch gi mo. Ri ro này có th dn n tn tht cho c ch

th và NHPH, thng chim t l ln nht.
- Th gi (Counterfeit Card)
Th do các t chc ti phm làm gi cn c vào các thông tin có c t
các giao dch th hoc thông tin ca th b mt cp. Th gic s dng to ra
các giao dch gi mo, gây tn tht cho các Ngân hàng mà ch yu là NHPH vì
theo quy nh ca T chc th quc t, NHPH chu hoàn toàn trách nhim vi
i giao dch th gi mo có mã s ca NHPH. ây là loi ri ro nguy him và
khó qun lý vì có liên quan n nhiu ngun thông tin và nm ngoài kh nng
kim soát ca NHPH.
- n xin phát hành th vi thông tin gi mo (Fraudulent Application)
Do không thm nh k h s, Ngân hàng phát hành th cho khách hàng
mà không bit rng thông tin trên dn xin phát hành là gi mo. Trng hp này
 dn n ri ro tín dng cho NHPH khi n hn thanh toán ch th không hoc
không có kh nng thanh toán.
- Tài khon ca ch th b li dng (Account takeover)
n k phát hành li th, NHPH nhn c thông báo thay i a ch ca
ch th. Do không kim tra tính xác thc ca thông báo ó, thc gi va
ch mi không phi là a ch ca ch thích thc, dn n tài khon ca ch
th b li dng.
- Th b gi mo  thanh toán qua th, n thoi (Mail, telephone order)
CSCNT cung cp dch v, hàng hoá theo yêu cu ca ch th qua th hoc
n thoi da vào các thông tin v ch th: loi th, s th, ngày hiu lc, tên
ch th… mà không bit rng khách hàng ó có th không phi là ch th chính
thc. Khi giao dch ó b NHPH t chi thanh toán thì CSCNT phi chu ri ro.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
16
- Nhân viên CSCNT gi mo hoá n thanh toán th: (Multiple Imprints)

Khi thc hin giao dch, nhân viên CSCNT c tình in ra nhiu b hoá n
thanh toán cho mt giao dch nhng cha cho ch th ký vào mt b hoá n.
Các hoá n còn li s b gi mo ch ký ca ch th thu òi tin t Ngân
hàng thanh toán.
- o bng t gi (Skimming)
i ro xy ra là do các t chc ti phm dùng các thit b chuyên dng thu
thp thông tin th trên bng t ca th tht. Sau ó, chúng s dng các thit b
riêng  mã hoá và in to các bng t trên th gi và thc hin các giao dch gi
o. Loi gi mo da vào k thut cao này rt ang phát trin ti các nc tiên
tin gây ra thit hi cho ch th, NHPH, NHTT.
7. C s vt cht k thut cho thanh toán n t
- H thng mng gia ngân hàng và các c s chp nhn t
- H thng mng vin thông (internet...)
- C s vt cht ca ngân hàng phc v thanh toán n t
- C s vt cht ca các c s chp nhn th
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
17
II. VN  THANH TOÁN TRONG MT S HÌNH THC CA
THNG MI N T
1. Thanh toán in t gia doanh nghip – ngi tiêu dùng (B2C)
1.1 Quy trình thanh toán
1.1.1 Các bc c bn trong quy trình thanh toán n t khi giao dch qua
ng
ng 1 : Mô hình thanh toán qua Internet
- Khách hàng la chn các sn phm trên website ca ngi bán
- Phn mm e-cart tng tính toán giá tr và hin th hóa n/chi tit n hàng
trong quá trình khách hàng la chn

- Khách hàng n thông tin thanh toán (ví d s th tín dng, tên ch th, ngày
p, ngày ht hn...)
- E-cart hin th hóa n  khách hàng xác nhn
- Thông tin thanh toán c mã hóa, gi n ngân hàng phát hành th kim
tra tính xác thc và kh nng thanh toán. Nu  kh nng thanh toán s x lý
tr tin trên tài khon ca ngi mua và chuyn tin sang tài khon ca ca
ngi bán ti ngân hàng ca ngi bán.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
18
- Kt quc gi v cho máy ch ca ngi bán  x lý chp nhn n hàng
hay không
+ Nu không  kh nng thanh toán, e-cart hin th thông báo không chp
nhn
+ Nu  kh nng thanh toán, e-cart hin th xác nhn n hàng  khách
hàng lu li hoc in ra làm bng chng sau này
- Sau ó ngi bán tin hành thc hin giao hàng
1.1.2 Các bc  ngi bán mun chp nhn thanh toán qua mng
- Khi xây dng website bán hàng trên mng, ngi bán hàng phi có mt tài
khon ti ngân hàng hay mt t chc tín dng nào ó. Tài khon này c gi là
Merchant account, là loi tài khon c bit cho phép bn kinh doanh có th
chp nhn thanh toán thông qua các phng tin n t nh tin mt n t hay
th tín dng.
- Ngi bán hàng cng phi thit lp mt dch v h tr thanh toán trc tuyn
ngay ti website ca mình thông qua các ngân hàng cung cp dch v này. ây là
t chng trình phn mm “cng thanh toán” (payment gateway). Payment
gate way có chc nng thc hin các giao dch nh trong quy trình nêu trên.
1.2 Các dch v NH c s dng trong thanh toán B2C

1.2.1 Dch v ATM
Vi các máy rút tin t ng ATM, có th c tìm thy  hu ht các
siêu th, ca hàng, các trung tâm du ch...ch  ATM ã cung cp cho khách
hàng mt cách thc nhanh, n gin và thun tin  có th tip cn vi tài
khon a mình thay vì phi gp trc tip nhân viên ngân hàng.
Th ATM là mt loi th ISO 7810 dùng  rút tin t máy rút tin t
ng(ATM) t mt tài khon ngân hàng.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
19
1.2.2 Dch v ngân hàng qua n thoi (Tel Banking)
Telephone banking là mt tin ích ngân hàng mà khi s dng nó khách
hàng ch cn dùng h thng n thoi thông thng. ây là h thng tr li t
ng, hot ng 24/24 gi trong ngày, 7 ngày trong mt tun, 365 ngày trong
t nm nên khách hàng hoàn toàn chng s dng khi cn thit.
Khách hàng c cp mt mt khu và s PIN  có th truy cp kim tra tài
khon, xem báo cáo các khon chi tiêu chn gin thông qua các phím trên
n thoi. Các chi phí cho dch v này sc gi n cho khách hàng thông
qua các hoá n n thoi thông thng
Khi s dng telephone banking, khách hàng có th:
+ Kim tra các thông tin v tài khon
+ Chuyn tin gia các tài khon
+ Thanh toán các hoá n nh k
+ Yêu cu Thanh toán nh k
+ ...
1.2.3 Dch v ngân hàng ti ch (PC / Home banking)
Dch v ngân hàng ti nhà là mt loi dch v ngân hàng n t cho phép
khách hàng có th chng kim soát hot ng giao dch ngân hàng t vn

phòng ca h. H thng này giúp khách hàng tit kim c rt nhiu thi gian
và tin bc vì h không cn phi n giao dch trc tip ti ngân hàng.
Thông thng, dch v ngân hàng ti nhà có th cho phép thc hin 3 chc nng
chính sau:
+ Chuyn tin
+ Th tín dng
+ Xem s d và các giao dch trên tài khon
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
20
1.2.4 Dch v ngân hàng qua Internet (Internet banking)
Internet banking là mt loi hình dch v ngân hàng hin i và còn khá mi
. Nó cho phép khách hàng có th giao dch ngân hàng thông qua mng
Internet vào bt c lúc nào,  bt câu mà khách hàng cho là phù hp nht.
Vi internet banking khách hàng có th:
+ Xem thông tin v các giao dch ã thc hin trên tài khon
+ Kim tra s d
+ Chuyn tin gia các tài khon trong cùng h thng ngân hàng
+ …
1.2.5 Dch  EFTPOS
EFTPOS ( vit tt a Electronic Funds Tranfer at Point of Sale) : Là
mt thit  c s dng mà thông qua ó, các giao ch bán hàng có th c
ghi n trc tip vào tài khon a khách hàng ngay i im bán thông qua vic
s dng mt th ghi n ôi khi ging vi th c s dng vi máy rút tin t
ng ATM).
Mt trong nhng thit  ch yu a ch  này là máy cp phép t ng
POS. ây là mt thit bc tc liên kt ni vi mng ngân hàng chp nhn
th và các ngân hàng phát hành th trên th gii. Nó cho phép c và truyn các

thông tin ca ch s hu th v ti các ngân hàng phát hành th. Các giao dch
tài chính nh vy mà c thc hin ghi li trên tài khon ch s hu th ti các
ngân hàng phát hành th.
1.2.6 Mt s dch v khác: Dch v ngân hàng qua mng n thoi di ng
(Mobile Banking), Interactive TV, Wireless banking...
Cng nh quan nim i vi mng n thoi gia ình, vi s lng
ngi s dng n thoi di ng vào khong trên 1 t ngi (cui 2002) thì th
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
21
trng n thoi di ng qu là mt th trng y tim nng cho loi hình dch
 này. i vi loi hình này, th thông minh óng mt vai trò ht sc quan
trng, lu tr mi thông thông tin liên quan n ngi s dng và tình hình tài
chính ca h. Th thông minh trong n thoi di ng thng c bit n
i cái tên vit tt SIM (Subscriber Identity Module). H thng mng n
thoi di ng s dng giao thc không dây (WAP – Wireless Applications
Protocol) và vic kim soát bo mt thông tin s tin hành trên th thông minh
(s SIM).
1.3 Các loi th s dng trong thanh toán
1.3.1 Th tín dng (Credit card)
Là loi thc s dng ph bin nht, theo ó ngi ch thc s
ng mt hn mc tín dng tun hoàn  mua sm hàng hoá, dch v ti nhng
 s chp nhn loi th này.
1.3.2 Th ghi n (Debit card)
Vi loi th này, ch th có th chi tr tin hàng hoá, dch v da trên s
 tài khon tin gi hoc tài khon tin gi thanh toán ca mình ti Ngân hàng
phát hành th. Th thanh toán không có hn mc tín dng vì nó ph thuc vào s
 hin hu trên tài khon ca ch th. S tin ch th chi tiêu sc khu tr

ngay vào tài khon ca ch th thông qua nhng thit bn tt ti c s
chp nhn th.
1.3.3 Tin n t (E-cash/Digital cash)
Tin n t (e-money hay còn c gi là digital cash) là mt h thng
cho phép ngi s dng cho có th thanh toán khi mua hàng hoc s dng các
ch v nh truyn i các con s t máy tính này ti máy tính khác.
Ging nh serial trên tin giy, s serial ca tin n t là duy nht. Mi
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
22
"t" tin n tc phát hành bi mt ngân hàng và c biu din cho mt
ng tin tht nào ó.
1.3.4 Các phng thc thanh toán khác: smart card; virtual cash; electronic
wallets...
- Th thông minh là loi th có kích thc nh mt chic th tín dng thông
thng nhng trên ó có gn mt con chip – vi mch n t. Vi mch n t
này bao gm mt thit b ra vào c trng, mt b vi x lý, mt b nh. Tt c
nhng thit b này s giúp lu tr rt nhiu nhng loi thông tin khác nhau t các
thông tin nh s th tín dng, h s sc kho cá nhân, bo him y t, h s công
tác, bng lái xe… vi dung lng ln gp 100 ln so vi dung lng ca các
thông tin có th lu tr trên mt th tín dng thông thng. Th thông minh có
kh nng lu tr và x lý thông tin vi  an toàn cao nên c s dng trong
t nhiu ngành nh ngân hàng, tài chính, y t hay bu chính vin thông.
- Mt ví tin s hoá c thit k c gng mô phng li các chc nng ca mt
ví tin truyn thng. Nhó nói  trên ây là ni tp trung tt c tin n t
phc v cho vic giao dch ca khách hàng trên mng. Các chc nng quan trng
nht ca ví tin s hoá ó là:
+ Chng minh tính xác thc khách hàng thông qua vic s dng các chng nhn

 hoá hoc bng các phng pháp mã hóa thông tin khác
+ Lu tr và chuyn các giá tr
+ m bo an toàn cho quá trình thanh toán gia ngi mua và ngi bán trong
các giao dch thng mi n t.
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
23
2. Thanh toán in t gia doanh nghip – doanh nghip (B2B)
2.1 Trao i d liu n t (Electronic Data Interchange)
2.1.1 Tng quan v EDI
EDI có ý ngha quyt nh i vi giao dch thng mi n t quy mô
n gia doanh nghip vi doanh nghip. Trao i d liu n t (electronic
data interchange, vit tt là EDI) là vic trao i các d liu di dng “có cu
trúc” (stuctured form), (có cu trúc ngha là các thông tin trao i c vi các
i tác tha thun vi nhau tuân th theo mt khuôn dng nào ó) t máy tính
n t này sang máy tính n t khác, gia các công ty hoc n vã tha
thun buôn bán vi nhau, theo cách này s tng hóa hoàn toàn không cn có
 can thip ca con ngi. Theo y ban liên hp quc v lut thng mi quc
 (UNCITRAL), vic trao i d liu n tc xác nh nh sau: “Trao i
 liu n t (EDI) là vic chuyn giao thông tin t máy tính n t này sang
máy tính n t khác bng phng tin n t, có s dng mt tiêu chun ã
c tha thun  cu trúc thông tin”. TMT có c tính phi biên gii (Cross -
border electronic commerce), v bn cht phi biên gii là trao i d liu n t
(EDI) gia các doanh nghip  các quc gia khác nhau, công vic trao i EDI
thng là các ni dung sau:
- Giao dch kt ni
- t hàng
- Giao dch gi hàng

- Thanh toán
EDI là hình thc ph bin nht  trao i d liu có cu trúc gia h
thng máy tính ca các doanh nghip. S dng EDI, doanh nghip s gim c
i sai sót do con ngi gây nên, gim thi gian x lý thông tin trong các giao
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
24
ch kinh doanh, tit kim thi gian và chi phí so vi trao i d liu phi cu
trúc.
2.1.2 Quy trình thanh toán dùng EDI
ng 2 : Qui trình thanh toán dùng EDI
Có 5 bc c bn hoc quy trình trong mt giao dch EDI n hình.
- Chun b tài liu n t : Bc u tiên trong trình t ca EDI là tp hp
thông tin và d liu. Cách thu thp thông tin cn thit cng ging nh trong h
thng truyn thng. Tuy nhiên thay vì in d liu ra giy, h thng phi xây dng
t tp n t hoc CSDL  lu các d liu này. Khi ã có tp d liu hoc
CSDL ri, có th chuyn sang bc sau.
- Dch d liu  chuyn i : Bc tip theo là dch tp hoc CSDL sang nh
ng tiêu chun theo c t ca tài liu tng ng. Tp d liu kt qu, phi
cha mt chui các giao dch có cu trúc liên quan n, chng hn, phiu t
mua hàng. Nu nhiu công ty tham gia vào mt giao dch c th, cn to ra tng
p riêng cho mi công ty.
- Truyn thông : Sau ó máy tính phi ni và chuyn tng các tp d liu ó
Brought to you by
Where technology means business
Lê Duy Hng – K48 KTT
i c Kinh t – H Quc Gia Hà Ni
25

n mt mng giá tr gia tng (VAN) ã thu xp trc. VAN phi x lý tng tp
và chuyn ti hp thn t tng ng vi các a ch ni nhn ã c ghi
trong tp.
- Dch d liu n : Công ty nhn c d liu phi nh k ly tp d liu t
p thn t ca h và dch ngc file tnh dng tiêu chun sang nh dng
c thù theo yêu cu ca phn mm ng dng ca công ty.
- X lý tài liu n t : n ây thì h thng ng dng ni b ca công ty nhn
tài liu ã có th x lý tài liu nhn c. Mi tài liu là kt qu x lý tng ng
i giao dch nhn c cng phi dùng cùng nhng quy trình hoc nhng bc
nh vy  chuyn li cho ni khi ng giao dch. Khi ó có th kt thúc vòng
thc hin trao i d liu n t.
2.2 Thanh toán n t trong ngoi thng
2.2.1 Gii thiu v eUCP
Trong thng mi quc t, hot ng thanh toán quc t ph bin c
a trên c s xut trình b chng t thanh toán bng giy. Thông thng, ngi
mua thng ch th cho Ngân hàng Phát hành phát hành th tín dng, sau ó
Ngân hàng Phát hành tip tc ch th cho Ngân hàng Thông báo  thông báo hay
xác nhn th tín dng, vi mc ích thông qua th tín dng m bo rng ngi
bán sc thanh toán khi xut trình b chng t thanh toán úng nh các quy
nh trong th tín dng. Quá trình này có kh nng phát sinh nhiu sai sót v
chng t và mt nhiu công sc, thi gian ca các nhà kinh doanh. S ra i ca
eUCP (Quy tc và thc hành thng nht v tín dng chng tn t) u chnh
vic xut trình chng t thanh toán n tã a hot ng thanh toán quc t
vào mt giai n mi vi các giao dch thanh toán quc tc thc hin cn
Brought to you by
Where technology means business