Những kiến nghị, giải pháp sử dụng có hiệu quả hạn ngạch

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lời nói đầu
Trong nền kinh tế thị trờng ngày nay có rất nhiều biến động, nhất là trong các hoạt
động diễn ra trong lĩnh vực xuất nhập khẩu. Vì thế việc đặt kế hoạch hàng năm cho hoạt
động xuất nhập khẩu ở nớc ta đợc Bộ Thơng mại trực tiếp quản lý và điều chỉnh cho phù
hợp. Để quản lý đợc hoạt động xuất nhập khẩu tốt Nhà nớc có rất nhiều các công cụ để điều
chỉnh nh thuế, hạn ngạch, các hàng rào thơng mại phi thuế quan khác.
Thế nhng thực tế thì các công cụ này đợc Nhà nớc sử dụng nh thế nào để đem lại hiệu
quả một cách tốt nhất lại là một vấn đề hết sức nan giải hiện nay. Một trong những công cụ mà
Nhà nớc dùng để điều chỉnh các hoạt động xuất nhập khẩu đó là hạn ngạch.
Bài viết sau đây của em xin đóng góp một số ý kiến nhỏ bé góp phần vào việc nghiên
cứu tác động của hạn ngạch tới thơng mại, dịch vụ. Đây là một đề tài khó nên trong quá trình
tìm hiểu em không tránh khỏi nhiều sai sót nên mong các thầy cô giáo chỉ bảo thêm để bài viết
của em có thể hoàn thiện đợc một cách tốt nhất.
Em xin chân thành cảm ơn./.
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nội dung
i. Cơ sở lý luận của đề tàI
1. Hạn ngạch nhập khẩu (Import quota)
Hạn ngạch nhập khẩu là quy định của Nhà nớc về số lợng hoặc giá trị một mặt hàng
nào đó đợc nhập khẩu nói chung hoặc từ một thị trờng nào đó trong một thời gian nhất định
(thờng là một năm).
Thực chất hạn ngạch nhập khẩu là một hình thức hạn chế về số lợng và thuộc hệ
thống giấy phép không tự động. Khi hạn ngạch nhập khẩu quy định cho cả mặt hàng và thị
trờng thì hàng hoá đó chỉ đợc nhập khẩu từ nớc (thị trờng) đã định với số lợng bao nhiêu,
trong thời hạn bao lâu.
Nhà nớc áp dụng biện pháp quản lý nhập khẩu bằng hạn ngạch chủ yếu là nhằm một
số mục đích.
* Hạn ngạch nhập khẩu có khả năng bảo hộ sản xuất trong nớc bằng cách chống đợc
các cơn sốt giá .

* Sử dụng có hiệu quả quỹ ngoại tệ. phải sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả vốn ngoại
tệ dành cho nhập khẩu sao cho có thể nhập đợc những vật t, hàng hoá phục vụ cho phát
triển sản xuất hàng xuất khẩu, hàng tiêu dùng thiết yếu mà trong nớc cha sản xuất đợc hoặc
sản xuất cha đủ để đáp ứng những nhu cầu phù hợp với chiến lợc kinh tế xã hội của nớc ta.
* Nhà nớc nhằm mục đích thực hiện các cam kết với nớc ngoài, với các tổ chức quốc
tế. Do vậy hạn ngạch là một công cụ để Nhà nớc có thể thực hiện đợc các cam kết đã ký với
nớc ngoài.
Cũng giống nh thuế, hạn ngạch nhập khẩu đợc coi là một biện pháp để bảo vệ ngành
công nghiệp non trẻ, vì hạn ngạch nhập khẩu có xu hớng làm tăng giá trên thị trờng nội địa,
giảm khối lợng tiêu thụ và nhập khẩu. Tác dụng làm tăng giá trong nớc nh vậy gọi là bảo
hộ danh nghĩa . Hạn ngạch nhập khẩu và thuế giữ giá trong nớc của một sản phẩm cao
hơn mức giá thế giới và do đó tạo cho ngành sản xuất trong nớc hởng lợi nhuận cao hơn so
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
với trờng hợp tự do thơng mại. Tác động này làm cho các nhà sản xuất kém hiệu quả sản
xuất ra một sản lợng cao hơn so với trong điều kiện thơng mại tự do.
2. Hạn ngạch xuất khẩu (export quota).
Hạn ngạch xuất khẩu là quy định của Nhà nớc về số lợng (hoặc trị giá) một mặt hàng
nào đó đợc xuất khẩu nói chung hoặc từ một thị trờng nào đó trong một thời gian nhất định
(một năm).
Các hình thức hạn chế xuất khẩu đợc áp dụng tuỳ từng nớc và trong thời gian nhất
định.
Một số nớc chỉ cho phép một số tổ chức có quyền xuất khẩu một số mặt hàng nhất
định.
Hiện nay ở Việt Nam chế độ cấp hạn ngạch xuất khẩu đợc quy định theo bởi Thủ t-
ớng Chính phủ. Hàng năm Bộ Thơng mại công bố danh mục các mặt hàng quản lý bằng hạn
ngạch sau khi thống nhất với Bộ Kế hoạch và Đầu t, Bộ quản lý sản xuất và đợc Chính phủ
duyệt.
Nhà nớc quản lý bằng hạn ngạch xuất khẩu các mặt hàng sau :
* Gạo.

* Hàng dệt may mặc xuất khẩu vào EU, Canada và Nauy.
Bộ Thơng mại phân bố hạn ngạch xuất khẩu cho các Bộ, ngành, địa phơng. Những
mặt hàng không quản lý bằng hạn ngạch thì cơ sở xuất khẩu đăng ký với Bộ Thơng mại và
đợc cấp giấy phép không hạn chế.
Mục đích của Nhà nớc khi áp dụng hạn ngạch xuất khẩu.
Không phải lúc nào Nhà nớc cũng khuyến khích xuất khẩu mà đôi khi vì quyền lợi
quốc gia phải kiểm soát một vài mặt hàng xuất khẩu đặc biệt, quý hiếm, những nguyên liệu,
tài nguyên của đất nớc, hoặc những mặt hàng mang tính chiến lợc đối với nền kinh tế.
Nguyên nhân chính là do: Cấm vận buôn bán: Hiện nay có nhiều nớc
đang sử dụng hạn ngạch xuất nh là một công cụ để cấm vận buôn bán giữa các nớc với nớc
mình hoặc giữa các nớc với nhau. Bằng cách hạn chế hoặc là không cho xuất sang một nớc
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
nào đó các nớc có thể làm cho các nớc khác gặp phải khó khăn về kinh tế-xã hội vì tự do th-
ơng mại đã khiến cho các nớc phụ thuộc lẫn nhau.
Mặt khác để bảo vệ tiềm năng, bảo vệ động vật và cây trồng, bảo vệ di sản văn hoá,
đồ cổ. Khi xuất hàng hoá sang các nớc phải làm sao để xuất đợc hàng hoá mà có kết tinh
lao động trong nớc và các yếu tố khác mà không làm thiệt hại đến tài nguyên của đất nớc.
Trong trờng hợp này tốt nhất nên tập trung xuất khẩu những hàng hoá đã qua chế biến tinh,
không nên xuất khẩu những hàng hoá mà cha qua chế biến hoặc mới chỉ chế biến thô.
3. Các hạn ngạch khác
Ngoài hạn ngạch xuất nhập khẩu hiện nay còn có một số loại hạn ngạch khác nh hạn
ngạch công nghiệp, hạn ngạch sản xuất, hạn ngạch gia công tái xuất, hạn ngạch hội chợ
triển lãm. Tuy nhiên vì các loại hạn ngạch này không đợc áp dụng rộng rãi trừ hạn ngạch
công nghiệp và hạn ngạch sản xuất. Chủ yếu có hạn ngạch xuất nhập khẩu tác động tới th-
ơng mại và dịch vụ.
Hạn ngạch sản xuất: Ngoài việc trực tiếp tham gia vào thị trờng và mua các sản
phẩm do vậy làm tăng tổng cầu Chính phủ còn có thể làm cho giá cả của sản phẩm tăng
bằng cách giảm cung. Chính phủ có thể làm điều này bằng các sắc lệnh - Chính phủ chỉ cần
quy định hạn ngạch cho mỗi mặt hàng. Bằng cách ấn định hạn ngạch thích hợp giá cả có

thể bị đẩy lên bất kỳ mức mong muốn nào.
II. Thực trạng của việc phân bổ hạn ngạch ở nớc ta
ở nớc ta Bộ Thơng mại là cơ quan Nhà nớc có thẩm quyền khi cấp hạn ngạch cho
một doanh nghiệp nào đó.
Có một số cách phân bổ hạn ngạch của Chính phủ khi phân bổ hạn ngạch cho một
doanh nghiệp nào đó, liên quan đến phân bổ hạn ngạch là tiền thuê hạn ngạch.
1. Hạn ngạch nhập khẩu
- Nếu hạn ngạch đợc bán trong các cuộc đấu giá cạnh tranh, khi đó giá cả của nó sẽ
không vợt quá hiệu số (Pd-Pw) cho một đơn vị nhập khẩu.
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Tại bất kỳ một mức giá nào thấp hơn sẽ d cầu về hạn ngạch vì mức rủi ro sẽ thấp hơn
trong các cơ hội tìm kiếm lợi nhuận. Tại mức giá cân bằng toàn bộ thu nhập do bán các hạn
ngạch nhập khẩu sẽ thuộc Chính phủ.
- Chính phủ giao toàn quyền phân phối các hạn ngạch nhập khẩu. Trong trờng này
những ngời nhận đợc hạn ngạch sẽ không phải bỏ ra bất cứ chi phí nào mà thu đợc lợi
nhuận từ hạn ngạch tơng ứng với tiền thuê hạn ngạch.
- Có thể đòi hỏi các nhà nhập khẩu đa ra những kế hoạch về sử dụng nguồn lực khi
xin giấy phép nhập khẩu. Phơng pháp này rất tốn thời gian và không mang lại lợi ích cho
nền kinh tế mà chỉ có lợi cho cá nhân vì khi có hạn ngạch nhập khẩu họ đợc hởng không
tiền thuê hạn ngạch đáng ra phải trả.
Với những cách phân bổ hạn ngạch nhập khẩu trên đây, các nhà nhập khẩu sẽ sẵn
sàng chịu mọi phí tổn cần thiết để có đợc hạn ngạch nhập khẩu mà họ nhận thấy chi phí bỏ
ra thấp hơn tiền thuê hạn ngạch. Với cách phân phối này một phần hoặc toàn bộ lợi ích sẽ
phân tán trong những hoạt động không mang tính chất sản xuất trực tiếp làm tăng thiệt hại
về phúc lợi do hạn chế thơng mại.
2. Hạn ngạch xuất khẩu.
ở nớc ta chủ yếu có 2 mặt hàng xuất khẩu quản lý bằng hạn ngạch đó là gạo và hàng
dệt may.
Thực trạng của việc phân bổ hạn ngạch mặt hàng này nh thế nào? Đó là một vấn đề

gây ra rất nhiều tranh cãi, câu hỏi xoay quanh.
2.1 Mặt hàng gạo
a/ Thực trạng
Theo Thời báo kinh tế Sài Gòn 12-11-1998 có đoạn: Cựu Bộ trởng Thơng mại Lê
Văn Thiết có lần kể một địa phơng hăm đổ gạo xuống sân Bộ Thơng mại nếu không đợc
cấp quota.
Việc phân chia hạn ngạch xuất khẩu gạo còn cha hợp lý. Nớc ta là một nớc xuất khẩu
gạo đứng vào hàng thứ ba trên thế giới sau Mỹ, Thái Lan. Vì vậy, vấn đề xuất khẩu gạo
hàng năm ở các tỉnh thành nhiều lúa là vấn đề đợc quan tâm rất nhiều. Nhiều năm nay các
5