Đề cương chi tiết học phần dân số và phát triển

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc

ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
1. Tên học phần: Dân số và phát triển (Population and development)
- Mã số học phần: XH137
- Số tín chỉ học phần: 2 tín chỉ
- Số tiết học phần: 30 tiết lý thuyết
2. Đơn vị phụ trách học phần:
- Bộ môn: Lịch sử - Địa lí và Du lịch
- Khoa/Viện/Trung tâm/Bộ môn: Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn
3. Điều kiện tiên quyết: không
4. Mục tiêu của học phần:
4.1. Kiến thức:
4.1.1. Hiểu một số vấn đề cơ bản về dân số, phát triển
4.1.2. Hiểu mối quan hệ giữa dân số và phát triển
4.1.3. Đúc kết những bài học cho bản thân từ các vấn đề dân số và phát triển cụ
thể
4.2. Kỹ năng:
4.2.1. Phát triển kỹ năng tính toán
4.2.2. Phát triển kỹ năng phân tích, tổng hợp, đánh giá vấn đề
4.2.3. Hình thành kỹ năng xử lý tình huống
4.2.4. Phát triển kỹ năng thuyết trình
4.2.5. Phát triển kỹ năng tìm kiếm, tổng hợp, phân tích và đánh giá thông tin
4.2.6. Phát triển kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông
4.2.7. Phát triển kỹ năng sử dụng ngôn ngữ
4.3. Thái độ:

4.3.1. Tích cực học tập
4.3.2. Hình thành lối sống tích cực
4.3.3. Có ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường
4.3.4. Thúc đẩy bình đẳng giới
4.3.5. Có trách nhiệm đối với trẻ em, người già và phụ nữ
4.3.6. Có ý thức, trách nhiệm đối với sự phát triển của đất nước
5. Mô tả tóm tắt nội dung học phần:
Học phần này cung cấp cho sinh viên kiến thức về mối quan hệ giữa dân số và phát
triển, các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động dân số, các xu hướng biến động dân số
ở Việt Nam, một số vấn đề dân số và phát triển mà xã hội đang quan tâm. Qua đó,
người học không chỉ được trang bị đầy đủ các kiến thức về dân số và phát triển mà còn
nắm bắt và góp phần giải quyết những vấn đề dân số và phát triển đã và đang đặt ra
cho xã hội.

6. Cấu trúc nội dung học phần:
6.1. Lý thuyết
Nội dung Số tiết Mục tiêu
Chương 1.

Nhập môn dân số và phát triển 4
1.1.

Dân số 4.1.1
1.2.

Phát triển
2
4.1.1
1.3.

Mối quan hệ giữa dân số và phát triển 2 4.1.2, 4.1.3,
4.2.1, 4.3.2
Chương 2.

Dân số và các xu hướng biến đổi dân số 8
2.1.

Quy mô dân số 4.1.1
2.2.

Cơ cấu dân số 4.1.1
2.3.

Biến động tự nhiên dân số
4
4.1.1, 4.2.1
2.4.

Di dân và đô thị hóa 4 4.1.2, 4.2.1,
4.3.6
Chương 3.

Mối quan hệ giữa dân số với các vấn đề kinh
tế - xã hội và môi trường
6

3.1.

Dân số và kinh tế 2 4.1.2, 4.1.3
3.2.

Dân số và các vấn đề xã hội 2 4.1.2, 4.3.6
3.3.

Dân số và tài nguyên môi trường 2 4.1.2, 4.3.3
Chương 4.

Các xu hướng biến đổi dân số ở Việt Nam 2

4.1.

Quy mô dân số nước ta rất lớn nhưng vẫn đang
tăng mạnh
4.1.3, 4.3.2
4.2.

Cơ cấu dân số theo giới tính đã dần cân bằng 4.1.3, 4.3.2
4.3.

Mất cân bằng giới tính ở trẻ em và trẻ sơ sinh có
xu hướng tăng lên
4.1.3, 4.3.2
4.4.

Cơ cấu dân số theo tuổi thay đổi nhanh, sự
chuyển đổi từ tỷ số phụ thuộc cao sang “cơ cấu
dân số vàng”
4.1.3, 4.3.2
4.5.

Vị thành niên và những vấn đề sức khỏe sinh sản
của vị thành niên hiện nay
4.1.3, 4.3.2
4.6.

Những đặc trưng của quá trình già hóa dân số 4.1.3, 4.3.2
4.7.

Phân bố dân số không đều, di cư và tích tụ dân
số
4.1.3, 4.3.2
4.8.

Mức sinh giảm mạnh, sự chuyển đổi từ mô hình
nhiều con sang mô hình ít con chất lượng cao
4.1.3, 4.3.2
4.9.

Sức khỏe sinh sản bị tổn thương và đang đứng
trước những thách thức gay gắt
4.1.3, 4.3.2
4.10.

Mức chết thấp và ổn định, tỷ suất chết của trẻ
em giảm nhanh nhưng còn nhiều khác biệt theo
vùng

2
4.1.3, 4.3.2
Chương 5.

Một số vấn đề dân số và phát triển chuyên
biệt
10

5.1.

Già hóa dân số và người cao tuổi ở Việt Nam 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.2.

Tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam
2
4.1.2, 4.1.3,

4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.3.

Sức khỏe sinh sản vị thành niên Việt Nam 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.4.

Giới và bình đẳng giới 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.5.

Bạo lực gia đình
2
4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.6.

Sống thử 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.7.

Bạo lực học đường
2
4.1.2, 4.1.3,

4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.8.

Hiện tượng hôn nhân xuyên quốc gia 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.9.

Biến đổi khí hậu
2
4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.10.

Hiện tượng buôn bán phụ nữ và trẻ em 4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,
4.3.2
5.11.

Hôn nhân đồng giới
2
4.1.2, 4.1.3,
4.2.2 đến
4.2.7, 4.3.1,

4.3.2
7. Phương pháp giảng dạy:
- Thuyết giảng
- Nêu vấn đề
- Thảo luận nhóm
- Báo cáo
8. Nhiệm vụ của sinh viên:
Sinh viên phải thực hiện các nhiệm vụ như sau:
- Tham dự tối thiểu 80% số tiết học lý thuyết.

- Thực hiện đầy đủ bài tập được giao và được đánh giá kết quả thực hiện.
- Tham dự kiểm tra giữa học kỳ.
- Tham dự thi kết thúc học phần.
- Chủ động tổ chức thực hiện giờ tự học.
9. Đánh giá kết quả học tập của sinh viên:
9.1. Cách đánh giá
Sinh viên được đánh giá tích lũy học phần như sau:
TT

Điểm thành phần Quy định Trọng số Mục tiêu
1 Điểm chuyên cần Tham dự đủ số tiết của học phần

10% 4.3.1
2 Điểm bài tập nhóm Chuẩn bị 01 vấn đề và trình bày
trên lớp
40% 4.1.3, 4.2.2
đến 4.2.7
3 Điểm thi kết thúc
học phần
- Thi tự luận và trắc nghiệm (60

phút)
- Tham dự đủ 80% tiết lý thuyết
- Bắt buộc dự thi
50% 4.1.1, 4.1.2,
4.2.1
9.2. Cách tính điểm
- Điểm đánh giá thành phần và điểm thi kết thúc học phần được chấm theo thang
điểm 10 (từ 0 đến 10), làm tròn đến một chữ số thập phân.
- Điểm học phần là tổng điểm của tất cả các điểm đánh giá thành phần của học phần
nhân với trọng số tương ứng. Điểm học phần theo thang điểm 10 làm tròn đến một
chữ số thập phân, sau đó được quy đổi sang điểm chữ và điểm số theo thang điểm
4 theo quy định về công tác học vụ của Trường.
10. Tài liệu học tập:
Thông tin về tài liệu Số đăng ký cá biệt
[1] Mối quan hệ dân số và phát triển : Lồng ghép các biến dân số
vào kế hoạch hóa phát triển ở Việt Nam ( Dự án VIE/97/P15 ) /
United Nations Population Fund ( UNFPA ) Hà Nội: Nhà xuất
bản Hà Nội, 2007 42 tr. ; minh hoạ, 30 cm 304.609597/ U58
WB.000849
[2] Giáo trình dân số và phát triển / Tống Văn Đường, Nguyễn
Nam Phương đồng chủ biên Hà Nội: Đại học Kinh tế Quốc
dân, 2007 415 tr., 21 cm - Đầu trang tên sách ghi : Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân. Khoa Kinh tế và quản lý nguồn nhân lực.
Bộ môn dân số và phát triển 304.609597/ Đ561
MOL.047396
[3] Population and development relationships : Integrating
population variables into development planning in Viet Nam
Hà Nội: Nhà xuất bản Hà Nội, 2001 36 p. ; minh hoạ, 27 cm
304.609597/ P831
WB.000877

[4] Population and development in Vietnam : Towards a new
strategy 2011-2020 / United Nations Population Fund in
Vietnam (UNFPA) Ha Noi: United Nations Population Fund in
Vietnam (UNFPA), 2009 94 p. ; ill., 29 cm 363.9/ U58
WB.002708
[5] Population and development - Washington: U.S. Information KT.002081

Agency, 1974 100 p., 29 cm 304.6/ P831
[6] Bài giảng Dân số và phát triển/Nguyễn Trọng Nhân
11. Hướng dẫn sinh viên tự học:
Tuần Nội dung
Lý
thuyết
(tiết)
Thực
hành
(tiết)
Nhiệm vụ của sinh viên
1 Chương 1: Nhập môn
dân số và phát triển
1.1. Dân số
1.2. Phát triển


2
- Nghiên cứu trước:
+ Sự khác nhau giữa dân số và dân cư
2 Chương 1: Nhập môn
dân số và phát triển (tt)
1.3. Mối quan hệ giữa dân

số và phát triển


2
- Nghiên cứu trước:
+ Quan điểm về dân số của Platon,
Aristote, Khổng Tử, Lão Tử, Hàn Phi
Tử, Malthus [2, tr.251-258]
+ Áp dụng công thức tính chỉ số phát
triển con người (HDI) [6, tr.8-10]
3 Chương 2: Dân số và các
xu hướng biến đổi dân số
2.1. Quy mô dân số
2.2. Cơ cấu dân số


2
- Nghiên cứu trước:
+ Quy mô dân số thế giới và Việt Nam
+ Áp dụng công thức tính quy mô dân
số, tốc độ gia tăng dân số, thời gian dân
số tăng gấp đôi [6, tr.13-14]
+ Tính dân số phụ thuộc
4 Chương 2: Dân số và các
xu hướng biến đổi dân số
(tt)
2.3. Biến động tự nhiên
dân số

2
- Nghiên cứu trước:
+ Cách tính tỷ suất sinh thô, tỷ suất sinh
chung, tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi,
tổng tỷ suất sinh [6, tr.16-17]
5 Chương 2: Dân số và các
xu hướng biến đổi dân số
(tt)
2.4. Di dân



2
- Nghiên cứu trước:
+ Tác động tích cực và tiêu cực của di
dân
6 Chương 2: Dân số và các
xu hướng biến đổi dân số
(tt)
2.5. Đô thị hóa



2
- Nghiên cứu trước:
+ Những vấn đề đô thị ở Việt Nam
7 Chương 3: Mối quan hệ
giữa dân số với các vấn

đề kinh tế - xã hội và môi
trường
3.1. Dân số và kinh tế



2
- Nghiên cứu trước:
+ Tác động của dân số đến tăng trưởng
kinh tế [2, tr.265-269]
8 Chương 3: Mối quan hệ
giữa dân số với các vấn
đề kinh tế - xã hội và môi
trường (tt)
3.2. Dân số và các vấn đề
xã hội




2
- Nghiên cứu trước:
+ Ảnh hưởng của dân số đến giáo dục và
ảnh hưởng của giáo dục đến dân số [2,
tr.293-312]
+ Ảnh hưởng của dân số đến y tế và ảnh
hưởng của y tế đến dân số [2, tr.312-
326]
9 Chương 3: Mối quan hệ
giữa dân số với các vấn

đề kinh tế - xã hội và môi



- Nghiên cứu trước:
+ Ảnh hưởng của dân số đến tài nguyên
và môi trường [6, tr.38-45]

trường (tt)
3.3. Dân số và tài nguyên
môi trường

2
10 Chương 4: Các xu hướng
biến đổi dân số ở Việt
Nam

2
- Nghiên cứu trước [6, tr.47-60]
+ Quy mô dân số Việt Nam
+ Tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam
+ Vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành
niên Việt Nam
+ Tốc độ già hóa dân số ở Việt Nam
11 Chương 5: Một số vấn đề
dân số và phát triển
chuyên biệt
5.1. Già hóa dân số và
người cao tuổi ở Việt Nam
5.2. Tỷ số giới tính khi

sinh ở Việt Nam
5.3. Sức khỏe sinh sản vị
thành niên ở Việt Nam




2
- Xây dựng bài báo cáo theo nhóm và
trình bày trên lớp
12 Chương 5: Một số vấn đề
dân số và phát triển
chuyên biệt (tt)
5.4. Giới và bình đẳng giới
5.5. Bạo lực gia đình



2
- Xây dựng bài báo cáo theo nhóm và
trình bày trên lớp
13 Chương 5: Một số vấn đề
dân số và phát triển
chuyên biệt (tt)
5.6. Sống thử
5.7. Bạo lực học đường



2

- Xây dựng bài báo cáo theo nhóm và
trình bày trên lớp
14 Chương 5: Một số vấn đề
dân số và phát triển
chuyên biệt (tt)
5.8. Hiện tượng hôn nhân
xuyên quốc gia
5.9. Biến đổi khí hậu




2
- Xây dựng bài báo cáo theo nhóm và
trình bày trên lớp
15 Chương 5: Một số vấn đề
dân số và phát triển
chuyên biệt (tt)
5.10. Hiện tượng buôn bán
phụ nữ và trẻ em
5.11. Hôn nhân đồng giới
- Xây dựng bài báo cáo theo nhóm và
trình bày trên lớp

Cần Thơ, ngày … tháng … năm 20…
TL. HIỆU TRƯỞNG
TRƯỞNG KHOA/GIÁM ĐỐC VIỆN/
GIÁM ĐỐC TRUNG TÂM

TRƯỞNG BỘ MÔN