11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
CHUYÊN ĐỀ 1. KHẢO SÁT HÀM SỐ VÀ CÁC BÀI TOÁN LIÊN QUAN
Biên soạn và sưu tầm: Ngô Văn Khánh – GV trường THPT Nguyễn Văn Cừ-Bắc Ninh
1. Chủ đề 1: Bài toán về tiếp tuyến
1.1. Dạng 1Tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại một điểm
x y C y f x∈ =
y f x=
k f x=
!
y f x=
"#!
( )
M x y
$%&'
( )
y y f x x x− = −
()
y f x=
Ví dụ 1*+ !
,
, -y x x= − +
*./$%&'*
"#!0123.
4 "#!+ 5678.
"#!57
Giải:
a)9$%&'*"#!
M x y
:"
y y f x x x− = −
8
, ,y x= −
2 y⇒ − =
.
;+$%&'*"#!0123<
3 y − =
73.
b)=
8 3x y= ⇒ =
.
>87?.;+$%&'*"#!+ 5678<
3 ? 8 3 ? 2@ ? 22y x y x y x− = − ⇔ − = − ⇔ = −
c)
, ,
- , - - , ,
,
x
y x x x x x
x
=
= ⇔ − + = ⇔ − = ⇔ = −
=
A9$%&'"*"#!-.
>71,.
;+$%&'<
- , y x− = − −
71,6A
A9$%&'"*"#!
,-−
.
8
, , , , By − = − − =
;+$%&'<
- B ,y x− = +
B B , -y x= + +
.
A$%C$%&'*"
,-−
<
B B , -y x= − +
.
Ví dụ 2:*+* !
, 8
8 8 Dy x x x= − + −
.
/$%&'()*"+#!*()&E+ .
4 /$%&'()*"+#!*()&E.
/$%&'()*"#!6
F!GH6
7.
Giải:
8
, D 8y x x= − +
.IJ
( )
M x y
< #!'$%&'
1
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
2y y y x x x y y x x x y− = − ⇔ = − +
a)K
M C Ox= I
'
7( 6
< !$%&'
, 8
8 8 D 8x x x x− + − = ⇔ =
>87BLL&G4( +2$M$%&'
B 8y x= −
b)K
M C Oy= I
'6
7
Dy y⇒ = = −
(
8y x y= =
LL&G
4( +2$M$%&'
8 Dy x= −
.
c)K6
< !$%&'H7.H7B6ND.
H7
8 8 @@
B D
, , 83
x x x y y
⇔ − = ⇔ = = ⇒ = = −
÷
8 8
, ,
y x y
= =
÷
LL&G4( +2$M$%&'
8 2
, 83
y x= −
Ví dụ 3: *+ !
,
, 2y x x= − +
*
/$%&':()*#!+ 5678.
4:O<"*"#!P'!J5#!P.
Giải
a) :"#!*+ 5
8 ,x y= ⇒ =
8
, , 8 ?y x x y x y= − ⇒ = =
9$%&':"#!*<
? 8 , ? 2-y y x x x y y x y x= − + ⇒ = − + ⇒ = −
/Q$%&':"#!*<
? 2-y x= −
b)IRS:O*"P
TU$%&'
( )
( )
, , 8
8
, 2 ? 2- 28 2B 8 8 @
D
x
x x x x x x x x
x
=
− + = − ⇔ − + = ⇔ − + − = ⇔
= −
/Q
( )
D -2N − −
< #!V'!
Ví dụ 4:*+ !
,
, 2 y x x C= − +
( #!
A x y ∈
**"
#!0O*"#!WXL#!0.'!+ 5#!WY+
x
Lời giải :
/'#!
A x y ∈
*
,
, 2y x x⇒ = − +
8 8
, , , ,y x y x x= − ⇒ = −
!:"
8 ,
8 ,
, , , 2
, , 8 2
y y x x x y y x x x x x
y x x x x d
= − + ⇔ = − − + − +
⇔ = − − − +
9$%&'+ 5+#!:( *
2
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
, 8 , , 8 , 8
8
, 2 , , 8 2 , 8 8
8
8
x x x x x x x x x x x x x x
x x
x x
x
x x
x x
− + = − − − + ⇔ − + = ⇔ − + =
=
− =
⇔ ⇔ ≠
= −
+ =
/Q#!W+ 5
8
B
x x= −
++4.+!
Ví dụ 5: *+ !
, 8
2
8 ,
,
y x x x= − +
*./$%&':*"
#!+ 5
x
F!G
y x =
( Z!:< *F
[.
Giải
8
D , 8 Dy x x y x= − + ⇒ = −
8
8 D 8 8
,
y x x x M= ⇔ − = ⇔ = ⇒
K"
k =
8 2y x y= = −
/Q:*"#!
8
8
,
M
÷
$%&'
( )
y y f x x x− = −
&
( )
8
2 8
,
y x− = − −
@
,
y x= − +
:
k =
12
\XL*"#!4[X]&^*
( )
8
8
D , 8 2 2k y x x x x k= = − + = − − ≥ − =
;[_7H6R&
2x⇔ =
^J5#!&`()
8
8
,
M
÷
/Q:*"#!
8
8
,
M
÷
F[.
Ví dụ 6: /$%&'()*
8
2
x
y
x
+
=
−
"L+#!*()
$ab:
, 8y x= −
.
A9$%&'+ 5+#!:( *
8
, 8 8 , 8 2
2
x
x x x x
x
+
= − ⇔ + = − −
−
672XcR< !$%&'
8
, B 8 8 Dx x x y x y⇔ − = ⇔ = = − ∨ = =
/Q+#!<
2
18(
8
8D
A
8
,
2
y
x
−
=
−
.
A"#!
2
18'>71,^$%&'
, 8y x= − −
3
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
A"#!
8
8D'>871,^$%&'
, 2y x= − +
!<"F!G^V4 +L<
, 8y x= − −
(
, 2y x= − +
.
Ví dụ 7: *+ !
, 8
2 2
, 8 ,
m
y x x= − +
*
!
.IJ< #!5*
!
+ 54d
12.'!!#()*
!
"++()$ab:-617
Giải
8
y x mx= −
e$ab:-6174b-^#"++()$ab:
&$)V
2 - 2 - Dy m m− = ⇔ + = ⇔ =
K
Dm =
!
, 8
2 2
8
, ,
y x x= − +
2x = −
'
8y = −
9$%&':"
- 2 8 - ,y y x x x y y x y x= − + ⇒ = + − ⇔ = +
fg& ++()$ab:
/Q
Dm =
< L&V'!.
Ví dụ 8:*+ !
, 8
,y x x m= − +
2.
'!!#2"#!+ 54d2OL&Eh6h<V<$M"
L#!0( W++:!Lh0W4d
,
8
.
Giải
/)
2 8x y m= ⇒ = − ⇒
2!N8
1"< :
8
, B 8y x x x x m= − − + −
⇒
:71,6A!A8.
1:O&Eh6"0
8 8
, 8
, ,
A A
m m
x m x A
+ +
= − + + ⇔ = ⇒
÷
1:O&Eh"W
8 8
B
y m B m= + ⇒ +
1
8
, 2 , 8
i ii i i ii i , 8 , 8 ?
8 8 8 ,
OAB
m
S OA OB OA OB m m
+
= ⇔ = ⇔ = ⇔ + = ⇔ + =
8 , 2
8 , -
m m
m m
+ = =
⇔ ⇔
+ = − = −
/Q!72( !71-
1.2. Dạng 2: Viết tiếp tuyến của đồ thi hàm số
y f x=
(C) khi biết trước hệ số góc của nó
AIJ
M x y
< #!R$%&'
f x k x x= ⇒ =
y f x=
Aej&k(ldạng 1:m: <Q$M
y k x x y= − +
Các dạng biểu diễn hệ số góc k:hoctoancapba.com
4
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
*+&C
,
- 2 ,
3
k k k k= = ± = ± = ±
"+()l:$%&Eh6!5
α
()
8
2- , D- .
, ,
π π
α
∈
K
X7
α
.
++()$ab:76A4.KX7.
(c()$ab:76A4
2
2ka k
a
−
⇒ = − ⇔ =
.
"+()$ab:76A4!5
α
.K
2
k a
ka
α
−
=
+
.
Ví dụ 9: *+ !
, 8
,y x x= −
*./$%&'*4
X71,.
Giải:
8
, By x x= −
IJ
M x y
< #!
⇒
"
8
, Bk f x x x= = −
Y+RX71,^
8 8
, B , 8 2 2x x x x x− = − ⇔ − + = ⇔ =
/'
2 8 2 8x y M= ⇒ = − ⇒ −
.
9$%&'V'!<
, 2 8 , 2y x y x= − − − ⇔ = − +
Ví dụ 10: /$%&' !
, 8
, 2y x x= − +
*.W
++()$ab7?6AB.
Giải:
8
, By x x= −
IJ
M x y
< #!
⇒
"
8
, Bk f x x x= = −
Y+R++()$ab7?6AAB
⇒
X
7?
⇒
8 8
2 2 ,
, B ? 8 ,
, ,2
x M
x x x x
x M
= − ⇒ − −
− = ⇔ − − = ⇔
= ⇒
9$%&'*"121,<
? 2 , ? By x y x= + − ⇔ = +
(loại)
9$%&'*",2<
? , 2 ? 8By x y x= − + ⇔ = −
Ví dụ 11: *+ !
,
, 8y x x= − +
*./$%&'*4
(c()$ab
2
?
y x
−
=
.
Giải:
5
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
8
, ,y x= −
.;+*4(c()$ab
2
?
y x
−
=
^X7?.
;+
8 8
, , ? D 8.y k x x x= ⇔ − = ⇔ = ⇔ = ±
A/)678
Dy⇒ =
.9"#!+ 5678<
? 8 D ? 2D.y x y x= − + ⇔ = −
A/)
8 x y= − ⇒ =
.9"#!+ 56718<
? 8 ? 2@y x y x= + + ⇔ = +
.
/QR*(c()$ab
2
?
y x
−
=
<
7?612D( 7?6A2@.
Ví dụ 12: nQ$%&'()* !
D 8
2
8
D
y x x= +
4
(c()$ab:
- 82 x y+ − =
.
Giải:
:$%&'
2
D8
-
y x= − +
^:< 1
2
-
.
IJ
∆
< V'!X'
2
. 2 -
-
k k do d− = − ⇔ = ∆ ⊥
.
,
Dy x x= +
^+ 5#!< !$%&'
,
D -x x+ =
, 8
?
D - 2 - 2 2
D
x x x x x x x y⇔ + − = ⇔ − + + = ⇔ − = ⇔ = ⇒ =
/Q#!J5<
?
2
D
M
÷
$%&'
? 22
- 2 -
D D
y x y x− = − ⇔ = −
/QV'!$%&'
22
-
D
y x= −
.
Ví dụ 13: *+ !
8
8 ,
x
y
x
+
=
+
*./$%&'()*4&d
O&E+ "0&E"W++!Lh0W(cj"hkjh< J
5.
Giải
8
2
8 ,
y
x
−
=
+
6
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
/'"+()&EJ5!5!L(cj^<
2k = ±
KJ
( )
M x y
< #!()*
2y x = ±
8
8
2
2
2
8 ,
x
x
x
= −
−
⇔ = ± ⇔
= −
+
/)
2x = −
'
2y =
<o:"
y x= −
&$aM <+"('
pJ5^Xc"+ !Lh0W
/)
8x = −
'
Dy = −
<o:"
8y x= − −
/QV'!<
8y x= − −
Ví dụ 14: *+ !7
8 2
2
x
x
−
−
*.
nQ$%&'*++ OL&Ehxhy<V<$M"
L#!0( WF!Gh07DhW.
Giải
IRS:*"
M x y C∈
Oh6"0h"W++
DhOA B
=
.
;+∆h0W(c"h^
2
D
OB
A
OA
= =
⇒q:4d
2
D
+\
2
D
−
.
q:<
8 8
2 2 2
2 2 D
y x
x x
′
= − < ⇒ − = −
− −
⇔
,
2
8
-
,
8
x y
x y
= − =
= =
K8F!G<
2 , 2 -
2
D 8 D D
2 - 2 2,
,
D 8 D D
y x y x
y x y x
= − + + = − +
⇔
= − − + = − +
.
1.3. Dạng 3: Tiếp tuyến đi qua điểm
*+*7r6./$%&'()*4p#!
A
α β
.
Cách giải
A$%&':"
y f x f x x x− = −
()6
< + 5
#!.
Ap
A
α β
^
f x f x x
β α
− = −
AIR$%&'#'!6
&&$%&'.
Ví dụ 15:*+*
,
, 2y x x= − +
($%&'()*4
p#!01812.
Giải:
7
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
8
, ,y x= −
IJ
( )
,
, 2x x x− +
< #!.q<
8
, ,y x x= −
.
9$%&'()*"<
∆
( )
, 8
, 2 , , y x x x x x− − + = − −
∆
p01812^
( )
, 8
2 , 2 , , 8 x x x x− − − + = − − −
, 8
, D x x⇔ + − =
8
2 2
2 D D
8 2
x y
x x x
x y
= ⇒ = −
⇔ − + + = ⇔
= − ⇒ = −
/QV'!$%&'<
2 ? 23y y x∆ = − ∆ = +
1.4. Dạng 4. Một số bài toán tiếp tuyến nâng cao.
Ví dụ 16:'!#!0W5* !
,
, 8y x x= − +
++
*"0( W++()( 5: +"0W7
D 8
.
Giải:
IJ
, ,
, 8 , 8 A a a a B b b b a b− + − + ≠
< #!j4&^*.
8
, ,y x= −
^L()*"0( W<V<$M<
8 8
, , , ,y a a v y b b= − = −
.
"0( W++()X
8 8
, , , , ' y a y b a b a b a b a b v a b a b= ⇔ − = − ⇔ − + = ⇔ = − ≠ ⇔ − ≠
8
8 8 , ,
D 8 ,8 , 8 , 8 ,8AB AB a b a a b b
= ⇔ = ⇔ − + − + − − + =
8 8
8 , , 8 8 8
, ,8 , ,8a b a b a b a b a b a ab b a b
⇔ − + − − − = ⇔ − + − + + − − =
8
8 8 8 8
, ,8a b a b a ab b
⇔ − + − + + − =
714$M
( ) ( )
8 8
8 8 8 8 8 8 B D 8
D D , ,8 , @ B 2 @ b b b b b b b b b+ − = ⇔ + − − = ⇔ − + − =
8 D 8 8
8 8
D 8 8 D
8 8
b a
b b b b
b a
= ⇒ = −
⇔ − − + = ⇔ − = ⇔
= − ⇒ =
1 /)
8 8a v b= − = ⇒
8 8DA B−
1 /)
8 8a v b= = − ⇒
8D 8A B −
!<"\#!0WV'!J5<
8 8 Dv−
Ví dụ 17: '!#!0W5* !
8 2
2
x
y
x
−
=
+
++
*"0( W++()( 5: +"0W7
8 2
.
Giải:
8
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
q !$M(<"
,
8
2
y
x
= −
+
IJ
, ,
8 8
2 2
A a B b
a b
− −
÷ ÷
+ +
< \#!&^*F!G^V4 +L.
/)lX
2 2a b a b≠ ≠ − ≠ −
.
8
,
2
y
x
=
+
^L()*"0( W<
8 8
, ,
2 2
y a v y b
a b
= =
+ +
"0( W++X
8 8
, ,
2 2
y a y b
a b
= ⇔ =
+ +
2 2
8
2 2 8
a b a b
a b
a b a b
+ = + =
⇔ ⇔ ⇔ = − −
+ = − − = − −
2:+
a b≠
8
8 8
, ,
8 2 D D
2 2
AB AB a b
b a
= ⇔ = ⇔ − + − =
÷
+ +
8 8
8 8
, , B
8 8 D D 2 D
2 2 2
b b
b b b
⇔ − − + − = ⇔ + + =
÷ ÷
+ − − +
:+k2
8
D 8
8
2 2 2 2 2 2
2 2 2 ?
2 , 2 ,
2 ?
b b b
b b
b b
b
+ = + = ∨ + = −
⇔ + − + + = ⇔ ⇔
+ = ∨ + = −
+ =
8
8
8 D
D 8
b a
b a
b a
b a
= ⇒ = −
= − ⇒ =
⇔
= ⇒ = −
= − ⇒ =
*\#!0( WV'!J5<
8- 2 82 D,v v− − −
Ví dụ 18:*+ !76
,
A,6
8
A!6A2*
!
!< !.TL!#*
!
O
$ab72",#!j4*2;s++L*
!
";( s
(c().
Giải
9$%&'+ 5+#!*
!
( $ab72<
6
,
A,6
8
A!6A272 ⇔ 66
8
A,6A!7⇔
8
, 8
x
x x m
=
+ + =
*
!
O$ab72"*2;sj4
⇔9$%&'88!6
;
6
s
≠.
9
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
⇔
8
? D
D
,
?
m
m
m
m
≠
∆ = − >
⇔
<
+ × + ≠
no";s<V<$M<
X
;
7>6
;
7
8
, B 8
D D D
x x m x m+ + = − +
X
s
7>6
s
7
8
, B 8 .
E E E
x x m x m+ + = − +
*L";s(cX( tXX
;
X
s
7N2.
⇔ ,6
;
A8!,6
s
A8!7?6
;
6
s
AB!6
;
A6
s
AD!
8
7N2
⇔ ?!AB!
×
N,AD!
8
7N2('6
;
A6
s
7N,6
;
6
s
7!Y+<u/1.
⇔ D!
8
N?!A27⇔!7
( )
2
? B-
@
m
ev!7
( ) ( )
2 2
? B- ? B-
@ @
hay m− = m
Ví dụ 19: nQ$%&'()* !
8 8
2
x
y
x
−
=
+
4&d
X+RL=#!w128< <)[.
Giải:
IJ
∆
< *"#!
( )
8 8
2
a
a M C
a
−
∈
÷
+
.
( )
8 8
D D
2
2 2
y y a a
x a
= ⇒ = ≠ −
+ +
/Q
8 8
8
8 8 D
D 2 8 D 8
2 2
a
y x a x a y a a
a a
−
∆ − = − ⇔ − + + − − =
+ +
( )
8 8
D D
D 2 2 .8 8 D 8
@ 2
D 2 D 2
a a a
a
d I
a a
− − + + − −
+
∆ = =
+ + + +
.
8
D 8 8 8 D 8
D 2 8 2 8.8 2 D 2 8.8 2 8 2a a a a a a
+ + = + + ≥ + ⇒ + + ≥ + = +
( )
@ 2
D
8 2
a
d I
a
+
⇒ ∆ ≤ =
+
./Q
( )
d I ∆
<)[X
( )
d I ∆
7D
8 8
2 8 2
8 2
2 8 ,
a a
a
a a
+ = =
⇔ = + ⇔ ⇔
+ = − = −
.*RL&lF!G
2a ≠
A/)72( +$M$%&'<
D D D 2 x y x y− − = ⇔ − − =
A/)71,( +$M$%&'<
D D 8@ 3 x y x y− + = ⇔ − + =
!<"*V'!$%&'<
2 3 x y x y− − = − − =
Ví dụ 20: *+*< !
2
8 2
x
y
x
+
=
+
./$%&'()*4
10
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
O&E+ &E$%Z"L#!0WF!G
∆
h0W
(cj"J5h.
Giải:
IJ
( )
M x y
< #!.()*"RF!G++()L
$ab76+\716.
8
2
8 2
y
x
= −
+
^()*"<
8
2
8 2
y x
x
= − <
+
/Q()*"++()$ab:716
;+
8
8
2
2 8 2 2
8 2
x
x
− = − ⇔ + =
+
2
8
x = −
Xc< !$%&'
8 2 2 2
8 2 2 2
x x y
x x y
+ = = ⇒ =
⇔ ⇔
+ = − = − ⇒ =
./Q#!<
2 8
2 2M M −
.
A"#!
2
2$%&'< 716A2F!G++():
A"#!
8
12$%&'< 71612F!G++():
/QV'!$%&'<
2 2y x y x= − + = − −
Ví dụ 21: *+ !
,
2
x
y
x
+
=
−
.
KR+LC4^( (x* !.
4*+#!
o o o
M x y
5*.*"
OL!Q*
"L#!0( W.*Z!
+
< &#!+"b0W.
Giải
a) C< !
b)
o o o
M x y
∈
(C)
⇒
D
2
2
y
x
= +
−
.
9$%&':"
8
D
2
y y x x
x
− = − −
−
I+#!:()L!Q<
8 22 28 2A x B y− −
.
⇒
8 8
A B A B
x x y y
x y
+ +
= =
⇒
< &#!0W.
Ví dụ 22: *+ !
8
2
x
y
x
+
=
−
*
KR+LC4^( (x* !.
4*Z!&d!J*l<Q()$a!Q!5
!L:Xcy.
Giải
C< !
11
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
4 IRS
8
2
a
a
a
+
÷
−
∈*.
9:*"
8
.
2
a
y y a x a
a
+
′
= − +
−
⇔
8
8 8
, D 8
2 2
a a
y x
a a
− + −
= +
− −
*L+#!:()L!Q<
-
2
2
a
A
a
+
÷
−
8 22B a −
.
B
2
IA
a
→
=
÷
−
⇒
B
2
IA
a
=
−
8 8IB a
→
= −
⇒
8 2IB a= −
;
IAB∆
v
IAB∆
7
2
.
8
IA IB
7B(:
⇒
e9*.
Ví dụ 23: *+ !
8 ,
8
x
y
x
−
=
−
.
2KR+LC4^( (xC !.
8*+M < #!4[X'&^C.C)"M OL$a!QC"
A( B.IJI < +#!L$a!Q.'!J5#!M++$a&z+"
!LIAB :F[.
Giải
IRS
8 ,
8
8
x
M x x
x
−
≠
÷
−
( )
8
2
8
y x
x
−
=
−
9$%&'∆()*"
( )
0
0
2
0
0
2 3
1
( )
2
2
x
y x x
x
x
-
-
= - +
-
-
J5+#!0W∆()!Q<
( )
8 8
8 8 88
8
x
A B x
x
−
−
÷
−
[
8 8 8
8 8
A B
M
xx x
x x
+ −+
= = =
8 ,
8 8
A B
M
xy y
y
x
−+
= =
−
&< &#!0W.
\XLw88( ∆w0W(c"w^$a&z+"!Lw0W:
v7
8
8 8 8
8
8 , 2
8 8 8 8
8 8
x
IM x x
x x
π π π π
−
= − + − = − + ≥
÷
− −
;[_7H6R&X
8
8
2
2
8
,
8
x
x
x
x
=
− = ⇔
=
−
;+#!V'!< 22+\,,
Ví dụ 24: *+ !
8 2
2
x
y
x
−
=
+
.'!J5#!++X+RL=#!
28I −
)
12
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
*"< <)[.
Giải.
P
,
8
2
M x C
x
− ∈
÷
+
'"$%&'
8
, ,
8
2 2
y x x
x x
− + = −
+ +
8
, 2 8 , 2 x x x y x− − + − − + =
K+RL=
28I −
)<
( )
D D
8
8
, 2 , 2 B 2
B
?
? 2
? 2
2
2
x x x
d
x
x
x
x
− − − + +
= = =
+ +
+ +
+ +
+
.
Y+4[bZ*c
8
8
?
2 8 ? B
2
x
x
+ + ≥ =
+
(j
Bd ≤
.
K+RLd<)[4d
B
X
( )
8
8
8
?
2 2 , 2 ,
2
x x x
x
= + ⇔ + = ⇔ = − ±
+
.
/Q#!
( )
2 ,8 ,M − + −
+\
( )
2 ,8 ,M − − +
Ví dụ 25: *+ !
8 2
2
x
y
x
+
=
+
./$%&'*4&d
Ll#!A8DB−D−8.
Giải
IJ6
< + 5#!
2x ≠ −
.
9:<
8
8 22
2 2
x
y x x
x x
+
= − +
+ +
⇔
8 8
2 8 8 2 x x y x x− + + + + =
d A d d B d=
⇔
8 8 8 8
8 D 2 8 8 2 D 8 2 8 8 2x x x x x x− + + + + = − + + + + +
⇔
2 8x x x= ∨ = ∨ = −
/Q4$%&'
2 -
2 -
D D
y x y x y x= + = + = +
Chú ý: W +L #R4dLLl0W^8XR{
++&`0W+\p&#!0W
Ví dụ 26: *+ !
8
2
x
y C
x
=
+
'!#!
C∈
++ !"
O&EJ5"0W++!Lh0W:4d
2
D
Giải:
13
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
IJ
8
2
x
M x y C y
x
∈ → =
+
8
8
2
y
x
=
+
":"
8
8 8 8
8 88 8
2 2 2 2
x x
y y x x x y y x x y x d
x x x x
= − + ⇔ = − + ⇔ = +
+ + + +
IJ
+6A d= ∩
⇒
J5#!0< !
8
8
8
8 8
8
8
2 2
x
y x
x x
A x
x x
y
y
= +
= −
⇔ ⇒ −
+ +
=
=
IJ
+B d= ∩
⇒
J5#!W< !
8
8 8
8 8
8 8
8
8
8 8
2 2
2 2
x
y x
x
x x
B
x x
y
x x
x
= +
=
⇔ ⇒
+ +
=
+ +
=
!Lh0W(c"hh07
8 8
x x− =
hW7
8 8
8 8
8 8
2 2
x x
x x
=
+ +
;!Lh0W
v7
2
8
h0.hW7
D
8
82 2
.
8 2 D
x
x
=
+
8 8
D 8
8 8
2
8 2 8 2
8
D 2
8
8 2 8 2 2
2 2
x x x x
x y
x x
x x x x vn
x y
= + − − =
= − ⇒ = −
⇔ = + ⇔ ⇔ ⇔
= − − + +
= ⇒ =
/Q'!$M#!F!G^V4 +L
2 8
2
8 22
8
M M− −
Bài tập tự luyện
Bài 1. *+ !
, 8
, 8 - y x x x C= − + −
./$%&'"#!+ 5
672
Bài 2. *+ !
,
2 8
, ,
y x x= − +
($%&'4(c()
$ab
2 8
, ,
y x d= − +
Bài 3. *+ !
, 8
, ? - y x x x C= + − +
.&+[RL* '!
F[
14
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
Bài 4. *+ !
D 8
2
x
y
x
−
=
+
*.:'b)"4k*&Eh(
*"#!+ 567,.
Bài 5. *+ !
D 8
By x x= − − +
./$%&'*4
(c()$ab:
2
2
B
y x= −
Bài 6. nQ$%&'()* !
8 2
2
x
y
x
+
=
+
.Wp
#!012,.
Bài 7. *+ !7
8
8
x
x
+
−
*./$%&'*p01B-
Bài 8. nQ$%&'* !786
,
A,6
8
128612X|=#!
8,
8
?
A
−
÷
Bài 9. *+ !
8 ,
8
x
y
x
−
=
−
*.
KR+LC4^( (x !*
4'!&^*}#!++"*O!Q*"
0W++0WO[
Bài 10. *+ !
2
2
x
y
x
+
=
−
.*f
PO$a!Q"0( W'#!< &#!
0W.
4Jl"+()$a!Q!5!L:
Xcy.
'![RL#!5 !++""+()$a!
Q!5!L(F[.
Bài 11. *+ !
,
2 2y x m x= + − +
m
C
.'!!#
m
C
"+#!
()&E"+()&EJ5!5!L:4d@.
Bài 12. *+ !
2
8 2
x
y
x
−
=
+
KR+LC4^( (x* !.
4'!}#!&^*++()*""+()&EJ5!5
!L&Jj!d!&^$abD6A7.
2. Chủ đề 2: Cực trị của hàm số.
2.1. Kiến thức cơ bản
15
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
2.1.1. Các quy tắc tìm các điểm cực trị của hàm số:
QUY TẮC I QUY TẮC II
Bước 1:'!Te
Bước 2:
( )
~
f x
.TLLđiểm tới
hạn.
Bước 3:nQ4R4^.K<Q.
Bước 1:'!Te
Bước 2:
( )
~
f x
.IR$%&'
( )
~
f x =
( X
i
x
28 i =
< L
!.
Bước 3:
( )
~~
f x
(
( )
~~
i
f x
.K<Q
2.1.2. Sự tồn tại cực trị
a/ Điều kiện để hàm số có cực trị tại x = x
0:
:c:p6
y x
y
=
hoặc
≠
=
xy
xy
b/ Điều kiện để hàm số có cực đại tại x
0
:
:+: .
y x
y sang qua x
=
+ −
hoặc
<
=
0)(''
0)('
0
0
xy
xy
c/ Điều kiện để hàm số có cực tịểu tại x
0
:
:+: .
y x
y sang qua x
=
− +
hoặc
=
>
0
0
y'(x ) 0
y''(x ) 0
d/ Điều kiện để hàm bậc 3 có cực trị (có cực đại, cực tiểu):
>7!j4
⇔
a 0
0
≠
∆>
e/ Điều kiện để hàm bậc 4 có 3 cực trị:
~
7,!j4.
2.1.3. Tìm điều kiện để các điểm cực trị của hàm số thỏa mãn điều kiện cho trước.
Phương pháp:
• '!lX# !C&
• Wm:mlX4 +LpJ5L#!C& !=
$&lX!.
2.2. Ví dụ và bài tập
Ví dụ 1: '!C& !
, 8
2 2
8 8
, 8
y x x x
= − − +
.
Giải
Cách 1.
Q6Lf.
16
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
8
2
8
8
x
y x x y
x
= −
= − − = ⇔
=
.
WR4^
6
−∞
N28
+∞
> ANA
/Q !"C""6712( L&C"y
CĐ
( )
2?
2
B
y= − =
q !"C#"678( L&C#y
CT
( )
D
8
,
y
−
= =
.
Cách 2. (Sử dụng quy tắc 2)
Q6L.
8
2
8
8
x
y x x y
x
= −
= − − = ⇔
=
.
( )
8 2 2 , y x y= − − = − <
^ !"C""#!6712( L&C"
y
CĐ
( )
2?
2
B
y= − =
( )
8 , y = >
^ !"C#"678( L&C#.
Ví dụ 2: '!C&L !
2
+ +8 2
8
y x c x= + −
4
8 2
,6 +
8
x
y x
+
= + +
(?) Ta thấy hàm số này rất khó xét dấu của y’, do đó hãy sử dụng quy tắc 2 để tìm cực trị?
Giải
a)Te;7f
6 8y x= − −
6
62 8+
8
2
8
+
,
8
x k
y x
x n
x
π
π
π
=
=
= ⇔ + = ⇔ ⇔
= ± +
= −
• + 8 +8y x c x= − −
• + 8 + 8 2 8 y k c k c k
π π π
= − − = ± − <
⇒
q !"C#"
x k k
π
= ∈Ζ
17
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
2 ,
2
8 8
8 8 D
• 8 + 18+
, , ,
y n c
π π π
π
= + = >
÷ ÷ ÷
± + = − ± ±
⇒
q !"C#"
8
8
,
x n n Z
π
π
= ± + ∈
b)Te;7f.
,+ 6 2y x= − +
,+ 6 2y x= ⇔ − = −
, 2 2
+ 6
8 8 8
x⇔ − = −
2
6
, 8 B
π π
÷
⇔ − = =
8
8
3
8
B
x k
x k
π
π
π
π
⇔
= +
= +
• ,6 +y x= − −
A
• 8 , + ,
8 8 8
y k
π π π
π
÷
= + = − − = − <
A
3
• 8 ,
B
y k
π
π
÷
+ = >
/Q !"C""
8
8
x k
π
π
= +
q !"C#"
3
8
B
x k
π
π
= +
IL+(^V< !+J#&g!"(S:EpO2( pO8.
Chú ý€O2$#!< tV"+ ![!5&6U:[>( <Q4R
6U:[>=&L#!C&.P$pO2$M#!< zFR6U
:[>l XcR4+a•%R.
P4 +LXc^V'!#!C&'pO2< %=XS:EpO8.
v+pO8•$M#!< lX(H< &[Z"\4XXc
S:E$M&+&$aM
f x
7
f x
7.
€O2$a$M:`+L !Z !jZ( L<•=.
€O8$a$MS:E+L !<$ML.
Ví dụ 3: '!m# !
( ) ( )
, 8 8 8
2
8 , 2 -
,
y x m m x m x m= + − + + + + −
"C#"x=−8.
Giải:
( )
( )
8 8 8
8 8 , 2y x x m m x m
′
= + − + + +
⇒
( )
( )
8
8 8 8y x x m m
′′
= + − +
18
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
e# !"C#"x=−8'
( )
( )
( ) ( )
( )
8
8
8 D , 2 ,
,
8 2
y m m m m
m
y m m
m m
′
− = − + − = − − =
⇔ ⇔ ⇔ =
′′
− > − >
− >
Ví dụ 4: *+ !
, 8
, 2 ?y x m x x m= − + + −
()!< !C.TL
m
# !
G+"C&"
2 8
x x
++
2 8
8x x− ≤
.
Giải
−
8
, B 2 ?.y x m x= − + +
−q !C"C#6
2
6
8
.
⇔
9>7!j4< 6
2
6
8
.
⇔
8
8 2 , x m x− + + =
!j4<
2 8
x x
.
8
2 , 2 , 2 ,m m m⇔ ∆ = + − > ⇔ > − + ∨ < − −
2
Y+l
( )
8
2 8 2 8 2 8
8 D D x x x x x x− ≤ ⇔ + − ≤
Y+<u/Y
2 8 2 8
8 2 ,.x x m x x+ = + =
( )
8
D 2 28 Dm⇔ + − ≤
8
2 D , 2 8m m⇔ + ≤ ⇔ − ≤ ≤
=2( 8&L&!V'!<
, 2 ,m− ≤ < − −
+\
2 , 2.m− + < ≤
Ví dụ 5: *+ !
( )
, 8
, 2 2y f x mx mx m x= = + − − −
!< !.TLLL&
!# !
y f x=
XcC&.
Giải
AK!7
2y x⇒ = −
^ !XcC&.
AK
m ≠
( )
8
, B 2y mx mx m⇒ = + − −
q !XcC&X( tX
y =
Xc!+\!XU
( )
8 8
? , 2 28 , m m m m m⇔ ∆ = + − = − ≤
2
D
m⇔ ≤ ≤
/Q
Dm≤ ≤
<
Ví dụ 6:*+ !
, 8 8
8 2 , 8 Dy x m x m m x= − + + − − + −
m< !< *
m
.
TLm#*
m
L#!C"( C#d!(l&E.
Giải
8 8
, 88 2 , 8y x m x m m
′
= − + + − − +
.
(C
m
) có các điểm CĐ và CT nằm về hai phía của trục tung
⇔
PT
y
′
=
có 2 nghiệm trái dấu
⇔
8
, , 8 m m− + <
⇔
2 8m
< <
.
Ví dụ 7:'!m# !
( ) ( ) ( )
, 8
2 2
2 , 8
, ,
f x mx m x m x= − − + − +
"C&"x
2
x
8
F
!G
2 8
8 2x x+ =
.
19
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
Giải:
q !*e*⇔
( ) ( ) ( )
8
8 2 , 8 f x mx m x m
′
= − − + − =
8!j4⇔
( ) ( )
{
8
2 , 8
m
m m m
≠
′
∆ = − − − >
⇔
B B
2 2
8 8
m− < ≠ < +
/)lX'
( )
f x
′
=
8!j4x
2
x
8
( !fx"C&"x
2
x
8
.
Y+<u/Y
( ) ( )
2 8 2 8
8 2 , 8
m m
x x x x
m m
− −
+ = =
( ) ( )
2 8 8 2
8 2 8 2
8 8 , D
8 2 2
m m
m m m
x x x x
m m m m m
− −
− − −
+ = ⇔ = − = = − =
( )
( ) ( ) ( )
, 8
8 , D
8 , D , 8
m
m m
m m m m
m m m
−
− −
⇒ × = ⇔ − − = −
8
8
,
m
m
=
⇔
=
*R8L& lF!GlX./Q
2 8
8 2x x+ =
8
8
,
m m⇔ = ∨ =
Ví dụ 8.*+ !
, 8 ,
, Dy x mx m= − +
m< !< *
m
.TLm#*
m
L#!C"( C#6Zp$aby7x.
Giải
y>7,x
8
−Bmx7⇔
8
x
x m
=
=
e# !C"( C#'m≠.
IRS !#!C&< ADm
,
B8m⇒
,
8 D AB m m= −
uuur
&#!+"AB< Im8m
,
elX#AB6Zp$aby7x< AB(c()$aby7x(
I5$aby7x
,
,
8 D
8
m m
m m
− =
⇔
=
IR$%&'$M
8
8
m = ±
m7
KM()lX
8
8
m = ±
Ví dụ 9.*+ !
, 8 8 ,
, , 2y x mx m x m m= − + − − +
2.'!m# !2C&
aX+RL=#!C" !J5h4d
8
<VX+R
L=#!C# !J5h.
Giải
20
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
8 8
, B , 2y x mx m
′
= − + −
q !2C&'9
y
′
=
8!j4
8 8
8 2 x mx m⇔ − + − =
8!j4
2 m⇔ ∆ = > ∀
K#!C"
28 8 A m m− −
( #!C#
2 8 8 B m m+ − −
8
, 8 8
8 B 2
, 8 8
m
OA OB m m
m
= − +
= ⇔ + + = ⇔
= − −
.
Ví dụ 10.*+ !
( )
D 8 8
8 2
m
y x m x C= − +
2.'!!:# !24#!C&< 4
t!5!L(cj.
Giải
( )
, 8 8 8
8 8
D D D
x
y x m x x x m m
x m
=
= − = − = ⇔ ⇒ ≠
=
/)lX' !24#!C&.IJ4#!C&<
( )
( ) ( )
D D
2 2 2A B m m C m m− − −
.;+4#!C&"+ !5!L(c
j'tx< 0.
;+[ !&`$%!L0W*G< !Lj&+^#F!G
lX!L< (c'0W(c()0*.
( ) ( )
( )
D D
8 AB m m AC m m BC m⇔ = − − = − =
uuur uuur uuur
!L0W*(cX
( )
8 8 8 8 8 @ 8 @
DBC AB AC m m m m m= + ⇔ = + + +
( )
8 D D
8 2 2 2m m m m⇔ − = ⇒ = ⇔ = ±
/Q()!712( !72'F!G^V4 +L.
Ví dụ 11. *+ !
D 8 8
8 2y x m x= − +
2.'![RLL&!# !24
#!C&0W*( :!L0W*4d,8%(:.
Giải
A>7D6
,
ND!
8
6>7
⇔
8 8
x
x m
=
=
eK,#!C&!
≠
AJ54#!C&02W1!2N!
D
*!2N!
D
A*!L0W*jt0.J5&#!wW*< w2N!
D
.
A
-
D
2
. ,8 8
8
ABC
S AI BC m m m m= = = = ⇔ = ±
V
!
Ví dụ 12.*+ !
D 8
8 2y x mx= − +
2.'!LL&!!# !2
4#!C&( $a&zp4#! 4LX4d2.
Giải
,
D Dy x mx= −
21
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
8
x
y
x m
=
= ⇔
=
q !,C&
⇔
>y:[,<V
⇔
$%&'>7,!j4
⇔
!‚
K!‚ !2,#!C&<
8 8
2 2 2A m m B m m C− − −
IJw< j!( f< 4LX$a&zp,#!0W*.
/'8#!0W6Zp&E^wd!&^&E.
e\w
.w*7f
8
2 2
8
y
y
y
=
⇔ − = ⇔
=
I O⇒ ≡
+\
8I
/)
I O≡
w07f
8 8 D 8
2
2 -
2 2 8
8
2 -
8
m
m
m m m m m
m
m
=
=
− −
⇔ + − = ⇔ − + = ⇔
=
− +
=
v+LlX!‚$M!72( !7
2 -
8
− +
/)w8
w07f
8 8 D 8
2 2 8 m m m m m⇔ + − − = ⇔ + + =
9$%&'(c!X!‚
/Q4 +LF!GX!72( !7
2 -
8
− +
Ví dụ 13. *+ !
D 8
8 2y x mx m= − + −
2()
m
< !C.TL
m
# !
24#!C&aL#!C&"+ !5!L4LX
$a&z+"4d
2
.
Giải
( )
, 8
8
D D D
x
y x mx x x m
x m
=
= − = − = ⇔
=
q !G+4#!C&
⇔
y =
4!j4(
y
y:[X
x
p
L!
m⇔ >
• K4#!C& !<
22
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
( )
( ) ( )
8 8
2 2 2A m B m m m C m m m− − − + − − + −
•
8
2
.
8
ABC B A C B
S y y x x m m= − − =
V
D
8AB AC m m BC m= = + =
( )
D
,
8
2
8
. .
2 2 8 2
- 2
D
D
8
ABC
m
m m m
AB AC BC
R m m
S
m m
m
=
+
= = ⇔ = ⇔ − + = ⇔
−
=
V
Bài tập tự luyện
Bài 1. *+ !
( )
, 8
8 , 2 By x m x mx= − + +
.
'!
m
# !C&.
4'!
m
# !C&&^
( )
+∞
.
'!
m
# !#!C&d!(l&E.
:'!
m
# !#!C&d!(l&E+
Bài 2. *+ !
( ) ( )
, 8
2 2
2 , 8
, ,
y mx m x m x= − − + − +
.'!
m
# !"C""
x =
.
Bài 3. '!
m
# !
( )
, 8 8
8 8
8 , 2
, ,
y x mx m x= − − − +
#!C&
2
x
(
8
x
++
( )
2 8 2 8
8 2x x x x+ + =
Bài 4. '![RLL&
m
# !
( )
, 8 8
2 2
,
, 8
y x mx m x= − + −
C""x
CĐ
C
#"
*
x
++x
CĐ
*
x
< 5: L"(c"!5!L(c5: "
l4d
-
8
.
Bài 5. TL
m
# !
( )
, 8
8 2 2y mx m x x= − − − +
"C & "
2 8
x x
+ +
2 8
2B
?
x x− =
.
Bài 6. TL
m
# !
( )
, 8
, 2 ?y x m x x m= − + + −
" C & "
2 8
x x
+ +
2 8
8x x− =
.
Bài 7. '!
m
# !
( )
, 8
8 , 2 By x m x mx= − + +
#!C&A( B++
$ab0W(c()$a.
Bài 8. '!
m
# !
, 8 ,
, ,y x mx m= − +
#!C&0( W++!L
h0W:4dD@.
Bài 9. *+ !
, 8 ,
, Dy x mx m= − +
2()!< !C.'!m# !2
23
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
#!C&A ( B++
8 8
8OA OB+ =
.
Bài 10. *+ !
, 8
2
8 ,
,
y x x x= − +
2.
2.KR+LC4^( (x !2.
8.IJ
0W
<V<$M< L#!C"C# !2.'!#!5&E
+ ++!L0W:4d8.
Bài 11. *+ !
, 8 ,
, 2
8 8
y x mx m= − +
'!!# !#!C"C#
6Zp$ab76.
Bài 12. *+ !
, 8
76 ,!6 A8−
2!< !'!!#$abp
#!C& !2"+()L&EJ5!5!L:4dD.
Bài 13. *+ !
( )
( )
, 8 8 8
, , 2 , 2 2y x x m x m= − + + − − −
'!!# !2C"
C#aL#!C"( C#`()J5h"+ !5!L
(c"h.
Bài 14. *+ !786
,
A?!6
8
A28!
8
6A2&+!< !.'![RLL&
!# !C""6
*e
C#"6
*
F!G6
8
*e
76
*
.
Bài 15. *+ !
( )
( )
, 8
, , 2 2 ,
m
y x x m x m C= − + − + +
'!!# !C"C
#aL#!C"( C#`()J5h"+ !5!L:
4dD.
Bài 16. *+ !
, 8 8 8
, ,2 8 8 2y x x m x m m= − + − + − −
m < !'![RLL
&!Cm# !G+C"C#a#!C&
!6Zp$ab
D - .d x y− − =
Bài 17. *+ !
, 8
,
8 , 2 2
8
y x m x m x= − − − − +
2m< !.
KR+LC4^( (x !2X
8m
= −
.
4'!
m
>
# !2L&C"L&C#<V<$M<
e
C CT
y y
F
!G
e
8 D
C CT
y y+ =
.
Bài 18. *+ !
, 8
2 -
D D
, 8
y x mx mx C= − − −
.'!!# !"C&"
2 8
x x
++
4#Z
8 8
8 2
8 8
2 8
- 28
- 28
m x mx m
A
x mx m m
+ +
= +
+ +
"L&F[.
Bài 19. '!!# !
( ) ( )
, 8
2 2
2 , 8
, ,
y mx m x m x= − − + − +
"C&"6
2
6
8
F!G6
2
A86
8
72.
Bài 20. '!
m
# !
( )
D 8 8
? 2y mx m x= + − +
,#!C&.
24
11 chuyên đề ôn thi THPT quốc gia môn Toán
Bài 21. '!!# !716
D
A8!A86
8
N8!N,tC"XcC#.
Bài 22. '!
m
#*
( ) ( )
D 8
2
, 2 8 2
D
y x m x m= − + + +
,#!C&<Q !5!L
&Jj!< J5.
Bài 23. *+ !
D 8
8 2y x m x m= − + +
2!< !.
KR+LC4^( (x !2X!72.
4'!!# !24#!C&0W*++h07W*h< J
50< C&5&EW( *< #!C&z<".
Bài 24. *+ !
D 8
8 Dy x mx= − + −
( )
m
C
.
m
< !C
'![RLL& m#L#!C&
( )
m
C
d!&^L&EJ5.
Bài 25. *+ !
( )
D 8 8 D
8 2y x m x m m= − + +
!< !C.
'!m# !
( )
2
4#!C&<Q !5!L:4d2
Bài 26. *+ !
D 8
8 8 2y x mx m= − + − +
2m< !.
KR+LC4^( (x !2X
8m =
.
4'!m#eqv24#!C&d!&^!5$a&z4LX4d2.
Bài 27. *+ !
( )
D 8
D 2 8 2y x m x m= − − + −
( )
m
C
KR+LC4^( (x
( )
C
!X
,
8
m =
.
4TL!m# !,C&"+ ,t!5!Ll
Bài 28. *+ !
D 8 8 D
8 22.y x m x m= − + +
'!!# !24#!C
&
A B C
++L#!
A B C
( #!
O
d!&^!5$a&z&+
O
< J
5.
Bài 29. *+ !
( )
D 8 8 D
8 2y x m x m m= − + +
!< !C.
KR+LC4^( (x !X
2m
= −
.
4'!m# !
( )
2
4#!C&<Q !5!L:4d
,8.
Bài 30. *+ !
D 8
8 2y x mx m= − + −
( )
m
C
.'!LL&C!
m
#
( )
m
C
4#!C&d!&^$a&z4LX4d2.
Bài 31. *+ !
D 8
2
8 8 2
,
y x mx= − +
()
m
< !.'!
m
# !
2
4#!C&"+ !5!Lj!$a&z+"&`()J5.
Bài 32. *+ !
( ) ( )
D 8 8
8 8 - -y f x x m x m m= = + − + − +
KR+LC4^( (x* !()!72.
25