KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN – THIẾT BỊ DẠY HỌC vào môn GDCD lớp 9

Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN – THIẾT BỊ DẠY HỌC
vào môn GDCD lớp 9
PHẦN I
ĐẶT VẤN ĐỀ
Song song với việc rèn luyện tài năng, phát triển trí tuệ, đào tạo nguồn nhân lực
phục vụ cho xã hội của một số môn học khác, môn Giáo Dục Công Dân là môn học có
vai trò quan trọng trong việc hình thành phát triển nhân cách của con người trong mọi
thời kì, đặc biệt là thời kì CNH, HĐH hiện nay – khi đất nước đang đứng trước thềm
của thế kỷ XXI – đòi hỏi ở nguồn nhân lực để thúc đẩy xã hội phát triển không chỉ có
trình độ, tri thức, kĩ năng mà còn đòi hỏi cả về phẩm chất, đạo đức ở mỗi người.
- Với đặc thù riêng của môn học là dạy người - giáo dục con người thực hiện
đúng theo các chuẩn mực đạo đức xã hội, đồng thời có ý thức “ sống và làm việc theo
Hiến pháp và Pháp luật”. Mặt khác Môn Giáo Dục Công Dân còn là môn học có tính
trừu tượng, khái quát cao, lý luận sâu sắc nên việc dạy cũng như việc học bộ môn đòi
hỏi phải gắn liền thực tiễn và đối chiếu với thực tiễn để làm rõ lý luận. Vì vậy, giảng
dạy GDCD có thể nói là một công việc khó khăn, đòi hỏi người giáo viên phải tích
cực tìm hiểu, nhạy bén nắm bắt các vấn đề của xã hội một cách kịp thời để trong quá
trình dạy – học tạo được mối quan hệ hai chiều ( lí luận và thực tiễn ).
- Bắt nguồn từ thực trạng đã và đang diễn ra hiện nay trong nhận thức, quan niệm
của một số bộ phận cá nhân trong đó có học sinh, chưa hiểu rõ vai trò đặc thù của bộ
môn, còn xem nhẹ môn học. Đây là nguyên nhân không nhỏ dẫn đến tình trạng việc
dạy - học môn GDCD chưa mấy hiệu quả.
- Phương tiện dạy học, đặc biệt là các TBDH ở các trường THCS hiện nay còn
nhiều thiếu thốn. ( một số trường chỉ có một vài bức tranh ảnh …) Đặc biệt là các
trường THCS vùng sâu, vùng xa.
- Điều kiện cơ sở vật chất của một số trường chưa đảm bảo để đưa một số phương
tiện dạy học hiện đại áp dụng vào việc giảng dạy. Bên cạnh, bản thân đội ngũ giáo
viên có khả năng sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại chưa đồng đều…
Vậy làm thế nào để khắc phục tình trạng trên?

Qua nhiều năm tham gia giảng dạy chương trình GDCD ở THCS trong đó có môn
GDCD lớp 9, bản thân tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm cho mình. Trong đó điều
mà tôi nhận thấy cần thiết nhất hiện nay và đem lại hiệu quả cao trong giờ học đó là
tăng cường đưa phương tiện – thiết bị dạy học vào trong các bài học của môn GDCD,
bên cạnh các phương tiện dạy học mang tính truyền thống không thể thiếu như: giáo
án, sách giáo khoa… của người giáo viên.
Hơn nữa, xuất phát từ thực tế yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học hiện nay
thì việc sử dụng phương tiện và trang thiết bị dạy học trở thành một yêu cầu tất yếu,
không thể thiếu trong hoạt động dạy và học.
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái

Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
PHẦN II
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Thực trạng.
Mặc dù được đào tạo chuyên ngành Văn- Sử - GDCD nhưng bản thân tôi thời
gian trước đây ít khi trực tiếp tham gia giảng dạy bộ môn GDCD nên việc nắm bắt thực
trạng, tình hình thực tế của việc dạy – học bộ môn GDCD còn phần nào chưa được sâu
sát. Đặc biệt trong thời điểm áp dụng chương trình cải cách SGK. Mặc dù vẫn tham gia
đầy đủ các đợt tập huấn, cải cách chương trình SGK trong đó có bộ môn GDCD.
Nhưng một vài năm gần đây, trong quá trình trực tiếp tham gia giảng dạy bộ
môn GDCD theo chương trình đổi mới SGK, ( đặc biệt là bộ môn GDCD lớp 9 ), tôi
nhận thấy rằng việc đưa phương tiện – thiết bị dạy học vào môn GDCD nói chung,
môn GDCD 9 nói riêng là điều hết sức cần thiết
Theo kinh nghiệm của tôi trong thời gian qua, giáo viên sử dụng các phương tiện
– thiết bị dạy học mang tính truyền thống: bài giảng, tư liệu… sử dụng dưới dạng “
tĩnh ” hoặc các tình huống GV phân công cho HS đưa vào trong quá trình dạy học
nhìn chung vẫn mang tính tích cực và tác động không nhỏ đến việc giáo dục, tiếp thu
bài học của HS, nhưng trong quá trình giảng dạy, nếu việc xử lí các nguồn tư liệu, các
tình huống trên của GV có phần nào thiếu nhanh nhạy thì đôi khi sẽ ảnh hưởng đến

hiệu quả của bài học. Do đó, khi dạy học, trên cơ sở các nguồn tư liệu chuẩn bị sẵn
chúng ta cần kết hợp với các phương tiện hỗ trợ cho việc dạy học khác có tính hiện đại
cao như: Bài giảng trên Power Point kết hợp sử dụng máy vi tính, máy chiếu để dễ
dàng biến các tư liệu ở dạng “ tĩnh” đó trở nên sống động, gần với thực tế hơn, hoặc có
thể dễ dàng đưa các file hình ảnh, âm thanh vào bài giảng vừa tạo được không khí sinh
động cho giờ giảng, vừa tăng cường được sự tập trung của HS, kích thích tư duy của
HS để giờ học có hiệu quả cao hơn. Vì vậy, một số bài tôi áp dụng giảng dạy trên
Power Point.
Đối với việc giảng dạy trên Power Point có một số khó khăn:
- Về cơ sở vật chất của nhà trường đòi hỏi phải đảm bảo để phục vụ cho quá
trình giảng dạy của GV.
- Về phía GV: Trước hết cần phải có kĩ năng sử dụng các phương tiện hỗ trợ cho
việc day học như: sử dụng vi tính, máy chiếu; kĩ năng thiết kế một bài giảng trên
Power Point, các kĩ năng sử dụng bài giảng Power Point trong việc dạy học trên lớp…
2. Quá trình thực hiện.
Có thể nêu ra một số trường hợp sau:
2. 1/ Khi dạy bài “Tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới”. ( SGK-
GDCD lớp 9 )
a- Về nội dung:
Khi dạy bài này, giáo viên cần giú p học sinh nắm được mối quan hệ rộng rãi
của Việt nam( không chỉ trong khu vực mà quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia trên
thế giới trên nhiều lĩnh vực khác nhau ). Qua đó các em hiểu được tình hữu nghị giữa
các dân tộc trên thế giới là gì ? Thấy được chính sách đối ngoại dựa trên bốn nguyên
tắc hợp tác của Đảng và Nhà nước ta. Có ý thức thái độ chấp hành đường lối chủ
trương của Đảng và Nhà nước, biết tuyên truyền, vận động mọi người thực hiện chính
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái
Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
sách hợp tác hữu nghị, lên án những hành vi gây hại cho sự phát triển của đất nước
trong quá trình giao lưu hợp tác.
b- Về phương tiện dạy học :

+ Bài giảng: Giáo viên có thể thiết kế bài giảng trên Power Point, ( nếu có điều
kiện hoặc khả năng ) hoặc giảng dạy bình thường ( theo phương pháp truyền thống –
ghi bảng ) trên lớp kết hợp với các nguồn tư liệu và thiết bị đã chuẩn bị sẵn.
+ Tư liệu: Đây là bài có nguồn tư liệu phong phú, ngoài tư liệu nêu kèm trong
bài học ( SGK/17 – một bức duy nhất – “ Hội nghị cấp cao Á – Âu lần thứ năm – “
ASEM 5 ” ), có thể vận dụng được nhiều nguồn tư liệu khác nhau vào bài giảng: có thể
sưu tầm tranh ảnh, sách báo, qua các nguồn khác hoặc GV hướng dẫn học sinh sưu tầm
thêm…
Sau khi đã có được nguồn tư liệu để phục vụ cho nội dung bài học, chúng ta chuẩn bị
bài giảng, các bài tập tình huống, câu hỏi thảo luận, các nội dung liên quan đến thực
tế
+ Thiết bị hỗ trợ cho bài giảng: Máy vi tính, máy chiếu, hệ thống âm thanh…
c- Tiến hành ( Lên lớp )
* Phần đặt vấn đề:
Giáo viên có thể sử dụng các hình ảnh tư liệu sưu tầm đưa vào bài giảng Power
Point hoặc để chiếu cho HS xem nhằm thuyết minh về nội dung quan hệ bạn bè thân
thiện giữa nước này với nước khác trên nhiều lĩnh vực
GV cho HS thảo luận câu hỏi gợi ý ( câu hỏi a – mục Đặt vấn đề - SGK/ 18 )
Trên thực tế HS đã được chứng kiến mối quan hệ của Việt Nam với các nước
trên nhiều lĩnh vực bằng nhiều phương tiện thông tin khác nhau, nên khi GV đưa ra
được các bức ảnh ( hoặc đoạn phim tư liệu, nếu có ) nói về nội dung này thì các em
nhanh chóng phát hiện được nội dung kiến thức cần trình bày. Từ đó GV có thể chuyển
sang nội dung khác hoặc đi sâu sâu hơn, làm rõ hơn trọng tâm của vấn đề Nếu khi
thực hiện bài này, GV chỉ sử dụng một số hình ảnh ( có tính chất “ tĩnh” ) trong SGK
thì sẽ hạn chế sức thuyết phục hoặc khó có thể làm bài học trở nên sinh động và lôi
cuốn học sinh.
* Phần nội dung bài học:
- Phần này, GV có thể đưa ra các hình ảnh cụ thể như: quan hệ giữa Việt Nam với
Lào, Việt Nam với Trung Quốc… trên lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, khoa
học kỹ thuật… để HS thấy rõ chính sách đối ngoại, hòa bình rộng rãi của ta đối với các

quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Mặt khác giúp các em thấy được vai trò, tầm
quan trọng của việc mở rộng giao lưu giữa các nuớc với nhau trên thế giới đối với sự
phát triển của mỗi quốc gia.
- Sau khi HS đã nhận thấy việc hợp tác là quan trọng giáo viên chuyển sang ý:
Trách nhiệm của công dân cần phải thể hiện tình đoàn kết, hữu nghị với bạn bè bằng
thái độ, cử chỉ, việc làm và sự tôn trọng, thân thiện trong cuộc sống hằng ngày. Giáo
viên có thể đưa ra một số tranh ảnh về các hoạt động của học sinh, công dân… đối với
người nước ngoài. Từ đó nêu ra những việc cần làm của học sinh chúng ta đối với
chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước.
2.2/ Khi dạy bài “ Năng động, sáng tạo” - GDCD 9.
a- Về phương tiện dạy học:
+ Bài giảng: Giáo viên giảng dạy trên Power Point
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái
Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
+ Tư liệu: GV có thể sử dụng tranh minh họa, các câu chuyện kể về những tấm
gương vượt khó trong học tập, trong lao động…
+ Thiết bị hỗ trợ cho bài giảng: Máy vi tính, máy chiếu, hệ thống âm thanh…
b- Tiến hành
* Phần khái niệm:
Trước hết tôi vừa cho các em quan sát một số hình ảnh minh họa: Những con
người có hoàn cảnh đặc biệt: khuyết tật, gia đình khó khăn … nhưng họ đã vượt lên
hoàn cảnh để đem thành công về cho mình, cho xã hội
Kết hợp đưa ra vấn đề ( câu hỏi ) để cho học sinh trong quá trình vừa quan sát
tranh vừa tư duy để trình bày những điều mà mình nắm được làm cơ sở cho việc dẫn
dắt HS nắm khái niệm “ Năng động, sáng tạo ”.
* Phần ý nghĩa ( vai trò ) của sự năng động, sáng tạo:
Để tránh sự đơn điệu, phân tán sự tập trung của HS, đồng thời tạo tính chặt chẽ,
logic, liên tục trong quá trình của bài giảng, GV kết hợp lồng ghép cho HS làm bài tập
trong phần luyện tập để dẫn dắt HS đi vào phần nội dung chính - Ý nghĩa ( vai trò ) của
sự năng động, sáng tạo trong phần bài học.

* Phần liên hệ thực tế:
GV giao nhiệm vụ cho cả lớp cùng thực hiện. Thông qua việc nắm bắt của cá
nhân các em, sau đó GV cho các em trình bày sự hiểu biết trong thực tế của mình, GV
ghi nhận kết quả của các em, đồng thời cung cấp thêm một số tình huống bổ sung, kết
hợp đưa vào một số hình ảnh minh họa cho các tình huống nhằm tăng thêm tính thuyết
phục vừa tạo thêm sự hấp dẫn, lôi cuốn hứng thú trong học tập cho HS
2.3/ Hoặc khi dạy bài : “ Lí tưởng sống của thanh niên ” – GDCD 9
a- Về phương tiện dạy học:
+ Bài giảng: Giáo viên giảng dạy trên Power Point
+ Nguồn tư liệu: GV có thể sử dụng tranh minh họa: hình ảnh của một số thanh
niên có lí tưởng sống cao đẹp qua các thời kì, một số bài hát ca ngợi về những con
người có lí tưởng sống cao đẹp như: Tự nguyện, Một đời người một rừng cây, Hành
trình tuổi hai mươi…hay những tấm gương vượt khó trong học tập, trong lao động…
+ Thiết bị hỗ trợ cho bài giảng: Máy vi tính, máy chiếu, hệ thống âm thanh…
b- Tiến hành ( lên lớp )
* Phần khái niệm:
GV vừa cho HS xem về hình ảnh của một số thanh niên có lí tưởng sống cao đẹp
qua các thời kì, kết hợp lồng ghép cho HS nghe lại một số bài hát ca ngợi về những con
người có lí tưởng sống cao đẹp: Tự nguyện, Một đời người một rừng cây…Gợi cho HS
có sự suy nghĩ, cảm nhận bước đầu, làm cơ sở cho các em tiếp thu bài học tốt hơn. Qua
đó GV gợi ý cho các em tự phát hiện, nắm bắt khái niệm một cách nhẹ nhàng. Đồng
thời tạo cho các em tâm lí thoải mái và có ý nghĩa giáo dục cao hơn.
* Các phần còn lại của bài học:
GV có thể áp dụng phương pháp như một số bài học trên, nhưng trong quá trình
giảng bài kết hợp sử dụng máy chiếu lồng ghép đưa vào những tình huống, tư liệu,
tranh ảnh, bài hát… tương ứng với từng nội dung trong các phần của bài học hoặc hình
ảnh về những hiện tượng tiêu cực, sa ngã của một bộ phận thanh thiếu niên trong xã
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái
Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
hội vừa làm nổi bật nội dung cần chuyển tải đến HS vừa có tác dụng giáo dục thực tế

với HS; vừa tạo sự lôi cuốn các em vào bài học vừa có tác dụng kích thích tư duy, khả
năng hoạt động thực tế; tạo cho không khí của tiết học sinh động, sôi nổi, hào hứng
hơn và mang lại hiệu quả cao trong hoạt động dạy – học.
2.4/ Đối với các bài học khác.
- Giáo viên có thể thiết kế bài giảng ( giáo án ) trên Power Point, nếu bài học đó
thuận tiện cho việc giảng dạy trên Power Point, hoặc giảng dạy bình thường ( theo
phương pháp truyền thống) trên lớp kết hợp với các nguồn tư liệu và thiết bị đã chuẩn
bị sẵn phục vụ cho bài giảng, bài học. Nhưng trong quá trình giảng dạy, đòi hỏi mỗi
GV phải luôn luôn chủ động sáng tạo, biết phát huy điểm mạnh của phương tiện dạy
học này, khắc phục, hạn chế điểm yếu của phương tiện dạy học khác, nhằm phát huy
tối đa sức mạnh tổng hợp của hệ thống phương tiện dạy học, góp phần đạt được mục
đích đề ra trong từng bài học, nâng cao hiệu quả của việc dạy và học hiên nay.
PHẦN III
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1. Kinh nghiệm.
Tuy thời gian trực tiếp tham gia giảng dạy môn GDCD của bản thân tôi trong
những năm trước đây chưa được liên tục, nhưng gần đây, qua các tiết trực tiếp tham gia
giảng dạy dạy tại trường THCS Phan Ngọc Hiển, bản thân tôi rút ra được một số khinh
nghiệm từ việc áp dụng phương pháp dạy học theo phương pháp truyền thống ( chủ
yếu với phấn, giáo án và một số thiết bị đơn giản nhưng chưa khai thác hết vai trò của
chúng trong dạy học ) đến việc áp dụng các phương tiện – thiết bị mang tính hiện đại
kết hợp với các thiết bị, đồ dùng hỗ trợ cho quá trình dạy học cùng với các phương tiện
thiết bị trực quan trên của người giáo viên trong quá trình giảng dạy đã mang lại kết
quả khả quan : Học sinh có hứng thú học tập, tích cực chủ động sáng tạo đồng thời linh
hoạt hơn trong việc nắm bắt, lĩnh hội kiến thức và phát triển kỹ năng.
2. Kết quả.
- Chất lượng bộ môn cuối năm của năm học 2008-2009: 98.00 %
- Trong quá trình từ đầu năm học 2009 – 2010 đến nay, tôi nhận thấy vận dụng
phương pháp như đã trình bày ở trên mang lại hiệu quả thiết thực :
+ Phát huy tính tích cực, tự giác học tập ở học sinh.

+ Không khí giờ học trở nên sôi nổi, lôi cuốn được nhiều học sinh tham gia vào
các hoạt động hơn.
- Học sinh biết vận dụng các nội dung được học vào việc làm bài kiểm tra định
kì tỉ lệ khá giỏi tương đối cao (Từ 90% trở lên ). Đặc biệt, các em đã có ý thức hơn
trong giao tiếp, ứng xử với bạn bè, với mọi người xung quanh và tham gia vào các hoạt
động khác của tập thể của cộng đồng tích cực và có hiệu quả hơn.
3. Kết luận.
* Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy đã và đang trở thành yêu cầu tất yếu
trong thời kỳ xã hội hóa giáo dục, thời kỳ đòi hỏi cần phải nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện cho HS để hướng đến một nguồn nhân lực có chất lượng cao đủ sức đáp
ứng quá trình CNH, HĐH đất nước hiện nay. Hơn nữa, sau nhiều năm thực hiện theo
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái
Trường THCS Phan Ngọc Hiển Năm học: 2009 - 2010
chương trình đổi mới SGK do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, nhấn mạnh vào mục
tiêu là giảm tải và tăng cường thực hành, gắn với thực tiễn đời sống Chính vì lẽ đó việc
sử dụng PTDH nói chung và PTDH bộ môn GDCD nói riêng đã và đang diễn ra ở hầu
khắp các địa phương trong cả nước và được lãnh đạo ngành các cấp và nhiều thầy cô
hưởng ứng.
Từ thực tế trên, cùng với kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy bộ môn, tôi
nhận thấy việc dạy học GDCD ở trường phổ thông nói chung, ở cấp THCS nói riêng
cần có những đổi mới mang tính đặc thù như đã trình bày. Nhằm giúp cho học sinh tiếp
thu bài một cách nhanh và sâu hơn. Cũng như việc giảng dạy của giáo viên đạt chất
lượng, hiệu quả hơn.
* Tóm lại, việc tìm hiểu, rút kinh nghiệm từ thực tế của bài viết này còn mang
tính chất trong phạm vi hẹp, vì thế việc đánh giá toàn diện và chính xác những ưu điểm
và hạn chế của kinh nghiệm này trong thực tiễn dạy học trên phạm vi rộng thì còn phải
bổ sung thêm. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự động viên cổ vũ cùng những lời góp
ý chân thành từ lãnh đạo các cấp, các thầy cô đồng nghiệp để kinh nghiệm này có thể
đi vào thực tế rộng rãi hơn. Góp phần nâng cao chất lượng GD trên địa bàn địa phương
tỉnh nhà.

Tôi xin chân thành cảm ơn!
Năm Căn, ngày 25 tháng 11 năm 2009
Người viêt
Lê Văn Thái
Kinh nghiệm: Về việc sử dụng đồ dùng dạy học đối với môn GDCD lớp 9  Người trình bày: Lê Văn Thái