Tín ngưỡng thờ Mẫu của dân tộc Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trường Đại học khoa học xã hội và Nhân văn
Đại học Quốc gia Hà Nội
Bài tiểu luận
Môn: Phong tục tập quán lễ hội
Đề tài: Tín ngưỡng thờ Mẫu của dân tộc Việt Nam
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu
Phong tục tập quán lễ hội là một bộ phận quan trọng cấu thành nên văn
hoá xã hội, nó gắn bó mật thiết, sâu sắc với mọi tầng lớp người trong xã hội.
Nước ta với nền văn minh lúa nước rất đặc trưng thì phong tục, tập quán, tín
ngưỡng đã trở thành một bộ phận trong đời sống tinh thần. Hàng ngàn năm xưa
từ thời nguyên thuỷ đã hình thành nên các phong tục tập quán đó và phát triển
đến ngày nay và chúng ta có thể khẳng định rằng không một gia đình người Việt
nào lại không có bàn thờ cúng Tổ tiên, không một làng xã nào lại không có một
ngôi đình, đền, miếu thờ các vị Hoàng Làng, các anh hùng dân tộc hay thờ Mẫu.
Nước Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, với 54 dân tộc anh em với 54
phong tục tập quán riêng, mang sắc thái riêng biệt mà không nơi nào giống nơi
nào nhưng vẫn thống nhất một phong tục Việt như: Tục cưới hỏi của người
Mường, người Thái, các kiêng kị dân gian hay mỗi nơi có những lễ hội vào các
dịp khác nhau trong năm.
Cứ đời này qua đời khác các tín ngưỡng phong tục trở thành mảng sinh
hoạt tinh thần không thể thiếu trong đời sống người Việt, những giá trị tinh thần
này đã khẳng định một bản sắc và sự trường tồn của văn hoá Việt trong văn hoá
thế giới
Ngày nay với xu thế hội nhập thế giới, văn hoá Việt được tiếp cận với
nhiều nền văn hoá ở các châu lục, các quốc gia trên thế giới chúng ta có cơ hội
giao lưu với các nền văn hoá tiến bộ từ đó sẽ phát huy những bản sắc văn hoá tốt
đẹp của dân tộc. Tuy nhiên nó cũng đặt ra các vấn đề về bảo vệ nền văn hoá
truyền thống, giữ gìn và tôn tạo thêm bản sắc văn hoá của đất nước để phát huy

những phong tục hay và loại bỏ những hủ tục trong dân gian từ bao đời nay.
Tín ngường thờ Mẫu là một tín ngưỡng quan trọng trong đời sống người
Việt: “Tháng tám giỗ Cha, tháng ba giỗ Mẹ”. Nền văn minh lúa nước rất coi
trọng bàn tay khéo léo của người phụ nữ, và từ xa xưa người mẹ đã trở thành
thân thuộc nhất với con người. Tín ngưỡng thờ Mẫu là sự tôn vinh thờ phụng
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
gắn với các hiện tượng tự nhiên, vũ trụ như trời, đất, mưa, gió….ngoài ra còn
thờ phụng những vị nữ anh hùng dân tộc(về giai đoạn sau này)
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phụ lục
1. Lịch sử và phát triển
2. Nghi lễ thờ cúng
3. Cấu trúc đền thờ và ban thờ
4. Thánh Mẫu Liễu Hạnh
5. Các vị thần khác của Đạo Mẫu
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.Lịch sử và phát triển
Tín ngưỡng thờ Mẫu là sự tin tưởng, ngưỡng mộ, tôn vinh và thờ phụng
những vị nữ thần gắn với các hiện tượng tự nhiên, vũ trụ được người đời tôn
vinh là cá chức năng sáng tạo ra muôn loài và mang sự sống đến cho con người
như: Trời, đất, sông nước….
Nguồn gốc lịch sử của tín ngưỡng thờ Mẫu không được ghi chép rõ ràng
trong sách mà nó chỉ là sự truyền miệng của dân gian về người phụ nữ đó. Có
một số nhà nghiên cứu cho rằng tục thờ Mẫu có nguồn gốc từ thời Tiền sử khi
người Việt thờ các thần linh thiên nhiên, các thần linh này kết hợp trong khái
niệm Thánh Mẫu hay còn gọi là nữ thần Mẹ. Theo thời gian khái niệm Thánh
Mẫu được mở rộng để bao hàm các nữ anh hùng trong dân gian- những người

phụ nữ nổi lên trong lịch sử với vai trò người bảo hộ hoặc trị bệnh. Những nhân
vật lịch sử này được kính trọng, tôn thờ và cuối cùng được thần thánh háo để trở
thành một trong các hiện thân của Thánh Mẫu.
Sự phát triển của tín ngưỡng thờ Mẫu được phân chia thành 3 giai đoạn
sau( theo tài liệu của Ngô Đức Thịnh).
Giai đoạn 1: Thờ các nữ thần thiên nhiên riêng biệt, các nữ thần này là các
tinh thần thiên nhiên và không có đặc điểm của con người đặc biệt là người phụ
nữ, người mẹ.
Giai đoạn 2: Thờ các Thánh Mẫu, đến giai đoạn này các nữ thần đã có đặc
điểm của người Mẹ như Mẹ Âu Cơ- người Mẹ của dân tộc Việt Nam.
Giai đoạn 3: Thờ Thánh Mẫu Tam phủ, Tứ phủ. Ở đây “phủ” không phải
là khái niệm số lượng xây dựng mà nó chính là 3 hay 4 thành tố của vũ trụ là:
Trời (Thiên phủ), Đất (Địa phủ), Nước (Thuỷ phủ), Núi rừng (Nhạc phủ).
2. Nghi lễ thờ cúng
Các vị thần trong tín ngưỡng thờ Mẫu phản ánh được tất cả các phẩm chất
của một người mẹ, tuy nhiên nó được thần thánh hoá và mang rõ sắc thái huyền
thoại. Do đó nó vùa thần thánh lại vừa con người. Đạo Mẫu không chú trọng vào
cuộc sống sau khi chết mà nó quan tâm đến cuộc sống hiện tại nó luôn trăn trở
với câu hỏi làm thế nào để con người có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đầy
5