CÔNG NGHIỆP TRUNG QUỐC CHUYỂN MÌNH ĐANG LÀM THAY ĐỔI TRẬT TỰ NỀN CÔNG NGHIỆP TOÀN CẦU

CÔNG NGHIỆP TRUNG QUỐC CHUYỂN MÌNH ĐANG
LÀM THAY ĐỔI TRẬT TỰ NỀN CÔNG NGHIỆP TOÀN CẦU
Gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới năm 2001 được coi là sự kiện quan
trọng nhất của Trung Quốc trong vài năm gần đây. Việc đất nước có số dân đông
nhất thế giới trở thành thành viên của WTO đã tạo ra một kỷ nguyên mới trong
thương mại toàn cầu, chính thức ghi tên Trung Quốc vào bản đồ các nước công
nghiệp trên thế giới. Nếu như trước đây mọi người thường nghĩ những sản phẩm
có ghi “Sản xuất tại Trung Quốc–made in China” chỉ là quần áo, đồ chơi hay
những đồ điện tử rẻ tiền, nay xu hướng đó đang dần thay đổi. Rất nhiều công ty lớn
nhất trên thế giới như: General Electric, Microsoft, Exxon Mobil, Motorola,
Toyota, Nissan, Ford, General Motors, Shell đang đầu tư hàng tỷ đô la vào thị
trường Trung Quốc để xây dựng hàng loạt nhà máy mới; sản xuất chế tạo tất cả
mọi thứ từ máy tính và sản phẩm phần mềm chất lượng cao cho đến những chiếc
xe ôtô hay sản phẩm hoá dầu cung cấp cho thị trường thế giới.
Một số chỉ tiêu của Trung Quốc
Dân số 1,3 tỉ
Diện tích đất đai 3,6 triệu m
2
GDP 1,07 nghìn tỷ $
GDP bình quân đầu
người/năm
3,291$
Tốc độ tăng trưởng GDP/năm 8%
Kim ngạch xuất khẩu 266 tỉ $
Kim ngạch nhập 243 tỉ $
Tỷ lệ phổ cập giáo dục 81,5%
Tuổi thọ trung bình 71,38 tuổi
Dân số đô thị 32%
Ngành công nghiệp chính dệt may, xi măng, sắp thép, lụa tơ tằm, xe có động
cơ
Nicholas R. Lardy, chuyên gia nghiên cứu của Mỹ nhận định: “Bước chuyển

đổi cơ bản nhất là Trung Quốc đã bắt đầu thực hiện tự do hoá môi trường đầu tư
nước ngoài từ cuối thập niên 70, và điều này càng được đẩy mạnh từ khi nước này
gia nhập WTO. Cho đến đầu thập niên 90, Trung Quốc đã trở thành một nhà cung
1
cấp chính trên thị trường hàng điện tử. Đến nay, Trung Quốc đã là một trong những
nước cung cấp sản phẩm bán dẫn lớn nhất thế giới. Một công ty Trung Quốc đã chế
tạo phần lớn loại thiết bị vi mạch điện tử, ứng dụng rộng rãi cho việc sản xuất lò vi
sóng trên toàn thế giới. Kết quả của quá trình chuyển đổi sang sản xuất các sản
phẩm điện tử, cùng với việc thực hiện tự do hoá thương mại theo cam kết với WTO,
các nhà đầu tư nước ngoài đang đổ vào thị trường 1,3 tỷ dân này”
Trung Quốc là nước sản xuất công nghiệp lớn hàng thứ tư trên thế
giới sau Mỹ, Nhật Bản và Đức, chiếm:
• 50% sản lượng máy ảnh toàn cầu
• 30% sản lượng máy điều hoà và vô tuyến toàn cầu
• 25% sản lượng máy giặt toàn cầu
• 20% sản lượng tủ lạnh toàn cầu
Nguồn: Far eastern Economic Review. October 17, 2002
Larry Larsen, giám đốc tài chính Nhà máy Powell có trụ sở tại Houton đạt
doanh thu các mặt hàng điện tử và thiết bị ngắt điện 250 triệu USD/ năm, đã phát
biểu “Ngành công nghiệp sản xuất của Trung Quốc đang chuyển mình và Trung
Quốc đang trở thành một nước công nghiệp thực sự”. Ông Larsen cho biết, hiện
nay công ty ông cũng đang thương lượng với một công ty của Trung Quốc để tìm
địa điểm xây dựng nhà máy Powell tại thành phố Thượng Hải. Đây là động thái
tiếp theo sau khi Powell tuyên bố đã ký được một hợp đồng trị giá 5 triệu đôla với
hãng tàu điện ngầm Thượng Hải để cung cấp các thiết bị điện trọn gói tại các ga
xép.
Thomas Powell, chủ tịch và giám đốc điều hành Powell tuyên bố: “Thượng
Hải, thành phố với 12 triệu dân có mật độ dân cư đông nhất thế giới, sẽ là một địa
điểm thích hợp lắp đặt hơn 220 km đường ray tàu điện trong kế hoạch xây dựng 5
năm tới. Hợp đồng này thể hiện nỗ lực hợp tác phát triển kinh doanh không ngừng

giữa hai bên và sẽ là cơ sở để Powell giành được những cơ hội lớn hơn từ thị
trường Trung Quốc trong tương lai.”
Từ những bộ vi mạch điện tử cho đến những chiếc xe hơi
2
Không chỉ riêng Powell mở rộng hoạt động trên lãnh thổ Trung Quốc mà
hầu hết các Công ty hàng đầu thế giới đều đang đầu tư vào nơi này và biến nền
công nghiệp Trung Quốc thành một Hoa Kỳ thu nhỏ. Trên thực tế, việc các tập
đoàn quốc tế đổ xô vào thị trường 1,3 tỷ dân và gấp rút xây dựng một loạt nhà máy
sản xuất đang làm nên bước chuyển mình căn bản nhất trong lĩnh vực công nghiệp
Trung Quốc.
Tháng 10/2002, Tập đoàn Shell của Hà Lan và Anh cùng với Tập đoàn Dầu
khí xa bờ Quốc gia Trung Quốc đã tuyên bố cùng thành lập một công ty liên doanh
đầu tư khai thác sản lượng dầu lớn nhất Trung Quốc. Dự tính, liên doanh này sẽ
đầu tư vào tỉnh Quảng Đông, miền Nam Trung Quốc với tổng trị giá khoảng 4,3 tỷ
USD. Dự án dự định sẽ hoàn thành vào năm 2005 với doanh thu hàng năm khoảng
1,7 tỷ USD và kim ngạch xuất khẩu hơn 100 triệu USD sẽ đóng góp đáng kể vào
phát triển kinh tế của tỉnh.
Công ty Kỹ thuật Hà Kiến (He Jian), hoạt động dưới sự điều hành của phía
Đài Loan, đã khởi công xây dựng nhà máy bán dẫn trị giá 1 tỷ USD tại Tô Châu
gần Thượng Hải. Dự án được đưa vào thực hiện sau khi chính phủ Đài Bắc gỡ bỏ
lệnh cấm các công ty bán dẫn Đài Loan đầu tư vào Trung Quốc. Cùng lúc, các
công ty Đài Loan đã đầu tư 70 tỷ USD vào Trung Quốc lục địa. Trong tháng 9,
xuất khẩu từ Đài loan sang Trung Quốc tăng 171 % so với cùng kì năm 2001.
Tháng 8/2002, Công ty sản xuất vật liệu bán dẫn Đài Loan (TSMC) cho biết
một nhà máy sản xuất bộ vi mạch điện tử trị giá 1 tỉ USD sẽ được xây dựng tại khu
công nghiệp Tùng Giang gần Thượng hải. TSMC chế tạo chíp cho các công ty như
Philips, Motorola và các công ty khác như Broadcom và NVIDIA. Trong năm tài
khoá 2001, Trung Quốc đã đáp ứng 7% nhu cầu về chất bán dẫn trên toàn thế giới.
Dự kiến đến năm 2010, con số này sẽ đạt 20%.
Tháng 4/02, Công ty Công nghệ của Đức Siemen AG cho biết từ nay cho

đến năm 2003, công ty sẽ đầu tư 250 triệu đôla để thành lập 3 trung tâm nghiên
cứu và phát triển đặt tại Bắc Kinh, Thượng Hải và Singapore. Theo Ông Ernst
Behrens, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành tập đoàn Siemens chi nhánh Trung
Quốc: “Đầu tư vào Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ khi nước này gia nhập WTO.”
Ông Behrens cũng cho biết động thái này sẽ làm tăng tính cạnh tranh cho 40 Công
ty liên doanh thuộc tập đoàn tại Trung Quốc và vì thế Siemens có thể tung ra thị
trường loạt sản phẩm mới có chất lượng cao.
3
Đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc (triệu USD)
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000

2001
Nguồn: ADB. 2002.
Kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc (1000 USD)
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Nguồn: ADB. 2002.
Công ty đồ uống và nước giải khát Coca – Cola cũng đã tuyên bố sẽ đầu tư
150 triệu đôla để xây dựng 6 xưởng sản xuất đồ uống trong vòng 2 đến 3 năm tới.
Chủ tịch tập đoàn Pall Etchells cho biết riêng việc đầu tư này đã tạo ra khoảng
100.000 việc làm. Kể từ khi thâm nhập thị trường Trung Quốc từ năm 1979, hãng
4
sản xuất đồ uống giải khát lớn nhất thế giới có trụ sở chính tại Atlanta này đã đầu
tư 1,1 tỷ đôla vào Trung Quốc.

Các dự án đầu tư lớn nhất vào Trung Quốc năm 2002
Tên Công ty Địa điểm Vốn đầu tư
Royal Dutch/Shell Quảng Đông 4, tỉ $
Hyundai Motor Bắc Kinh 1 tỉ $
Nisan Motor Trung Quốc 1 tỉ $
Công ty kỹ thuật Hà Kiến Tô Châu 1 tỉ $
Baotou Iron & Steel Vũ Hải 278 triệu $
Mitsui Chemicals Thượng Hải 242 triệu $
National Semiconductor Tô Châu 200 triệu $
ThyssenKrupp Stahl Đại Liên 180 triệu $
Baoshan iron & Steel Thượng Hải 150 triệu $
Ngày 1/11/02, tập đoàn hoá dầu SAL, liên doanh giữa Hãng hoá chất Dow
Polystyrene và Công ty Asahi Kasei của Nhật Bản đã tuyên bố công ty sẽ chính
thức xây dựng nhà máy sản xuất polysterene tại Zhanajiagang, Trung Quốc. Dự
tính, nhà máy sẽ có công suất sản xuất 120.000 tấn polysterene một năm (tương
đương với 132.276 tấn ngắn). Ông Clay Dunn, phó chủ tịch tập đoàn Dow
Polystyrene phát biểu: “Chúng tôi đã tiến hành hoạt động kinh doanh từ lâu nay tại
Trung Quốc và chúng tôi tin rằng sự liên kết mới này sẽ giúp chúng tôi tiếp cận
được gần hơn nhu cầu của người tiêu dùng. Việc Trung Quốc gia nhập WTO sẽ
mang lại rất nhiều cơ hội cho chúng tôi. Thông qua đầu tư và hội nhập dần vào nền
kinh tế địa phương với các kênh marketing và sản xuất sâu bên trong thị trường,
chúng tôi tin rằng chúng tôi sẽ nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu của nhóm
khách hàng hiện tại và nhóm khách hàng triển vọng trong tương lai ”. Trung Quốc
là nước nhập khẩu sản phẩm hoá dầu lớn nhất thế giới và nước này dự định sẽ vẫn
tiếp tục nhập siêu trong vòng 10 năm tới. Theo hãng Dow, hiện nay, tiêu thụ chất
dẻo tính theo đầu người ở Trung Quốc chỉ gần bằng 1/5 so với các nước phát triển.
Các nhà máy hoá dầu và sản xuất chất bán dẫn tiếp tục nhận được những
khoản đầu tư lớn nhất từ nước ngoài, các nhà máy lắp ráp ô tô 100% vốn nước
ngoài cũng đang tăng mạnh. Kể từ khi trở thành thành viên của WTO, với việc
giảm bớt các mức thuế nhập khẩu và dỡ bỏ các quy định khắt khe về mẫu mã,

Trung Quốc đã trở thành một thị trường đầy tiềm năng về xe hơi, xe tải lớn nhất
thế giới, hấp dẫn các nhà chế tạo ô tô toàn cầu. Đối với các nhà sản xuất, Trung
5
Quốc cũng còn được đánh giá là nơi có nguồn lao động lớn nhất và chi phí lao
động thấp nhất thế giới công nghiệp. Ngày 15/10/02, Huyndai, hãng chế tạo ô tô
lớn nhất Hàn Quốc, tuyên bố hãng sẽ đầu tư 1,1 tỷ đôla đầu tư xây dựng nhà máy
lắp ráp ô tô đầu tiên tại Trung Quốc trong vòng 8 năm tới và sẽ đạt mức sản lượng
500.000 xe một năm vào năm 2010. Hyundai cho biết, họ đã bắt đầu sản xuất xe ô
tô mui kín hiệu Sonata và Elantra tại nhà máy mới gần Bắc Kinh vào cuối năm
2002. Vốn đầu tư cho năm đầu khoảng 100 tỉ USD.
Các tập đoàn sản xuất xe hơi khác đang bám theo rất sát. Ngày 23/10/2002,
General Motors tuyên bố họ đang đàm phán với nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc
Yantai Bodyworks và các nhà sản xuất khác để mở rộng quy mô tại Trung Quốc.
Tháng 6/2002, Tập đoàn Motor Ford công bố rằng họ sẽ chế tạo ra những chiếc xe
Fiesta tại Trung Quốc. Nhà máy mới của Ford tại thành phố Trùng Khánh miền
tây Trung Quốc sẽ bắt đầu sản xuất 50.000 chiếc xe mỗi năm kể từ tháng
4/02."Chiến lược của Ford rất đơn giản", đó là lời phát biểu của Kenneth Hsu, phát
ngôn viên của tập đoàn Ford tại Trung Quốc. "Chúng tôi có mặt ở đây để phát triển
lâu dài chứ không phải chạy theo lợi nhuận tức thời. Trung Quốc là một trong số ít
thị trường quan trọng của chúng tôi trên toàn thế giới".
Tập đoàn Nissan đã công bố rằng họ sẽ đầu tư 1 tỉ USD vào một công ty liên
doanh xe hơi tại Trung Quốc. Liên doanh giữa nhà sản xuất xe hơi lớn thứ ba của
Nhật và Tập đoàn Motor Đông Phụng (Dongfeng) của Trung Quốc đang kêu gọi
vốn đầu tư để sản xuất 550.000 chiếc xe vào năm 2006. Theo Giám đốc điều hành
Nissan, Carlos Ghosn:" Trung Quốc là hướng đi mới của Nissan" và khoản đầu tư
1,03 tỉ USD đóng góp 50% cổ phần của Nissan vào tập đoàn xe hơi Trung Quốc là
khoản đầu tư lớn nhất mà Tập đoàn này thực hiện ở nước ngoài.
Tập đoàn Motor Toyota Thiên Tân chính thức đưa vào sản xuất hiệu xe
VIOS mui kín từ 8/10/02 tại thành phố Thiên Tân. Nhà máy trị giá 100 triệu USD
này hiện thuê khoảng 850 lao động và sẽ sản xuất 30000 xe hơi mỗi năm, với diện

tích rộng 30.000 m
2
.
Ngày 11/8/02, Công ty Isuzu của Nhật cũng đã tuyên bố rằng công ty đã đạt
được thoả thuận với nhà sản xuất xe hơi số một Trung Quốc - là Công ty Cơ khí tự
động Thượng Hải, để bắt đầu sản xuất các xe vận tải cỡ lớn tại Trung Quốc từ năm
2004.
6
Bảy xu hướng chính
Việc đầu tư vào chế tạo ô tô, giống như đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao,
đánh dấu một kỷ nguyên mới trong ngành công nghiệp Trung Quốc. Để có cái nhìn
thấu đáo hơn về sự dịch chuyển này và ảnh hưởng của nó đối với nền kinh tế toàn
cầu, theo Tiến sỹ Lardy của Brookings, chúng ta phải hiểu rõ các xu hướng chính
đang xảy ra ở Trung Quốc. Theo Tiến sỹ Lardy, ở Trung Quốc hiện có 7 xu hướng
chính sau:
• Trung Quốc đang nhanh chóng tự do hoá môi trường đầu tư trực tiếp nước
ngoài.
• Các yếu tố cạnh tranh mới làm giảm giá thành sản xuất tại Trung Quốc.
• Hiện nay không có cản trở nào đáng kể đối với việc thâm nhập thị trường
Trung Quốc đối với các công ty quốc tế.
• Lực lượng lao động của Trung Quốc ngày càng phát triển về tri thức có thu
nhập tăng.
• Sự phân bổ nguồn lực và mạng lưới cung cấp trở nên hiệu quả hơn.
• Sản xuất công nghệ cao và việc cung cấp những sản phẩm này tăng lên ở 3
khu vực chính: Tỉnh Quảng Đông và các thành phố Thượng Hải và Tô Châu.
• Chính quyền Trung Quốc đang thẳng tay đối với vấn đề tham nhũng.
Tiến sỹ Lardy cho biết: "Điều kiện tiên quyết cho phát triển sản xuất ở Trung
Quốc là sự tự do hoá môi trường cho đầu tư trực tiếp nước ngoài. Điều kiện thứ
hai là tạo ra một môi trường cạnh tranh Một bằng chứng là hiện nay Trung Quốc
có hai nhà cung cấp viễn thông chính đã kích thích cạnh tranh, tạo nên động lực

phát triển cho thị trường công nghệ thông tin trong nước. Năm 1990, số máy điện
thoại trên đầu người của Trung Quốc chỉ ngang với ấn Độ. Nhưng đến nay Trung
Quốc đã có 190 triệu thuê bao điện thoại di động, trở thành nước có đông người sử
dụng điện thoại di động nhất thế giới. Và tôi luôn cho rằng chủ yếu do cạnh tranh
đã làm giảm giá xuống". Cũng theo Ông Lardy, nguyên nhân chính giải thích tại
sao các nhà sản xuất thế giới lại đổ xô đến Trung Quốc là do họ có thể đạt được
thành quả dễ dàng và nhanh chóng hơn trước khi Trung Quốc gia nhập WTO. "
Trong lĩnh vực sản xuất, các nhà đầu tư rất dễ xâm nhập vào Trung Quốc vì có rất
7
ít rào cản. Hình thức đầu tư chủ yếu hiện nay là 100% vốn nước ngoài. Hầu hết các
công ty nước ngoài không còn muốn đi theo hướng liên doanh.
Flextronics, nhà sản xuất hàng điện tử lớn thứ ba thế giới, sở hữu hoàn toàn
100 % vốn tại tất cả các nhà máy ở Trung Quốc. Hiện nay các nhà máy của
Flextronics ở Malaysia và Singapore đang dần đóng cửa, và được thay thế bằng
các nhà máy ở Trung Quốc. Nguyên nhân vì công ty có thể thuê một kỹ sư ở Trung
Quốc (một đất nước hàng năm đào tạo ra 465.000 kỹ sư) chỉ với mức lương 15.000
USD/năm. Các công nhân của nhà máy chỉ kiếm được 1 USD/ngày thấp hơn rất
nhiều so với của các đồng nghiệp ở các nước phát triển.
Trên bình diện thu nhập, có thể dễ dàng thấy rằng thu nhập từ lương của
công nhân Trung Quốc rất thấp nhưng mức lương lại đang tăng lên. Theo Lardy,
không nên đánh giá Trung quốc là nước có chi phí sản xuất thấp nhất chỉ bởi vì
mức lương của họ thấp. Đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc mỗi tuần lớn hơn đầu
tư vào ấn Độ trong 1 năm, và ấn độ lại là thị trường lao động rẻ hơn Trung Quốc
nhiều. Mọi người nói rằng mức lương ở Trung Quốc thấp, và thấp hơn hẳn so với
Mỹ, nhưng mức lương trong ngành công nghiệp thép ở Trung Quốc cao hơn nhiều
mức lương ở các ngành công nghiệp khác.
Do trình độ học vấn của người dân Trung Quốc đang tăng lên nên chắc chắn
lương của người công nhân sẽ được cải thiện - đặc biệt là phụ nữ - những người từ
bỏ công việc đồng áng để tìm việc ở thành phố. Số các nhà máy thuộc sở hữu của
người nước ngoài ở Trung Quốc sẽ chỉ tăng lên nếu các công ty nước ngoài được

cho phép mua cổ phần của các doanh nghiệp quốc doanh. Cho đến gần đây, 65%
cổ phần tại các doanh nghiệp nhà nước chưa được bán chính thức. Hiện nay, các
hãng nước ngoài mới chỉ được mua các cổ phiếu không chuyển nhượng.
Vẫn còn nhiều thách thức
Mặc cho quá trình tăng trưởng đang kinh ngạc của nền kinh tế Trung Quốc,
nhiều chuyên gia vẫn đưa ra lời cảnh báo cho các công ty của Mỹ đang tìm kiếm
cơ hội kinh doanh tại đây. Lý do là việc Trung Quốc gia nhập WTO không có
nghĩa là Trung Quốc đã trở thành một nền kinh tế thị trường hoàn toàn tự do hay
một hệ thống doanh nghiệp tự do. Nó cũng không có nghĩa là Trung Quốc đang
khai thác tốt thành quả các công trình nghiên cứu và phát triển công nghệ cao. Đầu
8