Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015

Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
I. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC ĐỀ THI ĐẠI HỌC
MÔN NGỮ VĂN TỪ 2010 ĐẾN 2014
Tìm hiểu về cấu trúc đề thi đại học môn Ngữ văn từ 2010 - 2014, học
sinh cần lưu ý một số điểm sau:
- Thứ nhất, Đề thi đại học từ năm 2010 đến năm 2014 tập trung chủ yếu
vào kiến thức Ngữ văn 12, phần Ngữ văn 11 chiếm số điểm không nhiều và
thường rơi vào phần tư chọn trong chương trình Nâng cao.
- Thứ hai, từ năm 2014, đề thi đại học môn Ngữ văn có sự thay đổi lớn về
cấu trúc và nội dung. Đề thi không còn phần tự chọn, Câu 1 (2 điểm) chuyển
từ câu hỏi tái hiện kiến thức văn học trong chương trình học thành câu đọc –
hiểu một đoạn ngữ liệu không có trong chương trình học chính khoá. Cả hai
ngữ liệu trong đề thi đại học 2014 đều được lấy từ phần Đọc thêm trong SGK
Ngữ văn 12.
- Thứ ba, trong đề thi đại học luôn có một câu Nghị luận xã hội (3 điểm). Để
giải quyết tốt các bài văn Nghị luận xã hội, ngoài kiến thức được học trong
nhà trường, học sinh còn phải tăng cường kiến thức bên ngoài, trên sách
báo, trong cuộc sống, đặc biệt những vấn đề đang diễn ra trong cuộc sống
hàng ngày. Nghị luận xã hội là câu hỏi khá tự do, không có bài học sẵn trong
sách, đòi hỏi tính chủ động rất cao ở học sinh, vì thế khi làm dạng bài này,
học sinh phải rất linh hoạt và chủ động, phải thể hiện được những chính kiến
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
của mình trước một vấn đề để bài đặt ra (chẳng hạn: niềm tin, sự trung thực,
vẻ đẹp tâm hồn, thái độ sống…) và phải có sự sáng tạo.
Để nắm được cấu trúc đề thi đại học môn Ngữ văn khối C từ năm 2010 -
2014, học sinh tham khảo đề thi 5 năm qua bảng sau:
CÁC CÂU HỎI TRONG ĐỀ THI MÔN NGỮ
VĂN TỪ NĂM 2010 - 2014
Câu
hỏi
Năm

2010 2011 2012 2013 2014
Tái
hiện
kiến
thức
văn
học
(ba
o gồm
kiến
thức về
tác giả,
tác
phẩm,
giai
đoạn
văn
học, chi
tiết văn
học ).
Đọc -
hiểu
(đ
ối với
năm
2014)
Sự đa dạng mà
thống nhất
củaphong cách
nghệ thuật Hồ

Chí Minh.
Trong phần mở
đầu bản Tuyên
ngôn độc lập,
Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã trích
dẫn những
bảng tuyên
ngôn nào? Việc
trích dẫn đó có
ý nghĩa gì?
Trong tác
phẩmAi đã đặt
tên cho dòng
sông?, Hoàng
Phủ Ngọc
Tường đã ví vẻ
đẹp dòng sông
này với hình
ảnh 2 người
phụ nữ. Ý nghĩa
của những hình
ảnh ấy.
Trong truyện
ngắnHai đứa
trẻ của Thạch
Lam, ấn tượng
của nhân vật
Liên về Hà Nội
có những nét nổi

bật nào? Hình
ảnh Hà nội có ý
nghĩa gì đối với
tâm hồn Liên?
Đọc hiểu bài
thơ Đò Lèn -
Nguyễn Duy,
Ngữ văn lớp
12.
Nghị
luận
xã hội
Như một thứ a-xit
vô hình, thói vô
trách nhiệm ở
mỗi cá nhân có
thể ăn mòn cả
Biết tự hào về
bản thân là cần
thiết nhưng biết
xấu hổ còn
quan trọng
Kẻ cơ hội thì
nôn nóng tạo ra
thành tích,
người chân
chính thì kiên
Nhà nghiên cứu
Trần Đình Hượu
có nêu một nhận

xét về lối sống
của người Việt
Kẻ mạnh
không phải là
kẻ giẫm lên vai
kẻ khác để
thỏa mãn lòng
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu
hỏi
Năm
2010 2011 2012 2013 2014
một xã hội.
Trình bày suy
nghĩ của mình về
tinh thần trách
nhiệm và thói vô
trách nhiệm của
con người trong
cuộc sống hiện
nay.
hơn.
Hãy viết một
bài văn ngắn
trình bày suy
nghĩ về ý kiến
trên.
nhẫn lập nên
thành tựu.

Hãy viết một bài
văn ngắn trình
bày suy nghĩ về
ý kiến trên.
Nam truyền
thống:
Không ca
tụng trí tuệ mà
ca tụng sự khôn
khéo. Khôn khéo
là ăn đi trước, lội
nước theo sau,
biết thủ thế, giữ
mình, gỡ được
tình thế khó
khăn.
Hãy bày tỏ quan
điểm sống của
chính mình.
ích kì. Kẻ
mạnh chính là
kẻ giúp đỡ kẻ
khác trên đôi
vai mình.
Nêu ý kiến về
điều làm nên
sức mạnh chân
chính của mỗi
con người cũng
như của quốc

gia.
Nghị
luận
văn
học
Chương trình
chuẩn:
Cảm nhận vể hai
đoạn thơ sau
trong bài thơ Đây
thôn Vĩ Dạ (Hàn
Mặc Tử) vàTràng
giang (Huy Cận).
Chương trình
Chuẩn:
Phân tích tình
huống truyện
trong tác
phẩmChữ
người tử
tù (Nguyễn
Tuân).
Chương trình
Chuẩn:
Cảm nhận vẻ
đẹp sử thi của
hình tượng
nhân vật Tnú
trong tác
phẩm Rừng xà

nu của Nguyễn
Trung Thành.
Chương trình
Chuẩn:
Bình luận về
những ý kiến
khác nhau về
hình tượng người
lính trong bài
thơ Tây
Tiến (Quang
Dũng).
Về hình tượng
sông Hương
trong Ai đã
đặt tên cho
dòng
sông? của
Hoảng Phủ
Ngọc Tường,
có ý kiến cho
rằng:
Vẻ đẹp
nổi bật của
sông Hương là
cảnh sắc thiên
nhiên thơ
mộng, tình
tứ.
Ý kiến khác

thì nhấn
mạnh:
Vẻ đẹp
bề sâu của
sông Hương là
những trầm
tích văn hóa,
lịch sử.
Hãy
bình luận các ý
kiến trên.
Chương
trình Nâng
cao:
Cảm nhận
về hai đoạn
văn trong
truyện
ngắnNgười
lái đò Sông
Đà (Nguyễn
Tuân) và Ai
đã đặt tên
Chương trình
Nâng cao:
Phân tích đoạn
thơ trích từ bài
thơ Đất
nước (Trích
trường ca Mặt

đường khát
vọng của
Nguyễn Khoa
Điềm)
Chương trình
nâng cao:
Cảm nhận về 2
đoạn thơ trong
2 bài thơ Đây
thôn Vĩ
Dạ (Hàn Mặc
Tử) và Tương
tư(Nguyễn
Bính).
Chương trình
Nâng cao:
Bình luận về ý
kiến: sự nhẫn
nhục của nhân
vật Từ (Đời
thừa - Nam
Cao) không đáng
trách, chỉ đáng
thương; còn sự
nhẫn nhục của
người đàn bà
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu
hỏi
Năm

2010 2011 2012 2013 2014
cho dòng
sông? (Hoà
ng Phủ Ngọc
Tường).
hàng chài
(Chiếc thuyền
ngoài xa-
Nguyễn Minh
Châu) thì vừa
đáng thương vừa
đáng trách.
II. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC ĐỀ THI ĐẠI HỌC
MÔN NGỮ VĂN TỪ 2010 - 2014
Đề thi đại học môn Ngữ văn từ năm 2010 - 2014 không có sự thay đổi về số
lượng câu hỏi và số điểm của từng câu.
Từ năm 2010 – 2013:
Câu 1 (
2 điểm
): Tái hiện kiến thức về giai đoạn văn học, tác giả, tác
phẩm Văn học Việt Nam.
Câu 2 (
3 điểm
): Vận dụng kiến thức xã hội và đời sống để viết bài
nghị luận xã hội ngắn (không quá 600 từ).
– Nghị luận về một tư tưởng đạo lí
– Nghị luận về một hiện tượng đời sống
Câu 3 (
5 điểm
): Từ năm 2010 đến 2013, học sinh có thể lựa chọn

một trong hai câu hỏi sau:
Câu III.a: Theo chương trình chuẩn (
5 điểm
)
Câu III.b: Theo chương trình nâng cao (
5 điểm
)
Năm 2014:
Câu 1 (2,0 điểm): Đọc – hiểu văn bản
Câu 2 (3,0 điểm): Nghị luận xã hội (Như đề 2010 đến 2013)
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu 3 (5,0 điểm): Nghị luận văn học: chỉ có một câu hỏi dành cho tất
cả các đối tượng (bỏ tự chọn)
Học sinh có thể tham khảo phân tích cấu trúc đề thi từ 2010 – 2014 tại bảng
sau:
Câu hỏi
Mức độ yêu
cầu
Phân tích, đánh giá
Từ năm 2010 –
2013: Tái hiện kiến
thức văn học
(bao
gồm kiến thức về tác
giả, tác phẩm, giai
đoạn văn học, chi tiết
văn học ).
Năm 2014: Đọc -
hiểu
Dễ Câu hỏi tái hiện kiến thức văn học: Từ năm

2010 - 2013, Câu 1 (chiếm 2 điểm trong đề thi)
thường yêu cầu tái hiện kiến thức văn học.
Dạng bài này thường được ra dưới dạng:
 Tái hiện lại giai đoạn văn học: hoàn cảnh
lịch sử, đặc điểm nội dung, nghệ thuật, các
tác giả - tác phẩm tiêu biểu của từng thời kì.
 Tái hiện tác gia / tác giả văn học: những
nét chính về sự nghiệp sáng tác, quan điểm
sáng tác và phong cách nghệ thuật của các
tác gia / tác giả…
 Tái hiện kiến thức trong tác phẩm văn
học: hoàn cảnh sáng tác, ý nghĩa nhan đề,
giá trị tư tưởng nghệ thuật, dẫn chững, chi
tiết, nhân vật, chủ đề
Trong đề thi đại học, câu hỏi tái hiện kiến thức
thường ở mức độ câu hỏi
dễ
, yêu cầu học sinh tư
duy ở mức độ nhận biết kiến thức, hiểu kiến thức và
tái hiện sơ bộ kiến thức. Cụ thể, câu hỏi này thường
yêu cầu 2 mức độ:
 Mức độ nhận biết: tái hiện được kiến thức
(về giai đoạn văn học, tác phẩm văn học, tác
gia/tác giả ).
 Mức độ thông hiểu: nêu được ý nghĩa của
các kiến thức đó.
Ví dụ: Câu hỏi trong đề thi khối C năm
2013:
"Trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch
Lam, ấn tượng của nhân vật Liên về Hà Nội có

những nét nổi bật nào? Hình ảnh Hà nội có ý nghĩa
gì đối với tâm hồn Liên?"
. Đề bài này yêu cầu 2 mức
độ:
 Mức độ nhận biết: Nêu những nét nổi bật
trong ấn tượng của Liên về Hà Nội.
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu hỏi
Mức độ yêu
cầu
Phân tích, đánh giá
 Mức độ thông hiểu: Nếu ý nghĩa của hình
ảnh Hà Nội đối với tâm hồn Liên.
Câu hỏi Đọc - hiểu: Từ năm 2014, câu hỏi tái hiện
kiến thức được thay thế bằng câu hỏi Đọc - hiểu:
Đọc - hiểu một đoạn ngữ liệu không có trong
chương trình học chính khoá. Cả hai ngữ liệu được
lấy từ phần Đọc thêm trong SGK Ngữ văn 12.
Nội dung các câu hỏi trong phần Đọc – hiểu thường
để làm rõ 2 vấn đề:
 Một là: điểm đặc sắc về nghệ thuật. Thường
yêu cầu học sinh nắm vững các kiến thức về
phần Tiếng Việt trong chương trình Ngữ văn
THCS và THPT.
 Hai là: nét chính về nội dung. Có thể yêu
cầu nêu giá trị tư tưởng của đoạn văn bản
đó hoặc một nội dung nào đó thông qua việc
phân tích giá trị của các yếu tố nghệ thuật…
 Ba là: có thể nêu quan điểm của mình về
vấn đề đặt ra trong đoạn ngữ liệu đó

Nghị luận xã hội Trung bình,
Tương đối khó
Từ năm 2010 - 2014, Nghị luận xã hội là câu hỏi
chiếm 3 điểm trong đề thi đại học môn Ngữ văn.
Nghị luận xã hội thường ra theo 3 dạng:
 Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
 Nghị luận về một hiện tượng xã hội.
 Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác
phẩm văn học.
Các vấn đề cần nghị luận thường được đưa ra bởi
một câu nói, nhận định, nhận xét
Dạng bài Nghị luận xã hội thường yêu cầu học
sinh ở 3 mức độ tư duy:
 Mức độ thông hiểu: Giải thích được ý kiến,
nhận định.
 Mức độ vận dụng: Bàn luận, đánh giá ý
kiến (đưa ra quan điểm cá nhân với vấn đề
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu hỏi
Mức độ yêu
cầu
Phân tích, đánh giá
cần nghị luận và bảo vệ, dẫn chứng được
quan điểm đó).
 Mức độ vận dụng cao: Rút ra bài học từ
vấn đề cần nghị luận.
Gợi ý dàn ý bài văn nghị luận xã hội
Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn vấn đề cần bàn luận.
Thân bài:
- Trả lời câu hỏi

“là gì”
: Giải thích khái niệm (nếu
có). Phần này có thể giải thích nghĩa đen, nghĩa
bóng tùy theo từng vấn đề.
- Trả lời câu hỏi
“như thế nào”
: Nêu biểu hiện của
vấn đề trong cuộc sống, trong văn chương.
- Trả lời câu hỏi
“vì sao”
: Lí giải nguyên nhân vấn
đề, hiện tượng hay phẩm chất
- Bàn luận về vấn đề, đánh giá phẩm chất, hiện
tượng ; đặt ra một số câu hỏi lật ngược lại vấn đề,
nhìn vấn đề sâu hơn ở nhiều góc độ Ví dụ: hiện
tượng/ phẩm chất/ ý kiến ấy có luôn
đúng/sai/tốt/xấu?
- Rút ra bài học về nhận thức và hành động cho bản
thân. Phần này cần viết chân thành, trung thực,
tránh khuôn sáo, cứng nhắc.
Kết bài: Tóm lại vấn đề cần bàn luận.
Nghị luận văn học Đánh giá học
sinh ở nhiều
mức độ từ dễ
đến khó.
Nghị luận văn học là câu hỏi chiếm nhiều điểm
nhất trong đề thi đại học. Đây cũng là nội dung kiến
thức yêu cầu cao nhất, nhằm kiểm tra khả năng
phân tích, tổng hợp và tư duy khoa học, khả năng
diễn đạt và cảm thụ văn học của học sinh.

Nghị luận văn học thường được ra dưới dạng bài
phân tích, bình luận, cảm nhận về một tác phẩm văn
học, nhân vật trong tác phẩm, tình huống truyện,
đoạn thơ
Nghị luận văn học yêu cầu học sinh tư duy ở cả 4
mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Câu hỏi
Mức độ yêu
cầu
Phân tích, đánh giá
cao. Trong đó:
 Mức độ nhận biết: Trình bày sơ lược về tác
phẩm, tác giả.
 Mức độ thông hiểu, vận dụng: Phân tích
nội dung, diễn biến của tình huống truyện, ý
nghĩa của tình huống hoặc phân tích đoạn
thơ hoặc phân tích nhân vật
 Mức độ vận dụng cao: Khả năng tổng hợp,
đánh giá, so sánh, nâng cao của học sinh .
Khi làm bài nghị luận văn học, trước tiên, học sinh
nên hình thành một dàn ý, xác định hướng triển khai
các luận điểm, luận cứ trong bài; dàn ý ấy có thể
thay đổi trong quá trình làm bài, nhưng việc xác
định và thay đổi ấy cũng sẽ giúp các em có một bài
làm mạch lạc, tránh lan man.
Học sinh cần tránh việc biến phân tích thơ thành
diễn xuôi và phân tích văn xuôi thành kể chuyện, các
em cần lưu ý các yếu tố hình thức trong thơ để tìm
ra nội dung cảm xúc gửi gắm trong từng yếu tố như

vần, thanh, nhịp điệu, các biện pháp tu từ, các từ
ngữ, hình ảnh ;
Trong văn xuôi tự sự, cần phân tích ý nghĩa các chi
tiết, từ nhân vật với ngoại hình, cử chỉ, hành động,
lời đối thoại, độc thoại đến các chi tiết liên quan đến
nghệ thuật trần thuật, điểm nhìn, nghệ thuật xây
dựng tình huống Tuyệt đối tránh ngôn ngữ kể, ví
dụ như: một hôm, giữa lúc ấy, sau đó thì
III. Dự đoán xu hướng đề thi THPT quốc
gia môn Ngữ văn năm 2015
Nói về xu hướng đề thi năm 2015, TS. Phạm Hữu Cường (g
iáo viên giảng
dạy môn Ngữ văn tại Trung tâm Hocmai.vn Online
) khẳng định:
“Đề thi môn
Ngữ văn sẽ theo thang điẻm 10, giữ nguyên cấu trúc đề thi 3 phần: Đọc –
hiểu, Nghị luận xã hội, Nghị luận văn học với mức điểm từng câu lần lượt 2,
3, 5 điểm”.
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
Theo TS. Phạm Hữu Cường, đề thi năm 2015 sẽ tăng cường các câu hỏi tổng
hợp, đề mở, gắn với thời sự quê hương, đất nước để học sinh được bày tỏ
chính kiến của mình về các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội. Cụ thể:
1. Phần đọc – hiểu (2 điểm):
Mức độ câu hỏi dừng lại ở: Hiểu – Vận dụng.
Thông thường, phần ngữ liệu đưa ra có thể ở những dạng câu hỏi sau:
Nếu là một văn bản văn học, các câu hỏi thường gặp là: Nêu chủ đề/nội dung
chính/đặt tiêu đề; Giải thích một số từ/hình ảnh có trong đoạn ngữ liệu;
Nêu/phân tích một hoặc một vài đặc sắc về nghệ thuật (phép tu từ, liên
kết );…
Nếu là một văn bản thuộc các lĩnh vực khác, các câu hỏi thường gặp là: Nêu

chủ đề/nội dung/đặt tiêu đề; Chỉ ra phong cách nghệ thuật của đoạn ngữ
liệu/đặc điểm của phong cách nghệ thuật đó; Giải thích một số khái niệm
trong đoạn ngữ liệu…
2. Phần Nghị luận xã hội: tiếp tục là những vấn đề mang tính thời sự
trong nước, những vấn đề liên quan đến lối sống của giới trẻ, những vấn đề
về đạo đức,,, Câu hỏi sẽ chạm mức vận dụng cao.
Dạng đề có thể ra: Một/hai ý kiến/nhận định trích từ một văn bản nào đó;
Một/hai ý kiến/nhận định của một/hai nhân vật nào đó; Cho một đoạn văn
bản (bài báo/văn bản khoa học…) từ đó trình bày suy nghĩ về vấn đề được đề
cập đến trong đoạn văn bản đó…
3. Phần Nghị luận văn học: không chỉ dừng lại ở việc phân tích, cảm nhận
đơn thuần những ngữ liệu trong SGK, mà đòi hỏi học sinh có sự so sánh, liên
hệ nhất định. Tuỳ vào mức độ cảm nhận và đánh giá của từng học sinh, bài
viết sẽ được đánh giá ở mức điểm nào.
Đề thi những năm gần đây thường ra kiểu đề so sánh văn học (đề đưa ra hai
ý kiến, hai đoạn văn, hai đoạn thơ…), năm 2015 có khả năng đề thi vẫn ra
theo xu hướng đó. Ngoài ra, học sinh cần chú ý thêm đến kiểu bài Nghị luận
về một vấn đề xã hội đặt ra trong một tác phẩm văn học.
Bắt đầu từ năm 2015, kết quả kì thi THPT quốc gia sẽ dùng để xét tốt nghiệp
và làm hồ sơ dự tuyển vào đại học, do đó đề thi môn Ngữ văn nói riêng và
Hướng dẫn ôn thi thpt quốc gia ngữ văn 2015
các môn khác nói chung sẽ có tính phân loại cao, dành cho 2 nhóm đối
tượng: một là chỉ để xét tốt nghiệp, hai là dùng kết quả để xét tuyển đại học.
Có thể điểm phân loại sẽ thể hiện ở một số điểm sau:
• Ý hỏi cuối cùng của câu đọc – hiểu sẽ yêu cầu khả năng đánh giá, tổng
hợp, liên hệ vấn đề của học sinh.
• Câu Nghị luận văn học sẽ đòi hỏi đối tượng học sinh muốn dành điểm
khá, giỏi phải có thêm phần lí luận văn học…