Hợp tác đối phó với vấn đề biến đổi khí hậu trong ASEAN những năm đầu thế kỷ 21 ( Luận văn ThS. Quan hệ quốc tế )

1



I HC QUI
I HC KHOA H
__________________

NGUYỄN THỊ THU TRANG


HỢP TÁC ĐỐI PHÓ VỚI VẤN ĐỀ
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG ASEAN
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21


LUC S
Quan h quc t






Hà Nội – 2015
2



I HC QUI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

__________________

NGUYỄN THỊ THU TRANG


HỢP TÁC ĐỐI PHÓ VỚI VẤN ĐỀ
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG ASEAN
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21


Luc s  quc t
: 60 31 02 06


ng dn khoa hc:
TS. Nguyễn Huy Hoàng




Hà Nội – 2015
3

MỤC LỤC

Trang +2
MỤC LỤC
1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
3

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
8
MỞ ĐẦU
9
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ HỢP TÁC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
15
1.1 Tổng quan về biến đổi khí hậu
15
1.1.1 m biu
15
n biu
16
1.1.3 ng ca biu
24
1.2 Sự cần thiết phải hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu trong
ASEAN
34
1.2.1 ng ca biu t
34
1.2.2 a h vi biu trong tin
ng cng ASEAN
41
CHƢƠNG 2: QUÁ TRÌNH HỢP TÁC ĐỐI PHÓ VỚI BIẾN
ĐỔI KHÍ HẬU TRONG ASEAN ĐẦU THẾ KỶ 21
45
2.1 Quan điểm của ASEAN về biến đổi khí hậu
45
2.1.1 m ca ASEANvi v i vi bi
hu
45

2.1.2 Ti qu i  vi bii
u trong ASEAN
50
2.2 Hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu trong ASEAN
56
2.3 Hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu với các đối tác
66
CHƢƠNG 3: TRIỂN VỌNG HỢP TÁC ĐỐI PHÓ VỚI
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG ASEAN THỜI GIAN TỚI

81
4

3.1 Triển vọng hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu trong
ASEAN
81
3.1.1 Thun li
81
3.1.2 c
84
3.2 Đối sách của Việt Nam
89
3.2.1 i vi Vit Nam
89
3.2.2 Mt s khuyn ngh i vi Vit Nam
91
3.3 Một số khuyến nghị và giải pháp đối với ASEAN
92
KẾT LUẬN
96

TÀI LIỆU THAM KHẢO
99


5

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Tên tiếng Anh và Tiếng Việt
AADMER
ASEAN Agreement on Disaster management and Emergency
response
Hiệp định ASEAN về Quản lý thiên tai và Ứng phó khẩn cấp
ACB
ASEAN Centre for Biodiversity
Trung tâm Đa dạng Sinh học ASEAN
ACCI
ASEAN Climate Change Initiative
Sáng kiến ASEAN về Biến đổi khí hậu
ACDM
ASEAN Committee on Disaster Management
Ủy ban ASEAN về Quản lý thiên tai
ADMM
ASEAN Defense Ministerial Meeting
Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN
ADMM+
ASEAN Defense Ministerial Meeting Plus
Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng
ADSOM
ASEAN Defense Senior Officials Meeing

Hội nghị quan chức quốc phòng cao cấp ASEAN
ADVANCE
ASEAN Development Vision to Advance National
Cooperation and Economic Integration
Tầm nhìn Phát triển ASEAN nhằm thúc đẩy hợp tác quốc gia
và hội nhập kinh tế
AEC
ASEAN Economic Community
Cộng đồng Kinh tế ASEAN
AEEAP
ASEAN Environmental Education Action Plan
Kế hoạch hành động giáo dục môi trường ASEAN
AEM
ASEAN Economic Ministers
Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN
AFCC
ASEAN Multi-Sectoral Framework on Climate Change and
Food Security
Khung đa ngành về biến đổi khí hậu và an ninh lương thực
AHA
Asean Coordinating Centre For Humanitarian Assistance
Trung tâm điều phối ASEAN về hỗ trợ nhân đạo
AHPS
ASEAN Heritage Parks
Vườn di sản ASEAN
AMME
ASEAN Ministerial Meeting on Environment
Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN
APG
AADMER Partner Group

Nhóm Đối tác AADMER
ARCBC
ASEAN Regional Centre for Biodiversity Conservation
Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học khu vực ASEAN
6

Từ viết tắt
Tên tiếng Anh và Tiếng Việt
ARDEX
ASEAN Regional Disaster Emergency Simulation Exercise
Diễn tập Ứng phó thiên tai khẩn cấp khu vực ASEAN
ARKN-
FCC
ASEAN Regional Knowledge Networking on Forest and
Climate Change
Mạng lưới tri thức khu vực về lâm nghiệp và biến đổi khí hậu
ASCC
ASEAN Socio-Culture Community
Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN
ASEAN
Association of Southeast Asian Nations
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
ASEP
ASEAN Subregional Environment Program
Chương trình môi trường tiểu khu vực ASEAN
ASOEN
ASEAN Senior Officials on Environment
Hội nghị Các quan chức Cao câp ASEAN về Môi trường
AWGCC
ASEAN Working Group on Climate Change

Nhóm công tác ASEAN về biến đổi khí hậu
CFC
Chlorofluorocarbon
CH4
Methane
Mêtan
CIDA
Canada International Development Agency
Cơ quan phát triển quốc tế Canada
CMP
Meeting of the Parties
Hội nghị các bên tham gia
CO2
Carbon dioxide
Cacbon điôxít
COP
Conference of Parties
Hội nghị các bên tham gia
DiREx
ASEAN Regional Forum Disaster Relief Exercise
Diễn tập giảm nhẹ thiên tai ARF
DMRS
Disaster Monitoring and Response System
Hệ thống Giám sát và Ứng phó thiên tai
EAS
East Asia Summit
Hội nghị Cấp cao Đông Á
ECHO
European Commission Directorate-General for Humanitarian
Aid and Civil Protection

Tổ chức Cứu trợ Nhân đạo của Ủy ban châu Âu
ERAT
ASEAN-Emergency Rapid Assessment Team
Nhóm đánh giá nhanh khẩn cấp ASEAN
EU
European Union
Liên minh châu Âu
7

Từ viết tắt
Tên tiếng Anh và Tiếng Việt
FLEGT
Forest Law for Enforcement, Governance and Trade
Buôn bán, quản trị, và tôn trọng luật lâm nghiệp
GDP
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
GEF
Global Environmental Fund
Quỹ Môi trường toàn cầu
GHG
Greenhouse gases
Khí nhà kính
GIZ

(tic)
Cơ quan hợp tác phát triển Đức
GNP
Gross National Product
Tổng sản phẩm quốc dân

IAMME
ASEAN Ministerial Meeting on Environment
Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN
ICLEI
International Council for Local Environmental Initiatives
Hội đồng quốc tế về sáng kiến môi trường địa phương
ICS
Incident Command System
Hệ thống Chỉ huy tình huống
ICT
Information and communications technology
Công nghệ thông tin
IFAD
International Fund for Agricultural Development
Quỹ quốc tế Phát triển Nông nghiệp
INSPIRE
US-ASEAN Innovation in Science through Partners in
Regional Engagement
Sáng kiến Sáng tạo khoa học thông qua Quan hệ đối tác hợp
tác khu vực
IPCC
Intergovernmental Panel on Climate Change
Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu
JCC
Joint Cooperation Committee
Ủy ban hợp tác chung
JICA
Japan International Cooperation Agency
Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản
LEAD

Low Emissions Asian Development
Chương trình Phát triển giảm phát thải khí nhà kính thấp
LEAF
Lowering Emissions in Asia's Forests
Giảm phát thải rừng châu Á
LEAP
Long-range Energy Alternatives Planning
Lập kế hoạch thay thế năng lượng dài hạn
8

Từ viết tắt
Tên tiếng Anh và Tiếng Việt
LEDS
Low emission development strategy
Chiến lược phát triển giảm phát thải khí nhà kính thấp
MFF
Mangroves for the Future
Chương trình Rừng ngập mặn cho tương lai
MRC
MeKong River Commission
Ủy hội sông Mê Công
NGO
Non-governmental Organisation
Tổ chức liên chính phủ
NO2
Nitrogen dioxide
Nitô điôxít
O3
Ozone
Ô Zôn

Ppb
parts per billion
Phần tỷ
RDMA
Regional Development Mission for Asia
Phái bộ phát triển khu vực Châu Á
RDR
Rapid Disaster Response
Hiệp định Phản ứng nhanh
READI
Regional EU-ASEAN Dialogue Instrument
Cơ chế đối thoại khu vực ASEAN-EU
REDD
reducing emissions from deforestation and forest degradation
Giảm phát thải từ phá rừng và suy thoái rừng
RHAP
Regional Haze Action Plan
Kế hoạch hành động chống khói mù khu vực
SASOP
Standard Operating Procedure for Regional Standby
Arrangements and Coordination of Joint Disaster Relief and
Emergency Response Operations
Quy chế vận hành chuẩn cho các Hiệp định khu vực về giảm
nhẹ và Ứng phó Khẩn cấp
SFM
Sustainable Forest Management
Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững
UNEP
United Nations Environment Programme
Chương trình Môi trường Liên hợp quốc

UNFCC
United Nations Framework Convention on Climate Change
Công ước Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu
UNISDR
United Nations International Strategy for Disaster Reduction
Cơ quan chiến lược về giảm nhẹ thiên tai của Liên Hợp Quốc
UNOCHA
The United Nations Office for the Coordination of
Humanitarian Affairs
9

Từ viết tắt
Tên tiếng Anh và Tiếng Việt
Văn phòng Liên hợp quốc về điều phối hỗ trợ nhân đạo
USAID
U.S. Agency for International Development
Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ
USTATF
ASEAN-US Technical Assistance and Training Facility
Chương trình Hỗ trợ kỹ thuật và Đào tạo ASEAN –Mỹ
USTDA
U.S. Trade and Development Agency
Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ
USTR
U.S Trade Representative
Cơ chế Đại diện thương mại Mỹ
WP
Work Programme
Chương trình làm việc

10

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

- Bi 1.1: Ch s d b tbiu i
vi khu vt s n 1995-2012
- Bng 1.2: Thu qu do biu  bn
 ng nng nht
- Bng 2.3: Th hp v biu gi
t Bn



11

MỞ ĐẦU
1. Tên Luận văn
Hợp tác đối phó với vấn đề biến đổi khí hậu trong ASEAN những
năm đầu thế kỷ 21.
2. Lý do chọn đề tài
 lu thc s tr i quan
ngi to li v a mi quc gia.
i ca bi gii hn trong phm vi
mt quc gia, mt khu vc hay m m ha
n m t c th
Bi  
 u. Nhi
nh rng: Bi t ng
; t n tt, giao tranh, thu

t n  
u m      
  xu vic
tranh chc. Bi chung
trong m chung ca mi qui phi hp
 u qu, kp
thi.
c b ng nng n t nhng hiu 
ng b 
-i cht. Khu v
  i chng ki     b   c min trung
Philippines , khin   i cht, g  i b
mi b t hi v ng 35
12

t -u USD). Nhng n lc cu tr cc
 c phc mt phn rt nh hu qu c
ca v 
c li, thi tit by ra  min b-lan, mt v
hm th khu
vc c tun lin. Nhn x 
Borneo (Indonesia) bng ct th, lan sang nhi
c ng ASEAN tho lu
ting hm h
i ngh gi
 chng li s
u, nhiu khu vn   nh
ng bt li cu Long
ng b
ph  nhn m

 tng nng n ti kinh t i ca t
ca c khi.
 an ninh phi truyn th
c bing mnh tng cng ASEAN
ng c kt ni cng nh
c ASEAN cn phi  t cht ch,  ng h   i,
chun b t i mt vi nhc ca bit ra
i vi s n ca mi quc bii v
ca cp sau. i
  cc gia hay cc, bi vy
c ASEAN cn phi tn dng s  c
ch    c i bi u mt
13

 u qu  c ch  c   i bi   u ca
ng th li
biu ca cng quc t  t n kh
a ASEAN trong vic gii quy u.
3. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong bi c  
cu v ng
 biu   k 
ruth: The Planetary Emergency of
a Al Gore (2006, Rodale
 c     
i c hu qu cu
ng kp th ng s
a Thomas Friedman (2008, Penguin Group), c






















n mnh s cn thit ca mt cung xanh trong vic s
dng so v ng.
Trong nh ng ca biu i vi
khu vu m
n c
t bn
n v ng ca bi
tt ca khu v  
c ca biu ti nn kinh t ca khu vc. 
nhic trong
khu v, Indonesia, -lan v ng ca bi

hu ti si ca ASEAN.
14

Ti Vit s  cn v 
 ng v  u trong hai th u ca th k  a
GS.TS Nguyn Trng Chu Qui, 2006). Cun
c trn nhng v u
trong hai thu ca th k XXI, t 
bao gng v u gn lin vi mi quan h ging
n c chi
ng v u ny sinh t s ng qua
li gii t ng sng, cn kit
ngu ng v 
trc tin s tn ti c,
c, thc phm, bnh t t cu   k 
m bn bn vn
- n Ngn (NXB Khoa hc k thu
Ni, 2010). Cu th v tranh chp qu
qut an ninh do thm h
s c  ng xi, t nn
ng, nhiu lo
i quyt tranh chp v 
t.
  cp  tp tr
c tra v biu 
v t  ng
ca v nh hquan h quc t. T vi
 nhn thc tng i biu
trong ASEAN trong nhu th k 21, luc thc hin
vi mong mun th hi v biu  hcp

15

gi ng cng ASEAN
 ng c  n cng sau
2015.
4. Mục tiêu nghiên cứu
4.1. Mục tiêu chung:
m, ng h
nhm i ng ca biu tc trong khu
vu th k 21.
4.2. Mục tiêu cụ thể:
- ng ca biu trong khu v
n v 
- ng biu c
c.
- n li
i biu.
-  xut mt s giu qu c
hng ca bing thc tin
i Vit Nam.
- a v ng cng
 lc gii quyn
 u ca quc t.
5.Phạm vi nghiên cứu
V thi gian, luu trongthi gian u th k
21, nhtrong hai thu khi ASEAN bu ng Cng.
V ni dung, lup trung nu ha ASEAN trong
v biu.
6.Phƣơng pháp nghiên cứu
16

  u ch yu d    vn dng mt s 
thuyt v n quan h quc t  n thc, ch  do,
ch n tn li cp
i biu u ch yu
c ch s p cn h th
nhng hp, thng ki chiu
c s d   cu.
7. Cấu trúc luận văn
Lu  c b c     phn M  
Danh mu tham kho. C th 
- ng quan v biu
ng quan v biu
a biu ng c 
di.
-         i bi   u trong
u th k 21
N nhn thc chung trong
ASEAN v biu tng h th  
khu vc.
- Trin vng hi biu trong thi
gian ti
Nn l
i biu trong ASEAN, t t s
khuyn ngh nhng hiu qu h 
c ca biu i vi Vi
 ra mt s ging ha Vit Nam trong ASEAN ng
i biu.
17

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ HỢP TÁC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

1.1 Tổng quan về biến đổi khí hậu
1.1.1 Khái niệm biến đổi khí hậu
Trong nhm v Biu c
s d   v  m        
ng, u ch vi a bn
gn b m th n
iu kit  u
ng ci.
c khung cp Quc v biu (United
Nations Framework Convention on Climate Change), biu 
i c hong trc tip hop ci
dng
bing t ng thi k  so

1

Theo U ban  v biu (IPCC), bi
hu  i trong tr 
d  dn ra trong mt th
p k hoBiu  
         hoc do ho ng ca con
n c     dng
t
2
.
t  biu khi cho
rng biu xt qu ca c nhng s bii ca t

1
United Nations, UN framework convention on climate change  Article 1: definition,
21 Mar 1994
2
Intergovernmental Panel on Climate Change (2001), Third Assessment Report: Climate Change 2001,

18

trong mt th bing
ci. Trong khi , UNFCCC ma bii
u  ng c
1.1.2 Nguyên nhân dẫn đến biến đổi khí hậu
n biu   
m c a bt, c 
l t Tr
ng cng ti t 
n cn.
1.1.2.1 Nguyên nhân khách quan
* Sự thay đổi mang tính chu kì trong khí hậu Trái Đất
Hi ng nhi  b m          n
ng t  trong lch s n ca
i ch trong thm hin tch s 
triu trii qua nhiu li li lng
bing to li sng sinh vi c din
m 1,6 tri
t n 6 chu k bing li k c
c bin h thp (bii k c
c bin tii k  b m
i k  b ma
i k  ng cc bin

i chu k  n,
chc vi chu k  ngi
th ng mc
c bin 2-3 m ho
* Sự biến đổi trong quỹ đạo Trái Đất
19

  u t   n kh uthu    
 i trong qu o cu t 
trng Mt Tri, b  i rt nh
trong qu n ti nhng s i trong s  phi
ct Tri khi tin ti b mt.
t tri, trc c
quay    ng v ng quay c   n
c g sai. Trc ct chu hin
u bt, l
khu vc go) khic hp dn ca Mt Tr
 c thy triu).
Hc thuyt Milankovitch v s ng ca qu a
a cu quanh mt tri v 
a vu hi
 ra r lch
  a trc, tu i to ra s i
trong qu t. Hc thuyng minh nh ng trc tip
n vim bc x Mt trt nhc, t  nh
ng thng ti hong ca
h thn c ra rng
m bc x  m i
ng b t.
* Hoạt động của núi lửa

t ph
quyn chuyn vt liu t 
 mt phn ca tit loi b s 
tha v nhi  su  gii
20

     ng vt lic bi   
quyn. Trong mt th k  n a s u
 ra hi
mng mc nhi 
 biu di
S hong c hoa
ln th    t trong th k XX (ch sau ho ng c  a
Novarupta xu b ng
, nhi u gi
o
ng ozone b suy y
.
1.1.2.2 Nguyên nhân chủ quan
Nhng gi thuyt cho r biu 
c tranh lun trong nhin nay, cuc tranh lun khoa hc
n t  
hong cc kh
biu trong mp k g
Kha cht Hoa K ng ca
o ra mt khu gp 130 l
c to ra do hoa to ra
3
 quan
bao g

* Tăng lượng phát thải khí nhà kính và hiệu ứng nhà kính
t nhng t Mt tri dc x n.
Bc x n d  xung
mt. Khi xung mt, mt phn cc phn x 
t phn b t t h mt
 mi bc x n

3
BĐKH và tác động của nó đến Việt Nam

21

i dc x  yc x nhic x
        i
p ch
mn s hp th nhng bcx i
phn x ra m mt ct. Kt qu 
mt b t  b m ng
c gu t
  
cht bc x o, lnh gi nhit c

u  yu bao gc,
--ozone (O3).
Nhng hng cng ch
u nh SF6,
         
PFC. Tt c p th tia bc x hng ngai t
b m i bu 
 p th c x y,

s n s 
  u cu.
Thc t hiu  i v
t:
- Nh hiu  a b m
khong 60oF. Nu  s ng -70oF
(hay -22oC).
- Gi trng nhi mng s
  mt ng nhit theo hai
22

            u  

i h
u u qu ng. Mt trong s hu qu 
trng ca hiu  t.
Phn lu n gc t t s li ch
bt ngun t nhng ho ng c  i. T khi xut hin n 
nghit, ch trong mt khong thi gian rt ngn, khot
th kng cn mng
u t ngt cao.Vi u 
 u k 
hing  y. T cui th k
ng ci s n ca cung
i bn chp
 a v 
K t thi k tip (khong t 
d     ng, ch yu t     
thch (than, d
chu n, d c

t.
Nhng s liu v nh t
c khoan  c cho thy, trong sut chu k

n ch khong 180 -200ppm (phn tri  bng khong
70% so vi thi k tihip (280ppm)
4
. T kho

4
Nguyên nhân của BĐKH
 />luc.aspx
23

t con s 
ng 31% so vi thi k tit xa mc
 
cc, khi n n
 b m liu
u cho thy nhi ng thi gian t
i ca n CO2 trong n t n
0,035%.

  t t 715ppb (phn t   i k ti 
nghit
luoro carbon (CFCs) vi ti
u ln gp nhiu ly t
  m       i sn xut ra k t  
nghi phn.
c ca IPCC cho thy, vi t

n xup, giao
n tng mt n 
 ng nhi ng 18%, sn xu p
khon xut (CFC, HCFC) khoi
 
T n 2004, t
chim ti 70% tu, trong  Hoa K 
i 1.100 tn, gp khong 17 ln  Trung
Qun  . Theo s liu mi t D u (Global
c thc hin bu t 
cu bi hu Tyndall ti hi
24

 lt mc cao
k lc 35,6 t tu trong vic
12 c (28%), M
 (7%).
5

ng hc th ging
 ng mu
 ki 8 n 12 t ln so vi mc cn
thi  i 2
o

Theo WMO ch    a qua, n    
n lt mc 400 phn triu  u Bc,
khu vu Nam. Hing xy ra  u
Ba
 

 u s  ng 400 phn tri    c 2016, so vi
393,1 phn trin ph
nh tnh v thc trng thi
th giu th n chi
N CO2 trong khi quyn thi k ti
phn trin triu mp k qua
6
.
* Nạn phá rừng ồ ạt
 mt mt
n phng. Nt
  t trong
nhu  Rng nhii b 

5
Nguyên nhân của BĐKH, 
6
Giảm phát thải nhà kính, />a139138.html
25

h
7
. Theo IPCC, ving,
ch yu  i

8
ng CO2 th
rng chii.
9

i thc vt hp th  li
 t g  trong
 thi l r hp th carbon, g phc thu
hon ph c trng l
ri to ln tng t n kinh t.
* Sự gia tăng dân số
S  c ki  bin
u th gii sinh st s i
ra nhiu u 
tnh, vi  phi
ch  i vi kho    gii.
10

Mn ch hoc khuy
h gi u v n 9,4 t

11
Nu hn ch   mc 8 t  gim bt
c 2 t ti CO2.




7
Philip M. Fearnside1 and William F. Laurance (2004), Tropical deforestation and greenhouse-gas
emissions, Ecological Applications, Volume 14, Issue 4
8
IPCC Fourth Assessment Report, Working Group I Report "The Physical Science Basis", Section
7.3.3.1.5, p. 527
9

G.R.van der Werf, D.C.Morton, R.S.DeFries, J.G.J.Olivier, P.S.Kasibhatla, R.B.Jackson, G.J.Collatz and
J.T.Randerson (2009), CO2 emissions from forest loss, Nature Geoscience
10
Dân số tăng là nguyên nhân gây biến đổi khí hậu, />so-tang-la-nguyen-nhan-gay-bien-doi-khi-hau/25742.vnp 
11
U.S. Census Bureau (2007), Total Midyear Population for the World: 1950 - 2050,