Nạn bạo lực gia đình đối với phụ nữ là một vấn đề được xã hội

Bạo lực gia đình đối với phụ nữ là một vấn đề được xã hội đặc biệt quan
tâm. Đây không còn là đề tài mới, nhưng vẫn rất thời sự. Nạn bạo lực gia đình
vẫn xảy ra đâu đó một cách khá thường xuyên, để lại sự tổn hại xã hội nghiêm
trọng. Tình huống sau đề cập đến vấn đề ấy:
Hiếu và Hoa kết hôn đã được 15 năm. Hiếu thường xuyên uống rượu say
thì về đập phá đồ đạc trong gia đình và đánh vợ rất dã man. Mỗi khi không lo
được tiền cho chồng mua rượu, chị Hoa lại phải gánh chịu những lời lăng mạ tồi
tệ cùng trận đòn quái ác của chồng. Có lần chưa hả dạ, Hiếu còn kéo chị Hoa ra
đầu làng và làm nhục chị. Do quá uất ức và tủi nhục, chị Hoa đã nhảy xuống
sông để tự sát. Thấy vậy, Hiếu nhảy xuống sông dìm đầu vợ xuống nước và nói:
“Muốn chết tao cho chết luôn”. Mấy phút sau chị Hoa tắt thở.
Hỏi:
1. Xác định tội danh của Hiếu?
2. Giả sử Hiếu không có hành vi dìm đầu vợ xuống nước thì tội danh của Hiếu là
gì?
3. Giả sử Hoa nhẩy xuống sông tự sát nhưng được hàng xóm cứu, không chết thì
TNHS của Hiếu được giải quyết như thế nào?
4. Giả sử Hiếu vừa chấp hành xong bản án 7 năm tù về tội cố ý gây thương tích
và đã có các hành vi nêu trên thì trường hợp phạm tội của Hiếu được coi là tái
phạm hay tái phạm nguy hiểm?
Định tội là vấn đề khó khăn, phức tạp và quan trọng. Mác đã từng nói
rằng hiệu quả của pháp luật hình sự phụ thuộc rất nhiều vào tính đúng đắn của
công tác xét xử. Định tội danh đúng sẽ là tiền đề cho việc phân hóa TNHS (trách
nhiệm hình sự) và cá thể hóa hình phạt một cách công minh, có căn cứ và đúng
pháp luật.
Vậy định tội danh là gì? Định tội danh là hoạt động thực tiễn của các cơ
quan tiến hành tố tụng ( cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án ) và một số cơ
quan khác có thẩm quyển theo quy định của pháp luật để xác định một người có
phạm tội không, nếu phạm tội thì đó là tội gì, theo điều luật nào cuả BLHS( bộ
1
luật hình sự) hay nói cách khác đây là qua trình xác định tên tội cho hành vi

nguy hiểm đã thực hiện ( T.S Dương Tuyết Miên- Định tội danh và quyết định
hình phạt ).
Định tội là cơ sở cần thiết đầu tiên để truy cứu TNHS người phạm tội. Chỉ
trên cơ sở đã xác định tội danh quy định ở BLHS thì mới có thể quyết định được
biện pháp TNHS (hình phạt).
Muốn định tội cho hành vi cụ thể, người áp dụng luật hình sự phải căn cứ
vào các CTTP đã được quy định trong BLHS. Việc xác định tội danh chính là
quá trình xác định xem hành vi thỏa mãn các dấu của CTTP nào trong BLHS.
Nếu các tình tiết của hành vi phạm tội phù hợp với các dấu hiệu của CTTP được
quy định trong BLHS thì hành vi được định theo tội danh của CTTP đó.
Như vậy, CTTP là căn cứ pháp lý duy nhất của việc xác định tội. Chỉ có
thể căn cứ vào CTTP đã được quy định trong BLHS mới có thể định tội và định
tội đúng được.
1. Xác định tội danh của Hiếu?
Tội danh của Hiếu trong tình huống trên là tội giết người được quy định
trong Điều 93 của BLHS:
“1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau ðây, thì bị phạt tù
từ mười hai năm ðến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Giết nhiều người;
………………………………………………………………………………………………
q) Vì ðộng cõ ðê hèn.
2. Phạm tội không thuộc các trýờng hợp quy ðịnh tại khoản 1 Ðiều này, thì bị
phạt tù từ bảy nãm ðến mười lăm năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị cấm ðảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc
làm công việc nhất ðịnh từ một nãm ðến nãm nãm, phạt quản chế hoặc cấm cư
trú từ một năm ðến năm năm.”
Tội giết người là hành vi cố ý tước đoạt trái pháp luật tính mạng người
khác.
2
Tình huống trên tội danh của X là tội giết người bởi hành vi của X thỏa

mãn các dấu hiệu của CTTP của tội giết người.
Khách thể của tội phạm :
Đó là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng được quy
định trong chương XII - các tội phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm danh dự
của con người.
Mặt khách quan của tội phạm:
Hành vi khách quan : của tội giết người là hành vi tước đoạt trái pháp luật
tính mạng của người khác. Hành vi tước đoạt tính mạng người khác được hiểu là
hành vi có khả năng gây ra cái chết cho con người, chấm dứt sự sống của họ.
Trong tình huống, khi thấy Hòa là vợ của mình nhảy xuống sông tự sát, Hiếu đã
có hành vi nhảy xuống sông dìm đầu vợ xuống nước và nói: “Muốn chết tao cho
chết luôn”. Hành động “ dìm đầu vợ xuống nước” chính là hành vi cụ thể và có
khả năng cao gây ra cái chết cho nạn nhân. Và đó là một hành vi tước đoạt tính
mạng người khác trái pháp luật. Ở đây tội phạm mà Hiếu phạm phải ở dạng
hành động phạm tội.
Hậu quả của tội phạm: trong CTTP tội giết người hậu quả được quy định
là dấu hiệu bắt buộc là hậu quả làm chết người. Đó cũng chính là căn cứ để xác
định các giai đoạn thực hiện tội phạm của loại tội này. Hậu quả xảy ra trong tình
huống trên là cái chết của chị Hoa.
Quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả chết người: đối với
tội giết người, dấu hiệu hậu quả là một dấu hiệu bắt buộc được quy định trong
CTTP, nó cũng đòi hỏi phải có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật
nhằm tước đoạt tính mạng người khác với hậu quả chết người xảy ra. Hành vi đó
phải là nguyên nhân dẫn tới hậu quả. Đây chính là điều kiện cần thiết để buộc
người phạm tội phải chịu TNHS về hành vi tước đoạt trái pháp luật tính mạng
người khác của mình. Ở đây, hành vi “dìm đầu chị Hoa xuống nước” của Hiếu
chính là nguyên nhân trực tiếp khiến chị tử vong. Bởi với việc thực hiện hành vi
đó Hiếu đã làm nạn nhân bị sặc nước và tắt thở chỉ sau vài phút.
Chủ thể của tội phạm:
3

Là người có năng lực TNHS và đạt độ tuổi luật định. Mặc định trong tình
huống trên Hiếu là người có năng lực TNHS và đạt độ tuổi luật định.
Mặt chủ quan của tội phạm:
Yếu tố lỗi: lỗi của người phạm tội giết người phải là lỗi cố ý. Theo tình
huống Hiếu có hành vi dìm đầu chị Hoa xuống nước và còn nói “Muốn chết tao
cho mày chết”, rõ ràng qua hành động và lời nói đó đã thể hiện rõ việc gây ra cái
chết cho chị Hoa là điều Hiếu thấy trước và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra
nên đã thực hiện hành vi phạm tội. Bởi thế lỗi của người phạm tội ở đây là lỗi cố
ý trực tiếp.
Mục đích, động cơ phạm tội: mục đích, động cơ phạm tội không phải là
dấu hiệu bắt buộc của CTTP tội giết người. Nhưng một số động cơ phạm tội
được quy định là tình tiết định khung tăng nặng. Trong tình huống đưa ra ta
không thể xác định được chính xác động cơ cũng như mục đích thực hiện tội
phạm của Hiếu. Nhưng rõ ràng hàng loạt những hành vi đánh đập, lăng mạ và
đỉnh điểm là việc ra tay giết chết chị Hoa đều xuất phát từ thói vũ phu, rượu chè
của tên Hiếu.
Có nhiều ý kiến cho rằng Hiếu phải bị truy cứu TNHS về hai tội là tội giết
người ( Điều 93 BLHS) và tội bức tử ( Điều 100 BLHS) vì cho rằng hành vi của
Hiếu thỏa mãn CTTP của 2 tội giết người và bức tử. Theo quan điểm của nhóm
em Hiếu chỉ bị truy cứu TNHS về tội giết người. Bởi lẽ, trong thực tiến xét xử,
tội giết người có mức hình phạt cao hơn tội bức tử thì tội mạnh hơn ( tội giết
người) sẽ thu hút tội yếu hơn( tội bức tử ) và do đó chúng ta chỉ xét xử về một
tội mạnh hơn. Trong tình huống này tội yếu hơn sẽ bị hút thành tình tiết định
khung của tội mạnh hơn hoặc tình tiết của vụ án. Như vậy, thì tội bức tử sẽ trở
thành tình tiết của tội giết người.
2. Giả sử Hiếu không có hành vi dìm đầu vợ xuống nước thì tội danh của Hiếu
là gì?
Giả sử Hiếu không có hành vi dìm đầu vợ xuống nước thì tội danh của
Hiếu là tội bức tử được quy định tại Điều 100 BLHS: “Tội bức tử là trường hợp
4

người phạm tội đối xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục
người lệ thuộc mình làm người đó tự sát”.
Hành vi của Hiếu thỏa mãn CTTP của tội bức tử.
Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của loại tội này là những người có quan hệ lệ thuộc nhất định đối
với nạn nhân. Trong tình huống trên Hiếu và Hoa có mối quan hệ vợ chồng với
nhau. Nạn nhân là Hoa ở đây có thể bị ràng buộc với Hiếu qua mối quan hệ tinh
thần, tình cảm giữa vợ chồng với nhau, ràng buộc bởi quan hệ hôn nhân.
Mặt khách quan của tội phạm:
Hành vi phạm tội: Hiếu thường xuyên đối xử tàn ác với chị Hoa, mỗi lần
uống rượu say về đập phá đồ đạc trong gia đình và đánh vợ rất dã man. Tính
chất của mỗi lần đánh đập là tàn bạo. Chưa dừng lại ở đó, chị Hoa lại phải gánh
chịu những lời lăng mạ tồi tệ cùng trận đòn quái ác của chồng. Như vậy, xuất
phát từ phía chị Hoa, rất có thể đã phải chịu tâm lí lo lắng, sợ hãi và chịu đau
đớn rất nhiều. Đặc biệt, Hiếu còn có hành vi làm nhục chị Hoa, có lần Hiếu kéo
chị Hoa ra đầu làng và làm nhục chị nơi đông người thì rõ ràng chị Hoa đã thực
sự bị tủi nhục, chịu sự uất ức rất lớn. Từ đó dẫn đến hành động chị Hoa nhảy
sông tự sát.
Hậu quả của tội phạm : với những hành vi trên đã dẫn tới hành động tự
sát của chị Hoa. Dù hậu quả xảy ra là chị Hoa có chết hay không cũng không
ảnh hưởng gì tới tội danh của Hiếu vì trong tội bức tử cái chết của nạn nhân
không phải là dấu hiệu bắt buộc của CTTP.
Quan hệ nhân quả: quan hệ giữa những hành vi đánh đập, làm nhục chị
Hoa và hậu quả xảy ra sự tự sát của chị Hoa có mối liên hệ nhân quả với nhau.
Chính vì những lần đánh đập, hành hạ dã man, những lời lăng mạ, những trận
đòn quái ác và nhất là làm nhục chị Hoa trước mọi người trong làng xóm là
nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hậu quả chị Hoa tự sát.
Khách thể của tội phạm:
Cũng giống với tội giết người khách thể của tội phạm của tội bức tử cũng
là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ tính mạng.

5