Tục ngữ - ca dao truyền thống trong kịch bản chèo hiện đại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN





NGUYỄN THỊ THU HUYỀN



TỤC NGỮ - CA DAO TRUYỀN THỐNG
TRONG KỊCH BẢN CHÈO HIỆN ĐẠI


LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học dân gian



Hà Nội - 2013


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ THU HUYỀN



TỤC NGỮ - CA DAO TRUYỀN THỐNG
TRONG KỊCH BẢN CHÈO HIỆN ĐẠI


Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Văn học dân gian
Mã số: 60 22 36


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. Lê Chí Quế



Hà Nội - 2013

Lời cam đoan


Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng cá
nhân tôi. Mỗi kết quả nghiên cứu trong Luận văn là hoàn toàn trung
thực, nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Lời cảm ơn

Luận văn được hoàn thành với sự cố gắng của bản thân tôi, sự
giúp đỡ của các thầy cô, gia đình và bạn bè. Tôi xin được gửi lời cảm ơn
chân thành và sâu sắc của mình tới GS - TS Lê Chí Quế, người đã trực
tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và động viên tôi rất nhiều trong suốt
quá trình làm luận văn. Tôi cũng xin được cảm ơn các thầy, cô giáo
trong khoa Văn học trường ĐHKHXH & NV, bạn bè, gia đình và người
thân đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành luận văn
của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Học viên
Nguyễn Thị Thu Huyền.

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1
  1
2. Lch s v 3
3. Mu. 7
ng, phu. 7
5. Gii hm thut ng 8
u. 9
7. B cc 9
PHẦN NỘI DUNG 10
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG 10
1.1. Một số vấn đề chung về Chèo 10
1.1.1. n gc c 10
1.1.2. n c 13
1.1.3. Mt s n ca ngh thu 24
1.2. Tục ngữ, ca dao truyền thống 30
m tc ng truyn thng 30
1.2.2. Mt s m ca tc ng 32
1.2.3. Ca dao truyn thng 35
1.2.4. Mt s m ca ca dao 37
1.3. Tục ngữ, ca dao truyền thống trong xã hội hiện đại 46
CHƢƠNG 2: TỤC NGỮ TRUYỀN THỐNG TRONG KỊCH BẢN
CHÈO HIỆN ĐẠI 50

2.1. Tục ngữ trong kịch bản Chèo truyền thống 50
2.1.1. Th 50
n dng tc ng trong kch bn thng 51
2.1.3. Nhc s dng tc ng trong kch b truyn thng 55
2.2. Tục ngữ trong kịch bản Chèo hiện đại 60
2.2.1. Th 60
n dng tc ng trong kch bi 61
2.2.3. Nhn c s dng tc ng trong kch bi 78
CHƢƠNG 3: CA DAO TRUYỀN THỐNG TRONG KỊCH BẢN
CHÈO HIỆN ĐẠI 84
3.1. Ca dao trong kịch bản Chèo truyền thống 84
3.1.1. Thch bn thng 84
n dng ca dao trong kch bn thng 85
3.1.3. Nhc vn dng ca dao truyn thng trong kch b 91
3.2. Ca dao truyền thống trong kịch bản Chèo hiện đại 93
3.2.1. Thch bi 93
n dng ca dao trong kch bi 94
3.2.3. Nhc s dng ca dao truyn thng trong kch b
hii 105
KẾT LUẬN 109
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 112
PHỤ LỤC






1
PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

bao gm tc ngt quan tri s
i c, nn tng vng
cha mt nu ho
i s     p, truy  c t  u, ging
d  tip nhng cn
thc t  n hin t
 p  mt
phm vi rng, bao gm c c, hi ha, kic
 u truyn th
t lou tng hp, bt ngun t  
m bn sc cn phc bo t
n hin nay. t thuc
m cht v cn khi
nhnh v thum ch 
nhng. Chng hn trong Quá trình hình thành và phát
triển của nghệ thuật Chèou cho rng: “Nghệ thuật Chèo
là một hình thức nghệ thuật dân gian do nông dân sáng tạo ra để thực hiện
mình và trở lại phục vụ giai cấp mình”
(
1
)
. Trong Lịch sử sân khấu Việt
Namn Vit Ng n c
Trn Bn v “Chèo là một hình thức nghệ
thuật tổng hợp, bắt nguồn từ kho tàng văn nghệ dân gian phong phú và rất
cổ xưa của đất nước, lấy dân ca dân vũ làm nền tảng”
(
2

)
hay 
Văn học dân gian  (ch nh


(
1
) , (2)
Kịch bản Chèo từ dân gian đến bác học, 
tr. 10, 11.


2
 “Chèo là bộ môn nghệ thuật sân khấu dân tộc, vừa có tính
chất dân gian, vừa có tính chất chuyên nghiệp từ những hình thức nguyên
sơ của nhân dân ta”[45, tr.259].
Mt trong nhng yu t   hin  ch
ng hc kh  
truy, yu t c th hich
b tng hn ra theo mc t 
kh n hin ti. N t tn dng t
ng truyc ng, ca
 t lio ra nhng kch bc
sn Quan Âm Thị Kính, Tấm Cám, Thạch Sanh, Trương
Viên, Lưu Bình - Dương Lễt kch hi
 vi sui ngu ly cm ht li
cho nhng kch bn cn
t Dung, Tr
c s du nhn n rng ca
 thut, biu dich v ging

 i m c cnh
tranh c tn tn ci mi,
p vi hin thc cuc sng, va gi
t cc vn do tc
ng, ca dao trong kch b       i mang li
nhng hiu qu th i thoi trong
kch bm mi, uyn chuy c s , h
n hu hi th hin 
cm cng thi
Vit Nam.


3
2. Lịch sử vấn đề
u v tc ng, ca dao
Tc nga
n  nht v m
thut biu him nc ngn gn, d
nh n dng, truyn ming qua nhiu th h.
ng thu ca nhic 
 hc, trit hi hc h
u  nhi  nc ngh
thut.
nh via tc ng, ca
t hin mt s cu tc ng, ca dao trong
 loc c th, hou tc ng
c c th Bước đầu tìm hiểu ngôn ngữ của Hồ Chủ
tịch qua “Những lời kêu gọi” ca Nguyn Phan Cnh in trong tp c
hi, s Tục ngữ với câu thơ lục bát trong ca dao,
dân caa Tri, s 

1973; Tục ngữ với một số thể loại văn học ca Trn
Tục ngữ với thơ ca cổ điển
 u s c ca tc ng 
i thi vn dc ng c
i tin B
c nhn th ca tc ng 
hi 
cu, khc s d, tc ng
cu tc ngm c hin
Huy Thi H
u v tc ng

4
t lou tng hp, mt lo thut
truyn thng cc s 
ca nhic - ngh thu 
m c
(ct truyu t v ngh thut biu di
cn, nu v lo
chng hChèo - một hình thức sân khấu dân gian Việt Nam (Trn
BChèo và tuồng (- Hu
(1958)  c); Mấy vấn đề trong kịch bản Chèo ( u,
. 1977); Bước đầu tìm hiểu sân khấu Chèo (Trn Vit Ng
-  thut, H.1964); Bước đầu viết Chèo (
M); Chèo - một hiện tượng sân khấu dân tộc (Trn Bngu,
1995); Kịch bản Chèo từ dân gian đến bác học (Tr
Khu, H.1996); Vai trò của văn học dân gian với sân khấu truyền thống
(Nguyc, 1995)
Trong mt s  cn vai
t sc quan trng c trong kch b

cn vi nh vic s d 
  n d
tc ngt li chuyn ti ni dung, ct truyn,
ch ng cm.
c- Hun Chèo
và tuồng (1958), cho rvăn chương trong Chèo có đủ những đặc sắc
của sự phô diễn trong ca dao, dân ca, tục ngữ: hình ảnh, âm điệu, ngữ
ngôn phong phú và chính xác. Nhiều khi nó dùng ngay những thành ngữ,
tục ngữ, ca dao cũ, chọn và ghép rất phải chỗ”. [42, tr.18]
    khi nh nh v   c   n
Bước đầu viết Chèo t nh“Ngôn ngữ

5
của Chèo cũng giống như ngôn ngữ thuần túy dân tộc với những đặc tính:
nôm na, mộc mạc, sáng sủa, lưu loát và nhiều hình ảnh. Tuy rằng có khi
phải nói chữ, dẫn điển Nho học trong những vai thầy đồ, nho sĩ, vua quan,
hề đồng của nhà nho nhưng phần lớn lời văn của Chèo đại chúng là lời của
ca dao, tục ngữ tr.6].
Trong cun Tìm hiểu phương pháp viết Chèo (1964),  
Cu i thiu nhn c cp
n ph, li thoLời trò của Chèo vốn là sự kết
hợp của hai luồng văn chương bác học và văn chương bình dân nhưng
nhìn chung thì lời trò trong các vở Chèo mang phong vị ngôn ngữ dân gian
rất đậm đà, đặc biệt là phong vị của ca dao, tục ngữ và tiếu lâm, truyện
cườitr.54].
n Bng trong cun Chèo một hiện tượng sân khấu dân
tộc (NXB Sân khấu, HN, 1994) cho rp ca l mt
phn ca ca dao, tc ngngôn ngữ trong Chèo long lanh những câu tục
ngữ, ca dao, những câu thơ bác học đã được truyền tụng lâu đời”.[3, tr.7].
 nhn din Truyn

Nếu ví Chèo là một món ăn đặc sản của cư dân
đồng bằng Bắc Bộ, thì các chất liệu để làm nên món ăn tinh thần đó chính
là những tinh hoa của tâm hồn người Việt được kết tinh lại trong ca dao,
hò vè, tục ngữ, dân ca, nhịp điệu múa rước, tế lễ… Cái chất dân dã mộc
mạc, nhắn nhủ duyên dáng, hài hước, ẩn dụ đã tạo dựng lên cái xương cốt
của Chèo với phong vị riêng của nó: nghiêm chỉnh đấy nhưng hài hước
ngay đấy; cái bi tưởng đến tột cùng nhưng lại xóa ngay được bằng cái hài
ý vị, thoắt hư, thoắt thực, có lúc nhấn cái phi lý để làm rõ cái có lý, cứ thế
dẫn người xem vào một cuộc hành trình đầy bất ngờ và thú vị. Đó phải
chăng là cái đặc sắc, cái riêng biệt của tích Chèo khác với các kịch bản
sân khấu khác. [55, tr.110].

6
     n Vit Ng 
   ng vi nhng nh    c 
Phương pháp đem nhiều thành ngữ, tục ngữ, đồng thời ghép lại hoặc phát
triển lên để thể hiện một khía cạnh - chủ yếu - của tính cách nhân vật mà
đọc lên vẫn thấy thanh thoát, nhẹ nhõm là một nghệ thuật trong lời
Chèo…tr.140].
   Tr     t kch b   
người viết Chèo cần chú ý thường xuyên học thuộc, nhớ lâu những câu ca
dao tục ngữ và những áng thơ văn cổ điển, những áng thơ hay của các thời
kì cận đại, hiện đại, coi đó là nguồn chất liệu phong phú để học tập và vận
dụng vào Chèo hiện đạitr.267].
 trit hc c
cu Trn TCa dao - dân ca -
thơ lục bát của người Việt đã trở thành một trong những tiền đề quan
trọng, khách quan cho sự hình thành và phát triển nghệ thuật Chèo. Chèo,
không thể không có những yếu tố của ca dao - dân ca! Những yếu tố đó
không chỉ là lời thơ, làn điệu mà còn là lối kết cấu theo thể đối thoại, theo

lối so sánh, ví von, ẩn dụ, nhân cách hóa và hành động hóa trong tự sự
cũng như trong cảm hứng trữ tình
 cn vin dc ng, ca
dao trong kch bu hn mi ch dng li  
nhu tc ng - ca dao truyn thng
trong kch bt v 
cu nhn c th v
v n, nhnh  u s 
ti khoa h  c hi 



7
3. Mục đích nghiên cứu.
- Kh  tc ng, ca dao trong mt s kch b o truyn
thi.
-  u tc ng, ca dao trong kch b   i trong




 c ng, 





















, ca dao trong kch bi




.
- Khnh sc sng cm tc
ng .
- ch b
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu.
Thc hi   Tục ngữ - Ca dao truyền thống trong kịch bản
Chèo hiện đại tu mt s kch
bn thQuan Âm Thị Kính, Lưu Bình - Dương
Lễ, Trương Viên, Kim Nham, Tôn Mạnh - Tôn Trọng, Chu Mãi Thần, Từ
ThứcTuyển tập Chèo cổ u tuyn chn   vi
nhng kch bi.
Nhng kch bc vi
i dung ph nhng v ci Vit Nam t 

m ng kch bn vit v  i): Con
trâu hai nhà, Đường đi đôi ngả, (Trần Bảng), Chị Tâm bến Cốc, Cuộc đời
theo Đảng (Tào Mạt), Đường về trận địa (Tào Mạt - Hoài Giao), Máu
chúng ta đã chảy, Sợi tơ vàng (Việt Dung); Cô gái làng Chèo; Mối tình
Điện Biên (Lưu Quang Thuận);Chiếc nón bài thơ (Trần Đình Ngôn)… 
ch kh nh kch bc, c th  (li
thoch b n vic m rng phm vi
- mt lo thut tng h

8
u t c, m thuc bi
ngh thut biu din.
5. Giới hạn khái niệm thuật ngữ
- 




-  c b
 gi n thut ca
 din thng bao g  c
chc cn gi c nhn c
c tip
cc v di  n thng.
- i:
+ Hi i, phn
c s c v 
gi i.
+ Hiu the
  o ra, nhm phc v i s i

u th   hn ch 
cuc sm c   kn
, huyn thoi, lch s  c nhng truyi do
 a truy 
hii.
a lu 
ch ra mt s u ci

9
- Tc ng truyn thc ng c truyng
c ng   tr v c.
- 



6. Phƣơng pháp nghiên cứu.
 thc hi n dng
ch y- tng hch b
nh khc ng, ca
c s dch bng thn d
i c s dng tc
ng, ca dao trong nhng kch bi vi nhng kch b
truyn thng, v lo
7. Bố cục: b cc ct gm:
n m u, kt lun, ph lc tham kho, lun 

t s v n chung.
2: Tc ng truyn thng trong kch bi.
n thng trong kch bi.
Kt lu ni dung, tinh thn ca lu

Danh mu tham kho.







10
PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG
1.1. Một số vấn đề chung về Chèo
1.1.1. Chèo và nguồn gốc của Chèo
    
  
 
 
. 

T u v ngun gc c
n th nht dy s ki
ho n Vũ Trung tùy bút ca Ph; Việt Nam
văn hóa sử cương - Việt Nam cổ văn học sử - Nguyng
Chi; Đại Việt sử kí toàn thư; Kiến văn tiểu lục - ng:
y sinh t vi c sang ta truyn d
i Li Trn.
 a trong cun Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam cho
rTuồng của ta khởi đầu từ Lý Nguyên Cát” và “Trong khi giai cấp
phong kiến thống trị cho diễn tuồng lấy sự tích Trung Quốc trong các
vương phủ, thì nhân dân bắt chước lối diễn tuồng mà sáng tác các vở Chèo

lấy đề tài ngay trong sinh hoạt của nhân dân… Nho sĩ nông thôn sáng tác
những vở mà lời hát lấy ngay một phần ở tục ngữ, ca dao, còn nội dung thì
dùng hoàn toàn sự tích Việt Nam. Và đi đến kết luận rằng: “Hát Chèo từ
hát tuồng mà ra, mà hát tuồng thì du nhập từ Trung Quốc vào
(
3
)
. [39, tr.30]


(
3
), (4):
Dn theo Trn Vit Ng (1996), Về nghệ thuật Chèo, Nxb Vic Vit
i.


11
 c phn ln
hc gi i chp nhn.
n th   thui,
chim phn ln thi gian din xuChèo từ chữ trào,
nghĩa là giễu cợt mà ra
n
Khảo về hát tuồng và ChèoTiếng Chèo là bởi chữ trào nói trệch ra. Trào
nghĩa là cười. Ngoài Bắc kì ta gọi Chèo là giễu cợt cái sự tích bật cười của
người đời cố ra làm vui để xem cho thỏa thích, để dạy người ta răn chừa
(
4
)

[39, tr.31].
n th  cn ngun gm
trong bi ci c th ci m
ng qua li gia ngh thuc v
ngh thua nhng hoi
  u
n lp lun c
n gi   chng
minh. Chng hi thi
TuChỉ đối chiếu hình thái diễn Chèo cổ truyền và trình độ văn hóa
của dân tộc ta đời Lý Trần, cũng có thể thấy rằng, nghệ thuật diễn Chèo là
thuần túy dân tộc, có từ lâu đời và được xây dựng từ các hình thái diễn trò
thấp nhất đời cổ sơ lên, chứ không phải là môn nhập cảng
Lược thảo lịch sử văn học Việt Nam
      h thu       nh:
Chèo vẫn có ở xã hội Việt Nam từ trước
(
5
)
. [39, tr.37].



(
5
), (6):
Dn theo Trn Vit Ng (1996), Về nghệ thuật Chèo, Nxb Vi  c Vit
i.

12
 Trn Vit Ng u trong cun Bước đầu tìm
hiểu sân khấu Chèo Bắt nguồn từ những hình thức cổ sơ có
trước thời Đinh, Lê, Lý, bao gồm những làn dân ca, điệu dân vũ đầy màu
sắc, sức sống và những làn hát nói kể chuyện phong phú, sinh động của
những đội hát rong, Chèo được hình thành với hai tính chất chủ yếu là tính
tích diễn và tính ứng diễn, để trở thành một loại sân khấu độc đáo, tuy còn
thô sơ, vào khoảng thế kỉ XIV cuối đời Trần [37, tr.204].
u trong cun Quá trình hình thành và phát triển của
nghệ thuật Chèo  th k n th k
Chèo ra đời từ thời Đinh. Chèo là nghệ thuật dân
gian được xây dựng trên cơ sở trò nhại, múa và hát dân gian
sau li nhNghệ thuật Chèo là một hình thức tự sự sân khấu dân gian
lấy trò nhại và ca múa dân gian làm cơ sở. Nó là nghệ thuật của người
nông dân đồng bằng Bắc bộ Việt Nam
(
6
)
[39, tr.39].
         n, Trn
Bng bng Bc B, sau
t hp vi kt qu   nh
rChèo vốn nảy sinh và trưởng thành trên vùng nôi của đồng bằng và
trung châu miền Bắc, từng được đông đảo nông dân ở đây rất ưa chuộng,
coi như loại hình nghệ thuật của mìnhtr.39].
c Khoan trong cun Tìm hiểu sân khấu Chèo ng:
Nguồn gốc của Chèo là một nền ca vũ cổ sơ của dân tộc, thường được
biểu diễn trong những dịp tang lễ thời trước, lời ca than vãn, điệu vũ hình
dung những động tác Chèo thuyền, chiếc thuyền thần thoại chở linh hồn
người chết sang thế giới bên kiatr.40].

13
u Trn Vit Ng u d
nhng s  liu lch s ng nh
s 
- t ngun t  thuc
vi s ng ca gii tc, tng tn
tc Vi ng
bng min Bc.
-       vi      
y thuyn di chuy vng l tit 
 chc ci cha lp
lng c
  n ca n       ng bng
min Bc Vit Nam.
- t ngun t n
m nhm trong phng, nh
 
ng ngh thut,  th hin mt kch bn vi v din mang sha hn
to dc mt s , vi ngh thut
th hin phc tp, tinh t 
y, v v ngun gc lch
s c c tip t
cu.  thy r n, nhnh ca
u cho r  thuu
thu   c, bt ngun t      thu  

i ca Vit Nam.
1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Chèo
 thuc sc, mt di sa nn
c Vic hn, qum t 

14
tc Vi
ch s ng vi nhim cc, tri qua nhin
 c
hi
Giai đoạn Chèo cổ (Chèo sân đình)
Th- Tru m cc ca
 c phong tc. Mt s n c
gn gicô đồng, phù thủyMúa chạy đàn trong v Quan Âm thị
Kính n ct s  c
Ba than, Ru-kê, Ngũ phúc chúc thọ, Bình thảo, Vãn ca…). Nhng
u nhm ln gi
a ta, k c ngun g
Cui thi Trn, qua H sang Hc ta li k
i. N vi Nguyn
 p. K 
n mt phen cng c p nay b v tung. Nhc v i
sng tinh thn c u
kinh c. Nhiu
c biu di    - Tr
nhii nhu mp vt
u c thi k u v n sinh
hong v din d
i by gi.
u ngh thut c

 ng, m y
h t chc nhau lng bn, t th hin
nhng v  c ri vi nhi
 a nh

15
 chc cht ch  k 
n nh mi mn, din xut, trang ph
Thng v d 
th u ki tng v mang n cp trc tin
v u tranh giai cp  nhiu m nhnh. V t ch
bit tp trung ngh u.
Khong th k XVI tr    phong ki c d  
t, quan lnhiu,
n chic n 
kh. Sut th k      i ch ng nhng cuc tranh
n li giu thn vi ngo
Mc. Ti k XVII, XVIII c
chin tranh Trnh Nguyng b hoang,
, n
  c kh c       c bn
thng tr phng b h mt phn. Cuc khi t c
i th k m dng ri s thng
nht cho T qu nghin
ng ngo p li. Mm mng
mc ln na li bu t y. Gia mt thi th hn lon, danh phn
n nghch b m m, chng con,
bn hu b o lng tii s p c
i ta t th k n gc l phong ki
m cho yu t th c ta th k XVIII sau


Th 
tinh thn ca qu k XVI, XVII, XVIII. Nhng truy
Phạm Tải, Lý Công, Tống Trân, Nhị Độ maii

16
khong thi k t s m lp ti
Cung oán ngâm khúc, Chinh phụ, Truyện Kiều…
 c bi
c  o tng lc  
gia. Nhng v u kin b sung
p vi thi th u ngh thut ca qui
ng v ln vi ngh thu din xut v
Quan Âm thị Kính, Trương Viên, Lưu Bình Dương Lễ
tc mi m  Kim Nhamng thi tc
nh             
  
 
.
y th k vi.  mi
u din ngh thut tt nhth 
 v t, v
ng t chc hu
a ch, 



            





h

17






Giai đoạn 2: Chèo Văn minh:
t hii Ving bii
c t i phong kin chuyi th
c t i chp nhn loi b ng
sng c p vng sng   u s 
ng trc tip c mi trong nhp sy
ng, phc t
T cui th k  qup
phong kin, ti 
do nh i chin ln th nht.
ng tin tr a v c binh
kh y ry nhng cnh l ng tai gai mt, tng lp
ti n nht, gm  hi t 
thn tiu ch, ting thi c tng l 
th thuyu phng kch bn mang n
ngh thup v, vi th hiu ca h ng v 
n y gi  s
u ngh thut rt pha tp y n
cnh y khoc gChèo văn minh.

 i nhiu c v nc
ln din xuc. Nhiu v mi, vit dn c,
truyTô thị vọng phu, Nhị độ mait s v c vit li,

18
b i cho hp v
 (Quan Âm Thị Kính, Kim Nham, Tống Trânng h
la M Kim Nham:
Bán hàng từ thuở mười ba
Quần mầu trứng sáo, áo the hoa nhuộm bùn
ng:
Bán hàng từ thuở mười hai
Thề rằng tôi chẳng yêu ai bằng tiền.
T     ng ch   m trong phm vi
hong rng ln vn gi  truych
bn, din xu mt s , ch y
m ln, hong mi.
Giai đoạn 3: Chèo Cải lương
Sang nh   n B      u
   ng c   ng Hu      t

 min B ng thc, ca tng.
c t       i nhi   
vu ngh thut c
 y
Ngh          c nhi i 
ng.


              c

 



19
n m ni ting mt thi
   m M Thch, Nguy   
Nguy ly vi  ng v
c l do Nguy vit.
V kch bn, Nguy nh bo vit li mt s v c
 Quan Âm Thị Kính, Súy Vân giả dại, Lưu Bình Dương Lễng
n h i vc c nh s
dt v nh c. M
vc t 
i v  t tr,
c.
Nguy t s v l 
hi by gi Mấy trận cười, Cái nhầm to, Tam đại dở hơi, Đáng đời cô
ả, Khôn có giống c tip hop, nhng
hii
i quay l   y n  c c      
n mt s v l ch
s.
So vi C vc
tri nh ch bn m r cp
n mt s v cc mt
s kt qu khi th hi  n
thc  m nhc mt s t thc

cc b phn lai tu thu

khng hn tp, lch lc cn t
c tinh th 
nhng truyn thng ngh thut t p c. Li dic l, s