Phát huy giá trị của gia đình Việt Nam truyền thống trong xây dựng gia đình văn hóa ở tỉnh Bắc Giang hiện nay Luận văn ThS. Triết học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ




ĐÀO THỊ THÚY




PHÁT HUY GIÁ TRỊ CỦA GIA ĐÌNH VIỆT NAM
TRUYỀN THỐNG TRONG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH
VĂN HÓA Ở TỈNH BẮC GIANG HIỆN NAY




LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC







HÀ NỘI - 2013

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ




ĐÀO THỊ THÚY


PHÁT HUY GIÁ TRỊ CỦA GIA ĐÌNH VIỆT NAM
TRUYỀN THỐNG TRONG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH
VĂN HÓA Ở TỈNH BẮC GIANG HIỆN NAY



LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC


Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Mã số: 60 22 85


Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. ĐỖ THỊ THẠCH



HÀ NỘI - 2013

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1. GIA ĐÌNH VIỆT NAM TRUYỀN THỐNG: NHỮNG GIÁ TRỊ CẦN
PHÁT HUY TRONG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HÓA Ở VIỆT

NAM HIỆN NAY 10
1.1. t Nam truyn thng và nhng giá tr n 10
1.1.1. Quan nim v t Nam truyn thng 10
1.1.2. Nhng giá tr n ct Nam truyn thng 17
1.2. Phát huy giá tr t Nam truyn thng trong xây dng gia
 Vit Nam hin nay 28
1.2.1. Quan nim v  28
1.2.2. S cn thit và nhng nn ca phát huy giá tr gia
t Nam truyn thng trong xây d
Vit Nam hin nay 30
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG VIỆC
PHÁT HUY GIÁ TRỊ GIA ĐÌNH VIỆT NAM TRUYỀN THỐNG
TRONG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HÓA Ở TỈNH BẮC GIANG
HIỆN NAY 38
2.1.
Khái quát v tình hình phát trin kinh t - xã hi và xây d
 tnh Bc Giang hin nay
38
2.1.1. m t nhiên, kinh t - xã h 38
2.1.2. Tình hình xây d Tnh Bc Giang hin nay 42
2.2. Nhng biu hin tích cc, hn ch và nhng v t ra trong quá
trình phát huy giá tr t Nam truyn thng trong xây
d tnh Bc Giang hin nay 45
2.2.1. Nhng biu hin tích cc và hn ch trong vic phát huy giá tr
  t Nam truyn thng trong xây d   
hóa  tnh Bc Giang hin nay 45

2.2.2. Nhng v t ra trong vic phát huy giá tr t Nam
truyn thng trong xây d tnh Bc Giang
hin nay 60

Chƣơng 3. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT HUY
GIÁ TRỊ GIA ĐÌNH VIỆT NAM TRUYỀN THỐNG TRONG XÂY DỰNG
GIA ĐÌNH VĂN HÓA Ở TỈNH BẮC GIANG HIỆN NAY 71
3.1. Mt s n 71
3.1.1. Phát huy giá tr cn thng phi gn vi quá trình
xây dng nóa tiên ti n sc dân tc  a
 71
3.1.2. Phát huy giá tr t Nam truyn thng phi gn vi
chic phát trin kinh t - xã hi c 73
3.1.3. Phát huy giá tr t Nam truyn thng là nhim v ca
c h thng chính tr, ci cá nhân 75
3.2. Mt s gii pháp ch yu 78
3.2.1. Nâng cao nhn thi dân và các cng xã hi v
vai trò ca vic phát huy nhng giá tr   n thng
trong xây d tnh Bc Giang hin nay 78
3.2.2. To lu kin kinh t - xã hi thun li cho vic phát
huy nhng giá tr t Nam truyn thng 82
3.2.3. Gii pháp phát huy vai trò ca h thng chính tr c trong
vic phát huy giá tr t Nam truyn thng trong xây
di 87
KẾT LUẬN 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 95




BẢNG QUY ƢỚC CHỮ VIẾT TẮT

 : 
CNXH : 

CT : 
CTr : 
DS -  : - 
GDP : 
 : 
KH : 
 : 
TP : 
TU : 
UBND : 


1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
 bào ca xã hi sinh ra và l
h tr  v th cht, trí tu gia nhp
vào cuc sng cng, xã h ng giáo du tiên và
có tm quan trng quyn vic hình thành nhân cách nói chung, phm
chc nói riêng ca cá nhân. Trong s phát trin xã h
có ng lâu dài toàn dii vi mi cá nhân trong sut cui
 Vit Nam, m  c sau nhi  tin hành chin tranh gii
phóng dân tc p k thc hing li mng
xã hi ch i truyn thng giàu lòng nhân ái, thy chung, trng tình
tri Vi a gia
 khnh rn lch s khác nhau,
 c hi nhng chc
n cng thtrng vào s
nghip xây dng và bo v T quc s tr thành mt giá tr

bn vng trong rt nhiu giá tr truyn thng tp ca dân tc Vit Nam.
Tn hin nay, công cui mi và hi nhp quc t to ra
nhng bing và s phát trin mnh m ca kinh t - xã hi
   t Nam mt din mo khá mi m   t Nam có
nhing th nhng thành qu cng
thng trc nhiu thách thc khi mà các giá tr truyn thng tp
cn b mai mng t mt trái ca kinh t th
ng, nhiu biu hin tiêu cc v c c
ng không nh tc cá nhân nói riêng và s phát trin xã hi nói
chung. Hing c  mt s c
nhi trong xã hi, a nn tc ca xã hi, tim n nh

2
gây mt nh cho c xã hi. Chính vì vy, vic phát huy nhng giá tr
truyn thng tp c là mt trong nhng yêu cu cp thit trong
vic xây di hin nay.
Bc giang là mt tnh trung du min núi, nm  c ca T
quc, vi s i. Theo s liu thng kê, hin nay, tnh Bc
a tnh Bc giang trong nhng
n tích cc vào s phát trin kinh t - xã hi ca
a phng.  
   



 Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa
        
               
2006-

Tuy nhiên, v c thù là tnh trung du min núi, dân s  i
u dân tc cùng sinh s dân trí ci dân
còn thpc bit là  các huyn vùng cao, vùng sâu, vùng xa, phong tc tp
quán còn lc hng thi do chng t mt trái c th ng
ng không nh n s bn vng cng quan h
     gia cha m và con cái, v chng, anh em vi
nhng chun mc c b chung, hiu tho, hòa
thu b xâm hi, ln át bi sc mnh cng tin. Di
ng t mt trái ca kinh t th trng, nhiu biu hin tiêu cc v o
rin. Chính vì vy, vic k tha và
phát huy nhng giá tr cn thng Vit Nam trong công tác xây

3
dng gia bàn Tnh Bc Giang nói riêng
ng.
T thc tin ca yêu cu phát huy nhng giá tr truyn th
trong công tác xây di hin nay, tác gi  tài: “Phát
huy giá trị của gia đình Việt Nam truyền thống trong xây dựng gia đình
văn hóa ở tỉnh Bắc Giang hiện nay”  vit luvi mong mun s
góp mt phn nh bé vào vic nâng cao nhn thc xã hi trong công tác xây
dn nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Giá tr ct Nam truyn th ng c n
công tác xây d i hin nay là v quan tr
khá phc tp. Vì vu tp th và cá nhân nhà khoa hc  Vit
Nam tp trung nghiên cu v này t nh khác nhau.
Nói v các công trình nghiên cu v n thng và
xây dc tiên phn nhng kt qu nghiên cu
ca các t chc: Vin nghiên cu phát trin xã hi, Vin nghiên cu giáo dc,
Trung tâm nghiên cu khoa hc v  n, Trung tâm Khoa hc

Xã huc gia. Tiêu biu:
Công trình Những nghiên cứu xã hội học về gia đình Việt Nam
(1991) ca tp th các tác gi ca Vin Xã hi hc thuc Trung tâm Khoa hc
Xã hc gia phi hp vi Khoa Xã hi hi hc
Gothenburg (Thn), Nhà xut bn Khoa hc xã hi. Trong công trình
này, các tác gi n hành kho sát ti nhiu tnh, thành  Vit Nam v c

  Văn minh phương Đông và gia đình Việt Nam truyền
thống (1994) ca Trung tâm Khoa hc Xã huc gia. Công
trình ng kho sát, nghiên cu v t
Nam truyn thng.

4
Công trình Điều tra cơ bản về gia đình Việt Nam và vai trò của người
phụ nữ trong gia đình thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá- 2000)
ca Trung tâm nghiên cu khoa hc v  n.  
s bii các mi quan h c bt Nam hin nay.
V vic nghiên cu các giá tr truyn thng ca dân tc Vit Nam, phi
 Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam
Gs.Tr  c xã hi, Hà Ni, 1980. Trong công trình
này, tác gi c nh hình thành, ni dung và nhng
biu hin ca các giá tr truyn thng Vit Nam.
Công trình Giá trị truyền thống trước những thách thức của toàn cầu
hóa n Trng Chun và Nguy   ng ch biên), Nxb
Chính tr quc gia, Hà N nhng thách thi
do toàn ci vi vic bo tn và phát huy các giá tr truyn
thng ca dân tc Vi truyn th
Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay
ng ch biên), Nxb Khoa hc xã hi, Hà
Nu quá trình hình thành, phát trin và bii ca các

giá tr truyn thng Vit Nam.
Công trình khoa h Kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống
Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay
(ch nhi tài), Hà Nng bii ca các giá tr
truyn thng Vit Nam trong xu th toàn cu hoá hi
truyn th
Các công trình khoa hVăn hoá gia đình với việc hình thành và phát
triển nhân cách trẻ em - Thông tin, 2001.Gia
đình - trẻ em và sự kế thừa các giá trị truyền thốngnh Linh,
Nxb Chính tr quc gia, Hà Ni, 2005. Trong các công trình này, các tác gi
 ng ca công cui m

5
xây d Vit Nam hic bit, các tác gi 
trò cc giá tr truyn thng trong th h tr
hin nay.
Trong nh u sách, bài vit
ca nhiu tác gi và tp th tác gi v v ng
 
Cun sách: "Gia đình Việt Nam - các giá trị truyền thống", Phm Xuân
Nam, Nxb Khoa hc Xã hi, Hà N hình thành, phát
trin và nhng giá tr tp ct Nam truyn thng thi d
báo v ng vng, bii ca các giá tr n hin nay.
CuGia đình Việt Nam trong bối cảnh đất nước đổi mới
Thi, Nxb Khoa hc Xã hng
ng ca công cui mt n
gi t ra v cn k tha, phát huy nhng giá tr tp c
Vit Nam truyn thng.
CuTìm hiểu di sản văn hoá gia đình Việt Namn Song
Tùng, Nxb Chính tr quc gia, Hà Ni, 2010. Cun sách nh mt cun cm

nang cho chúng ta mt cái nhìn khái quát v nhng di s
Ving th mun tôn vinh nhng giá tr t
t Nam truyn thng.
Trng ca kinh t th trng, rt nhiu nhng giá tr c
c   ng trc nguy c xung cp nghiêm
trc th hin khá rõ trong cuXây dựng đạo đức
gia đình ở nước ta hiện nayn Th Th, Nxb Chính tr quc gia, Hà
Ni, 2011. Trong cun sách này, tác gi t chân thc,
c th v  nc ta di nhng trái chiu ca nn
kinh t th tr a ra các ginh hi vi
vic xây d nc ta hin nay.

6
c bit trong cu  Gia đình Việt Nam - Các giá trị truyền
thống và những vấn đề tâm - bệnh lí xã hộit, Nxb Lao
ng, Hà Ni, 2006, tác gi ng giá tr truyn
thng tp cng bii ca nó trong giai
n hin nay.
t mi trên các
sách báo, tp chí nghiên cu v n thng và xây dng
n hin nay Gia đình Việt Nam hiện nay:
truyền thống hay hiện đại?" ca TS. Nguyn Th ng, Tp chí Lý lun
chính tr s 253/1999; "Văn hóa gia đình và xây dựng gia đình văn hóa trong
thời kỳ hội nhập" ca ThS. Trn Th Tuyt Mai, Tp chí Cng sn 09/2008;
"Về xây dựng gia đình văn hóa Việt Nam dưới ánh sáng Đại hội XI của
Đảng" c Th Thch, Tp chí Cng sn 08/2011
Qua các công trình, tác phm, bài vit trên, các tác gi  cn
nhng giá tr truyn thhng bii và vai trò quan trng
ca nó trong ving xây d Vit Nam hin nay.
 t s công trình khoa hc, lun

n án nghiên cu các v v giá tr truyn thng và giá tr truyn
th xu hng bii cn
hin nay.
Sự biến đổi chức năng gia đình trong kinh tế thị trường hiện nay
lui, 1996.
Phát huy vai trò gia đình truyền thống trong xây dựng gia đình thời kỳ
đổi mới ở Việt Nam, Hà Th Bc, Hà Ni, 2010.
Phát huy giá trị truyền thống của gia đình Nghệ An trong giai đoạn
hiện nayS Hng, 2008.
Vai trò của gia đình Việt Nam trong việc giáo dục thế hệ trẻ ở nước ta
hiện nayn án TS ci, 2003.

7
n làm sáng t thêm v mt lí lu
c tin tm quan trng và s cn thit ca công tác xây d
hin nay. Bên ct s  tài, công t cp ti v bo
tn, gi gìn và phát huy nhng giá tr tp cn thng Vit
Nam trong công tác xây dc
m v t ra khác nhau, vì vu,
phân tích mt cách toàn din, h thng v vai trò ca vic phát huy nhng giá
tr   n thng trong xây d    tnh Bc Giang. Tuy
nhiên, nhng công trình khoa hc trên là nh tác gi k
tha, chn lc trong quá trình vit lua mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên c s làm rõ thc trng và nhng v t ra trong vic phát huy
giá tr cn thng trong xây d Tnh Bc
Giang, lu xut mt s m, gii pháp, nhm phát huy có hiu
qu công tác xây d a phng hin nay.
3.2. Nhiệm vụ

 c m ra, lup trung gii quyt nhng nhim
v sau:
- Làm rõ nhng giá tr ct Nam truyn thng và nhng ni
n phát huy giá tr n thng trong xây d
hóa  Vit Nam hin nay.
- Phân tích thc trng và nhng v t ra trong vic phát huy giá tr
cVit Nam truyn thng trong xây dv tnh
Bc Giang hin nay.
-  xut mt s m và gii pháp n nhm phát huy nhng
giá tr  Vit Nam truyn thng trong xây d tnh
Bc Giang hin nay.

8
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luu giá tr ct Nam truyn thng và vic
phát huy nhng giá tr  tnh Bc
Giang hin nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phát huy giá tr ct Nam truyn thng trong thi k công
nghip hóa, hii hóa hin nay là mt v khá rng và bao quát toàn
din. Chính vì vy trong phm vi lu   ch nghiên cu v:
Phát huy giá tr t Nam truyn thng trong công tác xây dng gia
a a bàn tnh Bc giang trong nh 2001 - 2010.
5. Cơ sở lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luc thc hi lý lun ca ch - Lênin,
ng H ng li cng, chính sách ca
c Vit Nam.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

Trên c s phng pháp lun ch t bin chng, duy vt
lch s; lu   dng kt hp nhiu ph    
phân tích, tng hng hóa; 
u tra xã hi hng kê
6. Đóng góp mới và ý nghĩa của luận văn
6.1. Đóng góp mới của luận văn
- Góp phn làm rõ thc trng và nhng v    i vi vic
phát huy giá tr c   t Nam truyn thng trong xây dng gia
 Bc Giang.

9
-  xut mt s gii pháp ch yu nhm nâng cao hiu qu vic phát
huy giá tr ct Nam truyn thng trong xây d Bc
Giang hin nay.
6.2. Ý nghĩa của luận văn
- Thc hin luc ht s giúp tác gi nâng cao nhn thc v
giá tr truyn thng nói chung và giá tr ct Nam truyn thng
nói riêng. Lu n dng nhng kin
thc tiu kin thc tin c
- Kt qu nghiên cu ca lu cung cp ngu các cp
y chính quyn, các t chc xã h Bc giang tham kho t 
làm tc phát huy giá tr  Vit Nam truyn thng trong công
tác xây dn nay.
- Lun có th s dng làm tài liu tham kho cho vic nghiên cu,
ging dy, hc t 
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phn m u, kt lun, danh mc tài liu tham kho, lu
c tit:
Chƣơng 1: t Nam truyn thng: Nhng giá tr cn phát
huy trong xây d Vit Nam hin nay.

Chƣơng 2: Thc trng và nhng v t ra trong vic phát huy giá
tr t Nam truyn thng trong xây d  tnh
Bc Giang hin nay.
Chƣơng 3: Mt s n và gii pháp ch yu phát huy giá
tr t Nam truyn thng trong xây d  tnh
Bc Giang hin nay.


10
Chƣơng 1
GIA ĐÌNH VIỆT NAM TRUYỀN THỐNG: NHỮNG GIÁ TRỊ
CẦN PHÁT HUY TRONG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN HÓA
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

1.1. Gia đình Việt Nam truyền thống và những giá trị cơ bản
1.1.1. Quan niệm về gia đình và gia đình Việt Nam truyền thống
1.1.1.1. Quan niệm về gia đình
Trong xã hi, có th nói, không có mu gì rõ ràng, gi con
    i l     n m i.
Trong bt c n phát trin nào ca xã h bào quan
trng nht -   i sinh ra, l    ng th 
 c nhing, nhiu t chc nghiên cu vi nhng
cách tip cng. Tuy nhiên,  mi mt hình thái kinh t -
xã hi li có mc t chc xã hc thù và vì vy c
tn ti c s n thc
v a mi xã hi là nht thành bt bin. Có th nói
khái nit khái ning và nó không ngi cùng
vi s vng cu kin kinh t - xã hn thc v hôn
nhân, tình yêu hay v các quan nic.
Nhn thc v trí quan trng ci vi s phát trin ca

xã hi nên ngay t rt sm, v c nhi
ng tiên tin trong xã hi quan tâm, coi trng.
T nhn cng:
nhà là mắt xích quan trọng nhất nối kết con người với đất nước và thế giới.
c th hin rt rõ qua các tác phm ca hai thi k Nho giáo
nguyên thy và Hu nho vi các i biu ni ti: Khng T, Mnh T,
t nn móng cho các nghiên cu v 
 nhit Nam.

11
Nho giáo có T  vua tôi, cha con, vợ chồng    
  Nluân (vua tôi, cha con, chồng vợ, anh em, bạn bè)
thì có ba luân nói v  Chính vì vt v
trí ht sc quan trng gic cn có k t t 
k t t y ch c xây dng t 
Khi nghiên cu v , C.Mác cho rng ngày tái to ra
i sng ca bn thân mìnhi còn to ra nhi khác sinh sôi,
ny n gia chng và v, cha m 
[28, tr.41].
p cqua chn và quan trng ca
   tái t  i hay duy trì nòi ging thi,
C.Mác nhn mnh nhng mi quan h tình cm rut tht, thiêng liêng trong
 hôn nhân và quan h huyt thng.
Trong tác phNguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của
nhà nước Ph. v v ngun gc c-
n phm ca mt quá trình phát triy mâu thun ca lch
s gn lin vi s hình thành ca ch  c. Có th 
là mt trong nhng tác phm du v 
ca th k XIX.
Trong tác phm này, Ph.   u ngun gc ca gia

ng cách xem xét s vng khách quan ca n ch  qun
hôn t   t v mt ch ng th    ng khái
nin v c bit là khái ni
Theo Ph. ng gn vi hôn nhân và là khái nim phát
sinh t chính hôn nhân, tuy nhiên không th ch quy trc tip vào hôn nhân.
i ph gia các cá th trong quá trình
tha mãn không ch các nhu cu sinh dc, mà bên c các nhu
cng, sinh hot, giáo dc và tình cm nng thm
c vic làm kinh t  cái và giáo d nói,

12
m có tính cht nn tu v

Tuy nhiên, nhng bii tht s to ln và nhng nhn thc khoa hc
v u t gia th k XX và c phát
trin nay. N c hiu là
s bao hàm ci nam n khi h i nhau và chung sng vi con
i chi tr ci v i chu
toàn công vi n nhng a th
k XX, quan nii mà xut hin nhng 
c hiu là mt nhóm xã hi gm hai hoc nhii gn
bó vi nhau bng quan h hôn nhân, quan h huyt thng hoc quan h nhn
con nuôi nhm tha mãn nhu cu v xã hi v tái sn xu
 xác và tinh thn.
Tuy nhiên, cùng vi s i cu kin kinh t - xã hi, hình thc
ng và phc t 
nên cng nhc và cht chi. y, chính s i ca hình th
n ti s bii không ngng trong nh ì
v  t khái ning, luôn luôn vng và bii. Và
c nhng thách thc ca thi hin nay, vic la chn mng

chic phát trin cho  t ra cho c nhân loi.
 Vit Nam, ngay t rt sm, nhng kho lun và phân tích v 
c bit chú ý. T th k XV, Nguyn Trãi 
hu vi rt nhiu nhng nguyên tc xây dc gia
m ca Nho giáo va thm nhun nhng giá tr truyn
thng ca dân tc.
Lúc sinh thi, Ch tch H Chí Minh c bin vn
 . Trong nhng bài vit, tác phm ca mình, H ng
nh rt rõ vai trò ci vi và xã hi. i, gia

13
ng i xây dng mi
quan h ng và hòa thun.
  k tha nh, trong nh  l
xut hin khá nhiu các nghiên cu, công trình khoa hc v  i
nhi it hc, s hc, dân tc hc, xã hi
hc, dân s hc, tâm lý hc, giáo dc hn là
m tài khá mi m và giàu giá tr nghiên cu.
Theo T n Ting VitGia đình là tập hợp những người cùng sống
chung thành một đơn vị nhỏ nhất trong xã hội, gắn bó với nhau bằng quan hệ
hôn nhân và dòng máu, thường gồm có vợ chồng, cha mẹ và con cái [7,
tr.719].
Lu (), khGia đình là tập
hợp những người gắn bó với nhau do quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống,
hoặc do quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các nghĩa vụ và quyền lợi giữa họ
với nhau theo luật địnhu 8) [24, tr.15-16].
T  Tâm lý hc, trong cu Nguyn
Khc Vi   : Gia đình, đó là sự chung sống giữa hai
nhóm người, cha mẹ, con cái, nó cùng một mối quan hệ là những người sinh
ra và những người nối dõi [46, tr.20].

T  Trit hm rt
khái ni ch mt nhóm xã hi hìn quan h hôn
nhân và quan h huyt thng, ny sinh quan h 
sng th bao gm mt s 
ng, tuy không có quan h huyt th
gn bó nhau v trách nhim và quyn l, tr.42].
i nh khác nhau, quan nim v 
khác nhau và s không có mt v i nn
 lý lun ch i khoa hng thi
k thm ca nhc, theo tác gi luGia

14
đình là một cộng đồng người đặc biệt, được hình thành, phát triển và củng cố
bởi hai mối quan hệ cơ bản là quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống.
Trong gia đình, các thành viên có quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ với
nhau cả về vật chất lẫn tinh thần, cùng thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế,
nuôi dưỡng các thành viên và xây dựng gia đình bền chặt.
Dù cách nhn thc và lí gii v khái ni có khác nhau và s
luôn vt cách chung nht chúng ta có th thy rng gia
t Nam thvu có vai trò quan tri vi mi con
i  i. T t
Nam dù là truyn thng hay hii c d ca
mi quan h hôn nhân và huyt thng. ng thi, v trí và vai trò c
vn không h n là t m mang li nhng giá tr hài hòa
i sng vt cht  n ca m  i. Tuy nhiên,
c nhng du hiu ca s khng hoi hii, tr
v vi các giá tr  n thc coi là mt trong nhng
c tt nht  ng t
1.1.1.2. Quan niệm về gia đình Việt Nam truyền thống
t, ggilà mt xã hi thu nh, trong

n di nhng quan h  quan h kinh t, quan h giáo dc,
quan h n nay, nhng bin chuyn ca kinh t - xã
hng d di vào gia n 
n nhng h qu     c nhng bi   c bit là
nhng du hiu ca s khng hoi hii, thc tin
ng li kêu gi chúng ta phi tr v vi các giá tr ca gia
n thng.
n nay, vi rt nhiu nhng nghiên cu và công trình khoa hc v
t công trình nghiên cu chuyên
bit nào v t Nam truyn thng và chính vì v
nhn din mt c và sâu sc v nó. Trong lch s nghiên cu v gia

15
ng tip cn vi hai khái ni

 : gia
n thi. Tuy nhiên, trên thc t s phân tách
này ch i da trên s khác nhau v cu trúc, quy mô, hình
thc t ch m sng.
t Nam truyn thc các nhà nghiên cu cho là kiu
a nhiu yu t t bii thay. Truyn thng là
tp hp nhng thói quen trong i sng và ng x ca mt cng
i nhc hình thành trong lch s và tr nên 
truyn t th h này sang th h khác. Truyn thn là
tính cng, tính  n. GVit Nam truyn
th Kii t cái
nôi ca nc b th h này sang th h khác.
y, có th hit Nam truyn thng là sn phm ca nn
c và tn ti ch ya bàn nông thôn. Chính vì vy có
th nói, tính cht nông nghip, nông thôn và Nho giáo là nh

bn ct Nam truyn thng.
Thứ nhất, gt Nam truyn thng là sn phm ca xã hi nông
nghip Vit Nam, gn lin vi xã hi nông thôn - nông nghip, vì vy, nó
i nh và ít có s bic nhng bin thiên ca lch s. Ra
i trong nn nông nghip sn xuc, vi nhng công c sn xut thô
c hu li phi mt vi nhiu tch h t
Nam truyn thng rt coi trng sc mnh cc ht là cng
 mt cng t nhiên bt ngun t nhng quan h gt.
Trong ci gn bó vi nhau bng tt c nhng mi
liên h vt chn.  gn bó thy chung gia chng và
va cha m vi con cái, là s kính trng ca con cháu
i vi cha m, ông bà, t Vm ca nn sn xut nông nghip
n thng ng có nhiu th h cùng chung sng mà
dân gian hay gi là "tam, t 

16
liên kt vi nhau bng mt chui nhng quan h huyt thng rt cht ch.
  bin  khu v ng bng Bc b Vit Nam

Thứ hai, t Nam truyn thng chu ng mnh m ca

Chúng ta không nghi ng v nh      ng
mnh m c    t Nam truyn thng. Chính nhng
ng này n không ít các hc gi khi nghiên cu v 
ng nht Nam vhng ng ca
Nho giáo t t Nam là ht sc to l c bit là trên
nhng chun mc chính thng ca thit ch c.
n thng, trt t o, gia phong, gia l c coi
trnh cht ch i vi m
c coi là sc mnh cc hic ca gia

  o hi o      o v ch o anh em.
o hic coi là nn tc ci gia
o, thì gia phong và gia l c coi trnh cht ch i vi
m Tuy nhiên, c n Qu
ng khnh: "Nho giáo ch là lp ph bên ngoài và n
nghiên cu các giá tr n thng thì khó mà gic nhng
u ni ti ci Vit" [51, tr.45]. Bi l, Nho giáo
khi vào Vit Nam ít nhiu mang du n ca nhng phong tc tp quán lâu
i c
Thứ ba,  Vit Nam, khái nin thc hiu là
ki quyn, kic
cách mc hình thành và phát trin lâu dài trong quá trình lch s dng
c và gi c.
V mt lch si là hình tht hiu tiên
 Vii là hình thn ti lâu nht. Vc thù ra

17
i và phát trin trong các cng làng xã, li chu ng sâu sc bi
các trit lý ca Nm ni bt c quyn là s
b  ng trong quan h gi        
c coi là ch  Vi s ng và ng cng Nho
giáo, xut phát t ngtrọng nam khinh nữVit Nam
truyn thng v trí c i nam gii, con trai  c coi trng và có
ting nói quyt nh; còn ph n, con gái phi tuân theo nhng quy chun hà
khtam tòng, tứ đức.
t Nam truyn thng là mt th ch n ti qua
n tng bn vc hình thành và phát trin qua quá
trình bii lâu dài và sâu sc trong sut chiu dài lch s. Trong loi hình
a ng c nhng giá tr tích cc và giá tr tiêu c
có th nói rng, nó là cái nôi ch ng nhng giá tr    n

m bn sc dân tc. Nhng giá tr c bo tn, gìn
gi trong sut chiu dài lch s, góp phn làm nên bn sa dân
tc Vit Nam.
1.1.2. Những giá trị cơ bản của gia đình Việt Nam truyền thống
1.1.2.1. Cơ sở hình thành những giá trị của gia đình Việt Nam truyền
thống
 





 

 ng 




 

















  mn nhChính vì vn
giá tr n thng Vit Nam hay bt k mt giá tr truyn thng nào
ca dân tc ht phn nhu kin, ti  hình
thành nên nhng giá tr y.
Thứ nhất, giá tr t Nam truyn thc hình thành trên
nn tng nc và nhu kic thù ca lch s Vit
Nam.

18
Vic nhìn nht trong nhu tiên ca
lch s i. Nng ly nông nghip trng
c - c sn xut Châu Á và t ch. 
Vit Nam, làng xã xut hin khá so ra s c kt cng trong sn
xut nông nghip, chng chi vch ha. Vì th, s tn ti ca gia
t Nam phi gn lin và là mt b phn ca làng xã; nhi
nhiu làng xã to thành dân tcn bó cht ch vi
c trong tng ci Vit.
Thứ hai, trên nn tng ca nc, nhng giá tr ca gia
t Nam truyn thng thi chu ng ca các h ng và
tôn giáo thông qua quá trình giao p bi
n  ng ca nhng h ng và tôn giáo này, chúng ta
không th ph nhn s ng và tm ng rt ln cn s
hình thành và phát trin cn thng. V t h 
ng, mt hc thuyt chính tr - xã hc du nhp vào Vit Nam

u vt công c qun lý cho các trii phong ki
Bc. Tuy nhiên, h ng này li t ra có hiu qu và thích ng vi xã hi
phong kin Vii. Vi quan nim: xã hi ch là m
m rc bit coi trc m rc
c coi trp
mt h chun mng th giá tr nhu chnh các quan h
 gia v và chng, quan h gia cha m và con cái, quan
h gia anh và em. Nhng chun mn bp và làm sâu sc
thêm nhng giá tr tp ct Nam truyn thng.
Thứ ba, gt Nam truyn thng trong s tip xúc v

S tip xúc vt hin nhng
cách nhìn nhn khác v  quan h  du nhp

19
cn cho nhii Vit c
bit là gii trí thc nhn ra rng, không phi mi quan nim, chun mc và
giá tr t n thu là tp c. Ngay c ng Nho giáo,
vn là h ng khá mnh n xã ht Nam thì
n tho lu. Có th nói, s tip
xúc vo ra nhng chuyn bin mnh m
trong toàn xã h li nhng du n không th phai m trong mô hình và
chun mc c t Nam truyn th   ng Nho
giáo vn ng nhin xã ht Nam thì n thm
t ra và xem xét li. Trên thc t, nh 
ng li nhng chun mc c h cn và
nhng tp tc kht khe ca Nho giáo m ng cho mng phát trin
mi c
Tuy nhiên, dù không ph nhn nh
n cho xã hi Vii tha nhn rng mô

n lin vi chính sách khai hóa thua ca
ch c dân. Chính vì vo ra rt nhiu s sai lch trong
vic nhn thc và x lý các mi quan h i.
Nng và làm thay
i din m thng nhng giá tr t Nam truyn
thng. Tuy nhiên, chúng ta phi khnh rng, v c truyn
thng, nhng giá tr c trch s vn chi phi
và truyn thng Vit Nam.
y, vt hing xã hi, nhng giá tr ca gia
t Nam truyn thc hình thành và phát tring
ca toàn b nhng nhân t kinh ti gn lin vi tin trình lch
s Vit Nam.

20
1.1.2.2. Gia đình Việt Nam truyền thống - những giá trị cơ bản
Tri qua nhiu th h, c hình thành và phát trin
vi nhng chun mc giá tr tp góp phn xây dng nên bn s
ca dân tc. Nhng giá tr truyn thng quc, yêu quê
c ln nhau, thy chung, hiu hc, cn
cù sáng tng, bt khut qua m
thách t Nam gi p và phát huy trong sut
quá trình lch s d c và gi c. Qua nhiu thi k phát trin, cu
trúc và quan h t Nam có nhng giá
tr n cn còn tn tn là mt nhân t quan
trng, không th thiu trong s phát trin kinh t - xã hi cc.
Thứ nhất: Coi trọng đạo đức gia đình và dòng tộc
Có th nói, tôn tr cao h
vì bn thân s tn ti ct phát t li ích chung ca cng
ng. c bit, mi quan h hai chiu ging xã hi va
là nn tng cho s nh xã hi, v và s m bo cho vic duy trì

h
  t Nam truyn thng rt coi trng mi quan h gia các
ó là nhng quan h bt ngun t nhng liên h
máu m, rut th  c
và hi sinh cho nhau gia các thành viên, nhp cho s êm m và hòa
thun cng quan h c xây dng t s hi sinh li ích
cá nhân vì l  n
ng và khoan dung.
n thng r  c
n tng cho s phát trin hài hòa ca xã hi và hnh
c  c. Chính vì v   t Nam truyn th   ng
quan h gia trên nhng chun mc khá rõ