Quá trình người nông dân Nam Định trở thành công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ



NGUYỄN THỊ MINH NGUYỆT



QU TRNH NGƯI NÔNG DÂN NAM ĐỊNH
TRƠ
̉
THA
̀
NH CÔNG NHÂN TRONG CA
́
C DOANH NGHIÊ
̣
P
C VN ĐU TƯ TRC TIP NƯC NGOÀI HIỆN NAY




LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIT HỌC

HÀ NỘI - 2013
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ


NGUYỄN THỊ MINH NGUYỆT


QU TRNH NGƯI NÔNG DÂN NAM ĐỊNH
TRƠ
̉
THA
̀
NH CÔNG NHÂN TRONG CA
́
C DOANH NGHIÊ
̣
P
C VN ĐU TƯ TRC TIP NƯC NGOÀI HIỆN NAY


LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIT HỌC


Chuyên ngành: Ch ngha x hi khoa hc
Mã số: 60 22 85


Người hướng dẫn khoa hc: PGS. TS. NGUYÊ
̃

N AN NINH



HÀ NỘI - 2013

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chương 1. CÔNG NHÂN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC
TIẾP NƯỚC NGOÀI 9
1.1. Công nhân trong các doanh nghip có v   c ti c
ngoài tnh 9
1.1.1. Công nhân trong các doanh nghip có v   c ti c
ngoài và vai trò ca h trong s nghiy mnh công nghip hóa,
hic ta 9
1.1.2. Doanh nghip có vc tic ngoài tnh 25
1.2. Nhng nhân t ng vào quá trình nông dân tr thành
công nhân trong các doanh nghip có v   c ti c
ngoài 28
1.2.1. Quá trình dch chuy  u kinh t  c ta và s xut hin
thành phn kinh t có vc tic ngoài 28
1.2.2. Nhu cu nhân lc ca các doanh nghip có v   c tip
c ngoài  c ta trong nh 32
1.2.3. Chính sách phát trin các khu công nghip, khu ch xut 35
1.2.4. Chính sách thu ht nông nghip cho quá trình công nghip hóa
 hóa 39
1.2.5. Mt s nhân t xã hi khác 41
Chương 2. NÔNG DÂN NAM ĐỊNH TRỞ THÀNH CÔNG NHÂN TRONG DOANH
NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI - THỰC
TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 46

2.1. Thc trng quá trình tr thành công nhân ci nông dân trong
các doanh nghip có vc tic ngoài tnh 46
2.1.1. Nhu cu nhân lng công nghip tnh trong nhng
 46
2.1.2. Quá trình dch chuyu kinh t cnh và s phát trin
các doanh nghip FDI 48
2.1.3. Chính sách phát trin các khu công nghip cnh 50
2.1.4. Chính sách thu ht nông nghip tnh 54
2.1.5. Mt s nhân t xã hi khác ca quá trình tr thành công nhân ca
nh 56
2.2. Nhng hn chng v t ra trong quá trình
nông dân tr thành công nhân trong các doanh nghip FDI ti Nam
nh 59
2.2.1. Nhn ch ci nông dân khi tr thành công
nhân trong các doanh nghip có vc tic ngoài ti
nh 59
2.2.2. Nhng v t ra t quá trình nông dân tr thành công nhân 
nh 70
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM LÀNH MẠNH HÓA QUÁ TRÌNH NÔNG
DÂN TRỞ THÀNH CÔNG NHÂN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ
VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI TẠI NAM ĐỊNH HIỆN NAY 78
3.1. Vn dm cng v xây dng công nhân trong tình hình mi
vào thc ti nh 78
3.2. Gii pháp nhm xây dng và phát tri
nghip có vc tic ngoài tnh hin nay 84
3.2.1. Gii quyt mâu thun gia yêu cu cao ca công nghip hóa hii
hóa vi nhng hn ch cng tiu nông 84
3.2.2. Gii quyt mâu thun gii ca các doanh nghip có vu
c tic ngoài v i công nhân ca
h 89

3.2.3. Gii quyt mâu thun gia s     s ng
công nhân trong các doanh nghip có v   c ti c
ngoài vi s bt cp ca t chc chính tr - xã hi trong doanh
nghip 94
3.2.4. Gii quyt mâu thun gia nhu cu vic làm ci nông dân
nông thôn vi chính sách thu hút vc ngoài ca tnh 103
3.2.5. Gii quyt mâu thun gia vin cnh và hin trng ci nông
dân sau khi tr thành công nhân trong các doanh nghip có vu
c tic ngoài 108
KT LUN 111
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 113

1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
 i sng và quan h quc t hi   c ti c ngoài
ng trong vic hi nhp th ng toàn cu và trin vng
phát trin kinh t ca mi vi Vit Nam, vic các ngun
vi vi s nghiy mnh công nghip hóa, hin
c, nht là trong thu ca th k XXI.
Các doanh nghip có vc nn mnh ti Vit
Nam cùng vng bing ln v u giai cp
n hình là xu th nhiu b phn ca các giai cp và tng lp xã h
dân, trí thp vào giai c
din ra trong lch s c
tuyn m trong tt c các giai ct Nam vi xum là
mc nông nghip lc hu v là nông dân. Quá trình công
nghip hóa, hii hóa hii nhi nông dân hoc
xut thân t nông dân tr thành nhi công nhân.

t trm thu hút ngun vn FDI cng bng
sông Hng. S chuyn dch giai cp t i nông dân tr i công nhân
ng trong các doanh nghip có vc ngoài ca tn ra
mnh m trong nh này bao hàm nhi
t ra nhiu v cc ht nó là mt trong nhng thúc
y quá trình dch chuyu kinh t ca my nông nghip
ng ti nn sn xut ln; nó hình thành mu kinh t mi vi công nghip,
nông nghip và dch v cùng vng mt ra nhiu
v: cht ng ngun nhân lc bt cp, nhiu v xã hi xut hin quanh
các khu công nghip, tác phong, k lung ci công nhân; mi quan

2
h xã hi trong và ngoài doanh nghii b là quá trình chuyn bin
sâu sc cng t tr nông nghip sn xut nh  sn
xut ln xã ht lp công nhân mi s xut hin t 
t bao nhiêu b ng và c nhng thân phi trong mt quan h
sn xut mi l
Làm th  y, tích cc hóa và khc phc nhng bt cp ca quá
 nó tr thành mt tác nhân cho quá trình công nhân hóa lành mnh vi
ng v t ra t thc tin.
 góp phn gii quyt v     ch tài “Quá trình người
nông dân Nam Định trở thành công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư
trực tiếp nước ngoài hiện nay” làm luc s ca mình.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Trong nh giai cp công nhân, s mnh lch s và
nhng bing ca nó trong s nghip công nghip hóa, hic
nhiu công trình khoa hc nghiên cu ca nhiu nhà khoa hc và v 
c tip ci nhi, nhng phm vi khác nhau.
n cng cng sn Vit Nam:
Ngh quy           n

công nghip, công ngh và xây dng giai cp công nhân nhy ti mc
công nghip hóa, hi Hi ngh coi v xây dng công tác
m v trng tâm cng trong thi k phát
trin mi, bi vì ch vi mt giai cng thành v chính tr, có trình
 t chc, kin th nghip cao, mi có th là nòng c liên
Minh vi nông dân, trí thc, tp ht các thành phn khác, phu
cho thành công ca s nghip công nghip hóa, hii hóa.
Ngh quyng cng sn Vi
Ngh quy  tip tc xây dng giai cp công nhân Vit Nam trong

3
thi k y mnh công nghip hóa, hi quyt trc
tip nht bàn v giai cp công nhân Vi  n hin nay. Nhng
ng ch o trong Ngh quy lý lun quan tr
trin khai nhng ni dung c tài.
* Mt s 
p công nhân Vit Nam trong s nghip công nghip hóa, hii
 cc, Nxb Chính tr quc gia, Hà Ni
t công trình nghiên cu khá toàn din v giai cp công nhân Vit
Nam. T lý lun thc tin, tác gi  cn giai cp công nhân, thc trng
  ng bi i ca giai cp công nhân Vit Nam trong s nghip công
nghip hóa, hii hóa, t  ng, mc tiêu, gii pháp xây dng
giai cp công nhân Vit Nam.
n xây dng giai cp công nhân Vit Nam t thc trng công nhân
thành ph H  do PGS.TS Nguy biên, Nxb Chính tr
quc gia, Hà Ni 2007. Các tác gi   c tr    
thành ph H n nào khái quát thuc trng giai cp công nhân
Vi t u, tham khng lun c khoa hc cho
ving phát trin giai cc ta hin nay.
V ng công nhân hóa  c ta hin naya TS.Nguyn An Ninh,

Nxb. Chính tr quc gia, Hà Ni 2008.  ng
nghiên cu mi v thc trng và s phát trin ca giai cp công nhân Vit Nam hin
ng công nhân hóa trong thi k i mi cc n
mt quy lut ca s phát tring thng gii pháp nhm ch ng
tích cng này phù hp vi mc tiêu phát trin cc.
ng bn cht giai cp công nhân c ng cng sn Vit Nam
  n hi  do   Ngc Ninh, TS. Nguy 
ng ch biên), Nxb. Chính tr quc gia, Hà Ni 2008. Cup trung
làm rõ nhng v lý lun và thc tin v bn cht giai cp công nhân cng

4
Cng sn; phân tích thc trng bn cht bn cht giai cp công nhân c ng
Cng sn Vit Nam và thc trng hong bn cht giai cp công
nhân cng ta t  xung và nhng gii pháp
ch yu nhng bn cht giai cp công nhân cng ta trong nhng
m ti.
Nhm góp phn làm sáng t vai trò và thc trng giai cp công nhân Vit
Nam trong bi cnh toàn cu hóa và hi nhp kinh t quc to,
Bng ging viên lý lun chính tr - i hc quc gia Hà Ni t chc hi tho
khoa hc vi ch : p hóa, hii hóa trong bi cnh toàn cu hóa,
hi nhp kinh t quc t và thc trng giai cp công nhân Vit Nam hi.
Hi tho ti v bi cnh xây dng và phát tric trong
u kin và nhng cn tin trình công nghip hóa, hii hóa 
Vit Nam; thc trng giai cp công nhân Vit Nam hing ca quá
trình công nghip hóa, hii thm và
gii pháp nhm nâng cao chng giai cp công nhân Vit Nam trong quá trình
công nghip hóa, hii hóa và hi nhp kinh t quc t hin nay.
* Các lun án tin s:
Nguyn Th ng (2005), i quá trình
công nghip hóa, hi  , Lu  c s trit hc, chuyên ngành ch

i khoa hc. Luc trng c 
Thái Nguyên, tìm ra nhng nguyên nhân, v t ra và d ng bin
ng cn hin nay.
Trn Th Ngc Bích (2008), 
nghip công nghip hóa, hi Luc s trit hc, chuyên ngành
ch i khoa hc. Lum và vai trò c
công nhân t nghip công nghip hóa, hii hóa; phân tích
thc trng c  ng bii ca

5
i gian ti pháp xây
dng giai cn phù hp vi xu th thi.
Nghiên cu v giai cnh, có Luc s Trit hc,
chuyên ngành ch i khoa hc ca Trn Th Thùy Ninh, i
        y mnh công nghip hóa, hi i
  tác gi  m, thc tr ng
bii cnh nói chung trong s nghip công nghip
hóa, hii hóa. Tìm hiu sâu v p FDI
và thc trng công nhân hóa nông dân tnh, lu
cp ti.
Nguyn Th Thu (2011) 

















(







 - Luc s trit hc, chuyên ngành
ch i khoa hct luu sâu v v công nhân
. Trong lu  














, 





.
Ti Nnh, Tnh y, y ban nhân dân, S ng - 
Xã hi hp vi mt s doanh nghi
i chúng t chc nghiên cu, tt s v v nh
ng công u và ch y thng
kê, phân tích thc trt qu u tra xã hi hc v tay
ngh, bc th, gii tính, tui, mc sng. Nghiên cu v công nhân trong các
doanh nghip có vng công nhân hóa t i nông
nh hi cp thc s và tin s.

6
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Nghiên cu quá trình tr thành công nhân trong các doanh nghip có vn
  c ti c ngoài ca mt b ph    nh, hin trng,
nhng v t s gii pháp ch yu nhm tích cc hóa quá
trình này trong s nghiy mnh công nghip hóa, hii hóa  
3.2. Nhiệm vụ
 m và nhng nhân t  n  ng vào quá trình quá
i nông dân tr thành công nhân trong các doanh nghip có v
trc tic ngoài  nh.
Ch ra thc trng và nhng v t ra trong quá trình chuyn hóa t i
nông dân tr thành công nhân trong các doanh nghip có vc tic

ngoài ti tnh hin nay
 t s gii pháp nhm xây dng và phát tri
trong các doanh nghip có vc tic ngoài tnh hin nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Lu   u v b phn công nhân xut thân t nông dân, nông
nghinh trong các doanh nghip có vc ngoài
a bàn tnh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
T  chính tr - xã hi, luu quá trình tr thành công
nhân trong các doanh nghip có vc ngoài ca mt b phn nông dân
a bàn tn t n nay.


7
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn, phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Lu dm ca ch - 
ng H m cng CSVN v giai cp công nhân và s
mnh lch s ca nó; v công nghip hóa, hi 
ca tng thi, lu dng
kt qu nghiên cu ca mt s công trình khoa hc có liên quan.
 thc tin là kt qu u tra thc trng công nhân  các doanh nghip
có va bàn tnh.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Lun dng tng ht bin chng và duy vt
lch sng thi kt hch s, phân tích
và tng hu tra xã hi hc; th gii quyt nhng v
c tài.
6. Đóng góp mới của luận văn

Nghiên cu mt cách có h thng v thc trng ca b phn công nhân trong
các doanh nghip có vc ngoài xut thân t nông dân - nông nghip và
nông thôn tng công nhân hóa t giai cp nông dân.
 xut mt s nhóm gin nhm xây dng và phát huy vai trò
cp có vc tic ngoài
 tnh trong s nghip công nghip hóa, hii hóa.
* Ý nghĩa luận văn
Kt qu nghiên cu ca lun to l khoa h các cp
o, qun lý  tnh tham kho, vn dng trong vic xây dng chính
sách nhm xây dng và cng c a bàn tnh.

8
Lu dung làm tài liu tham kho, phc v ging dy nghiên cu
v giai cp công nhân c  i hc Phòng cháy ch   ng
chính tr tnh, thành ph.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phn m u, kt lun, danh mc tài liu tham kho và ph lc, lun
c t.

9
Chương 1
CÔNG NHÂN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ
TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI

1.1. Công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài tại Nam Định
1.1.1. Công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài và vai trò của họ trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
nước ta
* Giai cp công nhân

p vô sn (giai cp công nhân) là nhng
u sn xut, phi bán sng cho nn và
b n bóc li hình thc chit giá tr th
phát trin ca ch 
cp vô sn là giai cp nhi công nhân làm thuê hii, vì miu
sn xut ca bn thân, nên buc phi bán sng c s32, tr.
596]. Trong ch n, giai cp công nhân ch yu nhc li ích kinh t
i hình thc tin công - s tin tr cho thng thc t ci công
nhân trong các nhà máy ci din cho lc
ng sn xut tiên tii dic sn xut hii có s mnh
lch s là xóa b ch  n ch ng thành công CNXH và CNCS
trên phm vi toàn th gii.






10

28, tr. 430], 



Trong thi k hin nay, giai cng bii quan trng,
mang nhii:
Mt là, có s i v u ca giai cp công nhân.
Công nhân hin nay không ch bao gng làm thuê ( 
bn) mà mt b phn không nh  thành nhi làm ch, nm quyn
o xã hi ( ng XHCN). H không ch bao gm

nhng chân tay, trc tiu khi
gm nhng sn xut v trí tu cao (công nhân trí thc),
nghiên cu, sáng ch. Công nhân không ch bao gm nhng công
nghip trc tip to ra các giá tr vt cht cho xã hi, mà còn bao gm nhi
ng dch v công nghing ca h gn vi sn xut công nghip, có
tính cht công nghip.
Hai là, có s i v ngành ngh, tính chng ca giai cp công
nhân. Trong th k XIX và gn sut th k XX, công nhân tp trung ch yu  các
ngành khai khoáng, sn xut du khí, ch to máy, xây dng vn ti, ch bi
Trong nhng thp k gng mnh ca cách mng khoa hc - công
ngh, các ngành sn xut truyn thm dn, các ngành công ngh cao và
dch v ng trí tu, sáng tng gi
công vi tính rp km.
Ba là,  i sng cc nâng cao.
Do yêu cu ca cách mng khoa hc công ngh hi i công nhân ngày
 chuyên môn, tay ngh u này không ch i v 

11
cu giai cp, tính cht ng mà còn nâng cao v th ca giai cp công nhân.
Trong nh             v thu
nhp, mc sng cao nên thu nhu kin tip cn các
dch v xã hi ca mt b phn khá ln trong giai cc ci
thin. Giai c u ki thc hin nhng li ích kinh t
ca mình.
    







             

 


     


      
 
 

 


12
    
 


 
15, tr. 43].
 
 

 
               

* 

- 

 nông



h







13



Theo Lêni            





             
               

[2, tr. 125].





                

 
 
- 

-  

               


14


               
 


 


 
     
          
 là nhóm n


Nhóm

 là nhóm n

 





            
- 


15

 
  



cao tr               


 

              

hóa




20, tr. 610]. Giai





 công nhân - 


 

16



con  [33, tr. 11]


 39,
tr. 

     


              







 


 





17






  

 -  hành công

             




 

   
               




N


 


18




* 
FDI là ch vit tt ca cm t tic
dch sang ting Vic tic ngoài. Có nhiu khái nim v FDI:
Theo khái nim ca Qu tin t quc t IMF (1997): FDI là mt hong
c thc hin nhc nhng li ích lâu dài trong mt doanh nghip
hong trên lãnh th ca mt nn kinh t khác nn kinh t c ch c
a ch n qun lý thc s doanh nghip.
Theo T chc Hp tác và Phát trin kinh t (OECD)c tip là hot
c thc hin nhm thit lp các mi quan h kinh t lâu dài vi mt
doanh nghip, mang li kh o i vi vic qun lý doanh nghip.
Có các m Thành lp hoc m rng mt doanh nghip hoc mt chi
nhánh thuc toàn quyn qun lý ca ch  Mua li toàn b doanh nghi
có. Tham gia vào mt doanh nghip mi; Cp tín dng dài h
Theo T chi th gic tic ngoài xy ra
khi m mc ch c mt tài sn  mc
u i quyn qun lý tài s

Theo Lua Vit Nam:
c tip là hình th v
qun lý hoc ngoài là vi
vào Vit Nam vn bng tin và các tài sn h tin hành hong
nh ca lut này.
T các khái nim trên, ta có th hiu FDI là s di chuyn vn quc t i
hình thc vn sn xut thông qua vi mn vào mt

19
 t l sn xut, tn d v v công
ngh, kinh nghim qum mi nhun và chi phi hoc toàn
quyn kim soát doanh nghip.
Nu xét trên khía cnh v quyn s hu thì v bn chc thc hin
vi quyn s hu v tài sa ch c ngoài. Nu xét trên khía
c s
sách c mt quc thc hin bc
ng thi     s hu chính và nm quyn
ki
Vy  c ta, nhng doanh nghic coi là doanh nghip FDI?




 

.
-7-
  
 


            


               
      
-TTg

20
ngày 18-6-
  

-


      
             
-
          
-









 








21
 phân bit rõ và c th   doanh nghip FDI, Quy nh
-TTg, tu 2 khoc ngoài
bao gm t ch   c ngoài t chc thành lp và ho ng  Vit
Nam có t l tham gia góp vn cy, doanh
nghip FDI  Vic hiu là doanh nghip mà t chc hoc
 49% tr lên trong tng s vn ca doanh nghii hình thc
vn sn xut thông qua vi mn vào Vi u
 t l   sn xut, tn d   v v   công ngh, kinh
nghim qum mi nhun và chi phi hoc toàn quyn kim
soát doanh nghip.
* Công nhân trong các doanh nghip có vc tic ngoài.
Hin nay, khu vc FDI thu hút trên 2 tring trc tip và khong 3 - 4
tri  ng gián tip, chim 3,4% tng s ng có vi 
Trong khu vc FDI, c    
Doanh nghic xem là tiên phong trong vio ti ch 
t       ca công nhân, k thut viên, cán b qun lý,
t b phc qu khoa hc công ngh 
sc thay th c ngoài. 
công 


I. ng trong vic nâng
cao chng thông qua hiu ng lan tng, cp nht k 

bên cung ng và bên mua hàng.

 
 do khu  FDI  ra không     3,4% trong 