Bàn về vai trò của đo lường trong một số hệ thống quản lý chất lượng ở các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu
Đo lờng là một lĩnh vực hoạt động khoa học- kỹ thuật hết sức gần gũi và
gắn bó mật thiết với đời sống con ngời.Nó gần gũi và quen thuộc đến mức
nh trở thành tự nhiên. Cũng vì vậy thờng ngời ta không để ý đến nó, không
dễ dàng cảm nhận đợc vai trò và tầm quan trọng của nó.Chúng ta hình nh chỉ
tình cờ phát hiện ra nó và cảm thấy nó quan trọng khi gặp một trục trặc nào
đó trong cuộc sống. Hầu nh những gì con ngời cần cho cuộc sống đều phải
đo. Cái thớc giúp ta biết tấm vải, khúc gỗ...dài bao nhiêu mét,cái cân giúp ta
biết con gà,con lợn, bì gạo...nặng bao nhiêu kilôgam...Đo lờng tạo ra cơ sở
định lợng tin cậy để thuận mua vừa bán, để đảm bảo công bằng và tin cậy lẫn
nhau trong thơng mại, trong giao lu kinh tế giữa mọi ngời và giữa các nớc với
nhau, đồng thời đo lờng tạo ra cơ sở định lợng để chúng ta có đợc các quyết
định đúng đắn liên quan đến an toàn và tính mạng của mọi ngời.
Khoa học-kỹ thuật ngày càng phát triển,trình độ đời sống và sản xuất
của con ngời ngày càng nâng cao,đo lờng càng trở nên gần gũi và quan
trọng.Ngày nay, chúng ta không thể hình dung một đời sống xã hội văn
minh, phát triển mà lại thiếu đo lờng. Đo lờng đã trở thành nh một yếu tố,
một nhu cầu văn hoá trong đời sống của tất cả mọi ngời,của toàn xã hội.
Sự nghiệp đổi mới nền kinh tế,công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc đặt
ra cho công tác đo lờng những yêu cầu mới rất cấp bách, đặc biệt là trớc xu
thế hội nhập và toàn cầu hoá thơng mại hiện nay.Trong những năm qua,cơ
chế quản lý nhà nớc về đo lờng đã đổi mới khá nhiều, một mặt phù hợp với
hoàn cảnh điều kiện của ta,mặt khác tiếp cận thích ứng với tập quán,xu thế và
các quy định của quốc tế và khu vực.Có thể nhận thấy những đổi mới về nhận
thức và cách làm này khi so sánh các nội dung của pháp lệnh đo lờng ban
hành năm 1990 với pháp lệnh đo lờng năm 1999.Bên cạnh đó hoạt động quản
lý nhà nớc về đo lờng gắn bó chặt chẽ với các hoạt động quản lý nhà nớc
khác đã góp phần trực tiếp vào việc đấu tranh chống gian lận thơng
mại,chống thất thu thuế, chóng hàng giả và các hàng kém chất lợng, bảo vệ
lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp,đặc biệt là các doanh nghiệp có áp

dụng hệ thống quản lý chất lợng, đồng thời bảo vệ lợi ích của ngời tiêu dùng
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
góp phần tạo ra môi trờng pháp lý để đảm bảo sự pháp triển lành mạnh của
sản xuất và tiêu dùng.
Qua quá trình học tập, đợc thầy cô giáo giảng dạy, trang bị cho lý luận
và những kiến thức cơ bản về đo lờng.Em đã đi vào nghiên cứu đề tài: "Bàn
về vai trò của đo lờng trong một số hệ thống quản lý chất lợng ở các doanh
nghiệp công nghiệp Việt Nam".
Nội dung của đề án gồm:
Phần I: Những lý luận chung về đo lờng.
Phần II : Thực trạng đo lờng trong hệ thống quản lý chất lợng ở các
doanh nghiệp công nghiệp Việt nam.
Phần III: Một số giải pháp nhằm làm tốt công tác đo lờng trong các
doanh nghiệp công nghiệp có áp dụng hệ thống quản lý chất l-
ợng.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần I: Những lý luận chung về đo lờng
i. lịch sử hình thành và phát triển của đo lờng.
1. Sự hình thành và phát triển của đo lờng trong lịch sử phát triển
của nhân loại.
Sự hình thành và phát triển của đo lờng gắn liền với lịch sử phát triển
của nhân loại, từ xa xa con ngời đã biết sử dụng đo lờng để phục vụ đời sống
sinh hoạt nh việc định lợng, cân đong,đo đếm các loại vật chất. Đỉnh cao của
sự phát triển đo lờng với điểm mốc đáng chú ý là sự ra đời của Hệ mét.
Năm 1789 đại cách mạng t sản dân quyền đã nổ ra ở Pháp và giành đợc
thắng lợi, sự thắng lợi này gắn liền với một giai đoạn phát triển đặc của đo l-
ờng và quản lý đo lờng ở Pháp cũng nh trên toàn thế giới.Trong không khí
thắng lợi về chính trị, Quốc hội lập hiến Pháp muốn làm một việc gì đó về

khoa học kỹ thuật.Năm 1790, họ quyết định xây dựng một hệ đo lờng hợp
pháp thống nhất cho toàn nớc Pháp trên một vật chuẩn tự nhiên nào đó có thể
tái tạo lại chính xác mỗi khi cần.Họ cũng mong muốn hệ đo lờng này sẽ là
một hệ đo lờng văn minh, làm mẫu mực cho toàn thế giới, một hệ đo lờng
cho tất cả các dân tộc, tất cả các thời đại. Theo quyết định đó Pháp đã tập
hợp đợc những nhà khoa học nổi tiếng lúc đó nghiên cứu để thực hiện dự án
xây dựng hệ đo lờng nói trên. Họ đề nghị lấy đơn vị độ dài với tên gọi là
mét làm đơn vị gốc,do đó có tên Hệ mét và định nghĩa mét là độ dài
bằng 1/10 triệu của 1/4 kinh tuyến quả đất.Từ kết quả đó, hai thớc chuẩn
giống nhau bằng platin đã đợc chế tạo để thể hiện đơn vị mét theo định nghĩa
trên.
Có mét ngời ta định nghĩa luôn đơn vị khối lợng là khối lợng của một
đêximét khối nớc tinh khiết ở nhiệt độ 4 độ C và gọi là kilôgam.Hai quả
cân hình trụ bằng platin cũng đợc chế tạo để thể hiện đơn vị kilôgam theo
định nghĩa trên.Về đại lợng dung tích rất cần cho giao lu kinh tế lúc ấy,thì
ngời ta lấy thể tích của một kilôgam nớc tinh khiết làm đơn vị và gọi là lít.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ngoài mét,kilôgam và lít ra,ngời ta còn dựa vào đơn vị mét để định
nghĩa một số đơn vị thông dụng nhất nh mét vuông, mét khối,hécta...và lập ra
nhiều đơn vị ớc, bội theo nguyên tắc thập phân.Nh vậy là đã xây dựng đợc
một hệ đơn vị đo lờng với quả đất và nớc tinh khiết làm vật chuẩn thiên
nhiên, việc xuât hiện vật chuẩn thiên nhiên và ớc bội thập phân là những t t-
ởng vĩ đại của những ngời sáng tạo ra Hệ mét,để lại dấu ấn không thể phai
mờ trong quá trình lịch sử phát triển của đo lờng và quản lý đo lờng trên toàn
thế giới.
Đến năm 1960 tại đại hội cân đo quốc tế lần thứ XI ở Paris đã thông
qua Hệ đơn vị đo lờng quốc tế,viết tắt là SI làm cơ sở để thống nhất đo l-
ờng trên toàn thế giới.Các đại hội cân đo quốc tế sau đó đã tiếp tục bổ sung,
hoàn thiện hệ SI nhằm đáp ứng các yêu cầu về đo lờng ngày càng cao của sản

xuất và khoa học kỹ thuật. Hệ SI là một thành tựu xuất sắc của đo lờng
học, nó là một hệ hiện đại,thực dụng,cỡ đơn vị nói chung phù hợp với yêu
cầu thông thờng của sản xuất,vì vậy hệ SI đã đợc hầu hết các nớc trên thế
giới,trong đó có nớc ta lấy làm cơ sở để quy định đơn vị đo lờng hợp pháp
của nớc mình.
Nh vậy sự xuất hiện của Hệ mét và hệ SI là những sáng tạo xuất sắc
của nhân loại, để lại dấu ấn không bao giời phai mờ cấu thành trong quá trình
lịch sử phát triển của đo lờng và quản lý đo lờng.
2. Lịch sử hình thành và phát triển của đo lờng Việt nam.
Lịch sử hình thành và phát triển của đo lờng Việt nam trải qua một thời
gian dài với những giai đoạn thăng trầm khác nhau gắn liền với chiều dài lịch
sử của đất nớc.Bớc ngoặt sự hình thành và phát triển của đo lờng Việt nam đ-
ợc đánh dấu bằng sự kiện rất đáng ghi nhớ là ngày 20/1/1950, giữa lúc cuộc
kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta đang trong giai đoạn gay go,ác
liệt,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đích thân ký sắc lệnh số 8/SL quy định hệ
thống đo lờng áp dụng ở nớc ta là Hệ mét.Sắc lệnh 8/SL đã nêu lên và giải
quyết đúng đắn (ở phạm vi và trình độ phát triển của xã hội lúc bấy giờ )
nhiều nội dung quan trọng của quản lý nhà nớc về đo lờng nh đơn vị đo lờng
hợp pháp,việc sử dụng và sản xuất dụng cụ đo,việc sử phạt về đo lờng.Có thể
nói sắc lệnh 8/SL đợc Bác Hồ trực tiếp ban hành cách đây 50 năm chính là
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nền tảng,là điểm xuất phát tạo nên sự trởng thành của đo lờng và quản lý đo
lờng ở nớc ta nh ngày nay.
Sau năm 1954,trong điều kiện hoà bình xây dựng XHCN ở miền
Bắc,Nhà nớc ta có điều kiện dể nghiên cứu ban hành những văn bản pháp luật
đầy đủ và sâu rộng hơn về đo lờng. Ngày 26/12/1964 Thủ tớng Phạm Văn
Đồng đã ký Nghị định số 186/CP ban hành.Bảng đơn vị đo lờng hợp pháp
của nớc Việt nam dân chủ cộng hoà.Đây là sự kế thừa và nâng lên ở một tầm
cao mới săc lệnh 8/SL.Bảng đơn vị hợp pháp của nớc ta ban hành theo nghị

định trên đã đợc xây dựng hoàn toàn trên cơ sở Hệ đơn vị quốc tế (SI), tiếp
nối sự phát triển tự nhiên từ Hệ mét sang Hệ SI của thế giới.
Đầu những năm 70, nhất là sau khi hiệp định Paris(1972) dợc ký kết,
công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế ở miền Bắc nớc ta và cùng với nó là
phong trào cải tiến quản lý kinh tế, quản lý kỹ thuật đợc triển khai mạnh
mẽ.Trong bối cảnh đó,việc đa các hoạt động đo lờng vào nề nếp thông qua
việc ban hành những văn bản,luật pháp gốc toàn diện và hoàn chỉnh hơn về
quản lý đo lờng trở thànhmột yêu cầu cấp thiết. Ngày 25/9/1974,Hội đồng
chính phủ đã ký đồng thời hai Nghị định 216 và 217/CP ban hành Điều lệ
quản lý đo lờng và Điều lệ quản lý đo lờng trong các xí nghiệp công nghiệp
quốc doanh.Công tác quản lý nhà nớc về đo lờng ở nớc ta từ năm 1974 đến
1990 chủ yếu đợc tiến hành trên cơ sở hai điều lệ này.Vào những năm 70
Thủ tớng chính phủ lại liên tiếp ra hai chỉ thị về cân lớn và về tăng cờng quản
lý đo lờng mà trớc hết là tăng cờng,thúc đẩy việc tổ chức sản xuất,sửa chữa
dụng cụ đo lờng trong nớc.Để đáp ứng những yêu cầu cấp bách về đo lờng
của thời kỳ đổi mới kinh tế nhà nớc ta đã ban hành Pháp lệnh đo lờng năm
1990,từ đó cho đến nay Pháp lệnh đo lờng năm 1990 đã bộc lộ nhữnh mặt
thiếu xót không phù hợp với tình hình mới với yêu cầu hội nhập kinh tế với
các nớc trong khu vực và thế giới ngày càng cấp bách, nên đến năm 1999,
nhà nớc ta đã ban hành Pháp lệnh đo lờng mới phù hợp hơn.
II- những khái niệm cơ bản thờng dùng của đo lờng
trong hệ thống quản lý chất lợng.
1. Đo lờng là gì ?
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Để giải đáp câu hỏi này,ta lần lợt làm sáng tỏ một số khái niệm sau
đây.
1.1. Đại lợng (đo đợc).
Đại lợng đo đợc,hay vắn tắt là đại lợng, là thuộc tính của một hiện t-
ợng,một vật thể hoặc một chất có thể phân biệt đợc về mặt chất lợng và xác

định đợc về mặt số lợng.Có thể xem đại lợng duới hai khía cạnh chất lợng và
số lợng. Về mặt chất lợng,có thể chia đại lợng thành từng loại đại lợng nh độ
dài,khối lợng,thời gian,thể tích,nhiệt độ,áp xuất...Về mặt số lợng mỗi loại đại
lợng này có thể biểu diễn ra dới nhiều hình thức và mức độ riêng biệt khác
nhau.
1.2. Đơn vị.
Đơn vị đo (đơn vị ) là một đại lợng cụ thể đợc chọn theo quy ớc thống
nhất dùng để biểu thị các đại lợng cùng loại với nó về mặt định lợng.Ví dụ ta
có một độ dài cụ thể theo định nghĩa thống nhất của quốc tế đợc lấy làm đơn
vị để đo đaị lợng độ dài mang tên mét.
1.3. Giá trị(của đại lợng).
Giá trị của đại lợng (giá trị) là sự biểu thị đại lợng bằng số và đơn vị t-
ơng ứng.Ví dụ: 15 mét (15m) ; 125 kilôgam (125kg); 25 lít (25l)...Phần số
trong giá trị của đại lợng thờng gọi là trị số.Trong các ví dụ trên là 15; 125;
25...
1.4. Phép đo.
Phép đo là tập hợp các thao tác nhằm mục đích xác định giá trị của địa
lợng.Nh vậy, bản chất của phép đo chính là việc so sánh đại lợng cần đo với
một đại lợng cùng loại đã đợc chọn làm đơn vị.
1.5. Đo lờng là gì ?
Đến đây ta có thể làm rõ một vài khía cạnh xung quanh thuật ngữ đo l-
ờng đang đợc dùng phổ biến trong đời sống,sản xuất,tài liệu khoa học- kỹ
thuật cũng nh trong nhiều văn bản của nhà nớc.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Có thể hiểu đo lờng là phép đo hoặc là lĩnh vực khoa học về phép đo tuỳ
theo ngữ cảnh khi nó đợc dùng nh một danh từ. Có thể hiểu đo lờng là đo,là
một thao tác cụ thể nhằm xác định giá trị của đại lợng khi nó đợc dùng nh
một động từ.Cũng có thể dùng thuật ngữ này nh một tính từ để chỉ một vấn
đề, một nội dung nào đó có liên quan đến việc xác định giá trị của đại lợng,ví

dụ nh hoạt động đo lờng,quản lý đo lờng.
2. Các thuật ngữ chung và cơ bản của đo lờng trong hệ thống quản lý
chất lợng.
2.1. Đơn vị và hệ đơn vị.
Đơn vị bao gồm các đơn vị cơ bản,đơn vị dẫn xuất, đơn vị hợp
pháp.Trong các đơn vị đo có một số đơn vị mà độ lớn đợc chọn độc lập với
những đơn vị khác đó là những đơn vị cơ bản, ví dụ nh mét,kilôgam, giây...
Độ lớn của những đơn vị này thờng đợc chọn vừa phải,phù hợp với yêu cầu
đo lờng thông thờng trong đời sống, sản xuất.Dựa vào những đơn vị cơ bản
đó ngời ta xây dựng các đơn vị dẫn xuất.Nh vậy độ lớn của đơn vị dẫn xuất
phụ thuộc vào độ lớn của đơn vị cơ bản.Tập hợp những đơn vị cơ bản và các
đơn vị dẫn xuất theo một nguyên tắc nhất định lập thành hệ đơn vị.Và để
đảm bảo tính thống nhất của đo lờng, mỗi nớc thờng quy định bằng luật pháp
những đơn vị đo lờng đợc phép sử dụng tại nớc mình và gọi là đơn vị đo lờng
hợp pháp.
2.2. Chuẩn đơn vị đo lờng và sai số của phép đo.
Những trang thiết bị kỹ thuật để thể hiện và truyền đơn vị đợc gọi là
chuẩn đơn vị đo lờng.Về bản chất,chuẩn cũng là phơng tiện đo nhng không
dùng cho các phép đo hàng ngày mà chỉ dùng để thể hiện và truyền kích cỡ
của các đơn vị đến các dơn vị đo có độ chính xác thấp hơn.Hệ thống chuẩn
đơn vị đo lờng là cơ sở kỹ thuật quan trọng nhất để đảm bảo tính thống nhất
và độ chính xác cần thiết của phép đo trong phạm vi doanh nghiệp,quốc gia
và quốc tế.
Sai số của phép đo là hiệu số giữa kết quả đo và giá trị thực của đại l-
ợng. Trong đó giá trị thực của đại lợng là giá trị phản ánh thuộc tính của đối
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
tợng đã cho bằng bằng một phơng pháp lý tởng phù hợp với nó cả về số lợng
và chất lợng.
2.3. Một số thuật ngữ mang tính chuyên môn của đo lờng trong hệ thống

quản lý chất lợng.
Phơng tiện đo là thiết bị đợc dùng độc lập hoặc cùng với các thiết bị
phụ để thực hiện phép đo.Vật đo là thiết bị đợc dùng theo một cách cố định
trong khi sử dụng nó để tái tạo hoặc cung cấp một hoặc nhiều giá trị đã biết
của một đại lợng đã cho.Bộ chuyển đổi đo là thiết bị cung cấp đại lợng ở đầu
ra có mối liên hệ xác định với đại lợng ở đầu vào. Chuỗi đo là dãy các phần
tử của một phơng tiện đo hoặc hệ thống đo tạo thành đờng đi của tín hiệu đo
từ đầu vào đến đầu ra.Hệ thống đo là tập hợp đầy đủ các phơng tiện đo và
thiết bị khác đợc liên kết lại để thực hiện những phép đo nhất định. Phơng
tiện đo hiển thị là phơng tiện đo biểu thị ra số chỉ. Phơng tiện đo tự ghi là
phơng tiện đo có ghi lại số chỉ.Phơng tiện đo tổng là phơng tiện đo xác định
giá trị của đại lợng đo bằng cách cộng các giá trị thành phần của đại lợng đo
nhận đợc đồng thời hoặc kế tiếp nhau từ một nguồn hoặc nhiều nguồn.Phơng
tiện đo tích phân là phơng tiện đo xác định giá trị của đại lợng bằng cách
tích phân một đại lợng đối với đại lợng khác.Phơng tiện đo tơng tự là phơng
tiện đo trong đó tín hiệu ra hoặc hiển thị là một hàm liên tục của đại lợng đo
hoặc tín hiệu vào. Phơng tiện đo hiện số là phơng tiện đo có đầu ra hoặc chỉ
thị hiện số.
Cơ cấu hiển thị là bộ phận của phơng tiện đo để biểu thị ra số chỉ. Cơ
cấu ghi là bộ phận của phơng tiện đo để thực hiện việc ghi số chỉ.Bộ cảm
biến là phần tử của phơng tiện đo hoặc chuỗi đo chịu tác động trực tiếp của
đại lợng đo.Bộ dò là cơ cấu hoặc chất để phát hiện sự có mặt của một hiện t-
ợng mà không cần cung cấp giá trị của đại lợng liên quan. Bộ phận chỉ là
phân tử cố định hoặc di động của cơ cấu mà vị trí của nó so với dấu hiệu của
thang đo cho phép xác định giá trị đợc chỉ. Thang đo là tập hợp các dấu hiệu
đợc sắp xếp thứ tự với cách đánh số nào đó tạo thành bộ phận thuộc cơ cấu
chỉ thị của phơng tiện đo.Phạm vi chỉ là tập hợp các giá trị giới hạn bởi các
số chỉ cực trị. Mặt số là phần cố định hoặc di động của cơ cấu chỉ thị có
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368

mang thang đo hoặc các thang đo.Hiệu chỉnh là thao tác để đa phơng tiện đo
về tình trạng hoạt động phù hợp với việc sử dụng nó.Hiệu chỉnh của ngời sử
dụng là việc hiệu chỉnh chỉ dành cho ngời sử dụng phơng tiện đo.
III. vai trò và sự cần thiết của đo lờng trong các
hệ thống quản lý chất lợng.
1. Vai trò và sự cần thiết của đo lờng trong các hệ thống quản lý chất
lợng ở các doanh nghiệp công nghiệp.
Lịch sử phát triển của đo lờng cho chúng ta thấy đo lờng đi vào cuộc
sống,đi vào khoa học trớc và dễ dàng hơn là đi vào sản xuất.Lý do là vì ở giai
đoạn đầu trong quá trình phát triển của xã hội loài ngời trình độ sản xuất còn
rất thô sơ,kỹ thuật sản xuất thủ công là chính.Ngời sản xuất dựa vào thói
quen và tài năng khéo léo của mình,dựa vào sự ớc lợng bằng mắt, bằng tay
thay cho việc đo lờng chính xác.Bên cạnh đó, tiến hành đo lờng có nghĩa là
phải tiến hành đầu t với sự tốn kém nhất định về vật t,tiền vốn để mua sắm
phơng tiện đo,để thực hiện phép đo.Trong thời kỳ đó chỉ có giai cấp thống trị
mới có khả năng thực hiện những chỉ tiêu thờng là lớn đó mà thôi.Nhng giai
cấp thống trị nói chung lại không phải là ngời trực tiếp sản xuất.Cuộc cách
mạng kỹ thuật lần thứ nhất,đặc biệt là cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật sau
đó và cuộc cách mạng công nghệ hiện đại đang diễn ra đã làm thay đổi hẳn
vai trò của đo lờng trong sản xuất.Từ trình độ thủ công,sản xuất chuyển dần
lên trình độ cơ khí hoá, tự động hoá với sự áp dụng ngày càng rộng rãi kỹ
thuật điện tử và tin học,với những yêu cầu rất cao về tính lắp lẫn,tính hiệp tác
trong sản xuất. Những vấn đề này chỉ có thể giải quyết đợc với một trình độ
và khả năng về đo lờng tơng ứng.
ở giai đoạn hiện nay,đo lờng đã thâm nhập và trở thành yếu tố không
thể thiếu đợc của mọi quá trình công nghệ trong đó, công nghệ hệ thống
quản lý chất lợng là một yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo chất lợng và
hiệu quả cao trong sản xuất. Trong hệ thống quản lý chất lợng nói riêng và
trong sản xuất nói chung, đo lờng hầu nh đã tham dự vào toàn bộ chu trình
hình thành nên một sản phẩm,từ khâu nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thử, đến

việc kiểm tra nguyên vật liệu trớc khi đa vào sản xuất: điều khiển,điều chỉnh
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
quá trình công nghệ; kiểm tra chất lợng ở từng công đoạn cuối cùng, cho đến
cả khâu lắp đặt, đa sản phẩm vào sử dụng và bảo hành sản phẩm.
Việc đo lờng đầu vào, đầu ra và bản thân quy trình là một bộ phận thiết
yếu của hệ thống quản lý chất lợng. Đo lờng theo dõi quản lý chất lợng và có
thể đợc sử dụng để xác định mức độ cải tiến và xuống cấp trong chất lợng.
Đo lờng có thể thực hiện dới hình thức đếm đơn giản để có những dữ liệu
thuộc tính hoặc theo những phơng pháp tinh vi hơn sản sinh ra những dữ liệu
biến thiên xuất hiện trên một thang liên tục nh là chiều cao, dòng điện tốc độ
chiều dài, độ cô đặc và thời gian.
Quy trình hoạt động không có đo lờng là những quy trình mà ngời ta
hiểu biết rất ít về nó. Trái lại, nếu đầu vào và đầu ra có thể đo đợc biểu hiện
bằng con số, thì có thể biết đợc ít nhiều về quy trình và có thể kiểm soát đợc.
Giai đoạn đầu sử dụng đo lờng làm một bộ phận của việc kiểm soát quy trình
là xác định một cách chính xác những hoạt động, vật liệu, trang thiết bị...sẽ
phải đo. Điều này làm cho ai quan tâm đến quy trình có thể liên hệ đến các
giá trị mục tiêu và tiêu điểm đạt đợc sẽ động viên có thêm nhiều cải tiến.
Đứng trên tầm vĩ mô đo lờng là công cụ quan trọng để nhà nớc quản lý
về chất lợng trong các tổ chức, các doanh nghiệp.Còn đối với các hoạt động
và quá trình diễn ra trong tổ chức, doanh nghiệp hầu nh đều cần đến các hoạt
động đo lờng để đánh giá hiệu quả của công việc, cũng nh việc tuân thủ các
quy định trong các hoạt động. Đo lờng giúp cho việc đánh giá đợc chính xác
và thống nhất mọi hoạt động trong tổ chức, doanh nghiệp thông qua việc đảm
bảo các yêu cầu về phơng tiện đo, phơng pháp đo, đơn vị đo và ngời thực
hiện. Điều đó làm cho các kết quả đo có sức thuyết phục cao, thể hiện đợc
đầy đủ các yêu cầu và là cơ sở cho các đánh giá sau này. Đo lờng giúp cho
doanh nghiệp triển khai nghiên cứu áp dụng các tiêu chuẩn đặc biệt là các
tiêu liên quan đến chất lợng, giúp cho doanh nghiệp có thể kiểm tra đăng ký

chất lợng và xử lý các vi phạm về chất lợng cũng nh các tranh chấp về chất l-
ợng, đồng thời đo lờng giúp cho việc nghiên cứu thử nghiệm đánh giá và xác
định chất lợng một cách chính xác, nhanh chóng và đầy đủ.
2. Nội dung quản lý nhà nớc về đo lờng ở Việt Nam hiện nay.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Thực chất quản lý Nhà nớc về đo lờng là quản lý đo lờng ở tầm vĩ mô, là
sự kiểm soát, sự định hớng, sự điều tiết của Nhà nớc đối với các hoạt động đo
lờng nhằm đạt đợc lợi ích chung của toàn xã hội và của toàn bộ nền kinh tế
quốc dân, trong đó chủ thể quản lý Nhà nớc về đo lờng là chính phủ cơ
quan hành chính cao nhất. Quản lý nhà nớc về đo lờng đợc thực hiện trên
nguyên tắc: Đối tợng quản lý Nhà nớc về đo lờng là hoạt động đo lờng ở tất
cả các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế.Quản lý Nhà nớc về đo
lờng quan tâm trớc hết đến hoạt động đo lờng có liên quan đến quyền lợi, sức
khoẻ, sự an toàn của mọi ngời dân đồng thời phân biệt và giải quyết hợp lý
giữa phạm vi quản lý Nhà nớc về đo lờng và tính tự chủ trong hoạt động sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Phải đảm bảo đợc hệ thống hành pháp về
đo lờng giữ vai trò then chốt trong việc kiểm tra thực hiện pháp luật về đo l-
ờng. Quản lý Nhà nớc về đo lờng phải đợc tổ chức và triển khai phù hợp với
các quy định chung mà quốc tế đã thống nhất.
Với những nguyên tắc đó, quản lý Nhà nớc về đo lờng bao gồm một số
nội dung cơ bản sau:
*) Quản lý Nhà nớc về hệ thống chuẩn đơn vị đo lờng và mẫu chuẩn:
Mỗi một đơn vị đo lờng đo lờng đều đợc xác định bởi một hệ thống chuẩn,
trong đó chuẩn quốc gia do chính phủ kí quyết định công nhận, chuẩn cao
nhất do bộ trởng bộ khoa học - công nghệ - môi trờng kí quyết định công
nhận, chuẩn của các cơ quan quản lý Nhà nớc về đo lờng hoặc các cơ sở đợc
uỷ quyền kiểm định Nhà nớc cùng với những chuẩn chính của các ngành, đây
chính là những mắt xích nối liền mối quan hệ giữa chuẩn quốc gia với tất cả
các phơng tiện đo đợc sử dụng. Tất cả các chuẩn này đều phải đợc kiểm định

Nhà nớc.
Quản lý Nhà nớc chứng nhận về mẫu chuẩn của ngành do các cơ quan
quản lý của ngành thực hiện, các mẫu chuẩn phải qua chứng nhận của Nhà n-
ớc bao gồm mẫu sử dụng để khắc vạch phơng tiện đo, mẫu chuẩn liên quan
đến việc xác định lợng hàng hoá trao đổi và giao nhận, mẫu chuẩn liên quan
đến việc bảo đảm an toàn lao động, môi trờng, sức khoẻ, liên quan đến giám
định t pháp và các hoạt động công vụ khác của Nhà nớc.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
*) Hoạt động kiểm định phơng tiện đo: Nhà nớc tiến hành kiểm định
các loại phơng tiện đo dùng làm chuẩn để kiểm định hay đợc dùng làm chuẩn
chính, các phơng tiện đo sử dụng và phục vụ cho mục đích định lợng hàng
hoá trong mua bán trao đổi, các phơng tiện đo liên quan đến việc bảo đảm an
toàn lao động, an toàn về sức khoẻ, vệ sinh môi trờng và các phơng tiện đo
giám định t pháp.
Nhà nớc tiến hành kiểm định theo ba chế độ kiểm định đó là kiểm định
ban đầu, kiểm định định kỳ, kiểm định bất thờng. Các cơ sở, cá nhân sản
xuất, sửa chữa và nhập khẩu phơng tiện đo phải đăng ký kiểm định ban đầu,
các cơ sở hay cá nhân sử dụng phơng tiện đo thì bắt buộc phải đăng ký kiểm
định định kỳ. Những thủ tục đăng ký kiểm định đã đợc quy định thống nhất
do cơ quan quản lý Nhà nớc về đo lờng quy định thống nhất trên toàn quốc.
*) Quản lý hoạt động sửa chữa, xuất nhập khẩu và buôn bán phơng tiện
đo: Các tổ chức, cá nhân thực hiện sản xuất, sửa chữa phơng tiện đo thì phải
đăng ký tại cơ quan quản lý Nhà nớc về đo lờng có thẩm quyền. Hoạt động
xuất nhập khẩu buôn bán phơng tiện đo thì phải đợc sự đồng ý, phê duyệt của
cơ quan quản lý Nhà nớc về đo lờng.
*) Quản lý sử dụng phơng tiện đo, hàng đóng gói sẵn theo định lợng:
Các tổ chức cơ sở chỉ đợc sử dụng các phơng tiện đo đã qua kiểm định và
thực hiện các phơng pháp đo lờng theo quy định của Nhà nớc. Quản lý hàng
đóng gói theo định lợng là cách quản lý gián tiếp các phép đo, các phơng tiện

đo liên quan đến hoạt động thơng mại để bảo vệ lợi ích chính đáng của ngời
mua và ngời bán.
*) Thực hiện thanh tra chuyên ngành về đo lờng gồm có thanh tra định
kỳ và thanh tra bất thờng do các cơ quan Nhà nớc có thẩm quyền thực hiện.
3. Công tác quản lý đo lờng tại doanh nghiệp.
Đối với công tác đo lờng ở doanh nghiệp thì chủ thể quản lý chính là
giám đốc chất lợng, đối tợng quản lý là tất cả các hoạt động đo lờng trong
doanh nghiệp đặc biệt là quá trình điều chỉnh công nghệ, kiểm tra chất lợng
giữa các công đoạn sản xuất và kiểm tra chất lợng sản phẩm trớc khi bán và
kiểm tra chất lợng dịch vụ sau khi bán. Quản lý đo lờng tại doanh nghiệp dựa
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trên các cơ sở có căn cứ nh: Cơ sở khoa học đó là việc áp dụng những thành
tựu đo lờng tại doanh nghiệp, cơ sở kỹ thuật là hệ thống chuẩn đo lờng tại
doanh nghiệp để kiểm tra các chỉ tiêu chất lợng sản phẩm của doanh nghiệp,
cơ sở pháp lý bao gồm toàn bộ các văn bản nội quy, quy định của Nhà nớc.
Nhiệm vụ đặt ra cho quản lý đo lờng tại doanh nghiệp là phải tổng hợp
và phân tích tình hình và yêu cầu về đo lờng tại doanh nghiệp, xây dụng
những chơng trình đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Xây dựng những đề án biện pháp phù hợp để nâng cao chất lợng đo l-
ờng tại doanh nghiệp. Xây dựng, đề nghị ban hành những quy định, định mức
về đo lờng tại doanh nghiệp, tổ chức thực hiện và kiểm tra việc thực hiện
những quy định, định mức này. Tổ chức và quản lý trang bị bảo quản và sử
dụng các phơng tiện đo đồng thời thực hiện kiểm định và hiệu chuẩn, sửa
chữa các phơng tiện đo. Tổ chức thực hiện công tác nghiên cứu, những thử
nghiệm, cải tiến kỹ thuật đo lờng mặt khác đào tạo bồi dỡng cán bộ làm công
tác đo lờng, cán bộ làm thông tin về đo lờng.
4. Mối quan hệ giữa đo lờng và chất lợng với quản lý chất lợng trong
doanh nghiệp.
Trớc hết ta thấy rằng quản lý chất lợng trong các doanh nghiệp là doanh

nghiệp tự vận dụng các tiêu chuẩn có trong các hệ thống quản lý chất lợng
vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Xét ở tầm vĩ mô thì giữa tiêu chuẩn, hoạt
động đo lờng và hoạt động quản lý Nhà nớc về chất lợng có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau, chúng thúc đẩy nhau cùng phát triển và nếu thiếu một trong các
yếu tố đó thì không thể thực hiện đợc quản lý Nhà nớc về chất lợng. Đo lờng
có tác động tích cực đối với tiêu chuẩn hoá, đo lờng là công cụ để tiến hành
nghiên cứu thử nghiệm lựa chọn các yêu cầu, định mức hợp lý đối với các chỉ
tiêu của tiêu chuẩn, nó là công cụ để điều khiển các quá trình sản xuất theo
tiêu chuẩn. Đo lờng là công cụ để tiến hành kiểm tra các chỉ tiêu, thuộc tính
của sản phẩm xem có đạt các yêu cầu quy định trong tiêu chuẩn đã lựa chọn
hay không. Tiêu chuẩn thể hiện rõ những điểm trọng yếu của từng hoạt động
trong công việc, xác định các công việc trên cơ sở các phơng pháp thao tác và
kết quả nhờ đó mà làm cho sản phẩm hay chi tiết đợc sản xuất ra có chất lợng
đồng đều và ổn định. Đánh giá chất lợng bao giờ cũng căn cứ vào các tiêu
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chuẩn, không dựa vào tiêu chuẩn thì không thể khẳng định đợc sản phẩm này
hay sản phẩm kia có chất lợng, trong khi đó đo lờng tạo điều kiện mô tả
chính xác tình trạng của sản phẩm và còn gián tiếp là cơ sở khoa học cho việc
xây dựng những tiêu chuẩn mới sau này. Tiêu chuẩn hoá chỉ có thể phát huy
đợc tác dụng của mình khi có một hệ thống đo lờng chính xác, ngợc lại đo l-
ờng lại sử dụng tiêu chuẩn hoá nh một công cụ để phát triển thông qua việc
quy định các phơng pháp đo và phơng tiện đo thống nhất. Tiêu chuẩn hoá là
biện pháp quan trọng để đo lờng có hiệu quả cao góp phần đảm bảo độ chính
xác cần thiết của các phép đo, phơng tiện đo. 5)Yêu cầu và vị trí của đo l-
ờng trong hệ thống quản lý chất lợng ISO:9000
Nhận thức rõ tầm quan trọng của đo lờng trong sản xuất, trong quản lý
chất lợng nên đo lờng đã trở thành yếu tố không thể thiếu đợc trong bất kỳ
một hệ thống quản lý chất lợng nào trong đó có hệ thống quản lý chất lợng
ISO:9000. Mục đích là đảm bảo sử dụng đúng thiết bị để tra công việc, chứng

tỏ sự phù hợp của sản phẩm, đảm bảo sự phù hợp của hệ thống quản lý chất l-
ợng và thờng xuyên nâng cao tính hiệu lực của hệ thống quản lý chất lợng. Sự
xuất hiện đo lờng trong hệ thống này đợc áp dụng trong ngành công nghiệp
có sử dụng thiết bị kiểm tra và đo lờng để kiểm chứng sản phẩm sản xuất có
đúng các thông số kỹ thuật không.Nếu việc kiểm tra chỉ là thị sát thì chúng ta
không cần thiết bị đo lờng. Tuy nhiên, nếu sử dụng thiết bị đo lờng và thử
nghiệm thì phải kiểm soát, bảo quản và sử dụng chúng hoàn hảo, duy trì độ
chính xác ở mức cần thiết.
Theo hệ thống quản lý chất lợng ISO:9000 thì tổ chức phải xác định
việc theo dõi và đo lờng cần thực hiện và các phơng tiện theo dõi và đo lờng
cần thiết để cung cấp bằng chứng về sự phù hợp của sản phẩm với các yêu
cầu xác định. Tổ chức phải thiết lập các quá trình để đảm bảo rằng việc theo
dõi và đo lờng cần tiến hành và đợc tiến hành một cách nhất quán với các yêu
cầu theo dõi và đo lờng.
Ngoài ra, tổ chức phải đánh giá và lu hồ sơ về giá trị hiệu lực của các
kết quả đo lờng trớc đó khi thiết bị đợc phát hiện không phù hợp với các yêu
cầu. Tổ chức phải tiến hành các hành động thích hợp đối với thiết bị và bất
kỳ sản phẩm nào bị ảnh hởng. Phải duy trì hồ sơ các kết quả hiệu chuẩn và
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
kiểm tra xác nhận. Khi sử dụng phần nềm máy tính để theo dõi và đo lờng
các yêu cầu đã quy định, phải xác nhận khả năng thoả mãn việc áp dụng dự
kiến. Việc này phải đợc tiến hành trớc lần sử dụng đầu tiên và đợc xác nhận
lại khi cần thiết.
Trong phiên bản mới ISO 9000:2000 đã đa ra các yêu cầu cho hệ thống
quản lý chất lợng nhằm tiến tới sự thoả mãn khách hàng thông qua việc đáp
ứng các yêu cầu của họ và của luật định. Cũng nh phiên bản ISO 9000 trớc
đây, phiên bản mới này khuyến khích việc quản lý chất lợng theo phơng pháp
quá trình. Đó chính là việc nhận biết và quản lý có hệ thống các quá trình
hoạt động và sự tơng tác giữa các quá trình họat động này. Vậy đo lờng đợc

hiện diện và đợc quy định trong ISO 9000:2000 nh thế nào ? Có thể nói, cũng
nh trong ISO 9000 cũ đo lờng chiếm một vị trí nổi bật trong ISO 9000:2000.
Tất cả các yêu cầu có liên quan đến đo lờng đã đợc quy định trớc đây đều đ-
ợc giữ lại với sự bổ sung và hệ thống hoá cao hơn. Các yêu cầu về đo lờng
trong ISO 9000:2000 đều cho ta thấy rõ vai trò xuyên suốt của đo lờng trong
tất cả các quá trình hình thành nên một sản phẩm, tạo điều kiện thuận lợi để
ngời sử dụng thấy đợc cụ thể những công việc về đo lờng cần thực hiện để
đáp ứng yêu cầu này. Những yêu cầu này đợc thể hiện trong ISO 9000:2000
nh sau:
+Mục 4. Các yêu cầu của hệ thống chất lợng: phần các yêu cầu chung
quy định tổ chức phải đo lờng, kiểm soát và phân tích các quá trình cần thiết
cho một hệ thống quản lý chất lợng.
+Mục 5. Trách nhiệm của lãnh đạo, phần lập kế hoạch quy định các
mục tiêu chất lợng phải là các mục tiêu đo lờng đợc.
+Mục 6. Quản lý nguồn lực, tổ chức phải xác định cung cấp và duy trì
cơ sở vật chất cần thiết để đạt đợc sự phù hợp của sản phẩm, trong đó có
trang thiết bị, phần cứng và phần mềm.
+Mục 7. Việc thực hiện sản phẩm, phần lập kế hoạch thực hiện các sản
phẩm đợc quy định phải xác định các hoạt động kiểm tra và xác nhận giá trị
và các tiêu chuẩn chấp nhận. Phần các hoạt động sản xuất và dịch vụ theo
quy định thì tổ chức phải sẵn có và sử dụng các thiêts bị đo lờng giám
sát.Đặc biệt phần 7.6 Kiểm soát các thiết bị đo lờng và giám sát đã đa ra yêu
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cầu: Tổ chức phải xác định các phép đo và các thiết bị giám sát và đo lờng
cần thiết để đảm bảo sự phù hợp của sản phẩm theo yêu cầu quy định. Các
thiết bị đo lờng và giám sát phải đợc sử dụng và kiểm soát để đảm bảo rằng
năng lực của phép đo đồng nhất với các yêu cầu của phép đo. Để chắc chắn
thiết bị đo lờng hoạt động có hiệu quả và cho kết quả đáng tin cậy thì thiết bị
đo lờng phải:

- Đợc hiệu chuẩn hoặc kiểm tra xác nhận định kỳ, hoặc trớc khi sử
dụng, dựa trên các chuẩn đo lờng có liên kết với chuẩn đo lờng quốc gia hay
quốc tế, khi không có các chuẩn này thì căn cứ đợc sử dụng để hiệu chuẩn
hoặc xác nhận phải đợc lu hồ sơ.
-Đợc hiệu chỉnh hay hiệu chỉnh lại khi cần thiết.
-Đợc nhận biết để giúp xác định trạng thái hiệu chuẩn.
-Đợc gìn giữ tránh bị hiệu chỉnh làm mất tính đúng đắn của các kết quả
đo
-Đợc bảo vệ để tránh h hỏng hoặc suy giảm chất lợng trong di chuyển,
bảo dỡng và lu giữ.
+Mục 8.Đo lờng, phân tích và cải tiến, phần lập kế hoạch quy định: Tổ
phải xác định, lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động đo lờng và giám sát
cần thiết để đảm bảo sự phù hợp và đạt đợc các kết quả cải tiến...Đồng thời tổ
chức phải giám sát các thông tin về sự thoả mãn hoặc sự không thoả mãn của
khách hàng nh là một phép đo về hoạt động của hệ thống chất lợng. Mặt khác
đo lờng và giám sát các quá trình quy định: Tổ chức phải áp dụng các phơng
pháp thích hợp để đo lờng và giám sát các quá trình sản xuất để đáp ứng các
yêu cầu của khách hàng.Các phơng pháp này chứng tỏ khả năng của mỗi quá
trình nhằm thoả mãn các mục đích đã định. Hơn nữa đo lờng và giám sát sản
phẩm quy định tổ chức phải đo lờng và giám sát các đặc tính của sản phẩm
để xác nhận rằng sản phẩm đã thoả mãn các yêu cầu quy định.
Nh vậy, trong ISO 9000:2000 đo lờng đã hiện diện trực tiếp hoặc gián
tiếp hầu nh ở tất cả các yếu tố tạo thành hệ thốn quản lý chất lợng. Tổ chức
phải tiến hành các phơng pháp thích hợp để đo lờng các quá trình của hệ
thống quản lý chất lợng.Các phơng pháp này phải chứng tỏ khả năng của các
Website: Email : Tel : 0918.775.368