Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm môi trường theo quy định của Bộ Luật Dân sự năm 2005

4
MỤC LỤC



Trang

Trang phụ bìa


Lời cam đoan


Mục lục


Danh mục các từ viết tắt


MỞ ĐẦU
1

Chương 1: KHÁI NIỆM MÔI TRƢỜNG VÀ TRÁCH NHIỆM DO
XÂM PHẠM MÔI TRƢỜNG
6
1.1.
K
6
1.1.1.


6
1.1.2.

9
1.2.
K
11
1.2.1.

11
1.2.2.

25
1.3.
   

34
1.3.1.

th
34
1.3.2.


37

Chương 2: TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ DO XÂM PHẠM MÔI TRƢỜNG
45
2.1.
          


46
2.1.1.

46
2.1.2.

48

5
2.1.3.

56
2.1.4.


57
2.2.1.

59
2.2.2.

60
2.3.
  xâm

63
2.3.1.

63

2.3.2.

66

Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƢỜNG THIỆT
HẠI DO XÂM PHẠM MÔI TRƢỜNG VÀ GIẢI PHÁP
HOÀN THIỆN
70
3.1.
T

70
3.1.1.
           

70
3.1.2.
 

70
3.1.3.

80
3.2.
P         


84
3.2.1.


 

84
3.2.2.

84
3.2.3.
Gii pháp nâng cao hiu qu thi hành pháp lut v bi
thng thit hi do làm ô nhim môi trng
94

6
3.2.3.1.
   
   

99
3.2.3.2.



103
3.2.3.3.

108
3.2.3.4

112

KẾT LUẬN

115

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
117


7





DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


BLDS

BLTTHS

BTTH

BVMT
: 




8
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Ô nhi môi tr là nguyên nhân ch y d  bi  khí h
trái , s gia tng khí th trong quá trình s xu, công nghi  làm
th t ozone, gây nên hi  nhà kính, n bin dâng lên cao gây
ng l  nhiu thành ph, nhiu vùng  b r l có c  th mà
trong  có hai  b là v lúa quan tr nh c n ta  là 
b sông H và  b sông C Long.
M hi ha c s i v con ng t
ngày t gi hin hi rõ hn. Nhiu con sông  b b t, nhiu thành ph
không khí b ô nhi n n r tai hi cho s  con ngi, cho h sinh
thái c t nhiên. Nhiu thành ph ô nhi không khí  v quá s báo
, nhiu con sông  "ch" h, m  ô nhi ngu n r cao,
không m  sinh nào có th s n. Hi nay, cha có t k c th
nào v h qu c  s  v con ngi nhng iu
 rõ ràng nh là s n nhân b các ch b ung th, b phi, b
nhi các ch  hóa h ngày càng gia tng  con ngi.
(BTTH) do  
 


              

      

.

9

2005 
2005 (BLDS),  -BVMT.

Nh vn b quy ph nói trên quy  m s v  b v môi tr
nói chung và trách nhi BTTH do xâm phm nói riêng kh  nh
th m cách   v nh n dung liên quan t thi h v môi tr,
BTTH v môi tr là yu t quan tr cho vi ban hành và áp d trách
nhi này trong tng lai. 


BTTH 
BTTH 


   BTTH           

             

BTTH 
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
V trách nhi dân s do xâm ph môi tr là m v  m
m cho nên tính  thi im hi nay nghiên c v v  này còn cha
nhiu. Nh công trình khoa h nghiên c chuyên sâu v trách nhi dân
s do xâm ph môi tr còn thi v, tuy r  có m s bài báo
mang tính ch thông tin v ni này ni khác môi tr b xâm ph mà
th s cha rút ra   im pháp lý và trách nhi pháp lý c th trong
vi bi th do môi tr xâm ph. Ngoài ra, có m s lu vn t
nghi chuyên ngành lu kinh à m s công

10
trình khoa h khác nghiên cu mang tính ch khái quát v v  môi
tr và hành vi xâm ph môi tr ph k  là công trình c Ti s
Phùng Trung T v tiêu  Bồi thường thiệt hại do xâm phạm môi trường

ng trên t chí Nhà n và pháp lu s 01 nm 2010. Nh v v trách
nhi dân s do xâm ph môi tr tính  thi i hi nay 
nghiên c cha nhiu. Nh th  t quan tr c môi tr và
b v môi tr nh h qu do môi tr xâm ph gây ra nh
thi hi ln cho cu s con ngi  Vi Nam trong th gian qua  minh
ch iu . Vi nghiên c tài  th s mang tính c thi nó v
    h c xã h v m lý lu và th ti. Do v, h viên
ch  tài "Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm môi trường
theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2005"  nghiên c làm lu vn
Th s lu h   nh i h c xã h trong giai o hi nay
và mai sau.
3. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài


"Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm
môi trường theo quy định của Bộ luật dân sự 2005".
4. Mục đích nghiên cứu đề tài

BTTH 
trình bày, 

BTTH 
5. Tính mới của việc nghiên cứu đề tài
- 
l"Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do

11
xâm phạm môi trường theo quy định của Bộ luật dân sự 2005". 
BTTH 





  



          
BTTH 
- BTTH 
 , BTTH 

- Xu


BTTH BTTH do xâm
 
BTTH 
BTTH 
- 
 
       

               
pháp lý.

12
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài p, k và    dung
 l

Chương 1
Chương 2
Chương 3



13
Chương 1
KHÁI NIỆM MÔI TRƢỜNG VÀ TRÁCH NHIỆM
DO XÂM PHẠM MÔI TRƢỜNG

1.1. KHÁI NIỆM MÔI TRƢỜNG
1.1.1. Khái niệm
M c th s dù là cá nhân con ngi hay b k m lo sinh v
nào t t trên trái   trong m tr thái u b bao quanh và chi ph
b môi tr. V môi tr là gì?
Xung quanh khái ni môi  có r nhiu quan im khác
nhau c các nhà khoa h, các t ch nghiên c  trong n và trên th
gi. M quan im u c g di   a ra nh l lu h lý có
s thuy ph  các m  khác nhau.
Quan điểm thứ nhất: Cho r à sinh quyn, sinh thái cn
thi cho s s t nhiên c con ng là ni ch 
nh ngu tài nguyên làm thành i t c lao  s xu và hình
thành các ngu l cn thi cho vi s xu ra c c v ch c loài
ngi, trong s này m s có th tái t , m s khác không th tái t
. Trong quá trình khai thác n m  khai thác nhanh hn m  tái
t thì gây ra tình tr khan hi, suy ki ho kh ho 
Quan điểm thứ hai: Quan im này cho r à t h
các iu ki bên ngoài có  h  s tn t và phát trin c m s
v ho s ki nào . B k m s v, hi t nào c  t t

và phát tri .  v c th s thì 
s là t h nh iu ki bên ngoài có  h  s phát tri
c c th. Tng t nh v  v con ngi thì "môi trường là tổng hợp

14
tất cả các điều kiện vật lý, hóa học, kinh tế, xã hội bao quanh có ảnh hưởng
đến sự sống và phát triển của từng cá nhân của cộng đồng người" [22, tr 10].
     
 

Quan điểm thứ ba






"cái gì" 
y là quan im tng  toàn di v ì   c 
c tính thi gian và không gian c nh  h tr ti tr m và lâu
dài c  v  s con ng. Nhng quan im trên y
cha th hi  m quan h gi các y t c thàn
Quan điểm thứ tư: Cn c trên quan i c ch ngh Mác - Lê nin
v các iu ki s c con ng, s t t và phát trin c loài ngi 
là iu ki  lý, dân s và phng th s xut trong iu ki hi t.
Ba nhân t c có th  xem là các nhân t  nhiên, môi
ã h và . Theo , mùng  ch t
th các y t v ch, t nhiên và nhân t bao quanh con ngi có quan h
m thi  s t t và phát trin c con ng cùng xã h loài ngi.
M dù  mang tính bao quát r r và , bao hàm c môi

tr t nhiên, xã h và ân t, nêu b  vai trò c môi
 v  s xã h loài ngi c nh m quan h gi con
ngi v ói chung.

15
Quan điểm thứ năm: Theo kho 1, iu 3 Lu b v môi tr
 Nhà n ban hành nm 2005 thì "Môi trường bao gồm
các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng
đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật" [29].
Quan im trên nh m y t mang tính b ch c 
bao g các y t bao quanh con ngà m khái ni rt
r bao hàm ba y t là  nhiêân t và môi
ã h.
+ Môi trường tự nhiên: là toàác i ki t nhiên bao quanh
con ngi và các c th s khác, gi chúng có các m quan h h c,
tác  qua l g bó và  h tr ti ho gián ti t i s
c nh s phát trin kinh t - xã h  trong nh iu ki nh .
Theo  nhiên bao g các y t: , n, không khí, h
sinh thái  th v và nh iu ki t nhiên khác có  h t 
s con ngi.
Trong ph vi khuôn kh  tài này, tác gi i sâu nghiên c v
hành vi xâm ph môi tr t nhiên và trách nhi BTTH v   theo
B lu dân s 2005.
+ Môi trường xã hội: là t h t c các y t v xã h có liên
quan và tác  t  s con ngi. Bao g nh nhân t t vic
hình thành nên nhân cách, l s, n s sinh ho c m cá nhân, có
 h và tác  tr ti t vi hình thành nên nhân cách và l s
cá nhân.  là nh lu l, th ch, cam k, quy  các c khác
nhau nh Liên h qu, qu gia, th, huy, c quan, làng xã
  ã h  h ho  c con ng theo m

khuôn kh nh , t nên s m t th thu l cho s phát trin,
làm cho cu s c con ng khác v sinh v khác.

16
+ Môi trường nhân tạo: là toàn b các y t do con ngi t nên,
bao quanh s t à phát trin c mi cá nhân con ngi và nhiu c th
s khác. Môi tr nhân t ác công trình  l, h n, h
th sông ngòi nhân t, nh ti nghi trong cu s nh ô tô, máy bay,
nhà , công s, các khu  th
Tóm l, môi tr là t c nh gì có xung quanh ta, cho ta c s
 s và phát trin. 

 

1.1.2. Đặc điểm môi trƣờng
T nhi th k nay, con ngi  nh th r 
vai trò h s quan tr  b s t t và phát trin c nn kình t và
s s c con ngi. V môi tr có  im nh th nào?
Thứ nhất, mà sinh quyn, sinh thái cn thi cho s s t
nhiên c con ngi, bao g không khí, ngu n, , cây c, r và
sinh v. Nh y t này b t h  mt m  nh  thì h qu
c nó s e da  s s c con ngà không gian s,
là khung ch lao , ngh ngi, vui chi gi trí c con ngi. "Chỉ có
thiên nhiên như người mẹ hiền mới thực sự có khả năng đem lại cho con
người cái thế cân bằng giữa tâm hồn và thể xác mà không có nó thì chẳng có
sức khỏe, chẳng có hạnh phúc và niềm vui" [22 tr.19]. - Bác s G. Bota 
nói nh v.
Thứ hai, mà ni ch , cung c ngu tài nguyên cn
thi cho cu s và ho  s xu c con ng.  t t và phát
trin, con ngi ph d vào ngu tài nguyên có sn trong t nhiên và môi

tr là ni cung c các y t . Tùy theo trình  phát trin c xã h,
s l tài nguyên  con ngi s d ngày càng tng.

17
Tài nguyên  chia thành hai lo:
+ Ngun tài nguyên có kh nng tái t  nh cây r, các loài
 v  trong r, các d nh bi  b th c
t nhiên gây ra có th làm cho loài này hay loài khác b tuy ch). Nhng
  khai thác và s d l hn t  tái t, phc h thì dn d s
d t b c ki, không còn n.
+ Ngun tài nguyên không th tái t  nh qu s, du m,
kim cng, than ó s trong lòng , trong quá trình s d ngu
tim nng này s dn d b c ki và ti t không còn n.
Ví d: hi t khai thác than tràn lan  Qung Ninh trong m th
gian dài.
Thứ ba, mà ni ch  ch ph th c quá trình sinh
ho trong cu s c con ngi và c quá trình s xu. Trong quá trình
sinh s và phát tri xã h, con ngi m m khai thác các ngu tài
nguyên  sinh ho và s xu các lo hàng hóa khác nhau nhng l th
vào môi tr các ch th trong quá trình sinh ho và s xu.
Các ch th có nhi ngu khác nhau : các ch th công
nghi  th ra t các xí nghi, nhà máy nh các lo ch b khí; các
lo ph li g kim lo,  g, ch do, cao su,   tinh; các lo n
th trong  có hòa tan các ch h c, hóa ch, kim lo và d mác
ch th trong nông nghi nh phân hóa hc, thu tr sâu, di c, thuc
kích thích sinh tr tn t trong , nân, n tiu c  v
nuôi; các ch thi sinh ho bao g n th, rác thi sinh ho, các lo
khí b c lò b; các khí b c phng ti giao thông v t nh xe
máy, ô tô, máy bay, tàu t.
Thứ tư, m  à ni gi nh các tác  có h c thiên

nhiên t con ngi và sinh v trên trái .

18
Thứ năm, m
n thân nó là ni cung c s ghi chép và lu tr lh
s  ch, l s ti hóa c v ch và sinh v, l s xu hi và phát
trin vn hóa c loài ngi.
 
tính ch báo  s các nguy him  v con ngi và sinh vt s trên
trái  nh các ph  sinh lý c c th s tr khi x ra các tai bi
thiên nhiên và hi t thiên nhiên  nh bão,  
à ni lu tr và cung c cho con ngi s a d các
ngu gien, các loài  th v, các h sinh thái t nhiên và nhân t, các
v  và c quan có giá tr th m, tôn giáo và vn hóa khác.
1.2. KHÁI NIỆM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ DO XÂM PHẠM MÔI TRƢỜNG
1.2.1. Khái niệm trách nhiệm dân sự do xâm phạm môi trƣờng
ó vai trò h s quan tr  b s t t và phát
trin s s c con ngi, nn kình t c mi qu gia và c nhân lo, b
vì nó không ch cung cp ngun tài nguyên u vào cho s xu, ti nghi
sinh ho cho con ngi mà còn là ni ch và h th ph th sn xu và
sinh ho do con ngi thi ra. Hi nay, nhiu lo tài nguyên môi tr
nh: , n, không khí, r b ô nhi tr tr, suy ki  m
báo  gây tác  x i v  s và xã hính là h  t
hành vi thi suy ngh c con ng  gây h   
 là gì?
Hi nay, th gi quan ni có hai lo :
Một là lo ô nhi do th thãi c ci t các n có thu nh cao
ho t l giàu có trong các n có thu nh trung bình hoc thp. Lo ô
nhi này th hi  vi s d quá nhiu nguyên li và nng l vào

19
s xu, s tiêu xài quá m trong  s gây lãng phí to l v m

 này 
               



+ 
+ 
+ 
+ 




 

+ 
+ 
+ 
 


, 
    
         ,    

20
            

 
, 


không khí. , 
ô
 
  ,            




             
g
              




Hai là 
, nên

nguyên thiên nhiên 
gây ra.
 

 

21
Liên bang Nga, 


          ,    


 
 








mùi hôi
, 
   

i do  

 -  
              
              


t




22
             
 

             




 
  gây ra
              
BVMT 
Thứ nhất, thiệt hại đối với môi trường tự nhiên

môi 
+ 
+ 

và 
+ 
               
một là, 

hai là, 

 ba là, 


23

Thứ hai, 

tính h 


 
 m
 




        

- 




chVí dụ, 


 gây nên.



 

      

24
( ia T)

  
-  .
/2011

"" 

n 

            



    


 

kh
BVMT 2005,  "Ô nhiễm môi
trường là sự biến đổi các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu
chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật" [29].
 

 hóa             
Hay nói cách khác
  

25



a. Ô nhiễm môi trường không khí
Theo TCVN 5966 - 
"sự có mặt của các chất trong khí quyển, sinh ra từ hoạt động của con người
hoặc từ các quá trình tự nhiên và nếu nồng độ đủ lớn, thời gian đủ lâu
chúng sẽ ảnh hưởng đến sự thoải mái, dễ chịu, sức khỏe hoặc lợi ích của
con người hoặc môi trường" [7].  

                

  
CH3 + NCO3
   
 

Một là bụi:  

             

    Bụi nặng        
Bụi lơ lửng 
Bụi nhẹ lơ lửng 
sulfatcacbon
 
  


26
Hai là khí hơi: Là 
oxyt 2, H2O, CO,
clo, brom, iotflo.
Ba là mù



"", n 

Bốn là khói: Khói 


b. Ô nhiễm tiếng ồn



Chúng ta 
          



c. :


trên trái h

      


27


 

 

 
          

             

* Đặc điểm các nguồn gây ô nhiễm môi trường nước:
Một là nước thải từ khu dân cư
 
 
 

- , màu,
- 
 sinh khác.
- 


-  
              

-  

28

Hai là nước thải công nghiệp

Ba là nước chảy tràn mặt đất       



Bốn là nước sông hồ bị ô nhiễm do các yếu tố tự nhiên
               


Năm là nguồn ô nhiễm nước từ các hoạt động nông nghiệp: 




 
3
         

 
         



th
phospho 
  
              aldrin,
endosunphat       phenoxyaxetic    
hexaclobenzen, phentacclophenol 