Giáo án các nguyên lý của nhiệt động lực học vật lý 10

BÀI SOẠN GIÁO ÁN VẬT LÝ 10
1
BÀI 33: CÁC NGUYÊN LÝ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Hiểu và phát biểu được nguyên lí I nhiệt động lực học.
- Hiểu được ý nghĩa các đại lượng trong công thức nguyên lí I nhiệt động lực học.
- Nắm đựơc các quy ước về dấu và bản chất vật lý các quá trình làm thay đổi nội năng của
vật.
- Vận dụng được nguyên lí I vào quá trình đẳng tích của một lượng khí nhất định.
2. Kỹ năng
- Có thể dựa vào nguyên lí I nhiệt động lực học để nói lên ý nghĩa các quá trình trong thực
tế đời sống.
- Vận dụng được nguyên lí I nhiệt động lực học để giải quyết các bài tập liên quan.
3. Thái độ
- Có tinh thần thái độ nghiêm túc trong các giờ học.
- Có tình yêu đối với Vật lí và sự biết ơn công lao của các nhà Vật lí.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Hình vẽ 33.1 SGK về quy ước dấu các đại lượng trong nguyên lí I.
2. Học sinh
- Học bài cũ được giao (bài 32)
- ôn lại các kiến thức về công, nhiệt lượng.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (5 phút)
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân suy nghĩ trả lời. Một em trả lời cho thầy biết định nghĩa nội năng?
Các cách làm biến đổi nội năng của vật.
Hoạt động 2: Đặt vấn đề bài học(2 phút)
Hoạt động học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân suy nghĩ trả lời. - Một em đứng tại chỗ cho thầy biết nội dung

định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng các
BÀI SOẠN GIÁO ÁN VẬT LÝ 10
2
- Cá nhân ghi nhận vấn đề.
em đã học?
- Với 3 khái niệm cơ bản là nội năng, công, nhiệt
lượng. Các nhà vật lí đã nghiên cứu rất nhiều hiện
tượng, sự vật vật lí và đã thu được những thành
tựu to lớn, có ích cho đời sống. Một trong những
thành tựu đó là tìm ra các nguyên lí của nhiệt
động lực học.
Hoạt động 3: Tìm hiểu nguyên lí I nhiệt động lực học (NĐLH) (15 phút)
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Biến thành nội năng.
- Biến thành nội năng.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời: có thay đổi
- Bằng tổng công và nhiệt lượng.
- Cá nhân phát biểu nguyên lí.
- Một em đứng tại chỗ trả lời cho thầy biết có
mấy cách làm biến đổi nội năng của vật?
- Khi thực hiện công làm biến đổi nội năng của
vật thì phần công ta thực hiện đã biến thành gì?
- Khi truyền nhiệt thì phần nhiệt lượng ta truyền
cho vật đã chuyển thành gì?
- Như vậy công và nhiệt đều làm thay đổi nội
năng của vật.
- Vậy nếu ta đồng thời thực hiện công và truyền
nhiệt thì nội năng của vật có thay đổi không?
- Độ biến thiên nội năng lúc này sẽ được tính như

thế nào?
- Đó cũng là một trong những phát biểu của
nguyên lí I NĐLH. Một em đứng dậy phát biểu
nguyên lí cho thầy?
Hoạt động 4: Tìm hiểu về quy ước dấu (10 phút)
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân ghi nhận vấn đề. - Trong thực tế không chỉ có vật nhận nhiệt mà
nó còn có thể truyền nhiệt. Hay một lượng khí
trong xi lanh, nếu nó giãn nở, đẩy pít tông lên
thì nó đã thực hiện công chứ không phải nhận
công. Như vậy dấu của các đại lượng trong
BÀI SOẠN GIÁO ÁN VẬT LÝ 10
3
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân ghi nhận.
- Cá nhân ghi nhận.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
nguyên lí I có sự khác biệt nhau đối với từng
quá trình hay không? chúng ta sẽ tìm hiểu quy
ước về dấu.
- Bây giờ các em nhìn vào hình 33.1 cho thầy
biết các quy ước về dấu của A và Q?
-Các em chú ý : Nếu vật nhận, (Công, nhiệt )
thì dấu của đại lượng là (+), còn vật truyền
nhiệt (toả nhiệt ), thực hiện công (sinh công)
thì dấu của A và Q là (-)
- Các đại lượng trong công thức các em vừa
ghi trên là các đại lượng đại số. Dấu phụ thuộc

vào các quá trình theo quy ước các em vừa
phát biểu.
- Các em suy nghĩ và làm câu C1, C2 cho
thầy?
HD: Hãy dựa vào quy ước dấu các em vừa
được học.
-Nếu nội năng tăng thì
U
như thế nào? Lớn
hơn hay bé hơn 0?
- Câu C2: Hãy dựa vào quy ước dấu để làm.
Hoạt động 5: Vận dụng nguyên lí I NĐLH vào quá trình đẳng tích (10 phút)
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Lên píttông và thành bình.
- Không
- Một em phát biểu lại cho thầy thế nào là quá
trình đẳng tích?
- Một em biểu diễn đường đẳng tích trong hệ
toạ độ pOV cho thầy
- Như vậy với một lượng khí ta xét trong xi
lanh. Khi thực hiện quá trình đẳng tích, thì
lượng khí có tác dụng lực lên những yếu tố
nào?
- Vì là quá trình đẳng tích nên pít tông có dịch
BÀI SOẠN GIÁO ÁN VẬT LÝ 10
4
- Không
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.

- Cá nhân ghi nhận.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân suy nghĩ trả lời.
- Cá nhân ghi nhận, suy nghĩ làm bài.
chuyển không?
- Vậy lượng khí có thực hiện công hay không?
- Như vậy lượng khí không thực hiện công, nó
chỉ nhận nhiệt hoặc toả nhiệt mà thôi! Một em
viết lại nguyên lí I NĐLH cho thầy?
- Bản chất quá trình đẳng tích là quá trình
truyền nhiệt mà thôi.
- Tương tự với quá trình đẳng nhiệt. Vì nhiệt
độ không đổi nên chỉ có thực hiện công mà
thôi. Một em có thể viết lại nguyên lí I cho quá
trình đẳng nhiệt?
- Các em suy nghĩ và làm ví dụ trang 176 cho
thầy?
HD: Lượng khí đẩy pittông đi nghĩa là nó đã
thực hiện một công. Hãy tính công đó.
- Khí nhận nhiệt nên các em phải chú ý vào
dấu của các đại lượng.
Hoạt động 6: Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà (3 phút).
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân ghi nhận vấn đề.
- Cá nhân nhận nhiệm vụ.
- Bài học hôm nay yêu cầu các em nắm vững
được nguyên lí I NĐLH, hiểu được các quy
ước về dấu. Từ đó có thể vận dụng mà làm các
bài tập liên quan.
- Về nhà các em làm các bài tập SGK và chuẩn

bị cho tiết học tiếp theo.
IV. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………