đặc điểm các hoạt động điều tra tội phạm trật tự quản lý kinh tế

Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
PHẦN MỞ ĐẦU
Phương pháp điều tra hình sự là hệ thống những luận điểm lý luận khoa học
và những điều chỉ dẫn về tổ chức và tiến hành hoạt động điều tra tội phạm được
xây dựng trên cơ sở những luận điểm khoa học điều tra hình sự và thực tiễn hoạt
động phòng ngừa và điều tra tội phạïm. Phương pháp điều tra là một bộ phận của
khoa học điều tra hình sự có nhiệm vụ tổng hợp, nghiên cứu những kinh nghiêm
của thực tiễn hoạt động điều tra và phòng ngừa tội phạm; xác đònh những quy luật
về tổ chức và tiến hành các hoạt động điều tra; xây dựng những điều chỉ dẫn về
phương pháp điều tra và phòng ngừa tội phạm. Qua tổng kết thực tiễn phương
pháp điều tra hình sự được làm cơ sở để xây dựng và không ngừng hoàn thiện
những luận điểm lý luận chung để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, xây dựng
phương pháp điều tra tội phạm cụ thể và đưa ra những điều chỉ dẫn có tính ứng
dụng đối với điều tra viên về phương pháp điều tra nhóm tội phạm và phòng ngừa
nhóm tội phạm đó để làm rõ vụ án, xử lý theo quy đònh của pháp luật và triệt tiêu
nguyên nhân điều kiện phát sinh tội phạm.
Nội dung cơ bản của phương pháp điều tra hình sự bao gồm những yếu tố cơ
bản về đặc điểm hoạt động điều tra các loạïi tội phạm như: đặc điểm hình sự tội
phạm mà phương pháp điều tra tội phạm đề cập đến; đặc điểm của lập kế hoạch
điều tra; đặc điểm của phương pháp điều tra tội phạm cụ thể; đăc điểm chiến thuật
tiến hành những biện pháp điều tra tiếp theo; đặc điểm của những biện pháp
phòng ngừa tội phạm phổ biến dựa trên kết quả điều tra vụ án và khuynh hướng
phát triển của phương pháp điều tra hình sự. Các nội dung trên giúp cho điều tra
viên và các trinh sát nắm vững các phương pháp tiến hành điều tra các loại tội
phạm và vận dụng chiến thuật điều tra một cách linh hoạt để đạt hiệu quả cao
nhất trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống các laọi tội phạm trong tình hình
mới, đồng thời xây dựng cho mình một sự nhận thức đầy đủ sâu sắc đối với nhiệm
vụ đấu tranh phòng chống tội phạm và xây dựng cho mình một hệ thống lý luận
đầy đủ phục vụ yêu cầu nhiệm vụ mà Đảng, nhà nước đặt ra trong tình hình hiện
nay.
Đất nước ta hiện nay đang trong giai đoạn đổi mới phát triển nền kinh tế

nhiều thành phần theo đònh hướng XHCN, sau khi gia nhập WTO nhiều thời cơ
thuận lợi và thử thách đang đặt ra. Trong đó, một trongnhững nguy cơ kìm hãm sự
phát triển kinh tế đất nước rất nghiêm trọng là sự phát triển, gia tăng của các loại
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
1
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế trong tình hình hiện nay ở mức báo
động, cần phải kòp thời ngăn chặn, xử lý hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả thiệt
hại do tội phạm gây ra. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác đấu tranh
phòng chống tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế trong giai đoạn hiện nay,
được tiếp thu kiến thức về môn học Phương pháp điều tra hình sự do PGS. TS
Nguyễn Huy Thuật – Phó giám đốc Học viện CSND trình bày và hướng dẫn, Tôi
làm đề tài tiểu luận là “Đặc điểm của hoạt động điều tra các tội phạm xâm phạm
trật tự quản lý kinh tế – những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn và đề xuất”
để mong góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống
tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của lực lượng CSĐT TP kinh tế trong
giai đoạn hiện nay. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của Thầy và bạn đọc để
hoàn thiện đề tài tiểu luận này.
Xin chân thành cảm ơn!
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
2
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I:
NHẬN DIỆN TỘI PHẠM VỀ TRẬT TỰ QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ ĐẶC
ĐIỂM HÌNH SỰ CÁC TỘI PHẠM VỀ TRẬT TỰ QUẢN LÝ KINH TẾ
I/ Nhận diện các tội phạm về trật tự quản lý kinh tế :
1.Khái niệm:

Tại Bộ luật hình sự năm 1999 được Quốc hội nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ
Nghóa Việt Nam thông qua ngày 21/12/1999 và có hiệu lực từ ngày 01/7/2000 bao
gồm 24 chương 344 điều.Trong đó chương XVI quy đònh các tội phạm xâm phạm
trật tự quản lý kinh tế. Như vậy, các tội phạm cụ thể được quy đònh tại các điều
luật trong chương XVI nói trên chính là các tội phạm xâm phạm trật tự quản lý
kinh tế thuộc chức năng điều tra của lực lượng CSĐT TP về trật tự quản lý kinh tế
và chức vụ.
Theo quyết đònh của Bộ trưởng Bộ Công An quy đònh chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và tổ chức của Cục CSĐT TP về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ số
189/2005/QĐ-BCA(X13) ngày 02/3/2005, tại mục 3 diều 2 quy đònh:
“Tiến hành điều tra những vụ án về những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng,
phức tạp về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ có liên quan đến nhiều đòa phương
hoặc với người nước ngoài thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan CSĐT cấp tỉnh
quy đònh tại chương XVI, XVII, XXI các điều 139, 140, 141, 142, 145 chương XIV
(Trong trường hợp đối tượng lợi dụng tư cách pháp nhân của cơ quan, tổ chức,
doanh nghiệp, lợi dụng việc ký kết hợp đồng kinh tế để phạm tội) và các điều 224,
225, 226, 251 chương XX của BLHS nhưng xét thấy cần trực tiếp điều tra, tiếp
nhận điều tra những vụ án tố tụng do các đơn vò được giao nhiệm vụ tiến hành một
số hoạt động điều tra chuyển giao theo quy đònh của pháp luật và của Bộ trưởng”.
2. Những dấu hiệu pháp lý của các tội phạm về trật tự quản lý kinh tế:
2.1 Khách thể của tội phạm:
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
3
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
Khách thể của tội phạm trong nhóm này xâm phạm trật tự quản lý kinh tế
của nhà nước, đang được thể hiện trên nhiều lónh vực khác nhau như sản xuất, kinh
doanh, lưu thông, quảnlý tài chính, tiền tệ, tài nguyên, bảo vệ rừng và lâm sản…
Ngoài ra trật tự quản lý kinh tế còn được thể hiện ở các quy đònh, nguyên
tắc chính sách, chế độ của các lónh vực kinh tế khác nhau. Xâm phạm đến trật tự

kinh tế gây ảnh hưởng đến sự ổn đònh và phát triển kinh tế đất nước.
2.2 Mặt khách quan của tội phạm:
Hầu hết các tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế có cấu thành vật
chất, tức là các tội được coi là hoàn thành kể từ khi thực hiện một hành vi quy đònh
trong điều luật với một số lượng, giá trò vật chất cụ thể.
Tuy nhiên, cũng có những tội cấu thành hình thức, tức là tội này không cần
có hậu quả xảy ra thì tội phạm đã được coi là hoàn thành. Một số tội có quy đònh
là đã bò xử lý kỷ luật, bò xử phạt hành chính, đã bò kết án về tội quy đònh trong
nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế chưa được xoá án tính mà còn vi
phạm. Một trong những dâu hiệu nêu trên là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội
phạm.
Hầu hết các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế được biểu hiện bằng
những hành động cụ thể, thể hiện bằng các thủ đoạn khác nhau khi thực hiện tội
phạm.
Công cụ, phương tiện, thời gian, đòa điểm… thực hiện tội phạm không phải
là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm về trật tự quản lý kinh tế, trừ trường
hợp luật đònh.
Về hậu quả tác hại do tội phạm gây ra có các tình tiết đònh khung như: Hậu
quả nghiêm trọng, hậu quả rất nghiêm trọng, hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Hậu
quả tác hại do tội phạm gây ra về vật chất được quy đònh tại thông tư liên tòch số
01/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA ngày 02/01/1998 cuả Toà án nhân dân
tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ công an. Nếu thiệt hại vừa về kinh tế
vừa về các mặt khác thì cần xem xét đánh giá toàn diện hậu quả do tội phạm gây
nên trên tất cả các mặt.
2.3 Mặt chủ quan của tội phạm:
Các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế được thực hiện với lỗi cố ý, động
cơ mục đích của tội phạm mang tính vụ lợi. Tuy nhiên, động cơ, mục đích tội phạm
không phải là dâu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm, trừ trường hợp điều luật
quy đònh cụ thể.
2.4 Chủ thể của tội phạm:

. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
4
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
Đa số các tội, chủ thể là bất kể người nào có đủ năng lực trách nhiệm hình
sự và đạt độ tuổi quy đònh. Tuy nhiên, một số tội cũng được quy đònh chủ thể đặc
biệt, người có chức vụ, quyền hạn.
II/ Đặc điểm hình sự các tội phạm về trật tự quản lý kinh tế:
1. Đặc điểm đối tượng phạm tội:
Đối tượng phạm tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế có một số đặc điểm
nổi bật sau đây:
- Các đối tượng phạm tội trong nhóm này hết sức đa dạng về thành phần, độ
tuổi, nghề nghiệp, trình độ văn hoá và thuộc mọi thành phần kinh tế, trong đó có
cả những đối tượng trong cơ quan nhà nước, tổ chức chính trò, xã hội, doanh
nghiệp. Các đối tượng này có những hiểu biết nhất đònh về các hoạt động sản
xuất, kinh doanh, lưu thông hàng hoá trên thò trường.
- Các hành vi hoạt động phạm tội thuộc nhóm này rất phức tạp. Có những
trường hợp hoạt động trắng trợn, có tổ chức chặt chẽ, nhiều trường hợp chúng tạo
ra nhiều vỏ bọc kín đáo và cắc chắn. Nhiều trường hợp các đối tượng phạm tội còn
lợi dụng các kẻ hở trong việc kiểm soát các hoạt động kinh tế để che dấu hành vi
phạm tội hoặc có hành vi câu kết, lôi kéo, mua chuộc với người có chức vụ quyền
hạn tham gia thực hiện tội phạm hoặc che giấu tội phạm.
2. Đặc điểm về thủ đoạn hoạt động phạm tội:
Thủ đoạn hoạt động cuả các đối tượng phạm tội về trật tự quản lý kinh tế
cũng rất đa dạng, phức tạp, được biểu hiện qua những thủ đoạn phổ biến sau đây:
- Lợi dụng sơ hở trong quản lý, sản xuất, lưu thông hàng hoá, cung ứng dòch
vụ trong quản lý hoạt động xuất nhập khẩu, quản lý thò trường, chính sách thuế để
buôn lậu, buôn bán hàng giả, hàng cấm, kinh doanh trái phép, trốn thuế…
- Lợi dụng sự phức tạp của các hoạt động kinh doanh hàng hoá, cung ứng
dòch vụ, sự mất cân đối cung-cầu hàng hoá trên thò trường…và những sơ hở, thiếu

sót trong công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan chức
năng để thực hiện hành vi phạm tội.
- Lợi dụng danh nghóa các đơn vò kinh tế, các tổ chức xã hội, các doanh
nghiệp như: kho bãi, phương tiện…để vận chuyển, cất giấu hàng lậu, hàng cấm…
- Sử dụng các danh nghóa để thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh,
lưu thông hàng hoá như thực hiện các dòch vụ thương mại, dòch vụ giao nhận hàng,
dòch vụ đại lý, bán hàng…để che dấu các hành vi phạm tội gây khó khăn cho hoạt
động phát hiện, điều tra tội phạm.
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
5
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
- Mua chuộc cán bộ, nhân viên cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, những
người có chức vụ quyền hạn để hình thành đường dây, ổ nhóm phạm tội.
- Câu kết với những đối tượng hình sự để cản trở việc kiểm tra, kiểm soát.
Nhiều trường hợp các đối tượng còn chủ động chống trả khi bò kiểm tra, phát hiện
hành vi phạm tội của chúng.
3. Tuyến, đòa bàn trọng điểm hoạt động của các đối tượng phạm tội xâm
phạm trật tự quản lý kinh tế:
Việc xác đònh tuyến, đòa bàn trọng điểm mà các đối tượng phạm tội xâm
phạm trật tự quản lý kinh tế hoạt động, nhằm giúp cho lực lượng chức năng chú ý
tập trung lực lượng, phương tiện để đấu tranh chống tội phạm về trật tự quản lý
kinh tế có hiệu quả. Thông thường có thể xác đònh tuyến đòa bàn trọng điểm của
các tộ phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế gồm:
* Về tuyến trọng điểm:
Tuyến trọng điểm có thể được xác đònh:
- Tuyến trọng điểm phòng, chống buôn lậu, buôn bán hàng cấm, trốn thuế,
buôn bán hàng giả, vận chuyển, buôn bán lâm sản, động vật hoang dã quý hiếm…
- Tuyến hoạt động xuyên biên giới, tuyến hoạt động liên tỉnh, tuyến hoạt
động đường biển, tuyến đường sắt, tuyến hàng không…

* Về đòa bàn trọng điểm gồm:
- Đòa bàn trọng điểm là nơi các cơ quan nhà nước, đơn vò kinh tế, doanh
nghiệp…nơi tập trung nhiều tài sản, tập trung các hoạt động quản lý nhà nước cần
bảo vệ.
- Đòa bàn trọng điểm là các đơn vò kinh tế thuộc khối kinh tế tư nhân, có
những điều kiện mà bọn tội phạm lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội của
mình.
- Đòa bàn kinh tế ngoài xã hội là các khu vực diễn ra các hoạt kinh doanh
dưới dạng không thành lập các doanh nghiệp kinh doanh nhỏ, có điều kiện để các
đối tượng thực hiện tội phạm.
4. Ngành hàng, mặt hàng trọng điểm của các tội phạm xâm phạm trật tự
quản lý kinh tế:
* Về ngành hàng được xác đònh khi đảm bảo một số điều kiện sau:
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
6
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
- Ngành hàng có tính chiến lược, đóng góp quan trọng cho sự phát triển của
nền kinh tế quốc dân, cung cấp các sản phẩm thiết yếu cho đời sống xã hội. hành
vi phạm tội trong ngành hàng này có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc dân.
- Những ngành hàng chứa đựng luồng hàng hoá, tài sản có giá trò lớn với
yêu cầu đặt ra phải được bảo vệ nghiêm ngặt.
- Trong các quan hệ kinh tế ngành hàng đó tồn tại nhiều yếu tố phức tạp,
Những sơ hở thiếu sót trong công tác quản lý mà các đối tượng phạm tội lợi dụng
để thực hiện hành vi phạm tội.
- Trường hợp đã xác đònh được mặt hàng trọng điểm cần bảo vệ thì ngành
hàng sản xuất ra mặt hàng trọng điểm đó cũng được xác đònh là ngành hàng trọng
điểm.
* Mặt hàng trọng điểm của các tội phạm về trật tự quản lý kinh tế:
Mặt hàng trọng điểm là đối tượng tác động trực tiếp của các tội phạm xâm

phạm trật tự quản lý kinh tế, vì vậy việc nghiên cứu, xác đònh mặt hàng trọng
điểm giúp xác đònh được từng loại tội phạm cụ thể để tiến hành điều tra hoạt động
cụ thể làm rõ vụ án. Cụ thể như: các mặt hàng cần được bảo về nghiêm ngặt,
chống hành vi phạm tội; mặt hàng lậu, hàng giả; mặt hàng cấm sản xuất kinh
doanh buôn bán, cấm nhập khẩu; các mặt hàng kinh doanh có điều kiện…
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
7
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
CHƯƠNG II:
ĐẶC ĐIỂM CỦA HOẠT ĐỘNG ĐIỀU TRA CÁC TỘI PHẠM XÂM PHẠM
TRẬT TỰ QUẢN LÝ KINH TẾ
I/ Những vấn đề cần chứng minh trong điều tra các tội phạm về trật tự
quản lý kinh tế:
Nội dung và phạm vi xác đònh những vấn đề cần phải chứng minh trong
điều tra các tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế căn cứ vào các điều từ 153
đến 181 BLHS, và điều 63 BLTTHS quy đònh những vấn đề cần phải chứng minh
trong quá trình điều tra vụ án hình sự:
Như vậy, trong quá trình điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế, cơ
quan điều tra cần chứng minh làm rõ những vấn đề sau đây:
- Về thủ đoạn gây án và che dấu tội phạm:
+ Xác đònh có tội phạm xảy ra hay không? Xảy ra ở ngành hàng, mặt hàng
nào? Cơ quan, đơn vò, doanh nghiệp nào?...
+ Những thủ đoạn thực hiện hành vi phạm tội.
+ Đòa điểm, thời gian xảy ra hành vi phạm tội.
+ Những tình tiết khác có liên quan đến hành vi phạm tội.
- Về đặc điểm nhân thân của bò can:
+ Phải làm rõ những ai đã thực hiện hành vi phạm tội, vai trò, vò trí của
người phạm tội khi thực hiện tội phạm.
+ Chức vụ, nhiệm vụ, quyền hạn, nhiệm vụ của từng bò can, động cơ mục

đích phạm tội, mức độ tội lỗi của từng đối tượng. Ý thức chủ quan của từng bò can
đối với hành vi phạm tội và hậu qủa tác hại do tội phạm gây ra.
+ Trình dộ học vấn, khả năng chuyên môn của bò can, những đặc điểm nhân
thân khác của bò can có ý nghóa với hoạt động điều tra như tiền án, tiền sự, thái độ
chính trò, tư tưởng, vò trí công tác, quá trình cống hiến, các mối quan hệ xã hội của
bò can.
- Làm rõ những công cụ phương tiện mà bò can đã sử dụng để thực hiện
hành vi phạm tội như các loại giấy tờ hoá đơn, chứng từ, các mẫu sản phẩm, nhãn
mác hàng hoá, tiền vàng, đôla, séc, và các giấy tờ khác có giá trò kinh tế do hành
vi phạm tội gây ra.
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
8
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
- Những tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, trách
nhiệm công tác, trách nhiệm dân sự đối với bò can.
- Xác đònh mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội và hậu quat tác hại
do hành vi phạm tội gây ra về mặt kinh tế, sản xuất kinh doanh, về chính trò xã
hội, giá trò thiệt hại trực tiếp, thực tế về tài sản.
- Phát hiện hnững nguyên nhân và điều kiện mà bò can lợi dụng để phạm
tội, những sơ hở thiếu sót trong các văn bản pháp luật về kinh tế, trong việc vân
dụng các văn bản đó cũng như công tác thanh tra kiểm tra việc thực hiện các
nguyên tắc, chế độ, chính sách về kinh tế nêu ra các biện pháp phòng ngừa đấu
tranh với những hành vi phạm tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
II/ Tổ chức và tiến hành các hoạt động điều tra các tội phạm về trật tự
quản lý kinh tế:
1. Giai đoạn điều tra ban đầu nhằm xác đònh tội phạm và người thực hiện
hành vi phạm tội:
1.1 Tiếp nhận và xử lý tố giác, tin báo, hồ sơ, tài liệu tội phạm về trật tự
quản lý kinh tế:

Có thể chia nguồn tin phản ánh về tội phạm kinh tế thành hai nhóm chính
như sau:
* Nhóm thứ nhất: những thông tin trinh sát phản ánh về đối tượng hoặc vụ
việc liên quan đến các tội phạm về trật tự quản lý kinh tế. Đó là các tài liệu thu
thập qua sàng lọc đối tượng sưu tra, xác minh hiềm nghi, báo cáo của MLBM của
trinh sát.
* Nhóm thứ hai là nguồn tin công khai qua tin báo, qua thông tin đại chúng,
những tài liệu do các cơ quan khác cung cấp, người phạm tội tự thú, hồ sơ vụ án đã
đươc điều tra khai thác mở rộng…
Những vấn đề cần chú ý khi tiếp nhận tin báo, tố giác tội phạm:
- Mở rộng mạng lưới trinh sát theo tuyến, đòa bàn, ngành hàng trọng điểm.
Bố trí đủ trinh sát, tổ chức MLBM hợp lý, vận động quần chúng để tạo nguồn
thông tin rộng khắp phục vụ cho việc chủ động phòng ngừa, phát hiện tội phạm.
Chủ động trong mỗi tình huống khi có biểu hiện hoạt động của các đối tượng.
- Tổ chức tốt việc trực ban nghiệp vụ để tiếp nhận thông tin liên quan đến
tội phạm và các vấn đề khác liên quan đến tội phạm về trật tự quản lý kinh tế.
- Tổ chức tốt công tác sưu tra, xác minh hiềm nghi các đối tượng kinh tế
theo tuyến, đòa bàn, ngành hàng trọng điểm ở tất cả các cấp CSĐT TP về trật tự
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
9
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
quản lý kinh tế và chức vụ nhằm nắm chắc mọi biểu hiện của đối tượng, chủ động
phát hiện tội phạm.
- Tổ chức mối quan hệ phối hợp với các lực lượng khác có chức năng thanh
tra, kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế để trao đổi thông tin có giá trò phục
vụ cho việc phòng ngừa, điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế, xử lý thông
tin một cách phù hợp và hiệu quả.
* Kiểm tra, xác minh làm rõ và đánh giá độ chính xác của thông tin:
- Cán bộ nhận tin phải ghi chép đầy đủ nội dung tin báo vào sổ theo dõi.

- Cán bộ được phân công xử lý tin phải nhanh chóng sơ bộ xác đònh tính
chất, nội dung nguồn tin, ai cung cấp? Người liên quan đến việc cung cấp tin…
- Sơ bộ xác đònh những vấn đề về đối tượng liên quan đến tội phạm trong
tin báo. VD: đó là ai? Hoạt động thế nào? đâu?...
- Nắm những tình tiết của sự việc liên quan đến sự việc phạm tội trong tin
báo.
* Nội dung cần xác minh:
- Làm rõ về nguồn tin: ai cung cấp, người biết việc, lý do cung cấp…
-Đối tượng nghi vấn phạm tội: có bao nhiêu đối tượng, nhân thân, vai trò
của từng đối tương.
- Đối tượng tác động của hành vi phạm tội là tài sản gì? Mặt hàng nào?
- Đòa bàn, khâu đối tượng đang hoạt động?
- Sơ bộ tìm hiểu thủ đoạn hoạt động của đối tượng để tiến hành những biện
pháp xác minh phù hợp. Đối với những thông tin ban đầu, chưa xác đònh được
người phạm tội thông thường phải kòp thời tiến hành một số hoạt động sau:
+ Nghiên cứu những quy đònh của pháp luật liên quan đến lónh vực mà đối
tượng trong tin báo sử dụng thực hiện tội phạm. Mời cộng tác viên, chuyên gia
hoặc người làm việc trong các lónh vực liên quan để tìm hiểu vấn đề cần thiết.
+ Bí mật gặp người cung cấp tin để tìm hiểu vấn đề.
+ Sử dụng MLBM nắm thông tin liên quan.
+ Tổ chức giám sát, theo dõi đối tượng nghi vấn theo nội dung tin báo.
+ Sử dụng trinh sát xác minh thu thập thông tin.
+ Phân tích những hồ sơ vụ án, những tài liệu do công an phường cung cấp,
hồ sơ sưu tra…phục vụ cho việc đánh giá tin báo.
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
10
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
* Xử lý tố giác, tin báo về tội phạm về trật tự quản lý kinh tế:
- Trong trường hợp kết luận chắc chắn có sự việc phạm tội xảy ra thì cần tổ

chức ngăn chặn hành vi phạm tội hoặc tiếp tục làm rõ thêm vụ việc. Trong trường
hợp cần thiết phải khởi tố vụ án để áp dụng các biện pháp ngăn chặn theo quy
đònh của BLTTHS.
- Trường hợp có tội phạm xảy ra nhưng không thuộc thẩm quyền điều tra
của lực lượng CSKT thì phải chuyển vụ việc cho lực lượng khác xử lý.
- Trường hợp sự việc chưa đến mức xử lý hình sự thì xử lý hành chính theo
thẩm quyền của CSKT hoặc đề nghò cấp có thẩm quyền xử lý hành chính theo quy
đònh của pháp luật.
- Nếu sự việc được kết luận không phải là hành vi vi phạm pháp luật mà là
các tranh chấp kinh tế, dân sự…thì tuỳ thuộc vào tính chất vụ việc mà có hướng
dẫn đến cơ quan có trách nhiệm giải quyết theo đúng quy đònh của pháp luật.
1.2 Lấy lời khai ban đầu:
- Đối tượng lấy lời khai ở đây có thể biết được những hành vi phạm tội, có
thể là người bò hại, hoặc cũng có thể là đối tượng liên quan trực tiếp đến việc thực
hiện hành vi phạm tội nhưng chưa bò khởi tố.
- Để việc lấy lời khai hiệu quả, điều tra viên cầm tìm hiển nghiên cứu
những tài liệu phản ánh dặc điểm nhân thân, đặc điểm tâm lý của từng đối tượng
và các vấn đề liên quan đến hành vi phạm tội của họ.
- Khi lấy lời khai đối tượng liên quan là phát hiện thu thập những tài liệu
phản ánh về diễn biến của các hành vi phạm tội, hành vi đó xâm hại lónh vực nào,
ai tham gia vào việc phạm tội, hậu quả của tội phạm…
- Đối với bên bò hại, cần hỏi họ về thiệt hại kinh tế do tội phạm gây nên,
hỏi họ về thủ đọan hoạt động của bọn tội phạm, thủ đoạn che dấu tội phạm…
Phương pháp cách tính toán xác đònh thiệt hại, vai trò vò trí của từng tên tội phạm ,
những đề xuất kiến nghò của họ về điều tra xư ûlý vụ án.
1.3 Sử dụng các hoạt động bí mật phát hiện và thu thập, củng cố tài liệu,
chứng cứ làm rõ tội phạm:
* Theo dõi giám sát bí mật đối tượng:
Việc tổ chức theo dõi giám sát bí mật được tiến hành đối với đối tượng và
đòa điểm cần điều tra, nghiên cứu. Trong khi theo dõi cần chú ý mọi di biến động,

quy luật hoạt động của tội phạm, quan hệ, tính chất, mức độ, sự liên quan đến hoạt
động phạm tội của những người có quan hệ với các đối tượng đó.
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
11
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
Đối với đòa điểm theo dõi cần thu thập tài liệu phản ánh về cấu trúc bên
ngoài đòa điểm, sự liên quan của đòa điểm với hoạt động tội phạm, đường lối,
người ra vào đòa điểm, những dâu hiệu nghi vấn xung quanh, dư luận phản ánh về
đòa điểm đó.
Để thực hiện tốt việc giám sát chặt chẽ cần chú ý xác đònh được một số vấn
đề sau:
- Nắm quan hệ của các đối tượng, làm rõ đường dây, tổ chức hoạt động, vò
trí, vai trò của các đối tượng…
- Xác đònh đối tượng đang hoạt động ở khâu nào trong cơ quan tổ chức?
- Xác đònh phạm vi hoạt động của các đối tượng trong đường dây, ổ nhóm
tội phạm và thủ đoạn cụ thể của chúng.
Việc theo dõi phải tuỳ vào thực tế mà bố trí lực lượng và áp dụng các biện
pháp đảm bảo bí mật, hiệu quả.
* Biện pháp trinh sát xác minh:
Được sử dụng chủ yếu để thu thập tàiliệu phản ánh về nhân thân lai lòch đối
tượng, quan hệ đối tượng. Nhứng tài liệu phãn ánh các hoạt động sản xuất, kinh
doanh và các hạot động nghi vấn của các đối tượng cần nghiên cứu có ý nghóa xác
đinh làm rõ nội dung các cuộc điều tra.
* Biện pháp trinh sát trực tiếp:
Cán bộ trinh sát phải trực tiếp thâm nhập vào các đòa điểm hoạt động của
các đối tượng phạm tội hoặc ng trang tiếp xúc với chúng, do đó trong quá trình
thực hiện biện pháp này cần chú ý:
- Đã xác đònh được đối tượng, đòa điểm hoạt động tội phạm cụ thẻ cần tổ
chức trinh sát trực tiếp, tiếp cân thu thập tài liệu.

- Lựa chọn, chuẩn bò kỹ vai ng trang phù hợp với phương thức hoạt động
phạm tội của đối tượng, vì vậy trinh sát phải am hiểu các vấn đề cần xâm nhập
- Vai diễn phải được thực hiện theo kế hoạch. Phải xác đònh được thông tin
tài liệu cần thu thập. Khi đạt mục tiêu cần châm dứt ngay vai diễn.
* Biện pháp trinh sát nội tuyến:
Cũng mang tính chất nhu trinh sat trực tiếp nhưng trinh sát nội tuyến đi sâu
hơn vào các hoạt động của tội phạm, trinh sát phải tham gia vào một số hoạt động
nào đó cùng đối tượng và có thể có một vai trò thứ yếu trong tổ chức tội phạm để
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
12
Tiểu luận môn: Phương pháp điều tra hình sự TP. HCM 10/2008
có khả năng giải quyết được các nhiệm vụ mấu chốt trong làm rõ bản chất tội
phạm. Vì vậy, việc tổ chức trinh sát nội tuyến phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Cán bộ được giao nhiêm vụ phải am hiểu về tội phạm đang điều tra, đảm
bảo không bò lộ. Có thể dùng biện pháp trinh sát liên hoàn để đưa trinh sát vào
nộituyến.
- Có kế hoạch cụ thể khi áp dụng biện pháp này cũng như xác đònh mục
tiêu cần th thập về hoạt động và đối tượng phạm tội.
- Trinh sat làm nhiệm vụ phải tuân thủ pháp luật, nguyên tắc hoạt động. Chỉ
được bộc lộ trong trường hợp cần ngăn chặn việc thực hiện hành vi phạm tội trong
trường hợp đăc biệt nghiêm trọng mà không còn cách nào khác.
* Sử dụng các biện pháp trinh sát kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp
vụ:
Trong quá trình sử dụng các biện pháp trinh sát có thể dùng các phương tiện
hỗ trợ như máy quay phim, máy ghi âm, máy chụp hình…để thu tập thông tin theo
yêu cầu trinh sát.
* Khai thác, sử dụng hệ thống hồ sơ tàng thư, thông tin nghiệp vụ cảnh
sát:
Qua hệ thống trên có thể khai thác thông tin để phục vụ công tác xây dưng

mạng lưới bí mật, thu thập các dư liệu về con người, các cơ sở sản xuất…cần điều
tra nghiên cứu phục vụ việc xác minh làm rõ. Do đó trinh sát phải nắm được hệ
thống quản ly các hồ sơ nghiệp vụ để chủ động khai thác theo quy đònh.
* Biện pháp trinh sát liên hoàn:
Được tiến hành bằng cách sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp theo một kế
hoạch nhằm kết hợp giám sát chặt chẽ các đối tượng với các hoạt động điều tra,
xác minh. Từ đó thiết lập, củng cố các tài liệu phản ánh về hoạt động phạm tội
của các đối tượng.
Biện pháp này cũng được áp dụng để tác động, điều khiển đối tượng chính
của vụ án bộc lộ bản chất, tạo điều kiện cho đặc tình và trinh sát nội tuyến hoàn
thành nhiệm vụ.
* Thu thập thông tin tài liệu từ quần chúng, các tổ chức xã hội…các lưc
lượng khác trong ngành:
Hoạt động này được sử dụng kết hợp với biện pháp xác minh nhằm thu thập
những thông tin tài liệu, thông tin phản ánh về nhân thân, quan hệ, lai lòch và
những biểu hiện nghi vấn hoạt động phạm tội.
. .
Học viên: Lương Thế Văn - Lớp cao học 2 - ĐH CSND
13