Bài giảng giới thiệu ISO 14000 kiểm tóan môi trường

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.HỒ CHÍ MINH
Bài giảng Môn học
“ ISO 14000 &
KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG”
1
Giảng viên: TS. Hà Dương Xuân Bảo
Đại học Bách Khoa, ĐHQG TP.Hồ Chí Minh
Tel 0903.722.266 - Email:
PhD, Kiev-Moscow_1982-1991
KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG”
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 01-
(Chương 1- TỔNG QUAN ISO 14000)
Phần 1:
Tiêu chuẩn Quốc tế
ISO 14000 & ISO 14001
Chương 1: Giới thiệu ISO 14000
Chương 2: Tổng quan ISO 14001
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 02-
1.1- NHỮNG KHÁI NiỆM LIÊN QUAN ĐẾN ISO 14000
001- Tiêu chuẩn & tiêu chuẩn hoá
002- Khái niệm về ISO
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
003- Khái niệm về ISO 14000
004- Lợi ích của ISO 14000
005- Phạm vi của ISO 14000
006- Thành phần của bộ tiêu chuẩn ISO 14000
007- Mục đích của ISO 14000
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 03-
- Trên thế giới có rất nhiều TC cạnh tranh (TC cho máy phát điện
(50 Hz so với 60 Hz), đơn vị đo (mét so với foot - HT của Anh)

- Sự khác biệt giữa TCQG và KV thường dẫn đến sự bất lợi
cho các nhà cạnh tranh từ đó khiến NTD phải chịu giá cao hơn.
- Một TC được chuẩn hoá càng nhiều, được chấp nhận và
sdụng ở nhiều nơi thì lợi ích mang lại sẽ càng nhiều
001- Tiêu chuẩn & tiêu chuẩn hoá
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
- Trong TG KD, việc chuẩn hóa là bắt buộc  các nhà SX
trong nước hoặc ngoài nước có thể bán SP của họ trên toàn TG
mà không cần đến việc đòi hỏi hàng trăm các yêu cầu KT tại khu
vực đó. (SP đĩa mềm sẽ tương thích với bất kỳ loại máy tính
nào/hãng SX nào )
- Một HT TC được chấp nhận là điều cốt yếu tạo ra thị trường
rộng lớn, nâng cao hiệu quả SX và sử dụng SP (từ SP phức tạp -
xe ô tô đến những SP mang tính trí tuệ - chương trình máy tính.)
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 04-
THE INTERNATIONAL STANDARD ORGANNIZATION
(THE INTERNATIONAL ORGANNIZATION FOR STANDARDIZATION)
ISO là một tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa - ra đời 23/2/1947.
- Trụ sở chính: Geneve (Thụy sỹ).
- Ngôn ngữ sử dụng; Anh, Pháp, Tây Ban Nha.
002- Khái niệm về ISO
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
- ISO là một tổ chức phi chính phủ . không phải là
đại diện cho quyền lực của khối châu Âu hay Mỹ.
- Nhiệm vụ chính: - nghiên cứu xây dựng, công bố các
tiêu chuẩn (không có giá trị pháp lý bắt buộc áp dụng)
thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau .
- quảng bá các TC trên thị trường KD TG, trong việc
thông tin liên lạc và SX
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 05-

ISO có 156 Quốc gia thành viên (2005), trong đó
- Thành viên đầy đủ: 100
- Thành viên quan sát: 46
- Thành viên liên lạc: 10
ISO có 192 Ủy ban kỹ thuật, ban hành tất cả các tiêu
chuẩn trừ lĩnh vực điện và điện tử, đã ban hành 15.900
tiêu chuẩn.
002-Khái niệm về ISO (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
tiêu chuẩn.
Ủy ban kỹ thuật có 2 loại thành viên
– Thành viên tham gia
– Thành viên quan sát
ISO 14001 được xây dựng bởi Ủy ban KT 207
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 06-
Do tại hầu hết các nước, tiêu chuẩn hoá là
chức năng nhiệm vụ của chính phủ, hầu hết
các thành viên của tổ chức tiêu chuẩn hoá
quốc tế là từ các tổ chức nhà nước, chỉ trừ
Mỹ có đại diện từ Viện TCQG là một tổ
chức tư nhân.
002-Khái niệm về ISO (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
- Việt Nam là thành viên chính thức từ năm 1977 và là
thành viên thứ 72 của ISO. Cơ quan đại diện là Tổng cục
tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng.
chức tư nhân.
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 07-
Sự đa dạng của các tiêu chuẩn
- Tiêu chuẩn cho sản phẩm

- Tiêu chuẩn cho hệ thống quản lý
- Tiêu chuẩn quy định, tiêu chuẩn hướng dẫn
- Các loại tiêu chuẩn khác (hoạt động, dịch vụ…)
002-Khái niệm về ISO (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Các tiêu chuẩn môi trường
– Tiêu chuẩn chất lượng các thành phần môi trường
– Tiêu chuẩn xả thải, đo đạc và lấy mẫu
– Tiêu chuẩn cho Hệ thống Quản lý Môi trường (BS
7750, EMAS, ISO 14000)
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 08-
003- Khái niệm về ISO 14000
+ Bộ TC QT về HTQLMT ( hơn 20TC) dựa trên các
thông lệ QL tốt được thừa nhận về QLMT trên phạm
vi QT & các thành tựu của KH QL.
trong đó ISO 14001 là TC về HTQLMT, tập trung
vào kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu các tác
hại ảnh hưởng xấu đến MT trong QTSX, hoạt động.
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
+ Được ban hành bởi ISO - Tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc tế
+ Có thể áp dụng cho mọi loại hình DN, mọi lĩnh vực, mọi quy mô.
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 09-
ISO
14000
- Từ năm 1996 đến 15-11-2004 thế giới áp dụng
phiên bản mang số hiệu ISO 14001:1996.
Tháng 9.1996 bộ tiêu chuẩn ISO 14000 về
HTQLMT chính thức được ban hành.  một đóng
góp tích cực cho mục tiêu ngăn ngừa ONMT và bãi
bỏ hàng rào thuế quan trong thương mại.

003- Khái niệm về ISO 14000 (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
- Đến ngày 15-11-2004, tổ chức ISO thế giới ban
hành phiên bản thứ hai ISO 14001:2004 thay thế
cho ISO 14001:1996.
Từ 15-5-2005 các tổ chức chứng nhận sẽ dùng tiêu chuẩn
ISO 14001:2004 làm chuẩn chứng nhận HTQLMT  ;
mọi giấy chứng nhận theo phiên bản cũ đều không còn giá
trị trên phạm vi toàn cầu.
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 010-
Các DN muốn / thoả mãn yêu cầu:
004- Lợi ích của ISO 14000
Sự ô nhiễm từ các nhà máy, các chất thải công nghiệp. 
QLTNTN, BVMT & chống ô nhiễm đã trở thành mối
quan tâm hàng đầu của mọi QG trên TG.
Ở nhiều QG, vấn đề BVMT đã trở thành yêu cầu bắt buộc.
Có nhiều QG yêu cầu SP khi nhập khẩu vào nước họ
phải có nhãn xanh (nhãn môi trường).
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Các DN muốn / thoả mãn yêu cầu:
- Tự khẳng định sự tuân thủ của mình với các chính sách về MT
- Khẳng định sự tuân thủ này với các bên quan tâm khác,
- Được chứng nhận bởi bên thứ ba cho HTQLMT của mình
Trong hoạt động SXKD, việc xây dựng tiêu chuẩn
ISO 14000 nhằm QLMT theo HT đang được nhiều
DN quan tâm, nhất là những DN tham gia xuất khẩu
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 011-
Việc thực hiện một HT QLMT phù hợp với tiêu chuẩn ISO
14000 sẽ giúp cho DN thu được những
lợi ích:

- giảm thiểu chất thải trong SX;
- sử dụng tiết kiệm và QL có hiệu quả nguồn tài nguyên;
- hạn chế rủi ro,
- tiết kiệm chi phí thanh tra;
004- Lợi ích của ISO 14000 (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
- tiết kiệm chi phí thanh tra;
- rút ngắn thời gian tiến hành các thủ tục cấp giấy phép;
góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế;
- giúp DN tiêu thụ SP một cách rộng rãi mà không gặp bất
kỳ trở ngại nào về MT (nhất là trên thị trường TG).
 ISO 14000 được ví như là "giấy thông hành xanh" khi
DN tham gia thị trường TG.
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 012-
“ Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với HTQLMT,
tạo thuận lợi cho một tổ chức đề ra chính sách và mục
tiêu, có tính đến các yêu cầu luật pháp và thông tin về
các tác động MT đáng kể. Tiêu chuẩn này không nêu lên
các chuẩn cứ về kết quả hoạt động MT cụ thể “.
ISO 14000 có thể áp dụng cho bất kỳ tổ chức nào  mong muốn:
005- Phạm vi của ISO 14000
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
ISO 14000 có thể áp dụng cho bất kỳ tổ chức nào  mong muốn:
1- Thực hiện, duy trì và cải tiến HTQLMT
2- Tự đảm bảo sự phù hợp của mình với chính sách MT đã công bố
3- Chứng minh sự phù hợp đó cho các tổ chức khác
4- Được chứng nhận phù hợp cho HTQLMT của mình do một tổ
chức bên ngoài cấp
5- Tự xác định và tuyên bố phù hợp với tiêu chuẩn này
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 013-

* ISO 14001 - HTQLMT - Quy định và hướng dẫn sử dụng.
* ISO 14004 – HTQLMT- Hướng dẫn chung về nguyên tắc, HT
Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 bao gồm các TC liên quan với HTQLMT,
như tài liệu ISO 14001 và 14004 và những tiêu chuẩn liên quan
với các công cụ QLMT
006- Thành phần của Bộ tiêu chuẩn ISO 14000:
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
* ISO 14004 – HTQLMT- Hướng dẫn chung về nguyên tắc, HT
và kỹ thuật hỗ trợ.
* ISO 14010 - Hướng dẫn đánh giá MT - Nguyên tắc chung
* ISO 14011 - Hướng dẫn đánh giá MT - Quy trình đánh giá -
Đánh giá HTQLMT.
* ISO 14012 - Hướng dẫn đánh giá MT - Chuẩn cứ trình độ của
chuyên gia đánh giá …v v (xem thêm phần Cấu trúc…)
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 014-
b/ Mục đích cơ bản của ISO 14000:
- hỗ trợ các tổ chức trong việc phòng tránh các ảnh hưởng
MT phát sinh từ hoạt động, SP hoặc DV của tổ chức.
có thể đảm bảo
a/ Mục đích tổng thế của tiêu chuẩn quốc tế này là
hỗ trợ trong việc BVMT và kiểm soát ô nhiễm đáp
ứng với yêu cầu của KT-XH
007- Mục đích của ISO 14000
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
-
có thể đảm bảo
rằng các hoạt động MT của mình đáp ứng
và sẽ tiếp tục đáp ứng với các yêu cầu luật pháp.
- cố gắng đạt được mục đích này bằng cách cung cấp cho
tổ chức "các yếu tố của một HTQLMT có hiệu quả".

- không thiết lập hay bắt buộc theo các yêu cầu về hoạt
động môi trường một cách cụ thể.
 Các chức năng này thuộc tổ chức và các đơn vị phụ
trách về pháp luật trong phạm vi hoạt động của tổ chức.
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 015-
008- Nguồn gốc và sự phát triển ISO 14000
009- Tiến hóa về Quản lý Môi trường
1.2- Một số nét cơ bản về ISO 14000
010- Tiến hóa về Tiêu chuẩn hóa
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
010- Tiến hóa về Tiêu chuẩn hóa
011- Quá trình hình thành ISO 14000
012- Giới thiệu Bộ tiêu chuần ISO 14000
013- Cấu trúc Bộ tiêu chuẩn ISO 14000
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 016-
008- Nguồn gốc và sự phát triển ISO 14000
• Các vấn đề môi trường nóng bỏng nảy sinh
– 1980s các vấn đề môi trường vượt qua
ranh giới quốc gia, mang tính toàn cầu
– Các vấn đề môi trường đã trở thành vấn đề
Tiến hóa về
2 bước
tiến hóa
quan trọng
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
– Các vấn đề môi trường đã trở thành vấn đề
cấp bách của cả nhân loại như thủng tầng
ô-zôn, hiệu ứng nhà kính, mưa a-xít
- Các vấn đề môi trường trở thành yếu tố thị
trường, ảnh hưởng đến các chính sách phát

triển, ảnh hưởng đến đầu tư
Tiến hóa về
Tiêu chuẩn hóa
Tiến hóa về
Quản lý Môi trường
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 017-
BB
ứứ
c tranh về sc tranh về s
ựự
phát triểnphát triển
Lạc hậu
Phát triển
Công nghệ ít gây ô nhiễm
009- Tiến hóa về Quản lý Môi trường
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Tiên tiến
CN bền vững về MT
Lạc hậu
Gây ô nhiễm
- Đầu tư thấp
- Kém sử dụng tài nguyên
- Quản lý kém
- Lãng phí năng lượng
- Tạo nhiều chất thải
- Giá trị thặng dư thấp
Công nghệ ít gây ô nhiễm
(Less Polutting
Technology- LPT)
• Thay đổi quá trình

• Quản lý MT
• Kiểm soát năng lượng
• Giảm thiểu chất thải
• Tái chế
• Xử lý cuối đường ống
• Cải thiện nhà xưởng
CN bền vững về MT
(Environmentally Sustainable
Technology -EST)
• Công nghệ sạch
• Quản lý MT
• Không có hoặc tạo ít chất thải
Giá trị thặng dư cao
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 018-
009-Tiến hóa về Quản lý Môi trường (tt)
SX sạch
1990s
Các phương thức của hoạt động BVMT
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Không quan tâm các vấn đề MT
Pha loãng chất thải  giảm nhẹ ô nhiễm
Xử lý cuối đường ống
Phòng ngừa ô nhiễm
1950s
1960s
1970s
1980s
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 019-
Tái sinh
Ngăn ngừa ô

nhiễm, giảm thiểu
chất thải, SXSH và
Phát
triển
bền
vững
CHIẾN LƯỢC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
009-Tiến hóa về QLMT (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Thải bỏ trực
tiếp, pha loãng
Xử lý cuối
đường
ống
Tái sinh
và sử
dụng lại
chất thải, SXSH và
ISO 14000
Những cách tiếp cận bảo vệ môi trường
Thụ động,
đối phó lại
Chủ động,
tích cực
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 020-
CHIẾN LƯỢC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
Chiến lược môi trường thụ động
Các vật liệu thô
Các sản phẩm
009-Tiến hóa về QLMT (tt)

Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Nhân lực
Năng lượng
Qúa trình
công
nghiệp
Chất thải
Cách tiếp cận thụ động để giải quyết chất thải công nghiệp
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 021-
 Các chiến lược môi trường mang tính phản ứng, cách
tiếp cận cuối đường ống-bị động
Nhân lực
Vật liệu thô
Quá trình
Sản phẩm
CHIẾN LƯỢC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
009-Tiến hóa về QLMT (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Trạm xử
lý
Thiết bị
xử lý
Xử lý - tái
chế
Nhân lực
Năng lượng
Quá trình
công
nghiệp
Chất thải

Lỏng
Khí
Rắn
Cách tiếp cận cuối đường ống
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 022-
 Các chiến lược mang tính chủ động
Nguyên-nhiên
vật liệu
Sản phẩm
CHIẾN LƯỢC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
009-Tiến hóa về QLMT (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
Nhân lực
Năng lượng
Quá
trình
công
nghiệp
Các chất thải được
giảm thiểu tối đa
Tái sinh, xử lý và
lưu trữ
Cách tiếp cận bậc cao - SXSH
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 023-
1. Các nhà quản lý cao cấp không quan
tâm MT
2. Nhiệm vụ,. Trách nhiệm về QLMT
không rõ ràng
Các vấn đề về QLMT trong các doanh nghiệp:
009-Tiến hóa về QLMT (tt)

Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
không rõ ràng
3. Các hoạt động, SP và DV QLMT nghèo
nàn, đầu tư cho MT tốn kém
4. Không đủ nguồn năng lực để QLMT
5. Thông tin MT không đầy đủ, không
thích hợp hay không tin cậy
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 024-
6. Các nhà QL phản ứng lại các vấn đề MT
7. Né tránh các chi phí tác động MT
8. Ra quyết định một chiều về đầu tư (thất
Các vấn đề về QLMT trong các doanh nghiệp:
009-Tiến hóa về QLMT (tt)
Chương 1: Giới thiệu về ISO 14000
8. Ra quyết định một chiều về đầu tư (thất
bại trong việc đưa các yếu tố MT vào khía
cạnh đầu tư).
9. Không tuân thủ các quy định về MT.
10. Mâu thuẩn với các thành phần bên ngoài
về vấn đề MT
ISO 14000 & KiỂM TOÁN MÔI TRƯỜNG…………… ……… 025-