slide bài giảng nguồn gốc vận động phát triển của sự vật hiện tượng

BÀI 4
NGUỒN GỐC VẬN ĐỘNG, PHÁT
TRIỂN CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG
(Quy luật mâu thuẫn)


1. Thế nào là mâu thuẫn
a. Mặt đối lập của mâu thuẫn


VD1: Trong mỗi sinh vật đều có 2 mặt:

Đồng hóa
Dị hóa
Địa chủ

VD2: Trong XH phong kiến có 2 giai cấp:

Nơng dân
Sản xuất

VD3: Trong mọi hoạt động kinh tế đều có 2 mặt:

Tiêu dùng


1. Thế nào là mâu thuẫn
a. Mặt đối lập của mâu thuẫn
Là những khuynh hướng, tính chất, đặc điểm... mà
trong quá trình vận động, phát triển của sự vật và
hiện tượng, chúng phát triển theo những chiều

hướng trái ngược nhau.


VD1: Trong mỗi sinh vật đều có 2 mặt:

Đồng hóa
Dị hóa
Địa chủ

VD2: Trong XH phong kiến có 2 giai cấp:

Nơng dân
Sản xuất

VD3: Trong mọi hoạt động kinh tế đều có 2 mặt:

Tiêu dùng


b. Sự thống nhất giữa các mặt đối lập
Là hai mặt đối lập liên hệ gắn bó với nhau, làm
tiền đề tồn tại cho nhau.


VD1: Trong mỗi sinh vật đều có 2 mặt:

Đồng hóa
Dị hóa
Địa chủ

VD2: Trong XH phong kiến có 2 giai cấp:

Nơng dân
Sản xuất

VD3: Trong mọi hoạt động kinh tế đều có 2 mặt:

Tiêu dùng


c. Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập
Là hai mặt đối lập luôn tác động, bài trừ, gạt bỏ nhau.


d. Khái niệm mâu thuẫn
* Theo quan điểm triết học:
Mâu thuẫn là một chỉnh thể trong đó hai mặt đối
lập vừa thống nhất với nhau, vừa đấu tranh với nhau.


Em hãy cho biết các ví dụ sau có được coi là mâu thuẫn
khơng? Vì sao?
a. Mặt đồng hóa ở tế bào A và mặt dị hóa ở tế bào B.
b. Điện tích dương của nguyên tử B và điện tích âm của
nguyên tử A.


Các VD nào sau là mâu thuẫn triết học?
a. Bà A và bà C cãi nhau trong chợ.
b. Iran kiên quyết chống lại Mỹ.

c. Israel tấn công Li Băng.
d. Nhận thức tiến bộ và nhận thức lạc hậu.


d. Khái niệm
* Theo quan niệm triết học:
Mâu thuẫn là một chỉnh thể trong đó hai mặt đối
lập vừa thống nhất với nhau, vừa đấu tranh với nhau.
* Theo quan niệm thơng thường:
Mâu thuẫn đều có các mặt đối lập xung đột nhau,
trái ngược nhau nhưng chúng tách rời tương đối
nhau, không liên hệ chặt chẽ với nhau.


Em hãy cho biết câu tục ngữ nào sau đây có liên
quan đến nội dung mâu thuẫn?
 Yêu nên tốt, ghét nên xấu.
 Mềm nắn, rắn buông.
 Xanh vỏ, đỏ lòng.
 Trẻ trồng na, già trồng chuối...


Sơ đồ quy luật mâu thuẫn

Mặt đối lập 1
Thống nhất

Sự vật
hiện
tượng

Mâu thuẫn
Đấu tranh

Mặt đối lập 2


Trình độ
phát triển

•
•
•

Xã hội cộng sản

Xã hội tư bản

Xã hội phong kiến

• Xã hội chiếm hữu nơ lệ
•

Các
cuộc
cách
mạng
xã hội

Cơng xã ngun thuỷ

Diễn biến theo thời
gian


Cuộc sống khổ cực của giai cấp nô lệ
trong xã hội Chiếm hữu nô lệ


Cuộc sống sung sướng của giai cấp chủ nô
trong xã hội Chiếm hữu nô lệ


Các cuộc đấu tranh của giai cấp nô lệ chống lại
giai cấp chủ nô trong xã hội Chiếm hữu nô lệ


Cuộc sống lao động vất vả của người nông nô (nông dân)
dưới chế độ Phong kiến


Chủ nghĩa tư bản được ví như
một kim tự tháp “bóc lột” từ trên
xuống dưới:
Tiền: Chủ nghĩa tư bản.
Vua chúa và chính trị gia:
Chúng tơi lãnh đạo các bạn.
Hệ thống thầy tu: Chúng tơi
lừa các bạn.
Qn lính và cảnh sát: Chúng

tôi sẽ bắn các bạn.
Giai cấp quý tộc: Chúng tôi
chè chén hộ các bạn.
Công nhân: Chúng tôi è cổ ra
nuôi các bạn.


Chủ nghĩa xã hội ra đời đem lại quyền tự do,
dân chủ thực sự cho toàn thể nhân dân


2. Mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật
và hiện tượng
Chủ nô
XH CHNL
Nô lệ
Tư sản

Đấu tranh được
giải quyết

Đấu tranh được
giải quyết

Thống nhất

XH PK
Nông dân

Đấu tranh được

giải quyết

Tư tưởng tiến bộ

Thống nhất

XH TBCN
Vô sản

Địa chủ

Thống nhất

XH XHCN
Tư tưởng lạc hậu

......

=> Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho mâu thuẫn cũ mất đi,
mâu thuẫn mới hình thành với những mặt đối lập mới => Sự vật,
hiện tượng luôn phát triển không ngừng.


Sự tiến hóa từ sinh vật đơn giản đến
con người

Sơ đồ phát triển của giới thực vật


Sự tiến hóa ở cơ thể con người

2. Mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật
và hiện tượng
Chủ nô
XH CHNL
Nô lệ
Tư sản

Đấu tranh được
giải quyết

Đấu tranh được
giải quyết

Thống nhất

XH PK
Nông dân

Đấu tranh được
giải quyết

Tư tưởng tiến bộ

Thống nhất

XH TBCN
Vô sản

Địa chủ

Thống nhất

XH XHCN
Tư tưởng lạc hậu

......

=> Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho mâu thuẫn cũ mất
đi, mâu thuẫn mới hình thành với những mặt đối lập mới => Sự
vật, hiện tượng luôn phát triển không ngừng.
=> Mâu thuẫn chỉ được giải quyết bằng sự đấu tranh giữa các mặt
đối lập, khơng phải bằng con đường điều hịa mâu thuẫn.