Những phẩm chất của người giáo viên hiệu quả

371.1
AMES
H.
STRONGE
^KKM
NH556PH
AMES
H.
STRONGE
Nhirng
pham
cha
-h
•
cua
ngirai
giao
vien
hieu
qua
Nguai
djch
: LE VAN CANH
CD
NHA
XUAT BAN
GlAO
DUG VIET
%g^P?^JAMES
H.
STRONGE

Nhirng
pham
chat
cua
ngirai
giao
vien
hieu
qua
Ngirai
djch
: LE VAN CANH
'Ayr,')
\:':
iHi/
VI^NTINHBINHTHOAW
NHA
XUAT
BAN
GIAO
DUG
VIET
NAM
QUALITIES
OF
EFFECTIVE
TEACHER
By
James
H.

Stronge
ASCD
Association for Supervision and
Curriculum
Development
Alexandria,
Virginia
USA
, > V
^
11.
Copyright
©
2007
by
Association
for
Supervision
and
Curriculum Development. All rights
reserved. No part
of
this publication may
be
reproduced
or
transmitted
in any
form
or by any

means,
electronics
or
mechanical, including photocopy, recording,
or
any information
storage
and retrieval system, without permission
from
ASCD.
I703 N. Beauregard St. •Alexandria, VA 22311-1714 USA
V,,,'
ASCD
is not responsible for the quality of the translation.
Ban
quyfin
ihuoc AS(?D
(Ifiep
hoi Giam
sat
va Xay dirng chirong
tiinh
ciia
Hoa
Ky).
Moi quySn da
duac
dang ki, Khi chua
duac
phep

ciia
ASCD,
khong
ai
c6
quyfin
sao
chep
hoac
luu truyen bat ki
ph^n
nao trong cuon
sach
nay dudi bat ki dang nao, bang bat ki phuong tiSn dien
tii
hay co hoc
niio,
bao gom photocopy, ghi am, hay dCing bat ki he thong luu tru thong tin va tim kiem nao.
ASCD
khong chiu trach
nhifim
ve chat luang
ciia
ban dich.
Sach
duac
mua ban quyen theo Hap d6ng
giira
Nha xua't ban Giao
diic

Viet
Nam va To chiic
ASCD
Hoa Ky
Nha xua't ban Giao due
Viet
Nam
giiJ
quyen cong bd tac ph^m ban tieng
Viet.
11
-
201
l/CXB/54
-
2054/GD
i.
Ma
so
: 8Z110K1
-
CPD
Vwi'/
Ddnh
tang
va toi,
Terri,
mot
nguoi
day tre tdi

ndng
vd
tat cd
nhOng
giao
vien
tarn
huyet
dang
gidng
day
a
khdp
moi nai.
4:!^:ii'
"'"ii;:,
fe'iiic^x
' v''
111
4,
Miefl
n6i
dJau
Thc(i
dai
chiing
ta
dang s6'ng
la
thdi

dai
diln
ra
cu6c chay
dua
quy^'t liet
Ichoa hoc
-
c6ng ngh^ gixja cac qu6'c gia. Trong boi canh
do,
qu6c
gia nao
khong
phat trien difdc nSng
luc
khoa
hoc
-
cong
ngh§
cua
minh
thi
qu6'c
gia S'y kho
tranh dUdc
sU tut
h^u, cham phat tridn.
Do
vSy,

m6t n^n
giao
due ti^n
tiS'n
tao
ra du'cfc nguon nh^n luc chat lUdng cao
c6 kha
nSng dong gop
cho sU
phat trien
nang life khoa
hoc
-
c6ng nghd qu6c
gia,
thiic
da'y sU
phat
tri§n
kinh t^'
ben
vUng
la
cai dich
ma tat
ca cac qu6c
gia d^u
nhSm t6i. Mue tiSu ciia
n^n
giao

due
do la
mang
d§'n cho hoc
sinh
ni^m say me hoc tap,
khat khao ducfc vudn tc*i
nhimg chan trdi
mdi cua tri
thue
v6i mot
ru^m
tin
manh liet rSng minh
c6
th§'
thifc hidn dvfdc khat vpng
do. Noi
each khac, giao
due
phai
dSt
trong
tam vao
vi#c khdi
day
sU say
m^ hoc tap,
kich thich sU
to

mo ya sang tao
cua
hoc sinh
d^'
cac
em c6 kha
nSng
ki§n
tao
kien thiie
\xi
nhifng
gi nha
trudng mang
d#n cho
hp, de'
ho
thue
sU tha'y
rSng
m6i
ngay
d^n
tru'dng
la m6t
ngay
c6
ieh.
Nhu vay,
m6t

n^n
giao
due
ti§n
tien khdng
dat
trong
tam vao
vi$c giup ngudi
hoc
tiep
thu cac
tri
thue khoa
hoe ma nha
trudng
dua lai
cho ho. NgUde lai,
mue
tieu
cua
nen giao
due do la
giiip ngudi
hoe
nhan
ra
dude nhifng nSng
lue tri tue cua
minh

de di tim
tiep nhiing
Idi
giai
cho
nhihig
va'n d^
chua
han
hoan toan
da
biet theo
con
difdng
phu hdp
nhat v6i nang lue
tri tuf cua ca
nhan.
Su
hi^n dito cua mot nen
giao
due nhu vay phu
thu6e
vao
nhi^u
y^'u t6',
nhung
y§u
t6'
quydt dinh nhat

la
quan ni^m
v^
vai
tro cua
ngudi thly. Quan ni^m
khdng diing v^ vai tro tnmg
tam cua
ngUoii thay d6'i v6i chat lifdng giao due
rat
d§
dua
n^n
giao
due den
eh6
sai
Ifch.
Dat
ngucii thly
Ito vi tri
quy^n
uy
tuyet dd'i
v^
chan
li
khoa
hoe la m6t sai llm,
nhifng

sai llm se
16n
hdn
nSu
ha tha'p
hoae tham
chi
phu
nhan vai tro then ch6t cua ngUoii thly dd'i v6i chat lUdng giao due. Giao su"
Hoang Tuy
da
noi rat diing rang: "Vdi each hieu giao due th6 sd ning v^ cam tinh,
khi
thi
nhah manh
mot
chieu
hoc
sinh
lam
trung Mw,
khi
khac
t6n
ehudng trinh,
sach giao khoa
l^n dia vi
linh hSn giao
due,
nhan dinh chat ludng

dai hoc
thap
khdng phai Jo thiy^ ma
do
chifcfng
trinh,
v.v
din
d^n hoan toan xem thudng
vi^c
xay
dung
d6i
ngii thly giao theo
chu^ muc
chuy^n
mdn va dao due
hifin
dai'.
L3y kha
nSng
sang
tao
kifih
thufc mdi cua
ngudi
hoc lam muc
tidu
cua
giao

due
khong phai la ha
tha'p
vai tro cua ngudi
thay.
NgUcfc
lai, vai tro cua
ngiXdi
thly
du-dc
d^ cao gap b6i. Kh6ng c6 hoc tro
sang
tao nSu khdng c6 nhiing
ngiidi
thly
sang
tao. NgUcfi
thSy
sang
tao la ngudi bi^t
chia
se nhiing vui bu6n trong qua trinh
Cling
ki6h tao tri thiic,
biS't
hu'dng din ngudi hoc phat hien
vari
di, d3t ra cac gia
thuy^t va so
sanh

de' danh gia cac gia thuy^t do,
tii
do
chon
ra m6t gia thuy§t thich
hdp, su dung nhiing ki^h thiic va hi6u bi§t td'ng hdp
tii
nhi^u mon hoc di dua ra
mot giai phap m6i cho
vari
de da
biet
va cu6i cimg bi§'t ki^m nghif m, danh gia
giai phap do.
Tat ca rJiiing n6i dung
tr§n
day dUdc th^' hifn trong b6
sach
quy fld/' mdi'
phvofng
phap
day hoc
gom
cac cu6h
Nghi
thuit
va
khoa
hoc day hoc - tac gia
Robert

J.
Marzano;
Nhiing
pham
chit
cua
ngiidi
giao
vien
hieu
qua - tac gia
James
H.
Stronge;
Tarn
dSi mdi dd tr6
thanh
ngu'di
giao
vien
gioi-
tac gia
Giselle
O. Martin-Kniep;
Quan
li Idp hoc
hiiu
qua - tac gia
Robert
J. Marzano,

Jana
S.Marzano
&
Debra
J. Pickering .D§' c6 dudc b6
sach
nay, Nha
xua't
ban
Giao
due Viet Nam da c6 nhiing n6 luc dang trSn trong trong
vif
c
tuy§n
chon,
thudng
thao
ban quyen v6i Hiep hdi Giam sat va XSy dung ChUdng trinh
(ASCD)
cua Hoa Ky, t6
chiic
dich
sang
tieng Vi^t va gi6i
thif
u
v6i d6c gia
VidtNam.
Se
ch3ng

c6 gi m6i khi noi
rSng,
day hoc viia la m5t
khoa
hoc viia la m6t
ngh^
thuSt.
Tuy nhien, trong
cu6'n
Ngh^
thuat
va
khoa
hoc day hoc, tac gia
Robert
J.
Marzano
li giai quan ni^m do ve
hoat
d6ng day hoc m6t
each
cu th^'
nhu sau : , , , i,
,H
Noi m6t
each
ngSn
gon, nghi^n ciiu se kh6ng bao gid eo du kha
n3ng
dinh

ra cac phudng phap day hoc
phii
hdp v6i moi hoe sinh va mpi 16p hoe.
.i„
(,,,, Dieu tot
nhat
ma cac nghi§n ciiu c6 the mang lai la cho chiing ta bi§t phudng
phap day hpe nao c6 nhieu kha
nSng
nhat
de thue su c6
hifu
qua v6i cac hoc
sinh. Moi
giao
vi&n
phai tu xay dimg phudng phap day hoc cu the cho hoc
sinh cua minh tai
thdi
diem thich hdp. Bdi le do, phln quan trong cua vifc
day hoc c6 hieu qua phai la nghf thuat va cudn
sach
nay dang vi vSy c6 ten
goi
Nghe
thuat
va
khoa
hoc day hoc.
Trong toan b6

cu6n
sach,
tac gia da sU dung nhi^u chiing cii
khoa
hpe de
chiing minh n6i dung
tr§n
day, ddng
thdi
chi ra cho
giao
vito
ril^iing
each
lam
6
cu th^ d§' thirc hifn n6i dung do. Khi m6t quan
ni§m
sai Idch la c6 m6t phudng
phap day hoc nao do c6 th§' ap dung cho moi dd'i tudng day hpc, trong moi di^u
ki^n
sU
pham
va moi
giao
vi&n
phai
day
theo
phUdng

phap do dang con rSt phd'
bidh
d nhieu can b6 quan h', dao tao va bdi dudng
giao
vien, v.v , y kidh cua
Marzano
la rat dang suy nghi.
James
H.
Stronge,
tac gia cua
cu6n
Nhiingphdm
chat
cua
ngwdi
giao
vi&n
hiiu
qua cho
rSng
ngudi
giao
vien eo hi^u qua la tdng hoa cua "cac tinh
each
cua ngifdi
giao
vi§n
nhif la m6t ca
nhSn

binh thu"dng, qua trinh dao tao
giao
vi^n,
each
quan li 16p hpc va
each
giao
vi§n
soan
bai, day va
theo
doi su tien b6
cua hpc sinh" bao gdm ca nhiing hpc sinh gioi, hpe sinh c6
n3ng
khieu va nhiing
hpc sinh c6 nguy cd (nhiing hpe sinh
yfi'u
kem). Trong
cu6h
sach
Tam
dSimdi
dS
trd
thanh
ngiidi
giao
viin
gioi,
tae gia

Giselle
O. Martin-Kniep trinh bay nhiing
thii
thu^t day hpc cu th#' mang tinh gdi y de
giao
vi§n v3n dung vao tiing 16p
hpc de mpi hpc sinh dti la hpc sinh c6
nSng
khifiu,
hpe sinh eo kha
nang
nhan
thiic nhanh hay nhiing hpe sinh y#'u kem van dat
dUdc
ket qua hpc tap mong
ddi.
van dung nhiing thu thuat do trong tiing 16p hpe cu the la ca mot qua trinh
hpc tap
sang
tao khdng ngiing cua ngudi
giao
vi^n. Dieu nay la mdt sU thM hi^n
nhien bdi le
"Giao
vi^n khd cd the nudi dudng
dudc
hoat
ddng hpc tap dich
thUe
cho

ngu'di
hpc n§u nhu" ban than hp lai khdng
tham
gia vao qua
trinh
hpc t$p". Hai tif
"hoc tip
dich
thiid'
nghe
qua ddn gian nhung di nudi dudng difde ddng cd do
thi
khdng ddn gian chut nao. Hpe dich thife bao gid ciing la mdt qua trinh gian
nan va bdn phan ciia nhiing ngudi lam thdy la lam
th^'
nao d^' qua trinh do it
gian nan hdn ddi vdi
ngUdi
hpc. Nhiing
gpfi
y ciia
Giselle
O. Martin-Kniep
trong cud'n
sach
nay se giiip cac thiy, cd
giao
thifc hi^n bd'n phan do mdt
each
cd hieu qua.

Viee
td
chiic
dich va
xuSt
ban bd
sach
quy nay la mdt vi^c lam rSt kip
thdi
va dang ghi nhan cua Nha xuat ban
Giao
due Vi^t Nam trong bdi
canh
Dang,
Nha nude va Nganh
Giao
due dang quyg't tSm dd'i mdi
giao
due de dua
chat
ludng
giao
due l§n
ngang
tlm ddi hdi cua su nghiep
edng
nghi^p hoa, hien dai
hoa dat nude vdi muc
tidu
cao ca la d§' dan toe Viet Nam ta

"bude
l^n dai vinh
quang
sanh
vai vdi cac cudng
qudc
nSm
chSu"
nhu Bac Hd mu6n van kinh y^u
cua dan toe ta vln
h5ng
mong mudn. Bd
sach
la tai li^u tham
khao
quy cho cac
nha quan li
giao
due, cac thay, cd
giao
d tat ca cac cap hpc, hpc vi^n cao hpc,
nghifin
ciiu sinh
chuyen
nganh su pham va quan li
giao
due.
7
Tuy
nhifin

cung
cin
nhSh
manh
rSng
n6i
dung
cua b6
sach
the'
hi&n
tri^'t
li
va van
hoa
giao
due
cua
Hoa Ky.
MSc dii y
nghia khoa
hoc cua b6
sach
vUdt
ra
ngoai gi6i
han cua
bi§n
gidi
qu6c

gia va
trSn thuc
t&'
h6
sach
da
dudc dich
ra
nhi^u
thu
tie'ng, cac
can
b6
quan
h'
cung nhu
cac
thiy,
c6
giao
cin c6
su vSn dung
sao
cho phu ho^p v6i
dieu kito thuc
te' cua
tifng
trudng,
tiftig dia
phudng.

Do Cling chinh
la
khia
canh
khoa hoc
va
ngh^ thuSt cua day
hpc
noi rieng va
giao
due noi chung.
Do
CO
su
khac
bi^t giifa
nin
giao
due Hoa Ky
va
nen
giao
due
Vif
t
Nam n^n
c6
m6t
s6'khai
nigm

chua
c6
trong v6n
ttr
vimg eua ti^g
Vi^t.
Nhiing
ngifdi
dich va
bi§n
t^p
da
c6
gang
het sue minh
d^'
truy^
tai noi dung cua
bo
sach
m6t
each
chinh xae
va
dl
hi§u
vdi doe gia
Vi§t Nam. Tuy nhi§n,
do
nang

lue
ciia nhihig ngudi dich
va
y6u
eau v^ mat
thofi gian
n#n
nhung thig'u
sot
trong
ban
dich
la
di^u khdng
tranh
khoi.
Cac
dich
gia va
Nha xuat ban
Giao
due
Viet Nam xin
cam ta va
ti6p
thu
nhirng gop
y cua d6e gia g^n xa.
Thay
mSt nhom dich gia

Le
van
Canh
Ldl
CAM ON
Bat ki
tae
pha'm nao
dUde
hoan thanh eiing khdng ehi dua trSn mot
n6
lue dcSn
le. Di^u
do
thue sU dung v6i euoh
sach
nay. Trai qua mot qua
trinh
phat trien
\xi
y
ttfc^ng
ban dSu
d§h san
pham hoan thi#n cin
c6
sU khich If, ung
h6 va
giup
d3 cua

rS't nhi^u ngudi. Nhan dip cu6n
sach
nay
dUdc xuat ban, toi xin
cam c(n su
dong
gop
cua
nhiing
ngifdi
ban
than thi#l, nhiing nguc^i d(5ng nghifp
do
ludng
va
nhiing
sinh vi#n day ning lue
eua
t6i.
Cac dong nghi#p
d
trudng Dai
hoc
William and Mary
da
h^t long ung
ho t6i
khi
tai
ban

cuon
sach
va
cong bo'
cac de an c6
lien quan.
Dae
biet
la
Patricia Popp,
Thomas
Ward
va
Virginia McLaughlin
da
giup dd
t6i ve mat
ki thuat
va
khich
le
t6i
tien hanh
cu6e
nghi^n cxhi nay. Toi rat biet
dn
nhiing ngucii
da
giup dd toi hoan
thanh cu6n

sach
trong
lan
xuS't
ban
thii
nha't, chinh cong
siie
eua ho da tao
ndn nen
tang
cho lan
xuat
ban
thii
hai nay.
Nhi^u
sinh
vi§n
cao hoe eua
toi eiing
da
dong
gop
e6ng
siic
to
Idn
cho lln
xuS't

ban
thu" nha't. Christine
Hill,
Jeanne
Struck
va
Kimberly
Chandler
da ra
siic
giup t6i trong
vi#c
danh
gia va
tdng hdp
cac
nghien
ctiu
di tru6c
eo
lien quan
dfi'n
vifc giang day
hifu
qua.
Catherine
Little
da
giiip
toi

xSy dung
nen
khtmg khai
nif
m
va dat
n^n mong dlu tien
cho
toan
bo n6i
dung
cuon
sach.
William Brown,
Jennifer
Hindman
va
Linda Hutchinson
da
tich cUc dm
toi
cac
tai lieu tham khao
va
nguon chu giai
cho
cuon
sach.
Lisa Vernon
va

Jenrufer
Hindman,
them lln niia,
da
hif
u
dinh
va
chinh
sua
h§'t
sue can
than
cho ban
thao
eu6'i eimg
eua
eu6'n
sach
nay.
., , .
M6t vai nghito cufu sinh
cii va
hien
tai cua t6i da c6
nhiing dong
gop to 16n
qua nhiing
nghi§n
ciiu mang

tinh
nen tang
cua
ho, qua sU chinh siia eiing nhu
cap
nhat
cho lan tai ban nay eua
eud'n
sach.
Dae
bift
la
Sheila
Ashley, Matthew
Edinger, Tamra
Freeman
va
Trina
Spencer,
cac
nghi§n
eiiu sinh
cua
Dai
hoe
Giao
due thuOc Dai
hoc
William and Mary,
da ra

soat
nhiing nghien ciiu
va
li thuye't
c6
li§n
quan d^'n pha'm
cha't
cua
ngudi
giao
viSn
hi§u
qua,
trong vi0c
giao
due hoc
sinh dai
tra va
giao
due
hoc
sinh yeu kem.
Catherine
Little (Dai
hoc
Connecticut),
Christine
Hill
(Trudng

c6ng
Newport News, Newport News, VA)
va
Kimberly
Chandler (Trung tam
giao
due
tai nang, Dai
hoc
William
and
Mary)
da
phu giup
trong
vif
c
danh gia
va
gan loe phin viet
ve
giao
vito day nhiing sinh vi^n tai
nSng.
Jennifer
Hindman (Ngu6n life
cha't
ludng
giao
vien, LLC)

da c^
than xem xet chu
dao
ban
thao cuo'i cung
eua
cud'n
sach
nay.
T6i
mong mud'n dudc
cam
dn nhung
9
dong gop v6 gia cua
Leslie
Grant (Ngu6n Ivfc
cha't
lu-dng
giao
vi§n, LLC) trong
ban nay. C6 da dong gop nhvfng net m6i dUdc
trinh
bay ttf chu-cfng 1 d^h
chudng
6 ve nhiing hoc sinh yeu kem ciing nhtf nhiing hoc sinh
gioi.
Leslie
da lam
vi&c

khong bi^t mf
t
moi de tim va tdng hoip cac
nghi§n
ciixi bd' sung cho n6i dung
cu6n
sach
nay va chinh
stfa
tSt ca lin cudi di xuat ban. Do thuc sU la m6t dSc
ciia t6i khi du'dc lam vifc v6i nhiing nghi^n cijfu sinh
xuSt
sic nhu vay.
Cac d6ng nghifp d6h tit trudng ti^'u hoc Taylors tai trudng
c6ng
hat
Greenville, South Carolina da nhiet
tinh
dong g6p
thdi
gian va kien thuc chuy^n
m6n de ra
soat
va cai ti^h phin trach nhiem va hanh vi cua
ngifdi
giao
vi6n. Cu the
toi
muon th^' hign str biet dn tdi ngai Hi#u tru'dng Vaughan Overman, cac can bo
t^p

huSh
giao
vidn
la
Jean
Dickson va Melodie White va cac nha
giao
Lois Maxwell
Childs va Vicki
Sloop
da doc lai mot
each
ti mi noi dung, gop phto
nSng
cao
chSt
hxdng
cuon
sach
nay.
Wdi tat ca nhiing ai da dong gop vao nghi^n ciiu nay, xin bay to long
nguSng
m6 cua toi t6i
c6ng
vi^c cao quy cua cac quy vi v6i tif
each
la nhiing nha
giao
va su
tran

trong cua toi ddi v6i sU giup dd to 16n cua quy vi. Va cuoi cimg, toi ciing
mu6n cam On cac ban, cac doc gia. Chinh cac ban da
chao
don nong nhiet ah ban
diu tien cua cuon
Nhiingphim
chit
cua
ngifdigiao
viSn
hiiu
qua. Vi vay, 0 lln tai
ban nay, toi cam thay moi n6 luc da thuc su" duOc d^n dap.
Xin
chan
thanh cam On. .
u -v s
;
T
')i
1
I I , u iui
fifi
mil.
(I'l I'll ' |fiC '
PHAN
Md DAU
Trong tarn eua
eu6'n
sach

nay la ngudi
giao
vien. Noi dung dirge
trinh
bay
trong
boi
eanh
cua m6t con nguoi - ngudi
giao
vien - de ddi lap v6i quan didm
coi cac ki nang day hoe nhu nhiing qua
trinh
taeh
rcfi
nhau. Cuon
sach
nay dugc
viet dira trSn ket qua eae nghien euu, eo
each
viet va hinh thiie thiet k6 than thien
vdi
ngucd sir dung, cung ca'p nhOng doan torn tat At van dung va cac
eong
cu
giiip
giao
vien lam
viec
hiSu qua. Cung v6i Ian xua't ban dau tien, Ian tai ban nay

mang den nhiing ket qua nghien ciiu cap nhat c6 lien quan d6'n
viec
giang day
hi6u
qua. Nhung diem mdi ciia l^n tai ban nay la m6i chuong deu nhah manh
vao nhiing pham
chat
nguoi
giao
vien c^n c6 ddi vdd nhiing hgc sinh yeu kem
(hay hgc sinh c6 nguy eo) cung nhu nhiing hgc sinh
gioi.
Neu
viec
tro thanh mot ngudi
giao
vien hieu qua la don gian thi su ra ddi
ciia cuon
sach
nay thuc su khong can thiet. Neu c6 mot phuong phap don le nao
do de tro thanh mot ngudi
giao
vien hieu qua thi c6 le ai ciing tro thanh
giao
vien
hieu qua dugc. Nhung sir that thi de tro thanh mot nguoi
giao
vien hieu qua can
nhieu hon the.
Ngudi

giao
vien c6 anh hucmg to Idn va lau dai den hgc sinh. Hg anh huong
true tiep den
viec
hgc sinh hgc nhu the nao, hgc cai gi,
khdi
lugng kien thiic,
each
cac em
giao
tiep voi ban be va mgi ngudi xung quanh. Khi xem xet miic d6
anh hucmg ciia nguoi
giao
vien, chiing ta phai hieu nhirng gi
giao
vien can lam
de thiic day nhiing anh huong tich cue den ddi
song
ciia hgc sinh, vi du nhu
thanh tich hgc tap, thai dO tich cue ddi vdi
viec
hgc, himg
thii
hgc va tat ca
nhiing
chuyen bien mong mudn
khac.
Sir hieu biet nay nen dua tren nhiing cdng
viec
ma cac chuyen gia tin rang ngudi

giao
vien nen lam va tren nhirng cdng
viec
ma cac nghien ciiu
giao
due hgc chi ra la quan trgng de chuan bi va trd thanh
mot nguoi
giao
vien hieu qua.
Cudn
Nhiing
phdm
chat
cua
ngitdi
giao
vien
hieu
qua xuat ban Ian
thii
hai
da ghi lai
trinh
tu nen tang chung va xac dinh cac hanh vi chung lam nen sir hieu
qua trong Idp hgc. Mac dii da sd nhiing dieu chung ta biet ve nhirng
giao
vien
hieu qua nhin chung ap dung cho
giao
vien day nhiing hgc sinh c6 nguy co ho^c

giao
vien day nhirng hgc sinh
gioi,
nhung nhirng pham
chat
khac
ciia ngudi
giao
vien,
nhan
each
va cac hanh vi cung dugc neu ra trong mdt ban torn tat c^n than
cac nghien curu di trudrc. Dua tren sir torn tat de hi^u do va sir tong hop cac
nghien
ciiu
c6
liSn
quan den giang day hieu qua, cuon
sach
nay
dugc
xem nhu la
ngu6n tai
lieu
tham khao
ciia
giao vien, cac nha quan li va tat ca ban doc quan
tarn d6n chaft
lirong
day va hoc

ciia
chung ta hien nay. ; i
?"
^
Dinh
nghia ngxidi
giao
vien hieu qua •
Khi
chiing ta xem xet qua
trinh
day hoc nhu m6t nhiem vu phirc hop thi su
hieu qua la m6t khai niem kho di6n dat thanh
Idi.
Mot vai nha nghien cuu dinh
nghla sir hieu qua cua giao vien dua tren thanh
tich
ciia
hoc sinh. Mot s6' ngucri
khac
lai dua tren ket qua danh gia
ciia
cac nha chuyen mon. Tham chi, nhirng
ngudi
khac
danh gia sir hieu qua dua trgn cac
Icri
nhan xet cua hoc sinh, cac nha
quan If va tat ca nhirng ngudi
khac

c6
lien
quan. That vSy, ngoai viec noi ve
sU
hieu qua, chiing ta cung
chua
c6
each
diSn dat thich hop de noi v6 nhirng
ngudi
giao vien thanh cong. Cruickshank va Haefele (2001) da thong ke rang
ngudi
giao vien
gioi
doi khi con
duoc
goi bdi nhirng tiJr
khac
nhu //
tudng,
cd 6c
phdn
tich, c6 y
thiCc
trach
nhiem, cd ndng luc, c6 trinh do cao,
biet
chiem
nghiem,
Idm hdi Idng, c6 khd ndng dap

Ung
sUda
dang
va
dUffc
kinh
trpng.
Tim anh hudng cua ngudi giao viSn la rat to Idn, cho nen rat kho de dinh
nghia nhung kSt qua nao c6 the chi ra su hieu qua trong giang day va lam the
nao de do dem
dugc
nhirng ket qua do. Them vao do, rat nhiSu bien ngoai vong
kidm
soat
ciia
giao vien cung tac dOng den
timg
do do
ti6m
nang
ciia
tinh
hifiu
qua. Mac dii c6 nhirng phiic tap do - va cung chang quan trong la goi chung
bang gi - chung ta vln c6 the thong nhat rang giao vien hieu qua c6 anh huong
to Idn va lau dai den ddi song
ciia
hoc sinh. Trong nhimg nam gan day, khi n6n
giao due da tien bo hon trong viec chu trong vao trach nhiem va su phan
tich

cdn
than cac yeu to c6 the anh hudng den cac ket qua cua qua
trinh
giao due, ngudi
giao vien ngay
cang
dugc
khang dinh la nhan td' anh hudng to Idn nhat den thanh
tich
ciia
hoc sinh. Vi the', de' nang cao su hie'u biet ve nhimg viec giao vien da
lam
de
giiip
hoc sinh hoc tot, cac nha nghien
ciiu
da bat d^u tap trung vao nhimg
tinh
each
cu the va nhirng qua
trinh
ma ngudi giao vien hieu qua sir dung.
Quy
md phat trien
ciia
cac nghien
ciru
ve sir hieu qua
ciia
giao vien da

khang dinh lai mot chan
li:
tinh
each
va hanh vi la mot ph^n quan trong
ciia
day
hoc khi noi ve thanh
tich
ciia
hoc sinh cung nhu cac ket qua mong mudn khac.
So
sanh
nhieu nghien
ciru
khac
nhau cho thay nhieu ba't dong ve cac yeu td de
dinh
nghia su hieu qua, tuy nhien viec xem xet cdn than cac nghien
cihi
cd the
lam
sang
td cau hdi nhiJng hoat ddng nao la quan trong nhat va ddi hdi su
nghien
ciru
sau hon. Nhirng diem tuong dong
dugc
nha'n manh trong ISn tai ban
nay bao gdm cac

tinh
each
cua ngudi giao vien nhu la mot con ngudi binh
thudng, qua
trinh
dao tao giao vien,
each
quan If Idp hoc va
each
giao vien
soan
bai,
day va
theo
ddi su tie'n bd
ciia
hoc sinh. Dat cac manh
ghep
nay lai vdi nhau,
chung ta se cd biic chan dung
ciia
mot ngudi giao vien hieu qua. .
t)iem m6i so v6i
Ian
xuat ban dau tien
Mot
net mdi cua Ian xuat ban
thir
hai cho cudn
NhOng

phdm
chat
cua ngudi
giao
vien
hieu qua chinh la viec dat trong tam vao giao vien day nhimg hoc sinh
ye'u kem cung nhu day nhimg hoc sinh
gidi.
Mac du
dugc
coi nhu hai pham
trii
tach biet, nhieu hoc sinh lai cd th^ roi vao ca hai nhdm tren (Cline & Schwartz,
1999; Manning & Baruth, 1995). Nhimg hoc sinh cd td
chat
cung cd the' that bai
tren con dudng hoc va'n va
ngugc
lai hgc sinh yeu kem cQng cd the sd hiJu nhirng
kha nang kiet xuat. Giao vien day nhirng hgc sinh
gidi
hoac
day nhimg hgc sinh
ye'u kem, cung nhu giao vien
ciia
tat ca nhimg hgc sinh khac, phai xem xet den
nhirng
nhu cau rieng va
tinh
each

dac trung cua cac em (Struck &
Little,
2003).
Hai
phan sau danh de' ndi v^ nhiJng ye'u td cd the' d^y hgc sinh vao cac nguy co
hoac
khoi
day nhimg kha nang xua't sac cua cac em.
Chii
tr9ng vao nhiing hoc sinh yeu kem
Thuat ngir "ye'u kem" (nguyen ban "cd nguy co"- ND) da
dugc
sijr
dung
trong
giao due tiJr nhieu
thap
ki, nhung \in dau tien nd xua't hien rdng rai vdi
cdng chiing vao nam 1983, trong bao cao cd tieu de Mot
qud'c
gia
dang
dung
truac
nguy
ca (Uy ban Qud'c gia ve
chat
lugng vugt
trdi
trong giao due, 1983).

Nhin
chung, chung ta nghi de'n nhung hgc sinh ye'u kem khi cac em c5n
dugc
giup
do, cd nguy co bi d lai Idp, cd nguy co bi du6i hgc va cd cac ki nang khdng
dat chuan
(SI
avin,
Karweit & Madden, 1989).
Mdt
cudc
dieu tra \i ti le tdt nghiep d California la mdt vi du dien hinh. Trong
sud't
nam hgc 2002 - 2003, nhimg hgc sinh
dugc
danh gia la cd thai do hgc tap td't
tdt
nghiep vdi ti le cao hon nhimg hgc sinh
dugc
coi la cd thai dd hgc tap khdng td't.
That vay, hgc sinh hgc tap td't tdt nghiep nhieu hem hgc sinh yeu kem den 30%.
39% cac em den tir cac
nude
chau My La
tinh,
47% cac em ngudi My gdc Phi,
67% cac em da trang va 77% cac em ngudi My gdc A td't nghiep nam 2002. Bao
cao nay chi ra rang: "Cd qua nhieu hgc sinh khdng td't nghiep
dugc
d California la

mdt
cau chuyen dang budn ve tiem nang con ngudi bi lang phi va sir ma't mat to Idn
ve
kinh
te"" (Du an Quyen cdng dan, 2005, trang 6).
13
Nhi6u
yeu to khie'n hoc sinh bi coi la c6 nguy co nhu cac yS'u t6 v6 ca nhan,
gia
dlnh,
xa hoi va mot so yeu t6' lien quan den trudng lop. Cac ye'u
t6've
gia
dinh
va xa hoi bao gom doi
ngheo,
phan biet doi xir,
viec
nuoi day con cai ciia
bo me,
tinh
thich nghi cua hoc sinh, thoi gian xem truyen hinh,
thdi
gian doc
them
sach
6 nha va mot so yeu to
khac
(Barton,
2003;

Kober, 2001; Manning &
Baruth,
1995).
Nhirng
hoc sinh c6 hoan
canh
kinh
te - xa hoi thaip hofn se khong bat nhip
nhanh nhir cac ban
khac
c6 hoan
canh
kinh
te - xa hoi cao hofn. Vi du, chi c6
39% hoc sinh c6 hoan
canh
kho khan nhan biet dugfc cac
chiJ
cai trong bang chir
cai, trong khi con so nay 6 tre xuat than tCr hoan
canh
kinh
te - xa hoi cao hon
dat 85% (Neuman,
2003).
Nhirng hoc sinh nay thucmg doi mat v6i nhi^u thir
thach truoc khi nhap hoc.
Chiing
ta cung biet rang cac dac di^m ciia trucmg hoc ciang c6 the anh
hucmg den

viec
hoc tap ciia hoc sinh va khien cac em c6 nguy co nghi hoc, a lai
lop
hoac
can mot qua
trinh
di^u chinh. Cac yeu to lien quan den trudng lop duoc
liet
ke
dudfi
day:
• Mot chuong
trinh
hoc khong duoc thiet ke cin than,
viec
giang day bi cat
xen va
viec
tiep can mot chuong
trinh
hoc
chat
che hofn bi han che;
• Moi trudng hoc tap khien hoc sinh cam nhan rang thay co va cac nhan
vien
khong yeu cau cao
hoac
mot moi trucmg ma cf do cac em khong cam
tha'y an toan;
• Su phan biet cac hoc sinh, trong do nhihig hoc sinh a vi the' thie'u s6' va

hoc sinh
ngheo
phai hoc trong cac \dp hoc xuong cap (Kozol,
2005).
Yeu to chu yeu dan de'n yeu kern la
giao
vien thieu
kinh
nghiem, khong co
su chuan bi va thie'u
trinh
do giang day cq le la quan trong nha't trong toan bo
cuon
sach
nay. That vay, "mot dac trung quan trong ciia cac trucmg hoc co nguy
CO
la noi chung ho co it
giao
vien
trinh
do cao" (Lien kei
quo'c
gia ve
giang
day
trong
nhom
trUdng c6
nguy
ca,

2005,
trang
6).
Mac dii biic tranh duoc
khac
hoa 6 day co mau sdc u am, nhung ne'u noi
rang nhirng
giao
vien hieu qua, tan tarn, co
trinh
do khong danh cho nhiing hoc
sinh ye'u kem la khong
diing.
Trong nhieu trucmg hoc co hang loat dac didm nhu
dugc mieu ta a tren co rat nhieu
giao
vien toa
sang
nhu nhirng ngpn den,
giiip
hoc sinh dat dugc nhirng thanh tich hoc tap, khoi day su ham hoc hoi va tao dgng
lire
hoc tap cho cac em. Nhiing
giao
vien nhu vay lam
viec
cong tarn va trong ba't
cu" hoan
canh
nao cung mang de'n cho nguofi hoc su on dinh va khien cac em

nghi
rang trudng hoc la quang
thdi
gian binh yen nha't trong
cugc
ddi ciia hp.
14
Viec
nhan thirc dugc nhu cSu hoc tap cua nhiing hoc sinh ye'u kem co tSm
quan trong nha't
dinh,
vi the trong m6i chuong lai co m6t muc nham tap trung
vao nhirng
giao
vien day nhirng hgc sinh bi cac ye'u t6' xa h6i va nha truong ddy
vao nguy co tha't bai tren con dudng hgc van. Mac dii phan Idn co sd if thuye't
•lien
quan den
viec
giang day hieu qua nhin chung la ap dung cho nhiing hgc sinh
ye'u kem, nhung mot so' khia
canh
nao do se khoi ngu6n cho su tranh luan va
kham pha tiep theo. Tren thuc te', nhieu nghien cuu gan day cho tha'y nhirng
giao
vien
chuyen day hgc sinh ye'u kem dat hieu qua co cac dac diem
khac
biet vdi
nhirng

giao
vien khong hieu qua.
Tap
trung
vao hoc sinh
gioi
De dinh nghia mot
each
6m gian the nao la hgc sinh gioi thuc su la mgt
viec
khong de dang, gidng nhu
viec
tim kiem mgt su dong thuan hoan toan ve
mgt van de nao do trong
giao
due. Nhiing hgc sinh gioi dugc coi la nhirng hgc
sinh nang khieu, tai nang,
sang
tao, suy nghi dgc lap va da chieu, la nhirng ngudi
dan dau,
CO
bie'u hien cam xuc rd rang va rat ham hgc hoi. Cac pham
chat
tren
day chk
chan
chua
day dii nhung ra't kho de cd mgt dinh nghia ve " nang khieu"
ma tat ca cac nha nghien
ciiru,

cac nha
giao
due, cac bac phu huynh va hgc sinh
deu nha't tri thira nhan
(Baska,
1989;
Reis
& Small, 2001; Vaughn, Bos, &
Schumm,
2000).
Vi the, chung ta sir dung thuat ngir
"gioi"
(nguyen ban la "cd
kha nang noi
trgi"
- ND) de chi nhirng hgc sinh dugc coi la cd nang khieu
hoac
cac em cd nhieu thanh tich cao nhung lai khong dugc cdng nhan chinh thirc la cd
nang khie'u. Nhiing hgc sinh gioi nhin chung dugc cho la cd va bieu hien mdt
hoac
nhieu to
cha't
dudi
day: , , ^
• Cd kha nang noi bat ve mat hgc thirc; j
.sffc
,
:>(;,>•;
;
• Cd nang khieu bam sinh ve hgc tap; :'a

ifi
i . •
• Cd suy nghi
sang
tao va hieu qua; ''
• Cd kha nang lanh dao; ,
• Cd kha nang cam nhan hinh anh
hoac
dien xua't; > ,
• Cd kha nang tarn van
(VanTassel-Baska
& Little,
2003).,,
De' bd sung them vao danh muc tren, cac loai tai nang va tri thong minh
khac
da dugc kham pha bao gdm ca li thuye't da tri nang ciia Howard Gardner, mgt li
thuyet dugc xay dung dira tren n6n tang la hgc sinh cd the khdng chi gioi vg toan
hgc
hoac
cd nang khieu ve ngdn ngif ma nhieu hon the, vi du nhu the thao, am
nhac
va
giao
tiep (Gardner,
1983).
Dii cd kha nang gi di niia, nhiing hgc sinh gioi
15
trong
mOt s6' ITnh virc cin su chi dSn cua nguoi
giao

viSn 6i nhOng tai nang d6c
dao ciia cac em
duac
phat hien va boi duong
theo
nhieu hinh thurc
khac
nhau. Gan
40 nam vfi tru6c,
Joseph
RenzuUi, m6t ngucri tien phong trong ITnh vuc gido due
nang khieu phat bieu rang
giao
vien la yS'u t6' quan trong nha't trong sir thanh
c6ng
ciia cac chuong
trinh
danh cho hoc sinh nang khieu (Renzulli,
1968).
Dang
tiec
la nhirng
giao
vien thirc sir c6 hieu qua trong cac chuong
trinh
hoc
danh cho hoc sinh gioi thucftig khong duy tn dugc su on
dinh.
Mot
cuoc

didu
tra
\6i 100 ngucfi xuat chiing cho tha'y rang nhiJng ngucri nay kh6ng the xac
dinh
duoc
giao
vien nao c6 anh huong den ho
hoac
cam thay c6 anh huong to Ion de'n
con ducmg hoc tap ciia hp. Dac bi6t,
thdi
gian di hoc of tnrdng trung hoc chi de
lai
trong ho nhung ki
nitm
bu6n va khong ma'y tot dep (Csikszentmihalyi,
Rathunde, & Whalen,
1993).
Mot
cuoc
di6u tra vdi nhiJng ngircyi phu niJ bo dd
cac chuong
trinh
toan va ki thuat bac Dai hoc chi ra rang phSn 1dm ho phai bo
hoc
VI
giao
vien day qua nham
chan
(Brainard & Cariin,

2001).
Ngugc lai, m6t
cuoc
dieu tra
khac
v6i 125 ngudi tai nang noi bat cho thay
giao
vien dong mot
vai
tro quan trong trong su phat trien cua hp (Bloom,
1985).
Sir khong dong nha't
nay dan den ket qua la c6 the mot so hpc sinh toa
sang
va khai
thac
dupe het
ti6m
nang cua cac em trong khi so
khac
bo do
viec
hpc
hoac
khong phat trien
dupe cac tai nang v6'n c6 ciia minh.
Vai
tro cua ngucri
giao
vien doi vdi nhung hpc sinh nang khieu

hoac
hpc
sinh gioi la thirc sir c^n thiet. Ket qua nghien ciru cho tha'y phuong
phap
giang
day
CO
hieu qua v6i cac Idp dai tra lai to ra khong hieu qua vdi cac Idp nang
khieu
hoac
cac
Idp
ma
trinh
dp hpc sinh khong dong deu. Nhirng
\&p
nay doi hoi
phai
da dang hoa phuong
phap
day hpc thi mdi dap
ling
dupe nhirng nhu ciu da
dang ciia hpc sinh. Cung tuong tu
vdd
giao
vien day hpc sinh yeu kem, chiing toi
da danh mot muc mdi trong mdi chuong de
dinh
nghia lai cac ph^m cha't ciia

mot ngudi
giao
vien hieu qua day nhimg hpc sinh
gioi.
Tang quan ' *
LSn
xuat
ban
thii
hai
ciia
cudn
NhOng
phdm
chat
cm
ngucri
giao
vien
hieu
qua
da md ra nhirng di6u mdi me cho mdt khai niem khd
dinh
nghia:
"giao
vien
hieu
qua" bang
each
torn tat ke't qua ciia nhiing nghien cuu da tien hanh trong

vai
thap
ki de
gidi
han lai nhimg hanh vi cu the cua
giao
vien cd the' dong gdp
cho thanh tich cua hpc sinh va mot sd thudc do
khac
ciia sir hieu qua. Cudn
sach
nay dupe vie't nham tap trung dac biet vao ngudi
giao
vien, su chudn bi cho mdi
gid
len Idp, nhan
each,
thuc hanh giang day hon la chii trpng vao cac nhan to
khac
nhu dd'i tupng ngudi hpc, quan If trudng hpc
hoac
nhimg quye't
dinh
khac
ve td chiifc ngoai
\.im
kiem
soat
ciia
giao

vien. Tong hop ve qua
trinh
da dupe dao
tao cua
giao
vien va cac hanh vi ciia ho dupe rut ra
tijf
cac tai lieu bao gdm nhiing
nghien curu tren dien rdng ve
viec
thirc hanh giang day ciia
giao
vien c"6 gSn ket
vdi
thanh tich cua hpc sinh, cac nghien cun dien hinh ve nhimg
giao
vien dupe
coi la hieu qua trong hoan
canh
cu the, nhiJng
cude
di6u tra hay phdng van cac
ca nhan anh hudng, cac
sieu
phan tich v6 cac nghien ciiu su hieu qua ciia
giao
vien
va cac tdng ket ve nhirng cdng
trinh
nghien

culi.
Nhung
ke't qua nghien curu va cac ki nang dupe
trinh
bay trong cudn
sach
nay
chac
han da quen thudc vdi nhieu
giao
vien. Dd'i vdi nhirng
giao
vien hieu
qua dd, cudn
sach
nay la mdt su tdng ket dd
nhac
nhd hp hay khong ngimg doi
mdi
phuong phap giang day ciia minh. Dd'i vdi nhimg ngudi
khac,
nhimg ke't qua
d
day lai nham nang cao nhan thiic cua hp trong qua
trinh
hpc hoi de tang cudng
sir hieu qua trong giang day.
Bang
viec
dat trpng tam vao su hieu qua cua

giao
vien,
muc tieu cao nha't cua chiing tdi la nham nang cao thanh tich va cai tien
trai
nghiem
giao
due ciia nhimg hpc sinh ma chiing ta cd nhiem vu day dd trong cac
trudng
hpc.
Bo' cue ciia
cuon
sach
•
Trong
Ian
xuat
ban thijf hai nay,
cudn
Nhimg
phdm
chat
cua
ngudi
giao
vien
hieu
qua dupe thie't ke' lam ngudn tai lieu tham khao cho cac nha
giao
due. Cud'n
sach

trinh
bay cac ye'u td ciia su hieu qua
theo
cac pham
trii
rdng va hudng doe
gia quan tam de'n
viec
kham pha sau hon niia cac nghien ciiu va cac phan tdng
quan nghien
ciJu
dupe sir dung trong qua
trinh
bien
soan
cud'n
sach
nay. Cud'n
sach
dupe
chia
lam hai phan.
Phan
1 tap trung vao nhimg nghien
ciiii
nham dua
ra khai niem ve ngudi
giao
vien hieu qua, phan 2 cung cap ngudn tai lieu tham
khao doi dao cho doe gia.

Hai
chuong dau tien de cap de'n
giao
vien vdi tu
each
vira la mdt ca nhan
vira
la mdt ngudi lam
viec
chuyen nghiep. Chuong 1 di sau phan tich nhimg dieu
kien
tien quye't
giiip
cho
viec
giang day hieu qua, tap trung vao anh hudng tir
hoan
canh
xuat than va su chuan bi v6 mat chuyen mdn ciia ngudi
giao
vien.
Nhimg
ham y ve nang luc ngdn ngir, kien thirc bp mdn, qua
trinh
dao tao va
bang ca'p ciia
giao
vien dupe xem xet trong chuong nay. Chuong 2 ban ve
viec
the nao la mdt

giao
vien hieu qua, tap trung vao su
giao
tiep ngoai chuyen mdn
ciia
giao
vien vdi hpc sinh va cac khia
canh
trong hanh vi cua
giao
vien de
hpc sinh yeu quy, tdn trpng va nhd hp nhu la nhirng thay cd chuan muc ve mat
nhan
each.
Cung trong chuong nay, ngudi doc se tha'y dupe tam quan trpng cua
Ha
\jien7i^^}^:^2!^.
17
thdi
dp giao vien d6'i voi
nghfi
nghiep, nha'n manh vao
each
giang day tam huyS't
va
CO
chiem nghiem
ciia
nhirng giao vien hieu qua.
Tijr

chuong S^en chuong 6 la phan
tfinh
bay cu the hon nhiJng khia canh ve
trach nhiem
nghe
nghiep cung nhu
each
thirc hanh giang day. Chuong 3 chi ra
nhimg
ki nang quan if va t6 chirc
lofp
hoc ma mot giao vien hieu qua the hien,
dac biet nha'n manh den viec tao lap m6t moi trudng hoc tap hieu qua cho hoc
sinh,
trong do cac hoat dong thucmg nhat va ki cuong dugc thie't lap va duy tri
lam
diem nha'n cho viec giang day
ciia
giao vien va viec tham gia hgc tap
ciia
hoc sinh. Chuong 4 de cap den
each
to chiic giang day vdi trgng tam la toi da
hoa
thofi
lugng giang day, truyen dat nhiJng ki vgng ve ke't qua hgc tap
ciia
hgc
sinh
va lap ke' hoach cho muc dich giang day. Chuong 5 tap trung vao viec thuc

hien
giang day vdi trgng tam la su truyen dat va
tinh
phuc hop cua ngi dung
giang day thong qua viec sir dung cac thu thuat neu cau hoi va h6 trg hoat dong
hgc
tich
circ
ciia
hgc sinh. Chugng 6 de cap de'n viec theo doi sir tie'n bg va tiem
nang cua hgc sinh thong qua viec thao luan tam quan trgng cua bai tap ve nha va
viec ap dung nhiing hieu bie't ve ke't qua hgc tap cua hgc sinh cung nhu dap ung
nhirng
nhu cau ca nhan
ciia
nhiJng nhom hgc sinh chuyen biet trong lop hgc.
Trong
m6i chuong, n6i dung dugc
trinh
bay theo cac pham
trii
ve dac diem
hay hanh vi ma cac ke't qua nghien cuu da khang dinh la nhirng khia canh quan
trgng
ve su hieu qua
ciia
giao vien. Tom tat cac nghien
cii:u
dugc Qung ca'p true
tie'p

va ro rang trong m6i chuong vdi danh
sach
cac tai
lieu
tham khao de' nhiJng
dgc gia quan tam c6 the tim them thong tin ve chii de do. Chuong 7 dua ra ke't
luan
Stic
tich
ve mot ngudi giao vien hieu qua va lam the' nao de su hieu qua do
CO
the dugc nang cao va mot vai suy nghl ve nhiJng giao vien day cac hgc sinh
ye'u
kem cung nhu nhiJng giao vien day hgc sinh
gioi.
PhSn 2, phSn cu6'i
ciia
cu6'n
sach,
bao gom cac bang kie'm tra
giiip
giao vien
danh gia cac ki nang, xem xet cac hanh vi khi giang day cua mot giao vien hieu
qua, tai
lieu
tham khao dugc lua chgn kl, c6
chii
giai
va mot danh muc tai
lieu

tham khao hoan chinh. Trong phan nay, tac gia di sau vao viec giup giao vien
hoan thien
minh,
cho dii nhu cau do la tu nguyen hay xua't phat
tijr
gop y
ciia
nguoi
hudng dan. Dac biet, cac bang kiem tra hay cac phim chat
ciia
giao vien
CO
ich trong qua
trinh
bie'n nhiJng ke't qua nghien cuu thanh hieu qua thuc tien.
Cac bang kiem tra da dugc cap nhat de c6 the bao ham het nhiJng pham cha't
quan trgng ma giao vien giang day nhirng hgc sinh ye'u kem hay giang day
nhiJng hgc sinh
gioi
c&n
c6. NhiJng phdm chat nay nham bo sung hoan thien cho
nhiJng phdm cha't da c6 sSn cua nhiJng ngucri giao vien noi chung.
•
1/ xm! t
Cuon
sach nay dung de lam gi?
Bang
each
dat nhiJng pham chat
ciia

mot ngucri giao vien hieu qua ngang
hang
vdfi
nhiing yeu to nhu chuong
trinh
hgc va cac phuong tien danh gia, chiing
ta
CO
nhirng cong cu di
lien
ke't giiJa cac qua
trinh
xay ra trong lop hgc voi ke't
qua hgc tap cua hgc sinh ma chung ta mong muon. Vi the, Ian xua't ban thu hai
cua cuon Nhimg
pham
chat
cua ngudi
giao
vim hieu qua c6 muc tieu la nang
cao cha't lugng giang day
ciia
giao vien va co hgi hgc tap cho hgc sinh. Cung vdi
n6
lire
do, cuon
sach
nay co the' dugc
diing
nhu m6t nguon tham khao quy cho

nhiJng dgc gia sau: - •
•
NhiJng giao vien muon nang cao nang luc giang day thong qua phan
tich
va thuc hanh chiem nghiem; v
.^vi;
. •
•
Nhirng
nha quan If tham gia boi duong, tap hua'n giao vien va nang cao
tinh
than cgng tac trong pham vi toan trucmg; „
•
NhiJng nha quan If
hoac
cac truong b6 m6n co nhiem vu giam sat va
danh gia giao vien;
•
NhiJng chuyen vien b6i duong giao vien co nhiem vu len
ke'
hoach va trien
khai
tap hua'n giao vien nham nang cao nang luc hien co trong lop hgc;
•
NhiJng chuyen vien phat trien nguon nhan luc co nhiem vu tuyen dung
nhiJng giao vien cha't lugng cao;
•
NhiJng ngudi lam cong tac dao tao giao vien va can bg quan If co the sir
dung cac ban tong hop tir nhieu nghien
ciiu

dugc
trinh
bay trong cuon
sach
de' dao tag giao vien va boi duong ki nang lanh dao trong giao due;
•
NhiJng nha hoach dinh chinh
sach
va dgi ngu nhan vien chiu trach nhiem
xay dung nhiJng cong cu va chie'n luge cho su phat trien giao vien va cac
qua
trinh
kiem tra danh gia tren quy mo ca'p quan hay ca'p bang.
M6i
nhom deu dong gop cho su nghiep giao due hgc sinh va deu quan tam
de'n thanh cong
ciia
cac em.
Cac
tai lieu lien quan: Archer, 1998; Barton, 2003; Baska, 1989;
Bloom,
1985;
Brainard
&
Carlin,
2001; Cawelti, 2004; The
Civil
Rights Project, 2005; Cline &
Schwartz, 1999; Cotton, 1999, 2000; Cmickshank & Haefele, 2001; Csikszentmihalyi
va

tg.
khac,1993;
Darling
Hammond, 2000; Gardner, 1983; Kober,
2001;
Kozol,
2005;
Manning
& Baruth, 1995; National Board for Professional Teaching
Standards,
n.d.;
National
Commission on Excellence in Education, 1983; National Partnership for
Teaching in
At-Risk
Schools, 2005; Olson, 1997; Reis &
Small,
2001;
Renzulli,
1968;
Slavin
va
tg.
khac, 1989; Stmck &
Little,
2003; Tucker & Stronge, 2005; Vaughn va tg.
khac, 2000;
Wright,
Horn,
&

Sanders,
1997.
19
PHAN
1
The nao la
ngvtdi
giao
vien hieu
qua?
Phan
1 cua cuon
NhCfng
phdm
chat
cm
ngUdi
giao
vien
hieu
qua, xuat ban Ian
thii
hai, chu trong vao nhCrng nghien
cuu phuc vu cho
viec
hoan thien
chan
dung cua mot
giao
vien

hieu qua. Sau phan mo dau, sau chuong dau tien cua
cuon
sach
neu len nhung dac diem chinh v6 sir hieu qua ciia
giao
vien. Chuong 1 va 2 dS cap den ngudi
giao
vien trirdc
het nhu mot con ngucfi binh thucmg va sau do mdi la mot nha
chuyen mon. Chuong 3 de'n chuong 6 di sau vao cac khia
canh
\i trach nhiem ciia mot ngudi
giao
vien va
each
thuc
hanh giang day. Cuoi ciing, chuong 7 thao luan the nao la
mot ngu6i
giao
vien hieu qua va lam the nao de sir hieu qua
CLia
giao
vien c6 the dugc nang len.
Cac dieu kien
tien
quyet
de
giang
day c6 hieu qua
Miriam

dd
tCtng
la
giao
vien
dam
nhiem
td't
cd cac mon hoc cho mot lap
hoc
giao
due dqc
hiet
cd day du
thie't
hi. Mgi
ngucn
hie't
den cd nhu Id mot
tai sdn quy cua
trucfng,
dua vao
each
cd Idm
viec
vdi hoc
sinh
cfing
nhu
Iden

thuc
chuyen
mdn cd the
hien
hang
ngdy
tren
hue
giang.
Cd an mac
phi) hap vdi vai trd la mot
giao
vien,
dua ra
nhOng
Idi
nhan
.\et
thd'u
dao,
day du cho hoc
sinh
va chu
ddng
tham
gia cac
cdng
viec
a
trudng.

Cd
duac
dgng
vien
tham
gia mot
khod
hoc
chuyen
mdn de cd
chting
chi ve
giao
due dac
hiet.
KM cd kit
thiic
khod
hoc,
ngdi
hieu
truang
da mdi cd ki
tiep
hap
ddng
cho nam hoc sau. Co
Miriam
duac
tdn

trong
vi su
hieu
hiet
cua cd ve hoc
sinh
vdi
nhOng
nhu cau dac
hiet
va khd
nang
tao ra mdi
trUdng
thich
hap cho cac em.
Quan
trong
hem cd la cd dd
dUng
kien
thi'tc
cUng
nhukinh
nghiem
cua
minh
de
hang
ngdy

giup
hoc
sinh
cm cd vd Id
mot
ngudn
trg
giup
cho
cdng
viec
quan
li
giao
due dac
hiet
cua
trudng.
Trong n6n
giao
due ngay nay eo mot van de gay tranh eai chinh la lam the
nao de tuyen dung va dao tao
giao
vien. Nhieu nha
giao
due, nha chiic trach,
nhOng ngudi dong thue da dat cau hoi lieu cac chuong
trlnh
dao tao
giao

sinh
truyen
thong c6 dao tao nen dugc nhiJng
giao
vien c6 thd thuc hien nhirng
chuong
trinh
day hoc tien tien nham nang cao thanh tich ciia hoc sinh hay
khong. NhCrng chuong
trinh
thay the nham tuye'n dung va dao tao
giao
vien dugc
ap dung, tang so lirgng nghien cuu nham so
sanh
sir hieu qua ciia nhung
giao
vien
CO
nen tang dao tao
khac
nhau. Vugt len ca van de dao tao su pham, cau hoi
\6 kien thiic bai giang va su lien quan cua no tdi
viec
giang day hieu qua van con
la mot va'n de dang dirge quan tam.
Chuong nay di sau tim hieu cac nghien
ciJu
ve sir chuan bi bai giang cua
giao

vien, nhung ket luan dugc nit ra qua cac nghien
ciiu
tren dien rdng va cac
nghien
eiJu
w6 qua
trinh
dugc dao tao cua nhung
giao
vien hieu qua. Moi phan
2
trong
chirong se
torn
tat nhOng ket qua nghiSn cuu c6
lien
quan de'n m6t
khia
canh cu the ve n6n tang cua m6t giao
vien.
Bang 1.1a
cuoi
chuong
torn
tat lai
m6'i
quan he giGa cac
khia
canh da duoc de cap
cijng

vdi cac tai
lieu
tham khao
CO
lien
quan. .Si
Nang
lire
ngon ngii va giang day hieu qua
Lieu
kha nang tri tue
ciia
nguoi giao
vien
c6 ddng nghia vdi viec nang cao
tinh
hieu qua trong giang
day?
Qua nhieu thap ki, cac nha nghien
cihi
da tim
hidu
ve moi quan he
giiia
kha nang
ciia
giao
vien,
dugc do qua diem cua giao
vien

trong cac ki thi
kiem
tra he so thong
minh
nhu SAT (Scholastic
Assessment
Tests) hay GRE (Graduate Record Exam) va thanh
tich
ciia
hoc sinh. Ket qua
cua nhung cu6c nghien cuu do con chua thong nha't. M6t so nha nghien cuu chi
ra rang khong c6 su tuong quan nao ngoai
kien
thirc
v6 cac ki nang co ban,
nhung
mot s6' lai cho thay c6 su
lien
he, dac biet la sir tuong quan giiJa nang
lire
ngon
ngir
cua giao
vien
va ket qua hoc tap
ciia
hoc sinh.
Trong
khi cac nghien
cuii

nhin
chung khong dua ra dugc cac bang chimg
the' hien sir
lien
he giOa kha nang tri tue
ciia
giao
vien
voi sir thanh cong
ciia
hoc
sinh,
mot ket qua c6 y nghla quan trgng da dugc nha'n manh: Hgc sinh dugc hgc
voi
nhung giao
vien
c6 nang
lire
ngon ngu tot horn thi se tiep nhan dugc nhieu tri
thijc
hon cac ban hgc vdi nhung giao
vien
c6 nang
lire
ngon ngu kem hem (xem
VI
du Rowan, Chiang, &
Miller,
1997;
Strauss

& Sawyer, 1986). Vi vay, ro rang
la
CO
mot sir tuong quan giua von
tijr,
nang luc ngon
ngir,
cung nhu su the hien
ciia
nhflng
giao
vien
hieu qua va thanh
tich
hgc tap cua hgc sinh. Boi kl nang
giao tiep la mot phan
ciia
nang
lire
ngon ngu, giao
vien
c6 nang luc ngon ngiJ tot
hon
thi
CO
kha nang truyen thu
kien
thirc
cho hgc sinh hieu qua hon va cung the
hien

dugc phong thai giang day
thii
vi va de hie'u. ^;
Nhung
ket luan
dudi
day dugc
riit
ra
tir
cac nghien
ciiu:
;
•
Diem
ciia
giao
vien
trong cac ki thi
kiem
tra nang
lire
ngon
ngiJ
la dau
,,j moi duy nha't de' dat trong sir tuong quan
tich
cue voi thanh
tich
hgc tap

(.;•
cuahgcsinh(Colemanvatg. khac, 1966).
•
NhOng hgc sinh dugc hgc
vdii
nhimg giao
vien
c6 nang luc ngon
ngir
cao
1,6' hon thi the hien tot hon trong cac ki thi, chuan hon nhung hgc sinh dugc
hgc vdi nhimg thay c6 c6 nang luc ng6n
ngii
thap hom
(Strauss
&
Sawyer, 1986). '
in
•
Co su tuong quan
tich
cure giua thanh
tich
hgc tap
ciia
hgc sinh
v&
nhiJng
giao
vien

c6 nang luc ngon ngu cao (Thomas B. Fordham Foundation,
1999;
Rowan va cac tac gia khac (tg. khac), 1997;
Wenglinsky,
2000).
•
Nang luc tri tue cua giao
vien
chua dugc
chiing
minh
c6 su
lien
he vdi
thanh
tich
hgc tap cao cua hgc sinh. Tuy nhien, khi giao
vien
dat ket qua
cao trong cac ki
kidm
tra v^ cac ki nang co ban, hgc sinh cua hg c6 xu
hirdng
dat ket qua hgc tap td't hon (Hanushek, 1971).
Cac tai
lieu
lien
quan: Andrew, Cobb, & Giampietro, 2005;
Darling-Hammond,
2000;

Darling-Hammond, 2001; Hanushek, 1971; Haycock, 2000, 2003;
Mumane,
1985; National Center for Edueation Statistics, 1992; Rowan va
tg.
khac,
1997;
Thomas
B.
Fordham Foundation, 1999;
Wenglinsky,
2000.
Chifofng
trinh
h9c ve
giao
due va giang day hieu qua ?
Viec
dao tao giao
vien
theo truyen thong bao gom mot chu6i cac khoa hgc
tap trung vao sir phat
trien
ciia
tre, ki nang danh gia va giang day, cac phuong
phap va tai
lieu
lien quan den
kien
thiic
cu the thugc nhieu

ITnh
vuc khac nhau.
Tuy
nhien trong nhung nam gin day, cac chuong
trinh
dao tao giao
vien
va
tinh
hm ich
ciia
chiing
it dugc chu y xem xet. Mot vai y tucmg va cac chuong
trinh
cap chumg chi su pham da to ra co uu the' hon so vdi phuong phap giao due su
pham truyen thong bdi sir ngan ggn,
tinh
thuc
tien
cao va co sir dao tao chuyen
sau
ciia
cac ca nhan co bang cap ve
ITnh
vuc chuyen mon do, cd hoan canh
lich
sir
khac nhau ke ca nhung ngudi dugc tap hua'n ve quan su
hoac
kinh

doanh.
Nham
phan nao hudng iJng cac chuong
trinh
nay, da cd nhieu nghien
ciki
di
sau tim hieu
lieu
sir hieu qua
ciia
giao
vien
cd
lien
quan den so lugng va cac mdn
hgc trong chuong
trinh
dao tao giao
vien
hay khong. Cac nghien curu da lam ro
ke't
qua: nhimg giao
vien
dugc dao tao diy du hieu hgc sinh hgc nhu the' nao va
hg
nen day nhimg gi va day nhu the nao. Them vao dd, kie'n thurc su pham
giiip
hg
cd kha nang nhan

thiic
dugc nhu cSu khac nhau
ciia
hgc sinh va dieu chinh
bai
giang de nang cao thanh
tich
hgc tap cua hgc sinh. De
minh
hoa cho van de
then
chd't nay, mot nghien
cufu
chi ra rang giao
vien
da hoan thanh chuong
trinh
dao tao 5 nam cd y
dinh
gdn bd vdi su nghiep giao due lau dai hon nhung
ngudi
chi hgc
nhihig
chuong
trinh
4 nam
(Dariing-Hammond
& Sykes, 2003).
Nhimg
giao

vien
dugc dao tao tot hon ve mat chuyen mdn cd kha nang cung
ca'p
cho hgc sinh cac co hgi hgc tap da dang hon.
23
Co
It
nghien cuu vi cac anh huong lau dai ciia nhung giao vien dugc dao tao
theo cac hinh thiic khac, nhung theo cac nghien ciiu thi ho c6 the c6 nhung kho
khan ban dSu trong \dp hoc so vgi nhiJng giao viSn dugc dao tao truy^n thd'ng
(vi du Miller, McKenna, & McKenna, 1998). Cac chuofng trinh dao tao giao vien
theo cac hinh thiic khac c6 dac diem la
:
chiing la nhiing phien ban dugc c6 dgng
lai tir cac phuofng phap dao tao giao vien truyen thong. Mot nghien ciiu tong ket
chuong trinh dao tao riit ngSn cho thay cac giao sinh c6 it gib hoc hon va it thdi
gian hoat dgng su pham hon ca ve du gid
va-
tap giang (Johnson, Birkeland, &
Peske, 2005).
Mot yeu to quan trgng trong sir hieu qua cua cac chuong trinh dao tao giao
vien theo cac hinh thiic khac la nhung trai nghiem khac nhau trong qua trinh
hgc.
Nhiing giao vien tham gia cac khoa hgc c6 ngudi hudfng dan, dugc tham gia
di thuc te va dugc chudn bi ki nang su pham phat* bieu rSng : hg thay tu tin ve
kha nang giang day cua minh va du dinh se tiep tuc theo dudi nghe day hgc
(Darling-Hammond & Sykes, 2003). Giao vien sau khi tot nghiep cac khoa hgc
riit ngan mudn dugc trang bi them kinh nghiem giang day ITnh vuc chuyen m6n
cua hg va muon c6 nhung kinh nghiem thuc te chat lugng hon (Johnson va tg.
khac,

2005). Neu khong c6 nhiing ki nang nay, cac giao sinh cam thay khong
dugc dao tao day dii de budc vao nghe day hgc. Mot cugc dieu tra ve sir hieu qua
ciia giao vien dugc dao tao theo chuong trinh Day hoc vi
nuav
My (Teach for
America) - mot chuong trinh keo dai 5 tuan ve dao tao chuyen sau - he ma rang
hgc sinh dugc hgc vdi nhiing giao vien cd bang ca'p chinh quy thuong the hien
tot hon hgc sinh ciia nhiing giao vien chi theo hgc chuong trinh dao tao Day hgc
vi nuac My (Darling-Hammond, Holtzman, Gatlin, & Heilig, 2005). Nhimg giao
vien khong dugc dao tao chinh quy khong hieu biet nhieu ve su phat trien ciia
tre,
each tre hgc, each tre dien dat va lam the nao de dap ling dugc nhidu each
hgc khac nhau cua tre. Nhiing giao vien it hoac khong dugc dao tao ve giao due
thuong
CO
nhiing khd khan trong viec quan li Idp, thiet
ke'
chuong trinh hgc, thiic
day hgc sinh va thieu cac ki nang giang day cu the khac. Hg cd it kha nang du
doan dugc kien thiic ciia hgc sinh va nhieu khd khan tiem an hoac gap khd khan
trong viec soan bai hay dieu chinh sao cho phu hgp vdi nhu cau ciia tung ca nhan
trong lop hoc.
Mat khac, m6t yeu td giiip du doan nang lire giang day ciia giao vien la thdi
lugng nguoi giao vien dugc dao tao ve giao due. Cac nghien ciiu da cd cung mot
24
l^^e't
luan ve anh hucmg ro ret cua qua trinh dugc dao tao chinh quy cua ngucri
giao vien toi danh gia ve chuyen mon va viec hgc ciia hgc sinh. Ngoai viec hgc
ve giao due, kien thiic ciia giao vien ve nb\g giang day cung kllong kem
phan quan trgng. Vi du, mot nghien ciiu chi ra rang thanh tich khoa hgc ciia hgc

sinh
CO
sir tuong quan tich cue vdi trinh do hgc va'n va khoa hgc ciia giao vien
(Wenglinsky, 2000). Mot nghien ciiu ve mon Toan cho ket qua tuong tir (Hill,
Rowan, & Ball, 2005). Vi vay, chiing ta cd the tu tin khang dinh rang kien thiic
ve ngi dung cung nhu cac ki nang su pham la nhiing mat cin thiet ciia nguoi giao
vien hieu qua.
Nhung diem dudi day khai quat nhiing ket qua nghien ciiu lien quan den
kien thiic vi giao due trong qua trinh dao tao giao vien:
• Giao vien da duge dao tao ki nang su pham chinh quy dugc chiing minh
la cd anh hudng ro ret ddi vdi thanh tich cua hgc sinh, dac biet ve Toan
hgc,
Khoa hgc va Dgc (Monk, 1994).
• Nhiing giao vien da hoan thanh cac chuong trinh hgc v6 Giao due hgc
luon the hien tot hon trong cac ki thi cap chiing chi qudc gia so vcfi
nhiing giao vien khong tham gia mot khoa hgc nhu vay (Gitomer,
Latham, & Ziomek, 1999; Wise, 2000).
• Mot giao vien cd kien thiic chuyen sau ve bg mon cd the h6 trg hgc sinh
hgc tap tot d mot miic nhat dinh nao do nhung dugc dao tao ve ki nang
su pham con cd anh hudng Idn hon ddi vdi thanh tich ciia hgc sinh
(Monk, 1994).
• Cd mdi quan he mat thiet giiia thanh tich ciia hgc sinh vdi viec giao vien
tich cue tan dung co hgi de nang eao chuyen m6n nhu tham gia hgi thao,
tap huan hoac hgc sau dai hgc (Hanushek, 1971).
• Nhiing giao vien dugc dao tao chuyen ve Giao due hgc the hien ki nang
quan li Idp hgc tdt hon va c6 the lien he tot hon ngi dung bai hgc vdi nhu
cau va hiing thii ciia hgc sinh (Ferguson & Womack, 1993).
• Kha nang de ling dung va ket hgp cac kien thiic hoac cac ki nang khac
nhau ddi vdi mot nhdm hgc sinh nhat dinh trong mot bdi canh nhat dinh
la yeu td quan trgng cua ngudi giao vien hieu qua (Demmon-Berger,

1986;
Mitchell, 1998; Porter & Brophy, 1988).
• Nhiing hgc sinh 16p 8 c6 ket qua hgc tap tdt hon khi cac em dugc hgc
nhung giao vien c6 ba dac diem ducd day: Giao vien chii trgng cho
25
hoc sinh hoc dira trcn ihuc tiSn nham nha'n manh kha nang tu duy hhc cao,
mon ho day la mon chuySn sSu hoac it nhat la mon da dugc dao tao va ho
duoc b6i duong de phat trien ki nang tu duy bac cao (Wenglinsky, 2002).
Cac tai lieu lien quan: Ashton & Crocker, 1987; Blair, 2000; Darling-Hammond,
2000,
2001; Darling-Hammond & Sykes,
2003;
Druva & Anderson, 1983;
Ferguson & Womack,
1993;
Fetler, 1999; Hanushek,
1971;
Hill va tg. khac, 2005;
Holt-Reynolds, 1999; Johnson va tg. khac, 2005; Mason, Schroeter, Combs, &
Washington, 1992; Mathews, 1999; Miller-va tg. khac, 1998; Monk, 1994; Monk
& King, 1994; Schalock, Schalock & My ton, 1998; Scherer, 2001; Shellard &
Protheroe, 2000; Southern Regional Educadon Board, 1999; Thomas B. Fordham
Foundation, 1999; Wenglinsky, 2000, 2002; Wilson, Floden, & Ferrini-Mundy,
2001;
Wise, 2000.
Chijfng chi hanh nghe cua giao vien va giang day hieu qua
Mot van de quan trong va gay tranh cai khac lien quan den sy dao tao ciia giao
vien la viec cap giay phep va chiing chi hanh nghe. 6 phan Idn cac bang tren m6c
My, gia tri bang cap ciia giao vien lien quan den qua tnnh giao due, diem cac bai
kiem tra kien thiic su pham hoac kien thiic chuyen mon hoac ca hai. Dao luat De

khdng treem
nao hi tut hau (The No Child Left Behind Act) (2002) da dinh nghia:
m6t "giao vien du nang lire" la nguoi sd hm day du bang cap chinh quy cua nha
nudfc. Tuy nhien, cac hinh thiic khac de duac cap bang su pham dang dan trd nen
phd bien, song song vdi sir phat trien ciia cac hinh thiJc tuyen dung la su da dang ciia
cac chuong tiinh dao tao phi truyen thong. Cung nhu cac yeu
t6'
khac ve qua trinh
dao tao ciia giao vien, cac ket qua nghien cuu ve su lien quan giiJa thanh tfch hoc
sinh va van bang, chiing chi ciia giao vien dupe ket hop vdi nhau. That vay,
mot nghien ciiu da cho ket qua: sir hieu qua ciia nhung giao vien c6 cung loai bang
ca'p khac nhau nhieu hon so vdi nhung giao vien c6 cac loai bang ca'p khac nhau
(Kane,
Rockoff,
& Staiger, 2006). Tir do c6 the noi rang chat lupng ciia m6i ca nhan
giao vien quan trong hon loai bang ca'p ma ho
c6.
'
Nhieu nghien ciJu di trudc cung cho rang s6' lupng giao vien dii nang luc,
bang cap tot trong mot bang la mpt yeu to quan trong va on dinh, the hien thanh
tich ciia hoc sinh bang do trong cac mon Toan va Doc tai cac ki kie'm tra chudn
hoa. Mpt vai nghien ciJu khac da ket luan rang nhiJng giao vien khong c6 bang
cap hoac nhirng giao vien trai nganh (giang day mon hoc ma ho khong dupe dao
tao) khong giiip hoc sinh dat dupe nhirng thanh tfch nhu nhirng giao vien dugc
26
|o tao bai ban va diing chuyen nganh (xem vi du Darling-Hammond va tg.
l^ac, 2005; Fidler, 2002). Hon the niJa, mpt trong nhung yeu t6 ro nha't c6 thi
din den su ye'u kem cua hoc sinh trong cac truomg tu la so lugng giao viSn khong
CO
bang cap. M6i nam til 10-30% giao vien mdfi ciia cac truomg cong tham gia

giang day ma khong c6 bang cap day du. Ben canh do, hon mpt niia sd tordng
hoc My
CO
nhiJng giao vien c6 bang cap nhung lai dang giang day trai chuyen
inon. Mot nghien cuu cho biet hien tupng giang day trai nganh nghe nay khong
t6't cho ca giao vien va hoc sinh (Ingersoll, 2001). Nhirng giao vien c6 bang cap
chinh quy trong chuyen mon ciia ho nhung lai to ra kem hieu qua khi giang day
ni6n hoc khong dupe dao tao. That vay, giang day mpt cap hoc hoac mpt mon
hoc ma nguoti giao vien khong dupe ca'p bang hoac it dupe bdi duong chuyen
mon
CO
the bien mpt giao vien c6 nang luc va bang cap tot tro thanh mpt ngudi
kem hieu qua.
Trong nhOng nam-trd lai day, Uy ban Qudc gia v6 Chuan giang day Chuyen
nghiep (NBTPS) da dua ra mot quy trinh ca'p bang tren toan qudc dua tren kien
thiic chuyen mon ciia giao vien va ki nang giang day, chat lupng cua cac boat
dong giang day va danh gia, su tham gia ciia ho trong cac ca hpi de phat trien
nghe nghiep. Nhung giao vien the hien kha nang vupt troi trong mdi tieu chi tren
thong qua mpt hd so ca nhan dupe chuan bi cin than va thuc tien qua trinh giang
day the hien day du nang luc thi cd the dupe cap chiing chi cua Uy ban.
Hien nay, cac nghien ciiu ve hieu qua cua nhung giao vien dupe
ca^p
chiing
chi ciia Uy ban Qudc gia (NBCTS) chua cd ke't luan thong nhat. Mpt sd nghien
ciiu cho rang hoc sinh dupe hoc nhiing giao vien nay cd ket qua hoc tap cao hon
cac ban khac, trong khi mpt sd nghien ciiu khac lai cho rang hieu qua hoc tap
cua hoc sinh la rat han che. Cac tac gia ciia mot sd nghien ciiu riit ra ket luan
rang khong cd bang chiing nao the hien chiing chi ciia Uy ban Qudc gia cd lien
quan den viec nang cao thanh tich ciia hoc sinh (Cavalluzzo, 2004; Goldhaber &
Anthony, 2004; Vandevoort, Amrein-Beardsley, & Beriiner, 2004). Vi du, trong

mpt nghien ciiu ve nhung giao vien dupe ca'p chiing chi ciia Uy ban Qudc gia va
thanh tich hoc sinh dat dupe trong mon Toan d trudng trung hoc phd thong,
Cavalluzzo (2004) ket luan: "Chiing chi cua Uy ban Qudc gia da chiing to la mot
da'u hieu sat thuc vd chat lupng giao vien". Trong cac nghien ciiu khac, dac biet
la nhirng nghien ciiu cua Stone (2002), Stephens (2003), Stronge va tg. khac
(2005) da cho ra cac ket qua trai ngupc nhau hoac nhirng bang chiing khong
mang tinh dien hinh vd mdi quan he mat thie't giua chiing chi cua Uy ban Quoc
gia va thanh tich ciia hoc sinh.
M6t
v^i kS't qua quan trong tir cac nghien
ciiu
v6 m6'i
\i&n
he
giffa
cac
ti6u
chu^n
ciia
bang ca'p
qudc
gia va sir hieu qua
ciia
giao vien dirge
tiinh
bay nhir sau:
•
NhCrng giao vien
dugc
dao tao day dii va dirgfc cap bang c6 anh hirong

den thanh
tich
cua hoc sinh nhi6u hon la nhirng giao vien kh6ng c6 bang
ca'p
hoac
chi
dugc
cap tarn thai, dac biet vdi cac nhom hoc sinh thieu so
va hoc sinh trong cac m6i trucmg d6 thi
hoac
nong thon (Darhng-
Hammond, Berry, & Thoreson, 2001; Goe, 2002; Laczko-Kerr &
Berliner,
2002; Qu & Becker, 2003).
•
Tinh
trang bang ca'p
ciia
giao viSn va viSc giang day dung chuySn mon
CO
sir
lien
quan mat thiet vdi dau ra
ciia
hgc sinh (Hawk, Coble, &
Swanson, 1985).
•
Nhirng giao vien c6 cdng
loai
bang cap (chinh quy, phi

truyfin
thong
hoac
ngdn han) c6 xu hudmg c6 nhirng hgc sinh dat thanh
tich
cao hon so v6i
nhOng giao vien giang day khong c6 bang cap (Goldhaber & Brewer, 2000).
•
Hgc sinh
dugc
nhirng giao vien c6 bang tieu chuan
diing
chuyen m6n
giang day se dat diem cao hon (tir 7 den 10 diem) trong mon Toan trung
hgc phd thong so vdi hoc sinh cua nhirng giao vien
thir
vice
hoac
khCng
CO
bang cap (Goldhaber & Brewer, 2000).
•
Mot so nghien curu da chi ra sir tuong quan
giira
bang cap chuan va cac kT
nang
ciia
giao vien (vi du lam thirc hanh, cac mC'i
liSn
quan voi

trai
nghiem cua hgc sinh) (Darling-Hammond, 2000). Cac kl nang giang
day nay da
dugc
chiing to la hieu qua hon trong viec nang cao thanh
tich
hgc sinh, vi the gian tiep the hien mdi quan he c6 the c6 giiJa bang ca'p
giao vien
theo
truyen thong va thanh
tich
hgc sinh.
Cac tai
lieu
lien
quan: Cavalluzzo, 2004; Darling-Hammona, 1996, 2000, 2001;
Darling-Hammond
va
tg.
khac,
2001;
Darling-Hammond va
tg.
khac, 2005; Darling-
Hammond & Sykes, 2003; Dozier &
Bertotti,
2000; Ferguson & Womack, 1993;
.
Fetler, 1999; Fidler, 2002; Goe, 2002;Goldhaber & Anthony, 2004; Goldhaber &
K

Brewer, 2000; Hawk va tg. khac, 1985; Ingersoll, 2001; Laczko-Ken & Beriiner,
'
2002;
Lilly,
1992; Mathews, 1999;
Miller
va tg. khac, 1998; Qu & Becker, 2003;
Scherer,
2001;
Stronge va
tg.
khac, 2005; Vandevoort va
tg.
khac, 2004; Wise, 2000.
Kien
thiic chuyen mon va giang day hieu qua
Vai
tro kien thiJc chuyen mon cua giao vien da
dugc
khao sat trtn dien rgng
trong
nhOng nghien cuu vi sir hieu qua
ciia
giao vien.
Kien
thiic
chuyen m6n
luon
dugc
xem nhu la mot yeu to quan trgng khi tim hieu ve giang day hiSu qua.

R6 rang la kien thirc ve m6n hgc c6 anh hucmg
tich
circ de'n sir the hien
ciia
28
gj^o
vien, nhung chi mmh ye'u to d6 la
chua
dii.
Cac chuong
trinh
dao tao gido '
vien
chi chu trgng vao kie'n thirc chuyen m6n ma xem nhe cac khoa hgc ve su
pham thi se kem hieu qua hon so vdi cac chuong
trinh
can bang ca kien thirc
chuyen sau lan kien
thiirc
su pham.
Cac nghien
cuxi
nham khao sat cac yS'u t6 ve mat giao due c6 anh hucmg de'n sir
hieu
qua
ciia
giao vien dat kien
thiic
chuyen m6n a
vi

tri
quan trgng
(vi
du,
Johnson,
1997). Nhirng giao vien c6 kien thiJc chuyen mon viJng c6 kha nang truyen tai cho
hoc sinh nhirng kien thirc khong c6 sSn trong
sach
giao khoa, t6 chiic cho hgc sinh
nhiJng budi
thao
luan day y nghla va cac boat dgng lay hgc sinh lam goe. Mot vai
nha nghien
ciru
dua ra y kie'n rang dinh nghTa ve kien thirc chuyen sau ve mot
Ilnh
vuc nao do phai bao gom ca kha nang truyen tai hay giang day kien thirc do cho
nguoi
khac
cung nhu hieu sau sac ve cac khai niem va cac ngi dung trong bai hgc.
Them
vao do, mot co sd kien
thiic
chuygn m6n vung
chac
se
giiip
nhiJng giao vien
soan
bai va to chiic bai giang c6

tinh
he thong va tuong tac cao. /
Nhieu
cu6c
dieu tra ve tam quan trgng
ciia
kie'n thurc chuyen m6n
ciia
giao
vien
da mang lai nhirng ket qua sau:
•
Mon hgc giao vien giang day la m6n chinh hay chi la m6n phu trong
chuong
trinh
dao tao
ciia
hg c6 lien quan tdi thanh
tich
cao hon
ciia
hgc
sinh,
dac biet trong cac mon Khoa hgc phd thOng va Toan hgc a bac
trung
hgc (Wenglinsky, 2000).
•
Hgc sinh, giao vien, hieu truong, cac thanh vien trong ban giam hieu deu
da khang dinh lai tam quan trgng
ciia

kie'n
thiic
chuyen mon khi noi ve
viec giang day hieu qua (Covino &
Iwanicki,
1996;
Johnson,
1997; Hiep
hgi
Qudc gia Hieu truong cac trucmg phd thong, J 997;
Peart
&
Campbell, 1999).
•
Kha nang dien dat kien
thiic
sao cho hgc sinh c6 the' nam bat, nhd va sii
dung la quan trgng, tuy nhien khong nha't thiet phai gan
lien
vdri
kien
thuc bd sung
ciia
giao vien
hoac
khoa hgc ve chuyen nganh do (Begle,
1979; Monk, 1994; Monk &
King,
1994).
•

Dugc dao tao ve kien
thiic
chuyen nganh c6 tuong quan
tich
cue v6i
thanh
tich
ciia
hgc sinh trong mot so mon hgc cu the, dac biet la mdn
Toan (Hawk Va tg. khac, 1985; Wenglinsky, 2002) va Khoa hgc (Druva
^
& Anderson, 1983).
•
• Mot vai nghien cim da chiing minh rang giao vien vdi kie'n
thiic
chuyen
B m6n
vimg
hon c6 xu hudng dat cac cau hoi d
trinh
do nhan
thiic
cao hon,
'29
thu hut hoc sinh vao bai hoc va t6 chiic dugc nhigu hoat d6ng xua't phai
tir hoc sinh hom (Wenglinsky, 2000, 2002).
Cac tai lieu lien quan: Berliner, 1986; Blair, 2000; Brookhart & Loadman,
1992;
Carlsen, 1987; Carlsen & Wilson, 1988; Covino & Iwanicki, 1996;
Darling-Hammond, 1996, 2000; Darling-Hammond va tg. khac, 2001;

Druva & Anderson, 1983; Ferguson & Womack, 1993; Goldhaber &
Brewer, 2000; Hill va tg. khac, 2005; Holt-Reynolds, 1999; Johnson, 1997;
Mitchell, 1998; Monk & King, 1994; NASSP, 1997, Uy ban Quoc gia cac
chuan giang day chuyen nghiep; Peart & Campell, 1999; Rowan va tg.
khac,
1997; Shellard & Protheroe, 2000; Shulman, 1987; Traina, 1999;
Wenglinsky, 2000, 2002.
Kinh
nghiem giang day va sir hieu qua cua
giao
vien
Kinh nghiem giang day la mot trong nhDng yeu to quan trong trong giang
day hieu qua ciia giao vien va thanh tich hoc tap ciia hoc sinh, ft nhat la khi dai
den mot muc nhat dinh nao do. Nhung giao vien c6 kinh nghiem khac vcfi nhung
giao vien mdi vao nghe d ch6 hp da dat dugc sir tinh thong qua cac kinh nghiem
thuc tien, thuc hanh giang day va thdi gian. Thucmg thi nhiing giao vien nay c6
rat nhieu phuofng thiic di kiem tra hgc sinh cung nhu tao ra cac bai hoc nhieu y
nghla. Nhimg giao vien nhiSu kinh nghiem va hieu qua la nhixng chuyen gia hieu
ra't ro ve ngi dung bai giang, ve hgc sinh, biet su.dung cac phuofng phap giang
day hieu qua, dua ra cac quyet dinh mang tinh tuofng tac va the hien dugc cac ki
nang quan li Idp hgc hieu qua. Nhung giao vien c6 kinh nghiem va hieu qua la
nhCrng ngudi lam viec nang suat, hg c6 the lam dugc nhieu viec hofn trong mgl
thoi gian
ngin
hom so voi nhOng giao vien thie'u kinh nghiem.
Cac nha nghien cuu da chi ra rang, qua trinh de phat trien
tiJr
mot giao vien
it kinh nghiem den day dan kinh nghiem ciia m6i nguoi la khong gio'ng nhau,
mat khoang 5 den 8 nam de hoan thien cac mon Khoa hgc xa hgi, Khoa hgc va

nghiep vu su pham (Darling-Hammond, 2000). Vi the, so nam dung Idp c6 the
khong the hien dung lieu giao vien da tra thanh m6t chuyen gia hay chua. Mot
nghien cuu dua ra ggi y rang, mot giao vien dugc coi la giau kinh nghiem ne'u
the hien dugc kha nang ling dung kien thiJc sach vb ttr qua trinh dao tao vao
nhiJng tinh hudng thdng thucmg hay ca biet trong Idp hgc. Thong qua kinh
nghiem va nhan thiic, giao vien c6 kha nang umg tac tot hom. D6 linh hoat va
thich nghi thinh thoang c6 the ton dua lai nhung ke't qua mong muon hon la
mot giao an dugc soan hoan chinh cong phu, bcri m6i Idfp hgc deu c6 nhumg
30
(jac thii rieng. Nhirng giao vien thie'u kinh nghiem thuong do du khi bai giang
lech khoi giao an nhumg nhumg giao vien hieu qua c6 the lam viec do mot each
(je dang, tan dung m6i giay phut c6 the de giang day hoac tao ra m6t su thay
ddi trong tie'n trinh giang day. Kha nang umg tac la m6t dac tnmg ma chi
nhiJng giao vien c6 kinh nghiem m6i c6 dugc.
Cac ket qua nghien cuu lien quan den kinh nghiem giang day ciia giao vien
dudi
day da dugc khang dinh:
• Giao vien c6 nhieu kinh nghiem hom se c6 xu hudmg the hien cac ki nang
chuan bi bai giang to't hem, trong do bao g6m ca viec chuan bi cau tnic
bai giang va tie'n trinh bai giang (Borko & Livingston, 1989; Covino &
Iwanicki, 1996; Jay, 2002; Yildirim, 2001).
• Giao vien c6 kinh nghiem va hieu qua c6 kha nang umg dung cac chien
thuat giang day t6't hom, to chiic hoat dgng hgc tap chuyen sau va da
dang hom (Covino & Iwanicki, 1996).
• Giao vien c6 kinh nghiem c6 xu hudmg bie't va hi^u dugc nhu cau hgc tap
CLia hgc sinh, phong each hgc, cac ki nang dau tien can c6 va nhirng mo'i
quan tam cua cac em to't hom nhihig giao vien mdi vao nghe (Borko &
Livingston, 1989, Covino & Iwanicki, 1996; Jay, 2002).
• Cac Idfp hgc ciia nhirng giao vien c6 kinh nghiem dugc td chiic quy cii
hom theo cac hoat dgng thucmg nhat va lap

ke'
hoach xir li cac va'n de td't
hem so vai Idfp hgc ciia giao vien it kinh nghiem (Covino & Iwanicki,
1996;
Cruickshank & Haefele, 2001).
• Giao vien vdfi hom ba nam kinh nghiem se giang day hieu qua hom so v6i
nhung ngudfi ft nam kinh nghiem hem (Nye, Konstantopoulos, & Hedges,
2004),
nhung su khac biet nay khong con niia sau nam den tam nam
Darling-Hammond, 2000; Scherer, 2001).
• Kien thiic chuyen mon ciia giao vien dugc xac dinh dua tren kinh
nghiem (cung nhu qua trinh dao tao va die'm trong cac ki thi lay van
bang) giai thfch cho 40% ve su khac nhau trong thanh tfch hgc tap cua
hgc sinh, con hom ca yeu to ve sk toe va kinh te xa hgi (Ferguson, 1991;
Virshup, 1997).
• Cac trudmg hgc c6 nhieu giao vien mdfi vao nghe thi thanh tich hgc tap
cua hgc sinh c6 xu hudmg tha'p (Betts, Rueben, & Danenberg, 2000;
Fetler, 1999; Goe, 2002) va cac trudmg cd hgc sinh chat lugng kem la do
cd nhieu giao vien thieu kinh nghiem hom so vdi cac trudng cd nhieu hgc
sinh gioi (Esch va
tg.
khac, 2005).
31
Cac
tai lieu lifen quan: Belts, Rueben, & Danenberg, 2000;
Borko
&
Livingslon,
1989;
Covino &

Iwanicki,
1996; Cruickshank & Haefele, 2001;
Darling-
Hammond,
2000; Education Review
Office,
1998; Esch va tg. khac, 2005; Feller,
1999;
Goe, 2002; Haycock, 2000, 2003; Jay, 2002; Kerrins & Gushing, 1998;
Neilsen,
1999;, Nye va tg. khac, 2004; Scherer, 2001;
Tell,
2001;
Virshup,
1997;
Yildirim,
2001.
Giao
vien day nhiing hoc sinh yeu kem:
Cac
dieu kien tien quyet de giang day hieu qua
Nghien
cihi
nay va cac tai
lieu
da cong bo vfi sir hieu qua cua nhirng giao
vien
day hoc sinh yeu kem c6 xu huong chu trong vao cac ph^m
chat
cua giao

vien
ma cac trudng cho hoc sinh
ngheo
va nhom hoc sinh thieu so dang
theo
hoc
chua
CO.
Vi du, nhirng hoc sinh
ngheo
va hoc sinh thuoc nhom thieu so so vol
nhirng
hoc sinh blnh thucmg
khac
c6 nhieu kha nang hon chi
dugc
hoc vdi nhirng
thay
CO
dugc
dao tao
trai
chuyen nganh
hoac
nhirng ngudi the hien khong toi
trong
cac ki thi nang
lire
ngon ngiJ. Mot nghien
ciiu

da chi ra rang, trong cac
truong trung hoc c6 ti le hgc sinh thuge nhom thieu s6' cao, 29% cac mon hgc
chinh
dugc
nhirng giao vien khong he
dugc
dao tao dam nhan so vdd
21%
6 cac
trudng
CO
it hgc sinh thuge nhom thieu so' hon. Sir that con u am hon doi v6i
nhiJng tnrcmg c6 ti le hgc sinh
ngheo
cao. O cac trucmg nay, 34% cac mon hgc
chinh
dugc
day boi nhirng giao vien khong
dugc
dao tao so vdi 15 %
ciia
cac
trucmg
ma so hgc sinh
ngheo
chi chiem ti le rat nho (Barton, 2003). Ve cac mon
Toan va Khoa hgc, cac em hgc sinh yeu kem thuong dirge hgc vdi cac thay co
khong
CO
bang cap

hoac
chi co bang cap ve
llnh
vue chuyen mon do ma khong
CO
bang cap su pham (Trung tarn
Dir
lieu
Giao due Qudc gia, 2000).
Tuyen
dung giao vien va boi dudng hg la mot
thir
thach to Idn ddi vdi cac
viing
thi tran cd so lugng hgc sinh
ngheo
va nhdm hgc sinh thieu so cao. Mgt
nghien cuu ve nhirng
giao-
vien
day tnrdng cong d bang New
York
da cho thay,
giao vien dudng nhu chi day tai cac khu
virc
Ian can que minh
hoac
cac
viing
gidng

vdi que cua hg. Ket qua la cac thi tra'n phai
tuy^n
dung giao vien tir cac
thanh phd khac, hien tugng nay lai din den ket qua la nguon giao vien cd
chat
lugng
bi that thoat nang ne (Boyd, Lankford Loeb, &
Wycoff,
2005). Tuong tu
nhu the, mgt nghien cuu d Bae Carolina cho tha'y nhirng vi tri giao vien trong d
td'p cac trudng ye'u kem thudng chi tuyen
dugc
nhirng giao vien khong phai
ngudi
dia phuong va nhirng giao vien thieu
kinh
nghiem (Qotfelter, Ladd,
Vigdor,
& Diaz, 2004).
Dao tao giao vien vdi phuomg
phap
dung dan nha'l la mdt yS'u td
khac
co anh
hudng den thanh
tich
ciia
hgc sinh. Tuy nhien, dang tiec la cac hgc sinh
ngheo
va nhdm hgc sinh thidu so thirdng hgc vdi nhirng giao vien

chua
hoan lhanh cac
chiTOTig
trinh
dao tao va khong
dugc
cap bang. Cac khoa hgc ve giao due cd the'
CO
trong mgt chuong
trinh
dao tao giao vien
hoac
mdt chuong
trinh
tap huan nao
do nham nang cao sir
phat
trien
nghe
nghiep gdp phin bdi dudng them cho giao
vien
de hg cd the dap ung
dugc
cac nhu eSu
ciia
hgc sinh. Bao cao cua
Kozol
(2005) ve cac diem khdng binh dang tdn tai lau dai trong he thong giao due tu
thuc cua Hoa Ky da lam
sang

td van de nay.
Giao vien day nhirng hgc sinh
ngheo
va cac nhdm
thie'u
sd thudng cd ve
thieu
kinh
nghiem hon cac ddng nghiep d cac trudng ma gia dinh hgc sinh cd thu
nhap
cao. That vay, mdt nghien eiru cho hay, d cac trudng cd ti le hgc sinh thieu
so cao, 21% tdng sd giao vien chi cd ba nam
kinh
nghiem
hoac
it hon, tuong
dirong
vdi 10% d cac trudng it nhdm hgc sinh thieu sd. Cac chi sd cho nhdm
trudng danh cho hgc sinh
ngheo
cung gidng nhu vay: 20% giao vien d cac
trudng cd xe'p hang
kinh
te xa hdi
tha'p
cd ba nam
kinh
nghiem
hoac
it hon so vdi

chi
11% d cac trudng cd thu
nhap
cao (Barton, 2003). Mgt nghien curu tai 11
trudng d Bac Carolina cung cho ket qua tuong tu rang nhirng hgc sinh Idp 7 da
den cd nhieu kha nang hgc vdi nhirng giao vien
thie'u
kinh
nghiem trong mon
Toan va mon Tieng Anh hon so vdi cac ban Idp 7 da trdng (Clotfelter, Ladd, &
Vigdor,
2005).
Nhu
da neu d phin diu chuong,
giira
nang
lire
ngdn
ngii
cua giao vien va
thanh
tich
hgc tap eiia hgc sinh cd mdt su tuong quan mat thiet.
Giai
thich cho
viee nhirng hgc sinh ye'u kem de tha't bai trong dudng hgc va'n, cac nghien
ciiu
da
chi
ra rang d cac trudng cd hgc sinh

ngheo
va nhdm hgc sinh thieu sd cao, ti le
nhirng
giao vien the hien khdng tot trong cac bai kiem tra nang
lire
ngdn ngiJ la
ra't cao. Vi the', mdt sd giao vien da phai tham gia cac khoa hgc bdi dudng ve kl
nang dgc va vie't.
Ddi
vdi nhdm tre cd nguy ca, cho dii
lien
quan de'n cac nhan td ve nha
trudng hay xa hdi, mdt sd ye'u td ca ban
ciia
mdt giao vien
cha't
lugng khdng
dugc
dap ung day du. Tuy cd rat nhieu giao vien cd nang
lire
va tam huyet d cac
trudng dang trong
tinh
trang khd khan, nhirng ket qua nghien
ciiu
dudi day cho
tha'y khoang
each
giua nhirng gi chiing ta biet ve
cha't

lugng giao vien va nhung
giao vien day nhirng hgc sinh
ngheo
va thieu sd': - •
•
Nhirng giao vien hieu qua day nhdm hgc sinh yeu kem nam
dugc
kien
thii:c
mdn minh giang day va cd kha nang giao tie'p vdi hgc sinh thdng
qua cac mdn hgc dd
(Ilmer,
Snyder, Erbaugh, &
Kurtz,
1997;
Ixwis,
2001;
NPCCNGV-A
33
Hoc vien Qu6'c gia cac nganh Khoa hoc - National Academy of
Sciences, 2004; Peart & Campbell, 1999).
• Viec dao tao giao vien biS't each sir dung nhieu nguon tai lieu khac nhau
de dap img nhu cau hoc tap ciia hoc sinh la mot yeu to quan trong trong
viec nang cao ki nang doc cho hoc sinh thieu so (Armor va tg. khac,
1976).
, ,.
• Nhung giao vien mdi vao nghe of cac tniofng c6 ti le hoc sinh ngheo cao
nam trong
s6'
cac sinh vien tot nghiep pho thong va ChUong trinh hoc tgi

cMc
CO
diem so thSp trong cac ki thi SAT va ACT (Shen, Mansberger, &
Yang, 2004).
• Nhirng hoc sinh ngheo va thieu so dirdng nhu chi dugc hoc vdri nhQng
giao vien chi qua cac lop dao tao ngan han (c6 nghia la nhung giao vien
chua du dieu kien d^ c6 bang cap dSy dii) (Darling-Hammond, 1996;
Esch, Chang-Ross. Tiffany-Morales, & Shields, 2004; Kain &
Singleton, 1996, Trung tarn Du lieu Giao due Quoc gia, 2000).
• So khoa hoc danh cho hoc sinh cham hieu v6 Toan, Doc va Viet ti le
I nghich voi trinh d6 ciia hoc sinh b cac trudng c6 ti le hoc sinh ngheo cao
(Shen va
tg.
khac, 2004).
• Viec luan chuyen giao vien trong trucmg cang nhieu thi chat lugng hoc
tap ciia hoc sinh cang thap (Bo Giao due Hoa Ky- U.S Department of
Education, 2004).
Cac tai lieu lien quan: Armor va tg. khac, 1976; Barton,
2003;
Boyd va tg. khac,
2005 ; Clotfelter va tg. khac, 2005 ; Clotfelter va tg. khac, 2004
;
Darling-Hammond,
1996
;
Esch va
tg.
khac, 2004
;
Ilmer va

tg.
khac, 1997 ; Kain & Singleton, 1996
,
cited
in Haycock, 2003
;
Lewis, 2001
;
Trung
tam
Quoc gia Thong ke Giao due, 2000; Peart
i
& Campbell, 1999; Shen va
tg.
khac, 2004; Bo Giao due Hoa Ky, 2004.
Giao vien day nhflng hoc sinh gioi:
Cac dieu kien tien quyet de giang day hieu qua
Nghien ciiu nay va cac tai lieu da cong bo ve nhiJng giao vien hieu qua day
nhung hoc sinh gioi dugc phan anh qua cac nghien cuii khai quat v6 chat lugng
giao vien. Vi the', cac ket qua nghien curu c6 lien quan den cac dieu kien tien
quyet de day hoc sinh gioi tuong tu vdi nhirng ket qua da trinh bay 6 ph& tru6c.
Vi du, giao vien hiSu qua cua hoc sinh gioi c6 xu hu(5mg thd hien cac
kl
nang
giao tiep rat tot va dat ket qua cao trong cac bai kiem tra nang luc ngon ngu.
jjp dugc hoc sinh ton trong vi sir thong minh ndi trgi, ham hoc hoi cOng giong
phU nhirng hoc sinh gioi ichac. Tuy nhien, m6t so khia canh nhat dinh ve hoan
canh xuat than va qua trinh dugc dao tao cua giao vien day nhiJng hoc sinh nang
lihieu va tai nang vln la mot chii de cin dugc thao luan tie'p.
Nhirng giao vien hieu qua ciia nhom hoc sinh nang khie'u dugc xem la c6

Icie'n
thuc sau ve chuyen mon cung nhu kien thiic sau ve giao due hgc sinh nang
Ichie'u.
Kie'n thiic ve phuong phap giao due hgc sinh nang khieu bao g6m hieu ro
cac dac die'm ciia hgc sinh nang khie'u, nhu cau ciia cac em va cac each tie'p can
bai giang gay an tugng cho nhirng hgc sinh do. Nhirng giao vien hieu qua day
nhiJng hgc sinh gioi va tai nang deu nhan thiic dugc nhu cSu tinh cam, xa h6i va
hoc thiic ciia cac em nay.
Rat nhieu nghien curu dua den ciing mot
ke't
qua rang giao vien hieu qua day
nhirng hgc sinh nang khie'u da dugc hgc ve phuong phap giao due doi tugng nay
va dugc cap bang chiing nhan, neu bang do c6 loai bang ca'p nay. Viec dao tao
giao vien day hgc sinh nang khieu c6 tam quan trgng bac nha't do'i vdi sir hieu
qua ciia giao vien (Hunt & Seney, 2001; Seeley, 1989), cung
ca'p
cho giao vien
nhihig
kl
nang va hieu bie't co ban va gat bo nhirng chuyen mang mau sac huyen
thoai ve hgc sinh nang khieu va cac boat dgng phii hgp danh cho hgc sinh nang
khie'u (Colangelo, Assouline, & Gross, 2004; Copenhaver & Mclntyre, 1992;
Feldhusen, 1997). Cac nha nghien ciiu dau nganh ve giao due nang khie'u d6
nghi rang mot giao vien day hgc sinh nang khie'u nen co it nha't 12 tin chi v6 giao
due hgc sinh nang khieu (VanTassel-Baska & Little, 2003). Hcfn
the'
niJa, nhirng
giao vien day hgc sinh nang khie'u giau kinh nghiem co kha nang dap ung dugc
cac doi hoi cua nhirng hgc sinh dac biet nay ddi vdi cac thay c6. NhiJng
ke't

luan
duoi day dugc nit ra tir cac nghien cuu co lien quan de'n giao vien hieu qua va
hoc sinh gioi: .
• Giao vien hieu qua day nhiing hgc sinh nang khieu co diem cao trong
cac bai ki^m tra nang luc ng6n ngiJ hon la dai da so giao vien khac
(Ague, 2001 Dubner, 1979; Silverman, 1995; VanTassel-Baska, 1993).
• Giao vien hieu qua day nhiJng hgc sinh nang khieu ndm dugc cac nhu cau
va dac diem ciia nhom hgc sinh nay va da dugc dao tao cac phuong phap
35
giang
day
thich
hop
(Hansen
&
Feldhusen,
1994;
Lee-Corbin
&
Denicolo,
1998;
Sternberg
&
Grigorenko,
2002;
Vaille
&
Quigley,
2002).
• Giao vien

c6
kinh
nghiem trong
viec
giang
day
nhung
hoc
sinh nang
khieu
va
c6
nhieu kien thiic
v6
giao
due,
c6
kha
nang
dap
umg dugc
tot
han
cac nhu cau da
dang ciia
cac em
(Agne,
2001;
Heath,
1997; Rash

&
Miller,
2000).
_ ,
• Giao vien
day
nhiJng
hoc
sinh nang khieu nhan tha'y
sir am h\iu ve doi
tuong
hoc
sinh ciia minh cung nhir
sir am
hieu chuyen
mon la
nhiing
yeu
to
can
thiet nha't ciia
mot
ngudi giao vien
day
nhom
hoc
sinh
dac
biet
nay

(Nelson
&
Prindle,
1992;
Worley,
2006).
• Giao vien
a
cac
tnrdng diroc
coi
nhu
la noi tao ra
moi trudng
khac
biet
cho
nhiJng
hoc
sinh gioi
bao cao
rang
sir
tham
gia va
ling
dung
cac
kinh
nghiem

phat trien ngh6 nghiep toan dien
c6
lien quan
den
nhirng
nhu cau hoc tap
dac biet ciia nhom
hoc
sinh
nay
(Westberg
&
Archambault,
1997).
•
Nhiing
giao vien diroc
dao tao
trong ITnh virc
day hoc
sinh nang khieu
ap
dung
nhieu
boat
d6ng
hoc tap,
tran
diy
nhi6t huyet

va
siic
lire,
chii trong
phan tich
sau sac
trong
cac
gid thao luan tren \dp,
tao ra
duoe
moi
trucmg
hoc
tap
tich
cue
hon
so v6i
nhiing giao vien khong duoe
dao tao
(Feldhusen,
1991;
Hansen
&
Feldhusen,
1994).
•
Kinh
nghiem ciia giao vien

c6
sir
lien quan tieh
cue tdi
viec
umg
dung
nhiSu phucfng phap giang
day
thich
hop
khi
lam
vi6c vdi nhung
hoc
sinh
gioi
(Rash
&
Miller,
2000) va
miic
dO
kinh
nghi6m eung lien quan
den
kha nang
xac
dinh
cac

dac
diem chung
cua
nhung
hoc
sinh nang khieu
(Copenhaver
&
Mclntyre,
1992).
•
Cac
chuyen
gia
trong
linh
vue
giao
due
nang khi6u
c6
kl
nang giao tiep
tot,
sir ham hoc hoi va su
thong minh
noi
troi,
do la
nhiing

dac
diem
ma
ngucfi
giao vien hieu
qua
can c6 de
giang
day
nhiing
hoe
sinh
nay
(Feldhusen,
1997;
Heath,
1997;
Maker,
1975;
Nikakis,
2002;
Vaille
&
Quigley,
2002).
••<m:>
Cac tai
lieu lien quan: Agne,
2001;
Colangelo

va
tg.
khac,
2004
;
Copenhaver
&
Mclntyre,
1992
;
Dubner,
1979
;
Feldhusen,
1991, 1997
;
Hansen
&
Feldhusen.
1994;
Heath,
1997;
Hunt
&
Seney, 2001;
Lee-Corbin
&
Denicolo,
1998;
Maker,

1975;
Nelson
&
Prindle,
1992:
Nikakis,
2002; Rash
&
Miller,
2000; Seeley, 1989;
Silverman,
1995;
Sternberg
&
Grigorenko,
2002;
Vaille
&
Quigley,
2002;
VanTassel-Baska,
1993;
VanTassel-Baska
&
Little,
2003;
Westberg
&
Archambault,
1997;

Worley,
2006.
Bang
1.1. C^c
till
lifu
tham
khao
chlnh
ve
dieu
kien
tien
quyet
de giang day
hiSu
qua
Tai
lieu
tham
khao
^•1
.51-
ll
i
^
C
'CO
•If
5)

E
tl
:i
I
11
o "
si
:A^2OOI
• • •
-AirnoTva
tg.
khac, 1976
• • •
"Ashton
&
Crocker,
1987
•
'Barton72003
•
•
• •
liSrrer,1986
•
Betts
va tg.
khac,
2000
•
liair,

2000
•
"Borkol.
Livingston, 1989
•
'Brookhart&Loadman, 1992
•
Carlsen,1987
•
Carlsen
&
Wilson, 1988
•
•
Colangelo
vatg.
khac,
2004
• •
Copenhaver
&
Mclntyre,
1992
• •
Covino
&
Iwanicki, 1996
•
•
Cruickshank

&
Haefele,
2001
•
Darling-Hammond, 1996
•
•
•
Darling-Hammond,
2000
•
•
Darling-Hammond,
2001
• • •
•
•
Darling-Hammond
va tg.
khac,
2001
•
•
Darling-Hammond
va tg.
khac,
2005
•
Darling-Hammond
&

Sykes,
2003
•
Dozier
&
Bertotti,
2000
•
_Druya
&
Anderson,
1983
•
•
^ubner,
1979
• •
Education
Review
Office,
1998
•
Esch
va tg.
khac,
2004
• •
Feldhusen, 1991
• •
Feldhusen, 1997

• • •
_Ferguson&Womack, 1993
• •
•
^tler,
1999
• •
•
•
Qoe,
2002
•
Tai
lieu
tham
khao
i
^
,E
ore
•il
it
.E
II
o *"
•CO
o
>s
re-
= ?

:|
-g
o
•CB
O
5 2-
Goldhaber
&
Brewer, 2000
• •
Hansen
&Feldhusen,
1994
•
9
Hanushek, 1971
• •
Hawk va
tg.
khac, 1985
•
Haycock, 2000
•
•
Haycock, 2003
•
9
Heath,
1997
• •

9
Hill va
tg.
khac, 2005
•
•
Holt-Reynolds, 1999
•
•
llmerva
tg.
khac, 1997
• •
9
Ingersoll,
2001
•
Jay, 2002
•
Johnson,
1997
•
Johnson va
tg.
khac, 2005
•
Kerrins & Gushing, 1998
•
Laczko-Kerr
&

Berliner,
2002
•
Lee-Corbin&Denkx)b,1998
•
9
Lewis,
2001
•
•
9
Lilly, 1992
•
Mason va tg. khac, 1992
•
Mathews,
1999
9
•
Miller va
tg.
khac, 1998
• •
Mitchell,
1998
•
Monks King, 1994
• •
Murnane,
1985

•
Hiep hoi Quoc gia Hieu
truong cac truong pho thong
(National Association of
Secondary School
Principals),
1997
•
National Board for
Professional
•
NCES,
1992
•
NCES,
2000
•
9
Neilsen,
1999
•
•^8
Tai
iieu
tham
khao
ii
•'5.
£
'O

II-
f
>
it
1-3
i
^
1
•If
E
:9>- >,
1:1
o
"»
SI-
=
S
Ij^&Prindle,
1992
• •
9
'Niikakis72002
•
9
"Nvev^tg.
khac, 2004
•
"pi^rl & Campbell, 1999
• •
"Q^Teecker, 2003

•
Miller, 2000
•
9
"Rowan va
tg.
khac, 1997
•
•
Schalock
vatg.
khac, 1998
• •
Scherer, 2001
Shellard & Protheroe, 2000
•
•
Shen va
tg.
khac, 2004
•
•
Shulman,
1987
•
Silverman,
1995
•
9
Ban Giao due Khu vuc Phia

Nam (Southern Regional
Educational Board), 1999
•
Stemberg&Grigorenko,2002
•
9
Strauss & Sawyer, 1986
•
Tell,
2001
•
Thomas B. Forham
Foundation,
1999
• •
Traina,
1999
•
BoGBoducHoaKy(U.S
Department
of
Education),
2004
•
Vaille & Quigley, 2002
•
•
9
VanTassel-Baska, 1993
•

9
Virshup,
1997
•
J/Venglinsky,
2000
• •
•
Wenglinsky, 2002
•
•
Westberg&Archambault,1997
•
9
jyilson va
tg.
khac, 2001
•
Wise,
2000
•
•
Jildirim,
2001
•
39
2
Giao
vien cung la mot con
ngvtdi

Co
}>ido
Esperanza cd ddi
tucmg
hoc sink rat phong phu:
NhUng
hoc sinh
hoc
tiehg
Anh,
nhifng
hoc sinh yeu
kem,
nhung
hoc sinh
gioi,
va tat cd
nhOng
hoc sinh khdc da
tihig
tham
du cac gid hoc Khoa hoc 90 phut cm cd. Chi
danh ra hai phut dey nghe
nhiing
gi dien ra trong gid
hoc,
ban senghe
thd'y
CO
noi chuyen vai hoc sinh ve anh chi em trong gia dinh, hoqc khen mot hoc

sinh khdc the hien tot trong mot su kien the
thao.
Ban cd the
thd'y
cd
Esperanza di vdng
quanh
lop hoc
v&i
nu cudi tren mdi, den
titng
hoc sinh de
kiem
tra hai tap vd gat ddu cho
phep
vai
nhung
hoc sinh den mudn. Khi hoc
sinh ket thuc cdc
hogt
ddng ma ddu hai hoc, gid hoc hat ddu vd moi lien ket
cd trd Igi
tiep
tuc. Cd
hiet
ro mdi hoc sinh cua minh vd chap nhdn chung cd
the rat cimg ddu
nhung
cd yeu
tihig

em mot. Cd Esperanza duac yeu quy
Id
mot
dieu
de hieu vi mdi
ngdy
cd deu mang den
nhihig
niem hi vgng cho cdc
em hoc sinh vd ludn yeu thuang
tiScng
hoc sinh cua minh.
Phan 1dm cac nghien cuu gan day ve sir hieu qua
ciia
giao
viSn
tap trung
vao viec tim hieu md'i quan he giSa cac hanh vi cua giao
vien
v6i thanh
tich
cua hoc sinh. Tuy nhien, chi mot it trong s6' cac nghien cuu do tim hieu
each
nhin
nhan cac yeu to
lien
quan ve yiec giang day t6't - nhOng dieu ma hoc sinh,
cac nha quan
li,
nhung giao

vien
ngh! la quan trong doi vai mot giao
vien
hieu
qua. Cac nghien ciJu da cho ket qua rang cac qua
trinh
quan If va giang day la
chia
khoa mang lai sir hieu qua, nhirng
nhidu
cau tra Idi phong va'n va dieu tra
khao sat ve viec giang day hieu qua lai nhan manh cac pham chat ve mat con
ngucri
cua giao
vien,
hoac
cac
ling
xir xa hoi va cam
xiic
hon la
thirc
te' giang
day. Nhung yd'u to mang
tinh
anh huong nay kho ma dong dem diroc.
Tuy
nhien, nhung dac
trimg
khac

nhir
long
yeu tre, yeu cong viec, va
nhiing
moi
quan he than thien vdd dong nghiep va hoc sinh mang lai cho ngudi giao
vien
/in
niem
hanh
phiic.
Noddings (2005)
giai
thich
rang
nigm
vui cua m6t giao
vien
c6
th^
anh huong den khong khi lop hoc va vi the' cQng anh huong den hoc sinh.
mVian the nOa, anh huong ve mat tarn If cua giao
vien
doi voi hoc sinh da the hien
"sir
tucmg quan vdi thanh
tfch
cua hoc sinh qua nhieu nghien curu ve sir hieu qua.
Chuong
nay kham pha nhung gi chung ta bie't v6 cac yeu to mang

tfnh
anh
hiTcmg
ciia
giao
vien,
boi chung c6
lien
quan den sir hieu qua va nhung
nhin
nhan
ciia
chung ta ve sir hieu qua. Bang 2.1
cu6'i
chuong
liet
ke cac dac die'm chfnh
cung
vdi cac tai
lieu
tham khao chfnh de' d6c gia c6 the tim hieu them.
Vai
tro cua stf quan
tarn
Nhiing
giao
vien
hieu qua quan tam de'n hoc sinh
ciia
minh

va the hien sir
quan tam theo
each
ma hoc sinh c6 the cam nhan dugc, nhu vi du ve lop hoc o
diu
chirong nay. Mot vai nghien
ciiu
nham tim ra
nhiing
yeu to nao lam nen mot
ngudi
giao
vien
tot da chi ra tam quan trong cua sir quan tam theo quan die'm cua
giao
vien
va hoc sinh. Cac nha danh gia nang
lire
giao
vien
cung dat ye'u
t6'
quan
tam
va
tinh
than ung ho hoc sinh
ciia
giao
vien

len hang dSu.
Quan tam la mSt pham tru rat rong, c6 the' coi la rong nhu
khai
niem hieu
qua vay. Mot nghien cuu da
dinh
nghia quan tam la mot hanh dong nham
khoi
day nhung gi tot dep nha't
ciia
hoc sinh thong qua sir
iing
h6 va khuyen
khfch.
Ro rang la sir quan tam con vuot len tren ca sir hieu bie't ve hoc sinh, ke' ca
nhijng
ph^m
chat khac nhu
kien
nhin,
tin tuong, chan that va dung cam.
Nhirng
to cha't
cu
the'
ciia
giao
vien
the hien sir quan tam g6m thai d6 bie't lang nghe, sir diu
dang, tha'u hieu, biet ve hoan canh m6i em, u6'n nan, sir am ap va

khfch
le, va
tren
ta't ca la
tinh
yeu danh cho hoc sinh.
Biet
lang
nghe
Nhiing
giao
vien
hieu qua
luon
chu y lang nghe mot
each
thong cam de the
hien
vdri
hoc sinh rang hp khong chi quan tam de'n
nhiing
gi dien ra trong lop hoc
ma quan tam den ca ddi s6'ng hoc sinh noi chung. Nhung giao
vien
nay da tao ra
dupe sir giao tiep hai chieu dua tren nen tang
ciia
su tin cay, kheo leo, chan
thanh,
khiem

ton va sir quan tam. Khi lang nghe, nhiJng giao
vien
nay thuc sir
chu
y va thau hieu
nhiing
gi hpc sinh tam su. Hp tan tam mong muon hpc sinh
CO
doi song tot hen, va hp the hien sir chia se qua su diu dang,
kien
nhan va nh?
nhang. Hon the'
nija,
cac nghien cuu chi ra rang hoc sinh mudn dupe ung hp va
cac em ton trpng nhirng giao
vien
to't bung, diu dang va
luon
khuyen
khfch
minh.
Dac biet vdi cac em hpc sinh
tieu
hpc, sir diu dang cua giao
vien
la da'u hieu cua
41
su quan
tarn
va la ni6t yeu to quan trong trong

each
moi ngucri nhin nhan ve sir i
hieu qua. Hay nghi den mot diia tre phai rdi xa sir quan tam cua
ngucJi
me
hoac
nguofi
nuoi duong de budfc vao mot Idp hoc d trucmg mam non, va nhan ra rang
minh
chi la mot trong so 20 ban ma c6
giao
phai de y. Moi trucmg mdi, nhimg
nguori
quan trong trong dod mcfi gap Ian dau, em be do
chSc
han phai bi
choang
ngop. Tuy khong c6 kha nang thay the
tinh
yeu ciia ngudi me
hoac
su thoai mai
cua moi trudng quen thuoc xung quanh,
giao
vien c6 the'
giiip
hoc sinh trong giai
doan nay bang
each
khien hoc sinh thay minh quan trong va dugc quan tam.

Sutha^hieu
Hoc sinh danh gia cao sir
tha'u
hidu
ciia
giao
vien ve nhung moi quan tam
hay nhirng dieu
thac
mac cua cac em. Cac
cu6c
phong va'n hoc sinh luon cho
tha'y
rang hoc sinh mud'n
giao
vien lang
nghe
nhiing If do ciia minh va
giiip
cac
em tim ra dugc van de. Cac em muon
giao
vien ton trong minh va san long
chia
se vdi hoc sinh
cu6c
song
cung nhu
kinh
nghiem ca nhan. Thong qua nhimg the

hien
phii
hop,
giao
vien cung dugc coi nhu la nhung con ngudi binh thudng trong
mat hoc sinh. Luon danh thai gian cho hoc sinh cung nhu the hien su thau
hidu
sau sac ve cac em khie'n
giao
vien trot thanh mot con ngudi g^n gui, luon the hien
su quan tam
chan
thanh va thong cam de'n hoc sinh.
Hieu ro hoc sinh
Nguori
giao
vien hieu qua hieu ro hoc sinh ciia minh trong ca hoc tap va dofi
thucmg. Hg tan dung mgi co hgi of trucmg cung nhu trong
cugc
song
de
giao
tie'p
cdi
mo vdi hgc sinh. Nhieu ngudi co lien quan den
giao
due da nhan manh rang
ngudi
giao
vien hieu qua hieu ro tung ca nhan hgc sinh, khong chi thau hieu

phong
each
va nhu c^u hgc tap ma con
hidu
ro ca
tinh
cua hgc sinh, cai cac em
thich
hoac
khong thich va nhung
tinh
huong co the anh hudng den
each
utig
xir
cung nhu
viec
hgc tap 6 trucmg. Ngudi
giao
vien hieu qua quan tam den hgc sinh
truoc het nhu nhung con ngudi, sau mdi la nhung ngudi hgc. Hg tdn trgng m6i
hgc sinh nhu mot con ngudi dac
biet.
Cac nghien ciiu ve nhung
giao
vien biet quan tam da cho cac ke't luan
nhu
sau:
• Nhung
giao

vien biet quan tam thudng hi^u ro hgc sinh cua minh va
biet
each
tao ra nhung mo'i quan he de' co the' nang cao hieu qua hgc tap
(Peart
& Campbell,
1999).
42
• Nhirng
giao
vien hieu qua luon chu trong de'n
tinh
ytu hoc sinh nhu la
mot yeu to quan trgng cho thanh
c6ng
cua hg (Brophy & Good,
1986).
• Nhung
giao
vien tao ra dugc khong khi soi noi va ung hg trong lop hgc,
CO
xu hudng hieu qua hon vdi tat ca hgc sinh
(Peart
& Campbell,
1999).
• Nhung
giao
vien biet quan tam ludn de y tim
hliu
cugc

song
ciia hgc
sinh ngoai nha trudng (Ilmer va tg.
khac,
1997).
• Nhimg
giao
vien biet quan tam tin tudng that su rang mdi hgc sinh co
quyen dugc hgc vdi
giao
vien quan tam va day nang luc (Collinson,
Killeavy,
&
Stephenson,
1999).
• Nhiing
giao
vien biet quan tam ton trgng nhung van d^ tham kin cua hgc
sinh (Collijnson va tg.
khac,
1999).
• Nhung
giao
vien biet quan tam nhan manh tSm quan trgng cua su quan
tam va qua
trinh
hgc tap nhu la nhiJng pham
chat
quan trgng de
giao

due
hgc sinh phat huy het tiem nang von co (Collinson va tg.
khac,
1999).
• Nhiing hgc sinh khi cd th^y cd
giao
biet quan tam thi nd lire hgc tap va
CO
trach nhiem vdi xa hgi hon (Wentzel,
1997).
• Nhiing
giao
vien d cac trudng hieu qua khdng chi dugc hgc sinh
kinh
trgng
ve tu
each
ngudi
giao
vien ma cdn vi sir quan tam
chan
thanh hg
danh cho cac em
(Langer,
2000).
Cac tai lieu lien quan: Bain &
Jacobs,
1990; Brophy & Good, 1986; Collinson va
tg.
khac,

1999; Cotton, 1999,
2000;
Cruickshank &
Haefele,
2001;
Emmer,
Evertson, & Anderson, 1980; Good & Brophy, 1997; Ilmer va tg.
khac,
1997;
Johnson,
1997;
Langer,
2000;
NASSP,
1997,
Peart
& Campbell, 1999;
Thomas
&
Montgomery, 1998; Wang, Haertel, & Walberg,
1993a,
1993b,
Wentzel, 1997;
Yamaguchi,
Strawser,
& Higgins, 1997. .;.
Vai
tro cua s\i
cong
bang

va ton
tr9ng
Vugt
len tren ca sir quan tam, mot
giao
vien hieu qua thiet lap dugc su thau
hi^u
va tin cay vdi hgc sinh
bang
each
nhan manh, lam mSu, va luon the hien su
cong
bang
va tdn trgng. Tdn trgng va cdng
bang
dugc xac dinh nhu la nhiing
dieu
kien tien quyet cua
viec
giang day cd hieu qua trong mat hgc sinh. That
vay, hoc sinh khi
duac
phdng van quan di^m ve nhimg
giao
vien hieu qua da
nhan manh tam quan trgng cua sir cdng
bang
va ton trgng trong tat ca cac bac
hgc, tir tieu hgc cho de'n trung hgc pho thong.
43

Cac y6u t6 c6ng bang va t6n trpng dupe nha'n manh trong
nhi^u
nghiSn
cihi.
Nhieu hpc sinh phat bid'u rang nhung
giao
vien hieu qua xu If cac I6i ciia hpc sinh
vdi
tu
each
ca nhan
chii
khong bat ca Idp
phai
chiu trach nhiem cho l6i ciia mpl
hoac
mot nhom nho hpc sinh nao do. Hp biet va hidu ro su that
trudrc
khi xir h' bat
ki
tinh
huong vi pham nao, va cho nhiJng hpc sinh cu the do biet cac em da sai 6
dau.
Hon nua, hpc sinh cdn dupe
giao
vien giai thi'ch
phai
lam nhu the nao moi la
dung.
Ben canh do, hpc sinh mu6'n dupe doi xij cong bang, khi cac em lam tot

cung nhu khi mk l6i va dieu tdi ki doi voi
giao
vien la the hien su thien vi.
Nhung
giao
vien hieu qua thuofng xuyen the' hien su t6n trpng, tha'u hieu cung
vdi
su cong bang xet ve cac khia canh sac t6c, nen tang van hoa, va gidi
linh.
Hpc
sinh
muon thay c6 ciia chiing khong phan biet sic tpc, doi xir cong bang nhu nhau
vdfi
mpi hpc sinh. Hpc sinh mong muon thay c6 ciaa minh khong de van de sac tpc
anh
huong den su phan xet
hoac
ki vpng ve hpc sinh.
NhiJng cupc phong van va khao sat ve
each
nhin
nhan su cong bang trong
Idp hpc da cho nhung ket qua sau:
• Hpc sinh gan ket su ton trpng voi cong bang va mong
giao
vien doi xir
voi minh truoc het nhu nhung ngudi binh thudng trong xa hpi
(Agne,
1992;
Covino

& Iwanicki, 1996;
Thomas
& Montgomery, 1998).
• Hpc sinh cho rang
giao
vien hieu qua la nhiJng
giao
vien khong bao gio
mia
mai hpc sinh va khong de xay ra cac
tinh
huong khien hpc sinh c6
the mat the dien trudc ban be
(NASSP,
1997).
• Nhung
giao
vien hieu qua thuc hien sir cong bang tren cac khia canh gidi
tinh,
Chung
tpc va dan tpc
(Peart
& Campbell, 1999).
• Hpc sinh gan sir cong bang va ton trpng
vdfi
hinh
anh m6t ngudi
giao
vien kien dinh va mang den cho hpc sinh nhutig ca hpi giijp cac em
thanh

cong (Emmer va tg. khac, 1980).
Cac tai lieu lien quan:
Agne,
1992; Collinson va tg. khac, 1999, 2000; Emmer va
tg.
khac, 1980;
Good
& Brophy, 1997; McBer, 2000;
NASSP,
1997;
Peart
&
Campbell, 1999;
Thomas
& Montgomery, 1998; Yamaguchi va tg. khac, 1997.
Giao
tiep
than
mat v6i h9c
sinh
Giao
vien va hpc sinh chu ye'u
giao
tiep
vdfi
nhau ve mat hpc thuSt.
Tuy nhien,
giao
tiep mang
tinh

than mat va nhung yeu t6' khac mang lai cho
ngudi
giao
vien co hpi de the hien su quan tam, cong bang, va t6n trpng da dupe
44
chiing
minh la mpt yeu t6' quan trpng trong su hieu qua ciia
giao
vien. Kha nang
lien
ket vdi hpc sinh tao ra su ket noi
tich
cue, quan tam cua ngudi
giao
vien
(Jong vai tro quan trpng trong
viee
tao ra m6i trudfng hpc tap lanh manh va nang
cao thanh
tich
hpc tap ciia hpc sinh. v. . t, r
NgircJi
giao
vien hieu qua siJ dung cac ehie'n thuat da dang de
giao
tie'p vdfi
hoc sinh. Tuy nhien, nen tang cho su
giao
tie'p nay con vupt ra ngoai b6'n buc
tucmg 1<^ hpc. That vay, nhieu hpc sinh cho rang nhiJng

giao
vien hieu qua the
hien
sir quan tam den ddi song cua cac em ben ngoai Idfp hpc. NhiJng
giao
vien
tham
gia cac boat dpng the thao, hoa nhae, va cac chuong
trinh
dac biet khac
cDng cac em hpc sinh dupe chiing rat yeu quy. Them vao do, cac nha nghien cuu
cho rang sir
giao
tiep than mat giiJa
giao
vien va hpc sinh khong chi thiic day hpc
sinh
hpc tap de nang cao ke't qua ma eon khien cac em nang eao niem kieu hanh
cua minh khi c6 cam
giac
hp la thanh vien ciia trudng, cua Idp.
NhiJng
giao
vien c6 y thiJc ve phong
each
giao
tie'p rieng ciia minh vdfi hoc
sinh
CO the tao ra moi trudfng hpc tap li tucmg hon cho tat ca hpc sinh. Thong qua
giao

tie'p than mat vdi tiTng hpc sinh, ngu5i
giao
vien hieu qua c6 kha nang
khuyen
khich,
thir
thach m6i em de cac em di
tdfi
thanh cong.
Cac khia canh ciia
viec
giang day hieu qua lien quan den su
giao
tiep than
mat bao gom :
• Ngudfi
giao
vien hieu qua luon cu xir mpt
each
than mat va gan gui
nhung
vSn
giii
dupe khoang
each
thieh hop giiJa My va tro (Brookhart &
Loadman, 1992;
Peart
& Campbell, 1999).
• Ngudi

giao
vien hieu qua lam
viec
vdi hpc sinh
chii
khong phai lam cac
viec
vi hpc sinh hay cho hpc sinh (Kohn, 1996).
• Cach
giao
tiep cd hieu qua mang lai cho hpc sinh y thiic trach nhiem va
su
ton trpng, ddng
thdi
doi xu vdi cac em hpc sinh bac trung hpc nhu
nhung
ngudi Idn mpt
each
thieh hop
(NASSP,
1997).
•
Giao
vien dupe eoi la hieu qua cho phep hpc sinh tham gia vao qua
trinh
ra
quyet
dinh.
(Bao cao dac biet v^
giao

due Hoa Ky; Kohn, 1996).
• Luon lang
nghe
nhiJng gi hpc sinh ndi ra
(Peart
& Campbell, 1999;
Thomas
& Montgomery, 1998).
• Hpc sinh cho rang ngudi
giao
vien hieu qua danh nhieu
thdi
gian de tiep
xiie va lam
viec
true tiep vdi cac em hon la nhiJng
giao
vien kem hieu
qua khac
(NASSP,
1997;
Peart
& Campbell, 1999).
• Ngudi
giao
vien hieu qua ra't cd khieu hai hudc va sSn sang dua vui vcn
hpc sinh
(NASSP,
1997;
Peart

& Campbell, 1999). •
45
Cac tai lieu lien quan: Bain & Jacobs, 1990; Bloom, 1984; Brookhart &
Loadman, 1992; Coliinson va tg. khac, 1999; Cotton, 1999, 2000; Cruickshank &
. Haefele, 2001; Darling-Hammond, 2001; Bao cao dac biet ve giao due Hoa Ky;
Good & Brophy, 1997; Kohn, 1996; NASSP, 1997; Peart & Campbell, 1999; Porter
& Brophy, 1988; Thomas & Montgomery, 1998; Wang va tg.
khac,
1993a, 1993b;
Yamaguchi va tg. khac, 1997.
Nang cao sii nhiet tinh va dong life h9c tap
Sir nhiet tinh vdi qua trinh giang day, hoc tap va kie'n thiic chuyen m6n cua
giao vien da dugc chung minh la mot phan quan trong cua vife giang day hieu
qua, ca trong viec h6 trg cac moi quan he tich cue vdi hoc sinh va khich le thanh
tich cua cac em. Hoc sinh da phat bieu rSng giao vifin c6 the tao dpng luc cho
chiing mot each hieu qua bang each dong vi6n cac em chiu trach nhiem v6 viee
hoe hanh cua minh, duy tri moi truofng Idp hoe c6 to chiie, de ra cac chi tieu
tuong ddi cao, phan cong nhiem vu phii hop va mang lai cho hoc sinh su khuye'n
khich, thoi thiic cac em trong qua trinh thuc hien nhiem vu. Nhung hoc sinh nay
coi ngudi giao vien hieu qua la nhung thii ITnh biet each tao ra dong luc.
Nhieu nghien cuu cho thay nguoi giao vien hidu qua c6 anh huong lau dai
va tieh cue den y chi hoc tap ciJa hoc sinh, de phat huy het kha nang, tham chi
con cao hon kha nang cua chinh ho. Vi the, rat it giao vien hieu qua lai dap tat
m6m say me mon hoc ciia hoc sinh. Nguoi giao vien gioi nhan ra va thiira nhan
sir that la mot vai hoc sinh thich ngoi im lang trong lop hoc. Tuy nhien, ho vln
khong ngirng loi euon sir tham gia ciia cac erp.
Bang each tim m6t phuong phap de thuc day hoc sinh hoc tap, ngudi giao
vien
CO
the dong gop vao qua trinh thay ddi thai d6 cua hoc sinh ddi vdi mot

mon hoc hoac boat dpng nao do. Ndi mot each khac, giao vien cd the' giiip hoe
sinh the hien nhung gi tdt dep nha't ma chiing cd. Ngudi giao vien hieu qua cd
th6 nhan ra dpng luc ciia hpe sinh cd nhi^u miic dp khac nhau, hp bie't lam the
nao de bdi dap ddng luc hpe tap bdn trong ciia cac em va tim each de bd sung
them nhiing dpng lire ben ngoai. Tao dpng luc cho hoc sinh bao gdm giup cho
hoc sinh tiep thu tri thiic va hiing thii vdi hpe tap, cung nhu giiip cac em nhan
thiic dupe tam quan trpng va gia tri cua viec hpe tap. Thdng qua viec hinh thanh
cho hpe sinh thai dp tich cue va y thiic hpe tap, ngudi giao vien hieu qua con lam
cho hpe sinh cam tha'y thoai mai trong Idp hpe. Minh ehiing cho viec xay dung
thai d6 tich cue la viec giao vien eung cap cho hpe sinh nhiing ki nang hoc tap
thuSn thuc di tir dd cai thien thai dd hoc tap ciia cac em. Hp cung nang cao
j^a
nang tu hinh th£inh khai niem trong hoc tap, humg thu vdi mPn hoc, va mong
ixiudn dupe hoc nhieu hon mpt mOn hoc nao dd. Viec nhan manh cac qua trinh,
yiien hpe sinh phai van dung tu duy cao
ca^p
va hoan thien cac phuong phap hoc
tap,
cd kha nang tao ra mdt mdi trudng hpe tap hiing thii, luon mdi me va ha'p
dan cac em.
Cac nha nghien ciiu da kiem tra anh hudng ciia su nhiet tinh cua giao vien
(jdi vdi dpng luc va viec hpe tap cua hpe sinh va di de'n cac ket luan^au:
• Giao vien tao dpng luc tdt thi hpe sinh se cd thanh thich hpe tap cao
(Rowan va tg. khac, 1997).
• Su nhiet tinh ciia giao vien vdi viec hpe va vdi chuyen mdn ciia hp da
dupe chiing minh la mdt yeu to quan trpng nham tao dpng lire cho hpe
sinh, gan lidn vdi thanh tich. hpe tap cua cac em (Covino & Iwanicki,
1996;
Monk & King, 1994).
• Mdt vai nghien eiiu chi ra rang su nhiet tinh quan trpng vdi nhiing hpe

sinh Idn tudi hon nhung hpe sinh nhd tudi, nhung nhiing giao vien tieu
hoc hieu qua vin the hien su nhiet tinh vdi edng viec ciia minh nhu la
mdt phin ciia su hieu qua ndi chung (Bain & Jacobs, 1990).
Cac tai lieu lien quan: Bain & Jacobs, 1990; Belton, 1996; Bloom, 1984; Brophy
& Good, 1986; Coliinson va tg. khac, 1999; Covino & Iwanicki, 1996; Darling-
Hammond, 2000; Johnson, 1997; Monk & King, 1994; Palmer, 1990; Peart &
Campbell,
1999;
Rowan
va
tg.
khac,
1997;
Wang
va
tg.
khac, 1993a, 1993b.
Thai do cua giao vien vdi nghe day h9c
Mdt ye'u to quan trpng cua tinh chuyen nghiep va hieu qua trong Idp hpe la
su tan tam ciia ngudi giao vien vdi hpe sinh va vdi nghe day hpe. Thdng qua viec
xem xet cac ngudn luan chiing khac nhau, ngudi ta da nhieu \in nhan thay ngudi
giao vien hieu qua ludn mang trong minh su earn ke't kep ddi vdi boat dpng hpe
ciia hpe sinh va boat dpng hpe ciia ban than. Mdt diic tin chung ciia ngudi giao
vien hieu qua la chinh hp phai la ngudi dua ra nhieu each tiep can khac nhau tdi
hoc sinh. That vay, ngudi giao vien hieu qua tu coi minh phai chiu trach nhiem
cho su thanh cdng cua hoc sinh.
Ngudi giao vien hieu qua phai thuc sir tam niem rang tat ea nhirng hpe sinh
d6u cd kha nang hpe tap - dd khdng chi la mdt khdu hieu. Ngudi giao vien nay
cung ghi nhd rang hp phai biet ve hpe sinh ciia minh, mdn hpe minh giang day,
ddng thdi chap nhan sir that la hpe sinh cd each hpe rat khac nhau. Thong qua

cac phuong phap hudng din khac nhau, ngudi giao vien hieu qua tiep can dupe
hoc sinh ciia minh va ciing cac em tan hudng thanh cong.
47