Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường trung học phổ thông thành phố biên hòa, tỉnh đồng nai

- 1 -
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
______________________
DƯƠNG NGỌC DUNG
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRONG
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ BIÊN HÒA,
TỈNH ĐỒNG NAI
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Nghệ An, 2014
- 2 -
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
______________________
DƯƠNG NGỌC DUNG
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRONG
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ BIÊN HÒA,
TỈNH ĐỒNG NAI
Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Ngô Sỹ Tùng
Nghệ An, 2014
- 3 -
LỜI CẢM ƠN
Xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học và đào tạo Trường Đại học
Vinh, Phòng Đào tạo Sau đại học, Khoa Giáo dục, các nhà khoa học, các giảng

viên giảng dạy các học phần cho chuyên ngành Quản lý giáo dục, những người
đã dành cho chúng tôi nhiều chỉ dẫn khoa học quý báu.
Xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai, các đồng chí
cán bộ quản lý và giáo viên các trường THPT thành phố Biên Hoà, gia đình,
bạn bè và đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên khuyến khích, tạo điều
kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành
luận văn này.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Ngô Sỹ Tùng, người
trực tiếp hướng dẫn đề tài và luôn tận tình chỉ dẫn, động viên tôi trong suốt quá
trình thực hiện luận văn.
Do điều kiện về thời gian và khả năng có hạn, chắc chắn luận văn không
tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, kính mong nhận được ý kiến góp ý của các
chuyên gia, các nhà khoa học, các giảng viên và các bạn đồng nghiệp để luận
văn được hoàn chỉnh hơn, kết quả nghiên cứu của luận văn được triển khai thực
sự có hiệu quả trong thực tế.
Chân thành cảm ơn!

Nghệ An, tháng 05 năm 2014
Tác giả
Dương Ngọc Dung
- 4 -
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3
4. Giả thuyết khoa học 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
6. Phương pháp nghiên cứu 4

7. Những đóng góp của luận văn 4
8. Cấu trúc của luận văn 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT
ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRONG CÁC TRƯỜNG THPT 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 6
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 7
1.2.1. Tổ chuyên môn 7
1.2.2. Hoạt động của tổ chuyên môn 11
1.2.3. Chất lượng, Chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn
1.2.4. Giải pháp, giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ
chuyên môn
12
13
1.3. Một số vấn đề về hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường
THPT
14
1.3.1 Đặc điểm hoạt động của tổ chuyên môn 14
1.3.2 Nội dung nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn 15
1.3.3 Các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn ở
trường THPT
20
1.3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chuyên môn trong
các trường THPT
23
Kết luận chương 1 25
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ
BIÊN HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI 26
2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội của thành phố
- 5 -

Biên Hoà, Tỉnh Đồng Nai 26
2.1.1. Vài nét về đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội của thành phố
Biên Hoà, Tỉnh Đồng Nai
26
2.1.2. Đặc điểm về giáo dục - đào tạo của thành phố Biên Hoà 28
2.1.3. Qui mô trường lớp 29
2.1.4 Tình hình cơ sở vật chất phục vụ cho công tác dạy học 31
2.1.5 Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên 32
2.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THPT
thành phố Biên Hoà, Tỉnh Đồng Nai 37
2.2.1. Khái quát về điều tra thực trạng 37
2.2.2. Thực trạng 38
2.2.3. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT
thành phố Biên Hòa
40
2.2.4. Thực trạng sử dụng giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động
của TCM trong các trường THPT ở thành phố Biên Hòa, Đồng Nai
49
2.3. Đánh giá chung về thực trạng 52
2.3.1. Những mặt mạnh 52
2.3.2. Những điểm yếu 53
2.3.3. Nguyên nhân của thực trạng 54
Kết luận chương 2 55
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRONG CÁC TRƯỜNG
THPT THÀNH PHỐ BIÊN HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI 56
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp 56
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 56
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả 56
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 57

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 57
3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên
môn trong các trường THPT ở thành phố Biên Hòa, Đồng Nai 57
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL và GV về vị trí, vai trò, tầm
quan trọng của tổ chuyên môn 57
3.2.2. Đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cho TTCM và GV 61
3.2.3. Tăng cường công tác quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt 66
- 6 -
động của TCM (nhóm giải pháp)
3.2.4. Đẩy mạnh công tác kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch
hoạt động của TCM
83
3.2.5. Vận dụng, thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với CBQL
và GV 85
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của một số giải pháp đề xuất 87
3.3.1 Mục đích thăm dò 87
3.3.2 Nội dung và đối tượng thăm dò
3.3.3 Phương pháp
87
87
3.3.4 Kết quả thu được 88
Kết luận chương 3 91
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 93
1. Kết luận 93
2. Kiến nghị 94
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 96
PHỤ LỤC 98
- 7 -
BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BLĐ : Ban lãnh đạo

CB - GV – NV : Cán bộ, giáo viên, nhân viên
CBQL : Cán bộ quản lý
GD : Giáo dục
GD - ĐT : Giáo dục - Đào tạo
GV : Giáo viên
HS : Học sinh
HT : Hiệu trưởng
KTĐG : Kiểm tra đánh giá
P.HT : Phó Hiệu trưởng
PPCT : Phân phối chương trình
PPDH : Phương pháp dạy học
QL : Quản lý
QLGD : Quản lý giáo dục
TB : Trung bình
TCM : Tổ chuyên môn
THPT : Trung học phổ thông
TTCM : Tổ trưởng chuyên môn
XH : Xã hội
XHCN : Xã hội chủ nghĩa
- 8 -
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1. Quy mô CB, GV, HS, số lớp của 10 trường THPT
thành phố Biên Hoà năm học 2013 - 2014 38
Bảng 2.2. Thống kê giáo dục 02 mặt của học sinh THPT thành phố Biên
Hoà trong 03 năm học 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013 39
Năm học 39
Học lực (%) 39
(Hạnh kiểm %) 39
THPT 39

Giỏi 39
Khá 39
T.Bình 39
Yếu 39
Kém 39
Tốt 39
Khá 39
T.Bình 39
Yếu 39
Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm 03 năm gần đây của học sinh THPT
thành phố Biên Hoà (Bảng 2.2), chúng tôi nhận thấy: chất lượng giáo dục
toàn diện của HS các trường THPT thành phố Biên Hoà đã đạt được kết
quả khả quan. Tỷ lệ HS đạt học lực và hạnh kiểm khá giỏi ngày càng tăng
và số lượng học sinh có học lực và hạnh kiểm yếu, kém giảm dần. Tỷ lệ học
sinh đậu tốt nghiệp THPT luôn đạt từ 95% trở lên 39
- 9 -
- 10 -
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang tác động vào
mọi mặt của đời sống tinh thần của xã hội. Toàn cầu hóa cũng tạo ra những điều
kiện thuận lợi thúc đẩy giao lưu, hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao và
tiếp nhận công nghệ đào tạo tiên tiến giữa các nước trên thế giới. Điều đó đã
khiến tất cả các quốc gia đều phải nhìn nhận lại vai trò của giáo dục trong niên
đại mới, niên đại của nền kinh tế tri thức. Trong đó, phát triển giáo dục và đào
tạo là đòn bẩy phát triển đất nước. Đây cũng chính là quan điểm chỉ đạo của
Đảng và Nhà nước ta, nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương
khóa XI tiếp tục khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự
nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát
triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế -

xã hội”. Giáo dục hôm nay đã trở thành một bộ phận đặc biệt của cấu trúc hạ
tầng xã hội, là tiền đề cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị,
văn hóa, quốc phòng và an ninh, trong đó phát triển con người được xem như là
mục tiêu và cũng là động lực cho mọi sự phát triển.
Xác định về mục tiêu đào tạo lực lượng lao động thế hệ mới nói chung và
thanh niên nói riêng, trong Điều 15 và Điều 16 của Luật Giáo Dục cũng đã ghi
rõ: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” và
“Cán bộ quản lý giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các
hoạt động giáo dục” [14, tr.5]. Vì vậy, việc xây dựng, phát triển và nâng cao chất
lượng đội ngũ CBQL và GV là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục. Trong đó,
giáo dục phổ thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng
dân trí, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia.
- 11 -
Để có thể thích ứng với xu thế của toàn cầu hóa, sự phát triển của khoa học
và công nghệ và nền kinh tế tri thức, các trường THPT phải không ngừng đổi
mới theo một chiến lược nhất quán, tập trung xây dựng và phát triển năng lực cốt
lõi và những năng lực phân biệt của đội ngũ giáo viên.
Tổ chuyên môn là một đơn vị cơ sở tự bồi dưỡng trong nhà trường. TCM
mạnh, hoạt động chuyên môn của nhà trường mới được đảm bảo. TCM mạnh thì
nhà trường mới vững mạnh. Vì thế, quản lý nhà trường phải coi trọng công tác
quản lý TCM, lấy TCM là hạt nhân của hoạt động chuyên môn trong nhà trường
phổ thông. Các hoạt động của TCM tạo điều kiện cho giáo viên hoàn thành
nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy học và giáo dục. Những thành viên của tổ
phải nắm vững các chính sách của Đảng, Nhà nước, hiểu được các nội dung
chính sách, chiến lược của ngành, có hiểu biết chính trị-xã hội, hiểu rõ các kế
hoạch của nhà trường, đặc biệt người TTCM phải thực sự có năng lực, hiểu và
vận dụng linh hoạt được các yêu cầu đặt ra của ngành, cập nhật được các thông
tin mới, hướng dẫn, xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch có hiệu quả.
Người tổ trưởng phải có năng lực quản lý, năng lực giao tiếp nhằm thiết lập mối
quan hệ chặt chẽ giữa các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường để củng cố

và phát huy thế mạnh của tổ.
Thành phố Biên Hòa hiện nay có hơn 10 trường THPT công lập đang hoạt
động. Tuy nhiên, hiện nay các hoạt động của TCM trong trường THPT tại Thành
phố Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai còn nhiều hạn chế và bất cập, chưa đồng bộ về cơ
cấu chuyên môn, việc sinh hoạt của tổ chưa thật sự có hiệu quả.
Để nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong các trường THPT thành
phố Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai đáp ứng những yêu cầu của xã hội hiện nay, nhất
thiết phải nhìn nhận lại những yếu kém, bất cập trong các hoạt động của TCM
- 12 -
của trường THPT, qua đó đề xuất một số giải pháp thiết thực hơn nữa trong công
tác QL. Với những lý do đó, chúng tôi quyết định chọn đề tài “Một số giải pháp
nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường trung
học phổ thông thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai” làm nội dung nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề xuất một số giải pháp nâng cao
chất lượng hoạt động của TCM trong các trường THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh
Đồng Nai.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động của TCM trong các trường THPT.
3.2 Đối tượng nghiên cứu:
Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong các trường
THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp đảm bảo tính khoa học, thực
tế và khả thi thì sẽ nâng cao được chất lượng hoạt động của TCM trong các
trường THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận của chất lượng hoạt động TCM trong các trường
THPT.

5.2 Nghiên cứu thực trạng chất lượng hoạt động TCM trong các trường THPT thành
phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
5.3 Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong các
trường THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
- 13 -
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
6.1.1 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
6.1.2 Phương pháp tổng hợp tài liệu và các văn bản có liên quan nhằm
khái quát hóa các vấn đề nghiên cứu thành lý luận hoạt động của TCM.
6.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1 Phương pháp điều tra viết
Xây dựng hệ thống các câu hỏi, các phiếu trưng cầu ý kiến dành cho
CBQL, TTCM và GV về các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động của TCM
6.2.2 Phương pháp quan sát
Quan sát các hoạt động của TCM trong các trường THPT trên địa bàn
nghiên cứu nhằm đưa ra những kết luận về thực trạng.
6.2.3 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
6.3 Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lý các kết quả nghiên cứu
nhằm đảm bảo tính khoa học và khách quan về các số liệu nghiên cứu.
7. Đóng góp của luận văn
7.1 Về mặt lý luận
7.1.1 Hệ thống hoá cơ sở lý luận về chất lượng hoạt động của TCM ở
trường THPT.
7.1.2 Làm sáng tỏ thực trạng nâng cao chất lượng hoạt động TCM của các
trường THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
7.2 Về mặt thực tiễn
- 14 -
7.2.1 Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của TCM

nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới QLGD trong các trường THPT thành phố Biên
Hòa, tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay.
7.2.2 Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho
CBQL các trường THPT trong công tác quản lý nâng cao chất lượng hoạt động
của TCM.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài
Chương 2: Thực trạng chất lượng hoạt động của TCM trong các trường THPT
thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
Chương 3: Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong
các trường THPT thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
- 15 -
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRONG CÁC TRƯỜNG THPT
1.1 LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
Nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THPT
là một vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm.
Trong bức thư cuối cùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi cho ngành giáo dục,
ngày 15-10-1968, Bác lại nhấn mạnh yêu cầu của nền GD và ÐT nước ta là phải
gắng sức phấn đấu theo kịp với trình độ và chất lượng của các nước văn minh,
tiên tiến: "Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tưởng tốt, phải phấn
đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các
vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những
đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật" [13,tr.8].
Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 với mục tiêu tổng quát đến năm
2020 “nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo
dục được nâng cao một cách toàn diện” [9,tr.16]. Nâng cao chất lượng GD nhằm

đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước là
trách nhiệm nặng nề của toàn Đảng, toàn dân, trong đó ngành GD góp phần hết
sức to lớn. Lực lượng có vai trò đặc biệt quan trọng quyết định chất lượng GD là
đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục.
Trong các trường THPT, người đứng đầu đơn vị sẽ thấy được toàn bộ bức
tranh hoạt động sư phạm của tập thể giáo viên trong mỗi TCM, trong đó bộc lộ
tất cả các khâu của quá trình giảng dạy giáo dục, thấy rõ tác động của tập thể đến
cá nhân và mối quan hệ tương tác giữa các thành viên trong tập thể, thấy được
- 16 -
điểm mạnh, điểm yếu của từng TCM trong nhà trường. Chính vì vậy, trong công
tác quản lý nhà trường, nếu quản lý có hiệu quả đội ngũ TCM, cùng với việc đề
ra được các giải pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động của TCM có cơ sở
khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn sẽ là con đường tốt nhất để đạt được
chất lượng giáo dục theo mục tiêu đề ra.
Thời gian qua, nghiên cứu về lĩnh vực QLGD đã được sự quan tâm của
nhiều tác giả như: Phạm Minh Hạc, Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Hà
Thế Ngữ, Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Gia Quý, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đỗ Văn Chấn, Trần
Kiểm … Ngoài ra trên các tạp chí, bài báo, các đề tài khoa học, một số Luận án
tiến sĩ, Luận văn thạc sĩ trong nước nghiên cứu về hoạt động của TCM và nâng
cao chất lượng hoạt động của TCM.
Trên địa bàn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai từ trước đến nay chưa có
công trình nào nghiên cứu về các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của
TCM trong các trường THPT. Chúng tôi nhận thấy, vấn đề nâng cao chất lượng
hoạt động của TCM là một nhiệm vụ quan trọng và rất cần thiết nên đã chọn vấn
đề này làm đề tài nghiên cứu cho luận văn.
1.2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1 Tổ chuyên môn
Theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của Bộ
trưởng Bộ GD & ĐT về việc ban hành Điều lệ trường THCS, trường THPT và
trường PT nhiều cấp học (gọi tắt là Điều lệ trường trung học), quy định ở Điều

16:“Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư
viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường
trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc
nhóm các hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ
- 17 -
trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu
trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào
đầu năm học”[5, tr. 9].
Tổ chuyên môn là một tổ chức trong nhà trường, tập hợp các giáo viên có
cùng chuyên môn giúp họ hành động theo mục tiêu thống nhất. Đây là đơn vị cơ
sở trực tiếp nhất với các hoạt động của giáo viên. Tổ chuyên môn là nơi thực
hiện mọi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Bộ GD&ĐT, Sở
GD&ĐT, địa phương và nhà trường.
Hiệu trưởng tổ chức các TCM theo từng môn học hoặc nhóm môn học;
mỗi TCM có một tổ trưởng và một hoặc hai tổ phó điều khiển. Điều quan trọng
là hiệu trưởng chỉ định các tổ trưởng, tổ phó có đủ phẩm chất và năng lực để
điều khiển hoạt động của tổ theo mục tiêu phấn đấu của nhà trường.
TCM có nhiệm vụ: Theo qui định tại khoản 2, điều 16 Điều lệ trường trung
học, TCM có các nhiệm vụ chính sau đây:
- Xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy
học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường.
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho GV thuộc tổ quản lý.
- Tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn
nghề nghiệp GV trung học và các quy định khác hiện hành.
- Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó.
- Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.
TCM sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo yêu cầu công
việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu.
Căn cứ theo qui định này, mỗi trường có thể qui định cụ thể hơn các nhiệm

- 18 -
vụ của TCM phù hợp với điều kiện và yêu cầu thực hiện nhiệm vụ từng năm học.
Chính vì vậy, vai trò của tổ trưởng chuyên môn là vô cùng quan trọng.
TTCM là những GV có chuyên môn vững, có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt,
biết tập hợp các thành viên trong tổ, biết giúp HT triển khai kế hoạch hoạt động
của nhà trường. TTCM là người chỉ đạo trực tiếp các thành viên trong tổ thực
hiện kế hoạch của tổ và của cá nhân, biết điều hành hoạt động của tổ một cách
hợp lý, đề xuất, tham mưu với HT trong phân công chuyên môn, phân công
giảng dạy phù hợp với năng lực chuyên môn của GV bộ môn trong tổ. TTCM
phải là người tiên phong trong các công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và
tự học, tự bồi dưỡng; biết đem lại bầu không khí tâm lý lành mạnh trong tổ; hiểu
được tâm tư nguyện vọng, nhu cầu của các thành viên; sống trung thực, mẫu
mực, công bằng; là trung tâm đoàn kết của tổ, tạo nên động lực tích cực để các
thành viên trong tổ nỗ lực, phấn đấu hoàn thành mục tiêu chung.
Nhiệm vụ của TTCM: Theo Điều 16 của Điều lệ trường trung học, Người
TTCM thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau:
Quản lý giảng dạy của GV
- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và cả năm
học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác theo
kế hoạch GD, PPCT môn học của Bộ GD & ĐT và KH năm học của nhà trường.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi
dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo HS yếu kém.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng,
đủ theo các tiết trong PPCT.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân, soạn giảng
của tổ viên (kế hoạch cá nhân, các chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi
- 19 -
dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong PPCT; soạn giáo án theo PPCT, chuẩn kiến thức, kĩ
năng và sách giáo khoa, thảo luận các bài soạn khó; tổ chức nghiên cứu khoa

học, viết sáng kiến kinh nghiệm về nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới PPDH,
đổi mới kiểm tra đánh giá, phát hiện và bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu
kém ).
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV trong tổ, GV mới tuyển dụng
(đổi mới PPDH; đổi mới KTĐG; dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng; sử dụng
đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
góp phần đổi mới PPDH, phương pháp kiểm tra, đánh giá ).
- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy định về
hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác); lưu trữ hồ sơ
của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định.
- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV (thực hiện hồ sơ
chuyên môn; soạn giảng theo kế hoạch dạy học và PPCT, chuẩn kiến thức kĩ
năng; ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy định; kế hoạch dự giờ của
GV ).
- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại GV; đề xuất khen thưởng, kỉ luật giáo
viên Việc này đòi hỏi TTCM phải nắm thật rõ về tổ viên của mình, về ưu điểm,
hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được phân công).
Quản lý học tập của học sinh
- Nắm được kết quả học tập của HS thuộc bộ môn quản lý để có biện pháp nâng
cao chất lượng dạy học, giáo dục.
- Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa cho học
sinh để thực hiện mục tiêu giáo dục.
- 20 -
Quản lý cơ sở vật chất và các hoạt động khác (theo sự phân công của HT)
Nhiệm vụ của TTCM rất đa dạng, phong phú nhiều công việc, không ít
những khó khăn. Các loại công việc là sự kết hợp chuyên môn với công tác quản
lý. Tổ trưởng vừa có trách nhiệm với các thành viên trong tổ, vừa có trách nhiệm
trước lãnh đạo nhà trường.
1.2.2 Hoạt động của TCM
Hoạt động của tổ chuyên môn có vai trò quyết định đến chất lượng giáo

dục của nhà trường. Hoạt động của TCM là tạo điều kiện cho giáo viên hoàn
thành nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy học – giáo dục. Thông qua TCM,
hiệu trưởng sẽ nắm được sâu sát hoạt động của giáo viên, phát huy cao độ sự
thống nhất giữa hiệu trưởng với các thành viên trong tập thể sư phạm.
TCM phải xây dựng kế hoạch của năm học, bao gồm kế hoạch năm học là
toàn bộ công tác của tổ và kế hoạch giảng dạy (theo phân phối chương trình dạy
học bộ môn ở các khối lớp), kế hoạch của tổ phải chính xác hóa và cụ thể hóa
các nhiệm vụ và chỉ tiêu của kế hoạch chuyên môn, kế hoạch năm học của nhà
trường ở từng đơn vị tổ cho phù hợp. Kế hoạch TCM phải thể hiện sự định mức,
sự lượng hóa cụ thể các nhiệm vụ được giao, đặc biệt phải xây dựng được một hệ
thống biện pháp có hiệu lực, đồng thời phải xây dựng được một chương trình
hoạt động cụ thể.
TCM là đơn vị thực hiện mọi quá trình chỉ đạo đổi mới phương pháp để
nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Chính vì vậy, Hiệu trưởng
quản lý hoạt động của tổ chuyên môn tốt thì sẽ nâng cao chất lượng dạy và học
trong nhà trường. Hay nói cách khác, quá trình quản lý hoạt động dạy học của
hiệu trưởng luôn luôn gắn chặt với việc chỉ đạo hoạt động của TCM.
Quản lý hoạt động TCM của Hiệu trưởng là:
- 21 -
- Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học môn học và các hoạt động giáo dục
thông qua dạy học do tổ chuyên môn phụ trách
- Quản lý việc thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học của giáo viên
- Quản lý hoạt động bồi dưỡng nâng cao chất lượng học sinh
- Quản lý bồi dưỡng giáo viên và tổ chức sinh hoạt chuyên đề theo yêu cầu của
quá trình dạy học và các hoạt động giáo dục ngoài môn học
- Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả dạy học của giáo viên
Biện pháp quản lý là theo dõi sát sao mọi công việc, kiểm tra kịp thời,
thanh tra để uốn nắn… Tổ chức tốt việc tự giám sát, tự kiểm tra của các bộ phận,
các tổ chức chuyên môn là biện pháp quản lý tốt và có hiệu quả nhất.
Như vậy, quản lý hoạt động TCM trong trường THPT là một loại lao

động để điều khiển lao động. Đó là quá trình tác động có định hướng của Hiệu
trưởng đến các tổ chuyên môn và các yếu tố khác nhằm giúp tổ chuyên môn đạt
được mục tiêu, kế hoạch đề ra.
1.2.3 Chất lượng, Chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn
Có nhiều giải thích và định nghĩa chất lượng, nhìn chung, theo các nhà
nghiên cứu về chất lượng nói chung và chất lượng GD nói riêng, chất lượng là
một khái niệm trừu tượng và khó nắm bắt, khó định nghĩa. Một trong những định
nghĩa được nhiều người tán thành nhiều nhất là chất lượng sản phẩm làm ra phù
hợp với mục tiêu.
“Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một người một sự vật, sự
việc. Đó là tổng thể những thuộc tính cơ bản khẳng định sự tồn tại của sự vật và
phân biệt nó với những sự vật khác”
“Chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu, với mục đích”
- 22 -
“Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con người, một sự
vật, sự việc”, theo Hoàng Phê, tự điển Tiếng Việt trang 139.
Luật giáo dục (khoản I điều 58) ghi rõ nhà trường có nhiệm vụ: “Tổ chức
giảng dạy học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu chương trình
giáo dục”. Điều đó có nghĩa là quản lý nhà trường chủ yếu là quản lý hoạt động
dạy học và các hoạt động giáo dục khác, thông qua quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn. Để làm tốt nhiệm vụ quản lý này người Hiệu trưởng phải là người
am hiểu việc giảng dạy, phải nắm vững được chương trình các môn học, nắm
vững phương pháp đặc trưng của từng bộ môn, thường xuyên nắm bắt sự đổi
mới chương trình, sách giáo khoa, nội dung phương pháp giảng dạy, đặc biệt là
thường xuyên cập nhật kiến thức và thành tựu khoa học về đổi mới phương pháp
dạy học, về khoa học giáo dục để chỉ đạo tập thể sư phạm nhà trường thực hiện
và học tập theo những điển hình tiên tiến, phù hợp với điều kiện nhà trường.
Người Hiệu trưởng phải có năng lực tổ chức, chỉ đạo tổ chuyên môn thực hiện
tốt nhiệm vụ và quyền hạn của mình nâng cao chất lượng hoạt động của tổ
chuyên môn, từ đó thúc đẩy quá trình dạy và học trong nhà trường.

1.2.4 Giải pháp, giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ
chuyên môn
1.2.4.1 Giải pháp
Theo định nghĩa của từ điển Tiếng Việt: “Giải pháp là cách giải quyết một
vấn đề cụ thể” [22,tr.38].
Theo từ điển Tiếng Việt tường giải và liên tưởng của Nguyễn Văn Đạm:
“Giải pháp là cách làm, cách hành động đối phó để đi đến một mục đích nhất định”
Như vậy, nghĩa chung nhất của giải pháp là cách làm, thực hiện một công việc
- 23 -
nào đó nhằm đạt được mục đích đề ra. Giải pháp càng thích hợp, càng tối ưu,
càng giúp con người nhanh chóng giải quyết những vấn đề đặt ra.
1.2.4.2 Giải pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn
Giải pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn là cách
vận dụng sáng tạo chức năng quản lý của Hiệu trưởng nhằm tác động đến các tổ
chuyên môn và các yếu tố khác có liên quan để nâng cao chất lượng hoạt động tổ
chuyên môn trong nhà trường. Thực tế cho thấy, đối tượng quản lý càng đa dạng,
phức tạp đòi hỏi các biện pháp quản lý phải phong phú, đa dạng, linh hoạt.
1.3 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRONG CÁC TRƯỜNG THPT
1.3.1 Đặc điểm hoạt động của tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là nơi quản lý trực tiếp công tác bồi dưỡng giáo viên và
phát hiện những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi, khó khăn của việc thực hiện
các mục tiêu dạy học. Do đó, Hiệu trưởng phải chỉ đạo hoạt động của tổ chức
này thật sâu sát, có chất lượng và hiệu quả. Thông qua hoạt động của tổ chuyên
môn mà quản lý về chất lượng, nền nếp dạy học, chất lượng tay nghề giáo viên.
Bằng việc hướng dẫn kiểm tra, đôn đốc thông qua TCM, giáo viên thực hiện tốt
các khâu trong dạy học: lập kế hoạch giảng dạy cá nhân, soạn bài, giảng bài, đổi
mới phương pháp dạy học
Để quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả và chất lượng, Hiệu
trưởng cần phải có sự phân cấp rõ ràng và cụ thể công tác quản lý TCM. Tổ

trưởng tổ chuyên môn là người trực tiếp điều hành, tổ chức thực hiện các hoạt
động chuyên môn của tổ cho nên TTCM là người thay mặt Hiệu trưởng quản lý
tổ viên. Đồng thời để hoạt động chuyên môn trong tổ được tổ chức thực hiện một
cách đồng bộ, nhịp nhàng, thống nhất và có hiệu quả, đạt được mục tiêu của tổ
- 24 -
và đáp ứng mục tiêu của nhà trường, mỗi giáo viên trong tổ chuyên môn ngoài
việc chịu sự quản lý của tổ trưởng còn phải có trách nhiệm tự quản lý.
1.3.2 Nội dung nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn
1.3.2.1 TCM phải xây dựng các loại kế hoạch từ đầu năm học, kế hoạch phải
bảo đảm tính ổn định và đồng bộ.
Thời gian
Kế hoạch
Năm Học kỳ Tháng Tuần
Tổ
Chuyên
môn
Kế hoạch dạy
học; kế hoạch
chủ nhiệm; kế
hoạch hướng
nghiệp, kế hoạch
làm chuyên đề
của tổ, kế hoạch
hoạt động ngoài
giờ lên lớp, kế
hoạch Hội giảng,
kế hoạch bồi
dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo
học sinh yếu

kém…
Kế hoạch dạy
học; kế hoạch
chủ nhiệm; kế
hoạch hướng
nghiệp, kế hoạch
làm chuyên đề
của tổ, kế hoạch
hoạt động ngoài
giờ lên lớp, kế
hoạch Hội giảng
kế hoạch bồi
dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo
học sinh yếu
kém …
Chương trình
công tác hàng
tháng, Chủ đề
hoạt động tháng,
thực hành thí
nghiệm, đồ dùng
dạy học …
Lịch sinh
hoạt tổ, nhóm
chuyên môn
Kế hoạch cá
nhân: kế hoạch
dạy học, kế
Kế hoạch cá

nhân: kế hoạch
dạy học, kế
Kế hoạch tự học,
tự bồi dưỡng, viết
sáng kiến kinh
Sổ báo giảng
- 25 -
Giáo viên
hoạch chủ
nhiệm, kế hoạch
làm chuyên đề,
kế hoạch bồi
dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo
học sinh yếu
kém…
hoạch chủ
nhiệm, kế hoạch
làm chuyên đề,
kế hoạch bồi
dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo
học sinh yếu
kém …
nghiệm, hoàn tất
điểm số hàng
tháng ….
Vai trò của công tác kế hoạch đối với tổ chuyên môn: Kế hoạch là sản
phẩm của hoạt động quản lý, nó là kết quả của quá trình tư duy. Kế hoạch là
công cụ quan trọng của người quản lý, của người TTCM, cao hơn nữa là của

người Hiệu trưởng. Đây là quá trình xác định mục tiêu hoạt động của tổ chuyên
môn và quy định những biện pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu. Nó có vai trò
định hướng cho toàn bộ các hoạt động, là cơ sở để huy động tối đa các nguồn lực
cho việc thực hiện các mục tiêu và là căn cứ cho việc kiểm tra đánh giá quá trình
thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường, của tổ cũng như của từng cá nhân.
1.3.2.2 Quản lý kế hoạch của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn
Người Hiệu trưởng muốn quản lý tốt các tổ chuyên môn thì phải nắm và
hiểu rõ các mục tiêu kế hoạch của các tổ đề ra. Mục tiêu là các đích mà mọi hoạt
động của hệ thống cần hướng tới. Các mục tiêu tạo thành một hệ thống phân cấp,
từ mục tiêu chung của hệ thống đến mục tiêu của bộ phận, mục tiêu của cá nhân
và tạo thành hệ thống mạng lưới khi các mục tiêu được phản ánh trong chương
trình phối hợp chặt chẽ với nhau. Nghiên cứu việc xây dựng chương trình hành
động, phân tích thực trạng của hệ thống, xác định phương án hành động, sự phù