Quản lý công tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã dĩ an, tỉnh bình dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

HỒ VĂN LÀI

QUẢN LÝ CƠNG TÁC XÃ HỘI HĨA GIÁO DỤC
TRONG XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
Ở THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


2

NGHỆ AN - 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

HỒ VĂN LÀI

QUẢN LÝ CƠNG TÁC XÃ HỘI HĨA GIÁO DỤC
TRONG XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
Ở THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. NGUYỄN THỊ MỸ TRINH


4

NGHỆ AN - 2014


LỜI CẢM ƠN
Luận văn này là kết quả của quá trình học tập tại trường Đại học Vinh
và quá trình công tác của bản thân tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin trình bày tỏ lịng biết ơn tới các
thầy, cơ giáo trong Ban giám hiệu nhà trường, các thầy, cô giáo phòng Sau
đại học của trường Đại học Vinh đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ chúng tơi
trong suốt khóa học.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc PGS.TS. Nguyễn Thị
Mỹ Trinh đã tận tình hướng dẫn trong suốt q trình nghiên cứu viết và hồn
thiện luận văn này.
Tác giả xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Thị ủy, UBND, HĐND thị xã
Dĩ An, cán bộ chun viên Phịng tiểu học SGD&ĐT tỉnh Bình Dương, lãnh
đạo và cán bộ chuyên viên PG&ĐT thị xã Dĩ An, các trường Mần non, tiểu
học, THCS, THPT, TTGDTX thị xã Dĩ An đã tạo điều kiện cho tôi theo học
lớp thạc sỹ và giúp tơi trong q trình nghiên cứu luận văn. Cảm ơn các anh,
chị trong lớp Cao học Quản lý khóa 20, các bạn bè đồng nghiệp, BGH, thầy,
cô giáo trường tiểu học Lê Quý Đôn và gia đình đã động viên, khích lệ, giúp
đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn này.
Tuy vậy, do khả năng có hạn và kinh nghiệm cịn ít mà vấn đề đặt ra rất
mới mẻ nên chắc chắn khơng thể tránh khỏi nhiều thiếu sót, tác giả mong

nhận được sự trao đổi, góp ý các thầy, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và đông
đảo bạn đọc khác.
Xin chân thành cám ơn.
Nghệ An, tháng 6 năm 2014
Hồ Văn Lài


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU..............................................................................................................................11
1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................................11
2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................................12
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu..............................................................................12
4. Giả thuyết khoa học......................................................................................................13
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................................13
6. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................13
7. Đóng góp của luận văn.................................................................................................13
8. Cấu trúc luận văn..........................................................................................................14
Chương 1
CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC
TRONG XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC...................................................................15
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề...............................................................................15
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài........................................................................15
1.2.2. Những nghiên cứu trong nước............................................................................17
1.2. Các khái niệm cơ bản................................................................................................20
1.2.1. Xã hội hóa..........................................................................................................20
1.2.2. Xã hội hóa giáo dục............................................................................................23
1.2.3. Quản lý...............................................................................................................26
1.2.4. Quản lý công tác xã hội hóa giáo dục................................................................29
1.2.5. Biện pháp và biện pháp quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục...........................32

1.3. Một số vấn đề về cơng tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học......34
1.3.1. Yêu cầu đẩy mạnh công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học trong giai
đoạn hiện nay ...............................................................................................................34
1.3.2. Đặt trưng của công tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học . . .36
1.3.3. Nội dung và phương pháp thực hiện công tác XHHGD trong xây dựng trường
tiểu học.........................................................................................................................39
1.4. Một số vấn đề về quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu
học ở các địa phương .......................................................................................................45
1.4.1. Mục đích quản lý cơng tác XHHGD trong xây dựng trường TH.......................45
1.4.2. Nội dung quản lý công tác XHHGD trong xây dựng trường TH ở các địa
phương..........................................................................................................................46
1.4.3. Các yếu tố quản lý ảnh hưởng đến công tác XHHGD trong xây dựng trường TH
ở các địa phương VN....................................................................................................48
Kết luận Chương 1...........................................................................................................49
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠNG TÁC XÃ HỘI HĨA GIÁO DỤC TRONG XÂY
DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC Ở THỊ XÃ DĨ AN, ............................................................51
2.1. Khái quát về tình hình phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội và giáo dục cấp Tiểu học
ở thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương......................................................................................51
2.1.1. Điều kiện tự nhiên của thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương.......................................51


7
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế- văn hóa- xã hội ở thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương52
2.1.3. Tình hình giáo dục tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.......................................54
2.2. Thực trạng công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh
Bình Dương......................................................................................................................59
2.2.1. Việc chỉ đạo triển khai công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị
xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong những năm qua.......................................................59
2.2.2. Kết quả công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh

Bình Dương..................................................................................................................61
2.2.3. Những khó khăn, hạn chế trong cơng tác xã hội hóa việc xây dựng trường tiểu
học ở thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương...........................................................................65
2.3. Thực trạng quản lý công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ
An, tỉnh Bình Dương........................................................................................................66
2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị
xã Dĩ An.......................................................................................................................66
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch công tác XHH trong xây dựng trường
tiểu học ở thị xã Dĩ An.................................................................................................71
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch công tác XHH trong xây dựng trường
tiểu học ở thị xã Dĩ An ................................................................................................78
2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch công tác XHH trong xây
dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An............................................................................80
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý công tác XHH trong xây dựng trường tiểu học
trên địa bàn thị xã Dĩ An..................................................................................................81
2.4.1. Thành công.........................................................................................................81
2.4.2. Mặt hạn chế........................................................................................................82
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế.......................................................................83
Kết luận chương 2............................................................................................................84
Chương 3
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CƠNG TÁC XÃ HỘI HĨA GIÁO DỤC TRONG XÂY
DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THỊ XÃ DĨ AN,
TỈNH BÌNH DƯƠNG..........................................................................................................85
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................................85
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích......................................................................................85
3.1.2. Đảm bảo tính khoa học.......................................................................................85
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả........................................................................................85
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi..........................................................................................86
3.2. Các biện pháp quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học
trong địa bàn thị xã Dĩ An................................................................................................86

3.2.1. Đẩy mạnh tuyên truyền về công tác xã hội hóa trong xây dựng trường tiểu học
......................................................................................................................................86
3.2.2. Tích cực vận động chính quyền địa phương và các cấp quản lý ủng hộ cơng tác
xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học ở Dĩ An .....................................89
3.2.3. Đẩy mạnh bồi dưỡng kỹ năng quản lý công tác XHHGD trong xây dựng trường
tiểu học.........................................................................................................................95
3.2.4. Cụ thể hóa các cơ chế, chính sách thực hiện cơng tác XHHGD trong xây dựng
trường tiểu học ở thị xã Dĩ An.....................................................................................98
3.2.5. Làm tốt công tác thi đua, khen thưởng trong công tác XHHGD trong xây dựng
trường TH…...............................................................................................................105


8
3.3. Thăm dị tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất.....107
3.3.1. Mục đích thăm dị.............................................................................................107
3.3.2. Đối tượng lấy ý kiến thăm dị...........................................................................107
3.3.3. Kết quả thăm dị về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất...107
3.4. Kết luận chương 3...................................................................................................110
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................................111
1. Kết luận......................................................................................................................111
2. Kiến nghị....................................................................................................................113
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................................116
PHỤ LỤC...........................................................................................................................119


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1.

CBQL

Cán bộ quản lí

2.

CSVC

Cơ sở vật chất

3.

GD

Giáo dục

4.

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

5.

GDTX

Giáo dục thường xuyên

6.

GV

Giáo viên

7.

HĐND

Hội đồng nhân dân.

8.

HS

Học sinh

9.

KH

Kế hoạch

10.

KT-XH

Kinh tế - xã hội

11.

NQ

Nghị quyết

12.

NV

Nhân viên

13.

Nxb

Nhà xuất bản

14.

THCS

Trung học cơ sỏ

15.

THPT

Trung học phổ thông

16.

TW

Trung ương

17.

UBND

Ủy ban nhân dân

18.

XHH

Xã hội hóa

19.

XHHGD

Xã hội hóa giáo dục.


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1. Quy mô trường lớp, học sinh năm học 2012 - 2013
thị xã Dĩ An..........................................................................................................................55
Bảng 2.2. Trình độ đào tạo của đội ngũ CBQL, GV, NV thị xã Dĩ An...............................56
Bảng 2.3. Cơ sở vật chất trường học đến tháng 6 năm 2013...............................................63
Bảng 2.4. Kinh phí xây dựng CSVC trường học giai đoạn (2010 - 2013)...........................65
Bảng 2.5. Kế hoạch phát triển giáo dục từ 2010 - 2017.......................................................67

Bảng 2.6. Kết quả thực hiện kế hoạch phát triển giáo dục từ 2011 - 2013..........................67
Bảng 2.7. Tổng hợp về việc xây dựng kế hoạch XHH
xây dựng trường học tại địa phương....................................................................................68
Bảng 2.8. Tổng hợp về các biện pháp lập KH cơng tác XHH.............................................70
Bảng 2.9. Đánh giá tính hiệu quả việc thực hiện nội dung công tác
XHH trong xây dựng trường Tiểu học ................................................................................72
Bảng 2.10. Đánh giá về vai trị các lực lượng thực hiện cơng tác
XHH về việc xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An ......................................................74
Bảng 2.11. Mức độ tham gia của các lực lượng xã hội trong thực hiện
XHH trong xây dựng trường tiểu học, thị xã Dĩ An.............................................................75
Bảng 2.12. Đánh giá việc nắm vững các quy định về công tác XHHGD trong việc xây
dựng trường học của CBQL, GV tại địa phương................................................................78
Bảng 2.13. Đánh giá việc thực hiện quy trình và phương pháp giám sát việc thực hiện
nhiệm vụ XHHGD của CBQL, GV nhà trường...................................................................78
Bảng 2.14. Đánh giá việc chỉ đạo thực hiện các nội dung công tác XHH trong việc xây
dựng trường học...................................................................................................................79
Bảng 2.15. Đánh giá năng lực chỉ đạo thực hiện công tác XHH
trong việc xây dựng trường học...........................................................................................79
Bảng 2.16. Đánh giá việc thực hiện chế độ kiểm tra, đánh giá
của CBQL, GV (CBQL: 120; GV: 120)..............................................................................81
Bảng 3.1. Đánh giá sự cần thiết của biện pháp đề xuất (n=69)..........................................108
Bảng 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất (n=69)....................................109


11
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Mục tiêu của giáo dục nước ta là đào tạo con người Việt Nam phát triển
tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp nhằm hình
thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ, có đạo đức, lý tưởng; có kiến

thức tư duy và trí tuệ, là người chủ tương lai; giáo dục bắt nguồn từ đời sống
xã hội và không thể tách rời đời sống xã hội. Giáo dục từ lâu đã trở thành một
nhu cầu không thể thiếu được của xã hội loài người, là trung tâm của vấn đề
đời sống xã hội vì nó quyết định tương lai của mỗi người, của đất nước và
làm thức tỉnh tiềm năng sáng tạo trong mỗi con người. Giáo dục còn là điều
kiện tiên quyết để thực hiện nhân quyền, dân chủ, hợp tác, trí tuệ, bình đẳng,
tơn trọng lẫn nhau, là chìa khóa dẫn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn, một thế
giới hòa hợp hơn.
Nhận thức tầm quan trọng của vấn đề này trong Nghị quyết Trung
Ương 2 khóa XIII đã khẳng định “Phát triển giáo dục là sự nghiệp của toàn xã
hội, của cả nước, của cộng đồng, của từng gia đình và mỗi cơng dân”, “Mọi tổ
chức, gia đình có trách nhiệm và chăm lo sự nghiệp giáo dục, phối hợp với
nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục, xây dựng môi trường giáo dục lành
mạnh và an tồn. Muốn vậy, ta cần có những biện pháp quản lý cơng tác xã
hội hóa giáo dục để giáo dục trở thành sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của
mỗi tổ chức, mỗi cá nhân, của mỗi gia đình và tồn xã hội.
Thực trạng giáo dục Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng được sự phát
triển của đất nước. Vấn đề đặt ra là phải đổi mới giáo dục. Muốn làm cho giáo
dục trở lại với bản chất xã hội đích thực của nó và phù hợp với tình hình thực
tiễn của đất nước ta phải làm tốt công tác XHHGD, cần huy động sức mạnh
tổng hợp của nhân dân của cộng đồng xã hội. Làm sao cho mỗi con người


12
đều được hưởng thụ thành quả từ giáo dục và ngược lại mọi người cũng phải
có trách nhiệm chăm lo giáo dục, đóng góp sức lực, trí tuệ, tiền của cho giáo
dục.
Thực tế hiện nay trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương số dân
nhập cư tăng nhanh dẫn đến số học sinh đến trường cũng tăng theo nhưng cơ
sở vật chất chưa đáp ứng nhu cầu hiện nay, nên cần có sự tham gia của các

bậc cha, mẹ học sinh và cộng đồng trong xã hội để có đủ cơ sở vật chất và
từng bước đưa chất lượng giáo dục tiểu học trong địa bàn thị xã Dĩ An ngày
càng vững bước đi lên phù hợp với sự phát triển của đất nước, góp phần xây
dựng phát triển nền kinh tế tỉnh nhà vững chắc. Tuy nhiên, nhiều người nhận
thức chưa đúng, thậm chí cịn hiểu sai về khái niệm và bản chất của XHHGD,
họ cho rằng XHHGD chỉ là đóng góp các loại tiền cho giáo dục, chỉ là sự huy
động vật lực mà thôi. Một bộ phận người dân ở địa phương và các tổ chức
đoàn thể chưa hiểu được ý nghĩa to lớn và vai trị vơ cùng quan trọng của
cơng tác XHHGD, cịn coi đó là trách nhiệm của nhà trường, của Đảng, của
Nhà nước nên việc huy động xã hội hóa giáo dục từ cha, mẹ và cộng đồng
còn gặp một số khó khăn trong các trường tiểu học.
Với những lý do trên chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý cơng
tác xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh
Bình Dương”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục trong
xây dựng các trường tiểu học, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
tiểu học trong địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Vấn đề quản lý công tác xã hội hóa giáo dục
trong xây dựng trường Tiểu học.


13
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp quản lý cơng tác xã hội
hóa giáo dục trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao hiệu quả công tác XHHGD trong xây dựng trường
Tiểu học tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương, nếu xác định và thực hiện được
các biện pháp quản lý có tính khoa học, đồng bộ và khả thi.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về vấn đề quản lý cơng tác xã hội hóa giáo
dục trong xây dựng trường tiểu học.
5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý công tác xã hội hóa giáo dục trong
xây dựng trường tiểu học tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý công tác xã hội hóa giáo dục trong
xây dựng trường tiểu học tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp; phân loại - hệ thống hóa và cụ thể hóa các vấn đề lý luận có liên
quan để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: nhằm thu thập các thông tin
thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Bao gồm: Phương pháp điều
tra; Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; Phương pháp nghiên cứu
các sản phẩm hoạt động; Phương pháp phỏng vấn; Điều tra viết, tổng kết kinh
nghiệm, phương pháp chuyên gia…
6.3. Phương pháp thống kê toán học nhằm xử lý số liệu thu thập được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý công tác XHHGD
trong xây dựng trường tiểu học.


14
7.2. Đánh giá được thực trạng quản lý công tác XHHGD trong xây dựng
trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
7.3. Nêu ra được các biện pháp để nâng cao hiệu quả quản lý công tác
XHHGD trong xây dựng trường tiểu học ở thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
8. Cấu trúc luận văn
Ngồi phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
của luận văn bố trí trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về vấn đề quản lý công tác xã hội hóa giáo

dục trong xây dựng trường tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục trong xây
dựng trường tiểu học tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý cơng tác xã hội hóa giáo dục
trong xây dựng trường tiểu học tại thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.


15
Chương 1
CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CƠNG TÁC XÃ HỘI HĨA
GIÁO DỤC TRONG XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Các nước phát triển trên thế giới đều coi trọng chính sách XHHGD
nhất là XHHGD trong xây dựng trường học, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
GD phát triển và quan tâm sâu sắc đến hiệu quả GD mang lại cho nền kinh tế
- xã hội. Nhiều quốc gia chú trọng phát huy sức mạnh tổng hợp của xã hội
trong cải cách GD để bảo đảm ai cũng học tập, ai cũng được hưởng thụ GD,
ai cũng tham gia đóng góp để phát triển GD.
Trên thế giới nhiều nước phát triển như Mỹ, Nhật, Trung Quốc, Hàn
Quốc, Úc, Singapo... trong chương trình cải cách giáo dục và trong chiến lược
phát triển giáo dục của họ đều chú trọng tạo môi trường giáo dục năng động,
phong phú, coi giáo dục gắn bó với phát triển và khẳng định giáo dục là động
lực của sự phát triển kinh tế - xã hội.
Năm 1947, Nhật Bản đặt GD vào vị trí hàng đầu của các chính sách
quốc gia. Nhật Bản đẩy mạnh cải tổ hệ thống GD nhằm tạo ra một hệ thống
GD mở với mục đích tạo cho học sinh lòng ham học, tự chủ trong suy nghĩ,
phát triển những năng lực khác nhau nhằm tạo cơ hội thích hợp với nhu cầu
học tập và nghề nghiệp của học sinh, luôn dành cho địa phương và nhà trường
quyền tự chủ. Năm 1971, Nhật Bản thành lập Bộ GD, đề ra chính sách: Đối

với các trường TH bắt buộc thì "sự bình đẳng'' là ngun tắc tối cao. Cịn đối
với các trường sơ trung và cao trung thì nguyên tắc "tài năng" là cao nhất.
Quan điểm này không những xố bỏ sự bất bình đẳng trong xã hội về GD, mà
còn tạo ra cơ hội cho sự phát triển tiềm năng của con người. Trong nền giáo


16
dục của Nhật Bản, họ luôn đầu tư cơ sở vật chất nhất là xây dựng trường lớp
khang trang, đủ phương tiện giảng dạy do đó giáo dục của Nhật Bản ln
ln phát triển bền vững.
Để xây dựng XHHT, Chính phủ Nhật Bản đã lập ra Uỷ ban Quốc gia
về GD suốt đời trong đó chú trọng xây dựng trường lớp, đủ cơ sở vật chất
phục vụ cho việc giảng dạy. Ở Nhật Bản có hai hệ GD: GD nhà trường và GD
xã hội. GD nhà trường chính là hệ GD ban đầu, gồm trường mẫu giáo, trường
phổ thông và các loại hình trường đào tạo nghề từ trung cấp đến đại học. Nhật
Bản rất quan tâm đến hệ GD xã hội (GD tiếp tục) vì đây là hệ GD có tác dụng
quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Đối với Hàn Quốc, vai trò tư nhân trong GD là nhân tố quan trọng
thúc đẩy nền GD phát triển mạnh mẽ, tạo ra sự công bằng, dân chủ trong thụ
hưởng chính sách GD. Hàn Quốc tập trung mạnh các nguồn lực xã hội cho
GD dựa trên đầu tư của nhà nước kết hợp với nguồn lực của tư nhân nên
trường lớp của Hàn Quốc luôn đáp ứng cho sự phát triển của giáo dục. Hàn
Quốc cũng là một nước có nền giáo dục phát triển bền vững do họ có sự đầu
tư trong xây dựng trường học có đủ cơ sở vật chất để phục vụ cho giảng dạy.
Chính phủ Hoa Kỳ đầu tư mạnh cho hiện đại hoá GD, thực hiện mục
tiêu học tập suốt đời và đề cao việc học để đạt trình độ học vấn cao. Để đạt
được điều này, một trong những giải pháp quan trọng là Chính phủ chủ
trương đa dạng hố các loại hình trường học trong đó đầu tư xây dựng trường
học là hàng đầu nhằm thực hiện tốt chiến lược phát triển GD đồng thời dựa
trên nền tảng công nghệ thơng tin, đón đầu sự phát triển của nền kinh tế thế

giới trong thế kỷ XXI.
Ở Inđơnêxia, ngồi hệ thống GD nhà trường, cịn coi trọng các loại
hình GD ngồi nhà trường: ở gia đình, xã hội, các doanh nghiệp, các trường
đại học mở, phục vụ nhu cầu học tập đa dạng của nhân dân.


17
Chính phủ Vương quốc Thái Lan đã và đang thực hiện chính sách đa
dạng hố các loại hình đào tạo, đào tạo nghề nghiệp - kỹ thuật, tổ chức nhiều
loại hình nghề nghiệp chính quy và phi chính quy để thích ứng với nhu cầu
nhân lực của thị trường lao động trong q trình phát triển đất nước, Chính
phủ Vương quốc Thái Lan hiện cũng đang đầu tư cơ sở vật chất cho ngành
giáo dục trong đó chú trọng XHHGD trong xây dựng trường học.
Từ đó chúng ta thấy mỗi nước có một đặc điểm riêng về kinh tế xã hội
nhưng đều có điểm chung trong phương thức XHHGD; Huy động mọi tiềm
lực của cộng đồng cho giáo dục và vấn đề XHHGD ở mỗi quốc gia là sự lựa
chọn có tính chất quyết định cho các mơ hình phát triển độc đáo của mình.
1.2.2. Những nghiên cứu trong nước
Giáo dục là một phạm trù vĩnh cửu: giáo dục sinh ra cùng với loài
người, tồn tại và phát triển cùng với loài người. Chức năng đầu tiên, chức
năng nguyên thủy của giáo dục là xã hội hóa. Trong giáo dục tất cả mọi cái
đều mang tính xã hội, bất kỳ xã hội nào cũng đều là xã hội hóa giáo dục.
Ở Việt Nam, thế kỷ XI (1070) thời Nhà Lý - vua Lý Thánh Tông rất
quan tâm đến GD & ĐT, ông cho xây dựng Quốc Tử Giám để đào tạo hiền
tài. Thế kỷ XVIII - vua Quang Trung - Nguyễn Huệ cũng đã nói: “Dựng
nước, trước tiên phải lo việc học” [32]. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy rằng:
“Giáo dục phải cung cấp cho cán bộ kinh tế, kinh tế tiến bộ thì giáo dục mới
tiến bộ được. Nếu kinh tế khơng phát triển thì giáo dục cũng khơng phát triển
được. Giáo dục khơng phát triển thì khơng có đủ cán bộ kinh tế phát triển. Hai
việc đó liên quan mật thiết với nhau” [22].

Từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (02/09/1945) ra đời, Đảng và
Nhà nước ta quyết tâm xây dựng nền giáo dục Việt Nam mới: Nền giáo dục
của toàn dân. Nhưng trong 30 năm chống Pháp và đế quốc Mỹ (1945 - 1975)
với cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp, đất nước và nền giáo dục rơi vào


18
khủng hoảng, giáo dục không thật sự là sự nghiệp của tồn dân, bản chất xã
hội của giáo dục khơng được quan tâm và phát huy, cơ sở vật chất trường lớp
chủ yếu là nhà tranh vách đất chưa được đầu tư thỏa đáng để đáp ứng nhu cầu
học tập của xã hội.
Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng khẳng định:
“Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục và đào tạo. Rà sốt, sắp xếp lại mạng lưới các
trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề. Đổi mới cơ
chế quản lý, nâng cao chất lượng các trường công lập; bổ sung chính sách ưu
đãi để phát triển các trường ngồi cơng lập và các trung tâm giáo dục cộng
đồng” [13].
Trên cơ sở quan điểm của Đảng, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 90
ngày 21 tháng 8 năm 1997 về phương hướng và chủ trương XHH các hoạt
động giáo dục nhằm cụ thể hóa chủ trương, nội dung, biện pháp XHH hoạt
động GD& ĐT, trong đó chú trọng xây dựng mở rộng trường lớp, lầu hóa
trường học nhằm để đáp ứng cho việc học tập của con em chúng ta.
Ngày 18 tháng 04 năm 2005 Chính phủ ban hành Nghị quyết số
05/2005/NQ-CP về đẩy mạnh XHH các hoạt động giáo dục. Ngày 24/6/2005,
Bộ GD& ĐT đã ban hành quyết định số 20/2005/QĐ-BGD&ĐT phê duyệt đề
án “Quy hoạch phát triển XHHGD giai đoạn 2005 - 2010” trong đó chú trọng
xây dựng trường lớp để đảm bảo đủ cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng
đào tạo [3].
Bên cạnh chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước nêu trên, các
nhà khoa học, các nhà quản lý giáo dục ở nước ta đã nêu lên một số luận điểm

quan trọng. GS.TS Phạm Minh Hạc, khẳng định: “Xã hội hóa cơng tác giáo
dục, một con đường phát triển giáo dục nước ta.” [18]. Đặng Quốc Bảo quan
niệm: “Xã hội hoá giáo dục phản ánh bản chất của luận đề: giáo dục cho tất cả
mọi người, tất cả cho sự nghiệp giáo dục” (Education for all, all for education


19
EFA - AFE). Vậy huy động toàn xã hội làm giáo dục, động viên các tầng lớp
nhân dân góp sức xây dựng nền giáo dục quốc dân dưới sự quản lý của Nhà
nước không phải là một ý tưởng mới lạ. PGS.TS Đặng Quốc Bảo đã viết:
“Khơng có xã hội nào có thể tồn tại nếu khơng có sự giáo dục và mọi sự giáo
dục đều hướng tới sự tiến bộ của xã hội. Như vậy là luôn luôn tồn tại nền giáo
dục xã hội” [20, tr 6].
XHHGD không phải là chủ trương ở các nước kém phát triển mà ngay
cả những nước giàu, phát triển cũng đã từng thực hiện nhiều giải pháp đẩy
mạnh XHHGD để phát triển sự nghiệp giáo dục, bởi vì XHHGD là một hệ
thống định hướng hoạt động của mọi người, mọi lực lượng xã hội để tiến tới
xây dựng một xã hội học tập. Tổ chức văn hóa giáo dục liên hiệp quốc
(UNESCO) đã từng khuyến nghị: Giáo dục khơng chỉ bó hẹp trong nhà
trường, phải cải tổ toàn diện trong và ngoài nhà trường. Giáo dục phải trở
thành phong trào quần chúng thực sự.
Vấn đề XHHGD đã được nghiên cứu cả về lý luận lẫn thực tiễn khá
sâu rộng và lâu dài trong lịch sử nước ta và các nước trên thế giới. Bên
cạnh các cơng trình nghiên cứu khoa học về cơng tác XHHGD trong những
năm gần đây được nhiều CBQL giáo dục nước ta quan tâm, có những luận
văn Thạc sĩ đã đề cập đến và nêu nhiều giải pháp tăng cường cơng tác xã
hội hóa giáo dục. Tuy nhiên đó là những vấn đề cụ thể có tính chun sâu,
gắn với công tác quản lý nảy sinh ở từng địa phương và phạm vi công tác,
các hoạt động của XHHGD là vấn đề rộng lớn, do vậy việc nghiên cứu
XHHGD trong xây dựng trường học vẫn có ý nghĩa thực tiễn lớn lao.

Trong giai đoạn hiện tại và tương lai các quan điểm giáo dục mở rộng
ra đối với tất cả mọi người, giáo dục suốt đời “Giáo dục hướng tới mục tiêu
giúp cho con người học cách chung sống với nhau”...đã và đang trở thành các
quan điểm chủ đạo chi phối phương hướng, chiến lược của các nước. Vấn đề


20
XHHGD trở thành quan điểm chỉ đạo của các nhà lãnh đạo, hơn thế nó cịn
được thể hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật, trong hiến pháp. Có thể
nói rằng XHHGD là một phương thức để làm giáo dục cho mọi quốc gia. Tuy
vậy, quá trình vận động này còn tuỳ thuộc ở điều kiện kinh tế- xã hội và chính
thể ở mỗi quốc gia.
Như vậy, vấn đề XHHGD đã được nghiên cứu cả về lý luận và thực
tiễn khá sâu rộng và lâu dài trong lịch sử nước ta và các nước trên thế giới.
Tuy nhiên chưa có cơng trình nghiên cứu chun sâu nào về các biện pháp
quản lý công tác XHHGD trong xây dựng trường tiểu học trên địa bàn thị xã
Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Xã hội hóa
Thuật ngữ “Xã hội hóa” dùng để chỉ chức năng nguyên thủy của giáo
dục (Socialization), được các nhà xã hội học sử dụng để mô tả những phương
cách, các giá trị, các vai trò mà xã hội đã quy ước, tạo cơ sở cho quá trình
hình thành và phát triển nhân cách con người.
Xã hội hoá là một trong những vấn đề cơ bản của xã hội học. Từ trước
đến nay, xã hội hoá được hiểu theo hai nghĩa: xã hội hoá cá nhân và xã hội
hoá một hoạt động.
a) Xã hội hố cá nhân
Xã hội hố cá nhân là q trình con người tiếp thu nền văn hoá của xã
hội trong đó con người được sinh ra, q trình mà nhờ đó con người đạt được
những đặc trưng xã hội của bản thân, học được cách suy nghĩ và ứng xử được

coi là thích hợp trong xã hội.
Xã hội hố cá nhân là quá trình tiếp thu và tái tạo những kinh nghiệm
xã hội của cá nhân thông qua hoạt động và giao lưu. Xã hội hoá cho phép con
người nhận thức toàn diện hiện thực xã hội xung quanh, chiếm lĩnh những kỹ
năng hoạt động của cá nhân và tập thể.


21
Xã hội hố cá nhân là q trình liên tục, q trình đó cịn gọi là q
trình học hỏi xã hội, tiếp thu xã hội, thích ứng xã hội [20].
b) Xã hội hoá một hoạt động
XHH được nghiên cứu ở đây chính là sự tham gia rộng rãi của xã hội
(các cá nhân, nhóm, tổ chức, cộng đồng...) vào một hoạt động hoặc một số
các hoạt động mà trước đó chỉ một đơn vị, bộ phận hay một ngành chức năng
nhất định thực hiện [20].
XHH theo nghĩa này thường được dùng một cách thơng dụng trong xã
hội, đây chính là q trình phối hợp hoạt động một cách có kế hoạch của các
lực lượng trong xã hội theo một định hướng, một chiến lược quốc gia để giải
quyết một vấn đề nào đó của xã hội.
XHH hoạt động cần phải được coi là một tư tưởng chiến lược có tính
lâu dài tồn diện, là một giải pháp xã hội có tính liên ngành cao nhằm huy
động các lực lượng xã hội tham gia một cách tích cực để giải quyết một vấn
đề xã hội nào đó. XHH hoạt động dưới góc nhìn của các nhà lãnh đạo, quản lý
là một quá trình tổ chức, quản lý và huy động nhiều lực lượng xã hội cùng
tham gia để giải quyết một vấn đề của xã hội theo một chiến lược xác định và
có kế hoạch. Đối với từng lực lượng xã hội, XHH được hiểu là một quá trình
phối hợp, lồng ghép các hoạt động của mình với hoạt động của các lực lượng
khác trong xã hội có liên quan để tạo ra hoạt động có tính liên ngành cao,
trong đó có sự phân cơng rõ trách nhiệm của từng lực lượng. Đối với mỗi
cộng đồng, mỗi gia đình, mỗi người dân, XHH hoạt động được hiểu là một

quá trình trong đó cần huy động sự tham gia hưởng ứng của nhiều người, của
cộng đồng vào các cuộc vận động nhằm động viên, thúc đẩy họ hành động
một cách chủ động, tích cực vì mục đích mở rộng và nâng cao chất lượng một
hoạt động xã hội nào đó.


22
XHH hoạt động còn được hiểu như là việc biến một nhiệm vụ, một
công việc thuộc trách nhiệm của một chủ thể thành nhiệm vụ, công việc của
một số chủ thể, của nhiều chủ thể hay của toàn bộ xã hội. XHH với nghĩa
tương đồng với việc huy động sức lực, trí tuệ (nguồn lực) của cả cộng đồng
cho việc hồn thành một nhiệm vụ xã hội nào đó. Ở đây huy động sức người,
sức của, tài chính, phương tiện, vật chất... là những cái cần huy động, tổng
hợp, phân bổ và sử dụng cho việc hoàn thành nhiệm vụ. XHH theo nghĩa này
như một phương thức huy động xã hội, thông qua công tác tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục, vận động xã hội là chính. Mà trong nhiều trường hợp XHH
theo cách này đã huy động được không nhỏ sức lực, trí tuệ của cả xã hội cho
việc thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ xã hội.
Tuy nhiên cũng phải thấy rằng XHH các hoạt động không chỉ nghĩa là
tăng cường huy động cộng đồng mà coi nhẹ trách nhiệm Nhà nước hoặc trách
nhiệm các chủ thể chính mà ngược lại, đây chính là q trình kết hợp chặt chẽ
giữa trách nhiệm của Nhà nước, của các cơ quan chủ quản với cộng đồng,
làm cho các nguồn lực được huy động đến mức tối đa và sử dụng có hiệu quả
nhất. Đây mới là mục tiêu thực chất của XHH các hoạt động.
XHH hoạt động rõ ràng khác biệt với XHH cá nhân. Bởi lẽ nếu XHH
cá nhân là nhằm biến con người cá nhân thành con người xã hội thì XHH hoạt
động là quá trình biến một hay một số nhiệm vụ của một chủ thể thành nhiệm
vụ của nhiều chủ thể hay của toàn xã hội.
Vậy XHH là: Mọi tầng lớp xã hội (cả trong và ngồi nước) bằng
nguồn lực của mình cùng chung tay góp sức vào làm một việc cụ thể nào đó

cho xã hội cho đất nước. Những nhân tố trong quá trình XH hóa: ví dụ như
XH hóa giáo dục dưới 2 hình thức: Nhà nước và nhân dân cùng đóng góp
tiền của (đã có rất nhiều cá nhân hiến đất để xây dựng trường học trên khắp
các vùng miền của cả nước), cơng sức để xây dựng các cơng trình phục vụ


23
cho việc dạy và học, hoặc những tổ chức, cá nhân có tiềm lực kinh tế, có
chun mơn về giáo dục được nhà nước cho phép mở các trường học tư thục
từ Mẫu giáo tới bậc ĐH (hoạt động theo mơ hình cơng ty TNHH hoặc cơng
ty Cổ phần, cơng ty có 100% vốn đầu tư nước ngồi), tương tự như thế là
XH ngành Y tế,... tóm lại nhân tố góp phần tích cực trong phong trào XH
hóa là tất cả các thành phần kinh tế, mọi tầng lớp nhân dân trong và ngoài
nước kể cả Kiều bào Việt Nam sống trên khắp thế giới, bên cạnh đó là vai
trị khơng thể thiếu của nhà nước.
1.2.2. Xã hội hóa giáo dục
Nhà xã hội học Pháp Emile Durkheim (1858 - 1917) là một trong số rất
ít người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “Xã hội hóa” trong giáo dục. Ơng nêu:
“giáo dục vừa có chức năng phân hóa vừa có chức năng xã hội hóa”.
XHHGD được hiểu trên phương diện rộng là toàn thể nhân dân, toàn
thể xã hội tham gia vào sự nghiệp GD. XHHGD là làm cho hoạt động GD trở
thành hoạt động chung của toàn xã hội. XHHGD là việc thực hiện mối liên hệ
phổ biến giữa hoạt động GD và cộng đồng xã hội, là làm cho GD phù hợp với
sự phát triển của xã hội, thích ứng với xã hội. XHHGD là duy trì sự cân bằng
động giữa hoạt động GD và xã hội sẽ tạo động lực cho việc huy động cộng
đồng tham gia xây dựng và phát triển GD.
Nghị quyết Đại hội X của Đảng xác định: “Đẩy mạnh XHH GD & ĐT.
Rà soát, sắp xếp lại mạng lưới các trường đại học, cao đẳng, trung học
chuyên nghiệp và dạy nghề. Đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao chất lượng
trường công lập; bổ sung chính sách ưu đãi để phát triển các trường ngồi

cơng lập và các trung tâm GD cộng đồng” [13].
Nghị định số 73/1999/NĐ-CP ngày 19 tháng 8 năm 1999 về chính sách
khuyến khích XHH đối với các hoạt động trong lĩnh vực GD, y tế, văn hoá,
thể thao ghi rõ: "XHH hoạt động GD là vận động và tổ chức sự tham gia rộng


24
rãi của nhân dân, của toàn xã hội vào sự phát triển sự nghiệp GD nhằm từng
bước nâng cao mức hưởng thụ về GD trong sự phát triển về vật chất và tinh
thần của nhân dân".
Nghị quyết 90-CP do Thủ tướng ký ngày 21-8-1997 đã xác định khái
niệm XHHGD như sau:
- Là vận động và tổ chức sự tham gia rộng rãi của nhân dân, của toàn
xã hội vào sự phát triển sự nghiệp giáo dục.
- Là xây dựng cộng đồng trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân và
đảng bộ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, các cơ quan nhà nước, các
đoàn thể quần chúng, các tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp đóng tại địa
phương và của từng người dân đối với việc tạo lập và cải thiện môi trường
kinh tế xã hội lành mạnh thuận lợi cho hoạt động giáo dục.
- Là mở rộng các nguồn đầu tư, khai thác các tiềm năng về nhân lực,
vật lực và tài lực trong xã hội (kể cả từ nước ngồi); phát huy và sử dụng có
hiệu quả các nguồn lực này.
Phạm Minh Hạc cho rằng, XHHGD là: “Làm cho xã hội nhận rõ trách
nhiệm đối với giáo dục, giáo dục phục vụ đắc lực cho phát triển kinh tế- xã
hội, thực hiện việc kết hợp giáo dục trong nhà trường và ngoài nhà trường,
tạo điều kiện để giáo dục kết hợp với lao động, học đi đôi với hành; xã hội
hóa giáo dục có quan hệ hữu cơ với dân chủ hóa giáo dục” [18].
XHHGD là việc thực hiện mối liên hệ phổ biến giữa hoạt động giáo
dục và cộng đồng xã hội, là làm cho giáo dục phù hợp với sự phát triển của xã
hội, thích ứng với xã hội. Xã hội hóa cơng tác giáo dục là duy trì sự cân bằng

giữa hoạt động giáo dục và xã hội.
XHHGD là cách nói gọn của XHH công tác GD với nội hàm là phương
thức, phương châm làm giáo dục, tổ chức và quản lý giáo dục. Đảng ta chủ


25
trương XHHGD là một tư tưởng chiến lược, một bộ phận không thể thiếu
trong đường lối giáo dục của Đảng.
Đặc điểm của XHHGD là mở rộng quy mô, mở rộng trách nhiệm giáo
dục, chuyển hướng từ giáo dục tinh hoa thành giáo dục đại chúng - giáo dục
cho mọi người - xây dựng xã hội học tập. Hoạt động giáo dục từ chỗ là trách
nhiệm của ngành giáo dục do Nhà nước đảm trách, đến mọi cá nhân, tập thể,
cộng đồng cùng chăm lo. Điều đó tạo nên động lực mới và sức mạnh tổng
hợp, tính cơng bằng xã hội của GD& ĐT.
Trần Quang Nhiếp đưa ra một hệ thống các khái niệm về XHHGD:
"XHHGD là làm cho các hoạt động mang tính GD của xã hội được
huy động vào q trình GD một cách tích cực, có hiệu quả; là xã hội tham
gia giải quyết một cách phù hợp những vấn đề GD đang đặt ra; là đa dạng
hoá các loại hình GD; là mở rộng quy mơ đáp ứng yêu cầu GD của xã hội; là
xây dựng cơ cấu ngành học, cấp học hợp lý; là kiểm soát được chất lượng
đào tạo toàn diện và ngày càng nâng lên; là hướng tới đáp ứng các yêu cầu
phát triển xã hội; là q trình tiếp thu có chọn lọc những tri thức, những
thành tựu văn minh, tiến bộ của thời đại, của thế giới làm cho GD cập nhật
với xã hội hiện đại... XHHGD là phát huy vai trò của các chủ thể trọng yếu
mà nền GD nước nhà đã tổng kết thành phương châm: GD nhà trường kết
hợp với GD gia đình và GD xã hội"[24].
XHHGD, theo chúng tơi phải được hiểu trên phương diện rộng là tồn
thể xã hội tham gia vào sự nghiệp GD, làm cho hoạt động GD trở thành hoạt
động chung của toàn xã hội.
Như vậy, XHHGD là q trình tăng cường tính xã hội của giáo dục lên

tầm cao mới, địa phương hóa nguồn lực, đa dạng hóa các loại hình đào tạo,
cộng đồng hóa trách nhiệm.
Trong cơng cuộc CNH, HĐH đất nước Đảng và Chính phủ Việt Nam
đã ban hành các chính sách, văn bản pháp quy và tổ chức thực hiện rộng rãi