Nghiên cứu bào chế tiểu phân nano lipid rắn mafenid

BỘ Y TẾ


TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI








LÊ TH HƯƠNG MAI




NGHIÊN CU BO CH TIU PHÂN
NANO LIPID RN MAFENID



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ

HÀ NỘI – 2015





BỘ Y TẾ


TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI









LÊ TH HƯƠNG MAI

NGHIÊN CU BO CH TIU PHÂN
NANO LIPID RN MAFENID



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ



Người hướng dẫn:
PGS.TS. Nguyễn Ngc Chin
Nơi thực hiện:
1. Viện Công nghệ Dưc phm Quc gia
2. B môn Bo Ch




HÀ NỘI - 2015





LỜI CM ƠN
Li đu tiên, tôi xin by t lng bit ơn chân thnh v sâu sc ti:
PGS.TS. Nguyễn Ngc Chin
Ngưi thy đã trực tip hưng dẫn v tận tình chỉ bảo, giúp đỡ cho tôi trong
suốt thi gian vừa qua.
Tôi xin chân thnh cảm ơn DS. Nguyn Th Thy Trang, ngưi “thy”,

ngưi bn đã luôn  bên tôi, hưng dẫn v giải đp thc mc, kh khăn cho tôi
trong suốt thi gian tôi thực hin kha luận. Tôi cng xin chân thnh cảm ơn ThS.
Nguyn Hnh Thy, ThS. Bi Th Lan Phương, ThS. Trn Tun Hip đã c nhng
giúp đỡ qu bu v  tưng, kin thc v to mi điu kin thuận li đ tôi hon
thnh kha luận ny.
Tôi xin chân thnh cảm ơn cc thy, cô gio v cc anh ch nghiên cu
viên, kỹ thuật viên Vin Công ngh Dưc phm Quốc gia, bộ môn Bo ch, t
Bo Ch bộ môn Công Nghip Dưc đã to điu kin cho tôi s dng my mc
thit b v hưng dẫn trong qu trình tôi lm thực nghim.
Tôi xin trân trng cảm ơn cc thy cô trong Ban gim hiu, phng Đo to
cùng ton th thy cô cc bộ môn v cn bộ cc phng ban trưng Đi hc Dưc
H Nội đã tận tình dy dỗ tôi trong nhng năm thng hc tập ti trưng.
Cuối cng, tôi xin gi li bit ơn sâu sc đn gia đình v bn b đã luôn 
bên tôi, động viên v to điu kin cho tôi hon thnh kha luận ny.
H Nội, thng 5 năm 2015
Sinh viên


Lê Thị Hương Mai




MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIT TT
DANH MỤC CÁC BNG
DANH MỤC CÁC HÌNH
ĐT VN Đ 1
CHƯƠNG 1: TNG QUAN 2
1.1. Tng quan v hệ nano lipid rn cha dưc cht thân nước 2

1.1.1. Đc đim ca h tiu phân nano lipid rn cha dưc cht thân nưc 2
1.1.2 Thnh phn 3
1.1.3 Ưu, nhưc đim ca h tiu phân nano lipid rn 5
1.1.4 K thut bo ch 6
1.2. Tng quan v mafenid acetat 12
1.2.1. Công thc 12
1.2.2. Tính cht lý hóa 12
1.2.3 Định lưng 12
1.2.4 Tác dụng dưc lý, chỉ định, tác dụng không mong muốn 12
1.2.5 Cc nghiên cu liên quan đn dng bo ch ca mafenid acetat 13
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG V PHƯƠNG PHP NGHIÊN CU 14
2.1. Đi tưng nghiên cu, nguyên vt liệu, thit b 14
2.1.1. Đối tưng nghiên cu 14
2.1.2. Nguyên vt liu 14
2.1.3. Thit bị 15
2.2. Ni dung nghiên cu 15
2.3. Phương php nghiên cu 15
2.3.1. Phương php đnh gi khả năng hòa tan ca cc lipid khc nhau trong
cc dung môi khc nhau. 15
2.3.2. Phương php bo ch h tiu phân nano lipid rn 16
2.3.3. Phương php định lưng mafenid acetat trong ch phm. 18




2.3.4 Thm định mt số chỉ tiêu ca phương php định lưng HPLC trong môi
trưng nưc 19
2.3.5. Phương php đnh gi h tiu phân nano lipid rn mafenid acetat 20
CHƯƠNG 3. THC NGHIỆM, BN LUẬN V KT QU 22
3.1 Kt qu thm đnh mt s ch tiêu phương php đnh lưng HPLC

mafenid acetat trong môi trường nước 22
3.2.1 Xc định đ đc hiu 22
3.2.1 Đ tuyn tnh 23
3.2.3 Đ đng 24
3.2 Kt qu kho st đ tan ca lipid trong mt s dung môi hu cơ 25
3.3 Xây dựng quy trnh bo ch hệ tiu phân nano lipid rn cha dưc cht
mafenid acetat 27
3.3.1 Khảo st phương php bo ch 28
3.4.2 Khảo st loi lipid 30
3.4.3 Khảo st nng đ lipid trong h tiu phân nano lipid rn 32
3.4.4 Khảo st la chn cht din hot thân nưc 33
3.4.5 Khảo st t l th tch pha nưc ni : pha du 34
3.4.6 Khảo st thi gian siêu âm 36
KT LUẬN V Đ XUT 40
TI LIỆU THAM KHO
PHỤ LỤC





DANH MỤC CC CHỮ VIT TT
DCM
Dicloromethan
DL
Lưng thuốc tải np (Drug Loading)
EE
Hiu sut bao gi dưc cht (Entrapment Efficiency)
KTTP
Kch thưc tiu phân

LDCs
H liên hp lipid-dưc cht (Lipid-Drug Conjugates)
LogP
H số phân bố octanol/nưc
O/W
Du trong nưc
P90G
Phospholipon 90G
PDI
Chỉ số đa phân tn (PolyDispersity Index)
PEG
Poly ethylen glycol
PVA
Polyvinyl alcol
RES
H thống lưi nội mô (ReticuloEndothelial System)
SLN
Tiu phân nano lipid rn
SLNs
H tiu phân nano lipid rn
v/p
Vòng/phút
W/O
Nưc trong du
W/O/W
Nưc trong du trong nưc
w/v
Khối lưng/th tích
w/w
Khối lưng/khối lưng

DANH MỤC CC BNG
Bảng 1. 1 So snh h tiu phân thông thưng vi h phân phối thuốc c kim sot
SLNs [10], [17] 6
Bảng 2. 1 Nguyên vt liu s dụng trong qu trnh thc nghim 14
Bảng 2. 2 Công thc bo ch SLNs lm mu trng t dưc 20
Bảng 3. 1 Mối tương quan gia din tch pic v nng đ mafenid acetat trong môi
trưng nưc 23
Bảng 3. 2 Đ đng ca phương php định lưng HPLC 24
Bảng 3. 3 Khả năng tan trong dung môi hu cơ ca lipid  nhit đ thưng 25
Bảng 3. 4 Công thc khảo st cho SLNs s dụng 2 phương php bo ch 28
Bảng 3. 5 Công thc khảo st cho h SLNs s dụng cc loi lipid khc nhau 30
Bảng 3. 6 Cc cht din hot thân nưc dng đ khảo st công thc SLNs 33
Bảng 3. 7 Cc t l pha ni:pha du dng đ khảo st công thc SLNs 35
Bảng 3. 8 Cc thi gian siêu âm s dụng đ khảo sát 37
Bảng 3. 9 Công thc bào ch h tiu phân nano lipid rn mafenid acetat tối ưu 39







DANH MỤC CC HNH
Hình 1. 1 Cu trc ca SLNs cha dưc cht thân du 2

Hình 1. 2 Mô hnh SLN đ xut vi 2 b mt phân cch pha không tải np
(A) v tải np (B) BSA [35] 3
Hình 2. 1 Sơ đ quy trnh bo ch SLNs theo hai phương php 18
Hình 3. 1 Sc k đ mu trng t dưc 22
Hình 3. 2 Sc k đ mu chun mafenid acetat 22
Hình 3. 3 Sc k đ mu th mafenid acetat 22
Hình 3. 4 Đ thị biu din mối tương quan gia din tch pic v nng đ
mafenid acetat trong môi trưng nưc 23
Hình 3. 5 Đ thị th hin ảnh hưng ca phương php bo ch đn KTTP và
PDI ca SLNs bào ch đưc 29
Hình 3. 6 Đ thị th hin ảnh hưng ca các loi lipid đn KTTP và PDI ca
SLNs bào ch đưc 31
Hình 3.7 Đ thị th hin ảnh hưng ca nng đ lipid đn KTTP, PDI và EE
ca SLNs bào ch đưc 32
Hình 3. 8 Đ thị th hin ảnh hưng ca loi cht din hot thân nưc đn
KTTP và PDI ca SLNs bào ch đưc 34
Hình 3. 9 Đ thị th hin ảnh hưng t l pha ni : pha du đn KTTP và PDI
ca SLNs bào ch đưc 35
Hình 3. 10 Đ thị th hin ảnh hưng ca thi gian siêu âm đn KTTP và PDI
ca SLNs bào ch đưc 37
Hình 3. 11 Đ thị th hin ảnh hưng ca thi gian siêu âm đn EE ca SLNs
bào ch đưc 38
1



ĐT VN Đ
Nhng năm gn đây, h tiu phân nano lipid rn (SLNs) đã thu đưc sự chú
 rt ln từ cc nh khoa hc. SLNs kt hp nhng ưu đim chung ca cc h mang
thuốc kch thưc nano như tăng độ tan, tăng tnh thm ca dưc cht, ko di thi

gian lưu hnh thuốc trong mu v đưa thuốc hưng đch nh cc kỹ thuật x l b
mt tiu phân; hn ch đưc nhưc đim ca cc h mang trưc đ như km n
đnh (liposome) v độc tnh cao (tiu phân nano polyme).
Trong cc nghiên cu v SLNs trưc đây đưc công bố trong nưc v trên
th gii, cc tc giả tập trung ch yu vo nhm dưc cht thân du v cc đi phân
t thân nưc như protein, albumin Tuy nhiên, vi sự đa dng ca hot cht cng
vi mc đch điu tr khc nhau, mảng bo ch SLNs vi dưc cht thân nưc l
một lnh vực kh v hp dẫn cho cc nh nghiên cu.
Mafenid acetat l một cht khng khun tng hp, cu trúc c liên quan cht
ch đn nhm sulfonamid, tan trong nưc. Vi độ tan trong nưc  25
o
C l 10
6

mg/L, dưc cht ny l một thch thc thú v vi cc nh bo ch h tiu phân nano
lipid. Do vậy, mafenid acetat đưc dng như một mô hình thuốc đ ng dng vo
dng bo ch nano lipid rn cha dưc cht thân nưc.
Vi mc đch trên, đ ti “Nghiên cu bo ch tiu phân nano lipid rn
mafenid” đưc tin hnh vi cc mc tiêu sau:
1. Xây dựng đưc công thc bo ch h tiu phân nano lipid rn mafenid
acetat.
2. Xc đnh đưc một số thông số quy trình bào ch h tiu phân nano lipid rn
mafenid acetat.

2



CHƯƠNG 1: TNG QUAN
1.1. Tng quan v hệ nano lipid rn cha dưc cht thân nước

H tiu phân nano lipid rn (SLNs) ln đu tiên đưc gii thiu vào nhng
năm 1990. Vi kch thưc cỡ nano, SLNs đã thu hút đưc sự chú  đng k từ cc
nh khoa hc. Nhng ht ny đ nh đ đi qua cc h thống vi mch mu v ngăn
chn sự hp thu ca đi thực bo, do đ đc bit thích hp lm h phân phối thuốc.
L dng bo ch mi thay th cho cc tiu phân nano polyme, nh tương v
liposome, SLNs l một h mang dưc cht tim năng đối vi một số loi thuốc, do
quy trình bo ch đơn giản, c th sản xut quy mô ln, v độc tính thp [10], [24],
[31].
1.1.1. Đc đim ca h tiu phân nano lipid rn cha dưc cht thân nưc
Một cách tng quát, SLNs là nhng tiu phân c đưng kính trung bình từ 50
– 1000 nm đưc phân tn trong nưc hoc trong một dung dch cht din hot thân
nưc. Mỗi tiu phân có cu to gồm một mng lipid đơn, bao quanh một lõi cha
cốt lipid rn, hot cht thân du đưc đan xen trong cốt lipid  dng hòa tan hoc
kt tinh [3].

Hình 1. 1 Cu trc ca SLNs cha dưc cht thân du
Đối vi nhm dưc cht thân nưc, Li v cộng sự đã đ xut mô hình cu
trúc ca tiu phân nano lipid rn (SLN) cha albumin huyt thanh b (BSA) đưc
bo ch bng kỹ thuật nh ha kp. Theo đ, dưc cht nm  pha nưc nội đưc
bao quanh bi pha lipid rn cu to giống như tiu phân SLN cha dưc cht thân
du. Cc tiu phân ny đưc phân tn trong pha ngoi l nưc hoc dung dch cht
din hot thân nưc c nồng độ thch hp [35].

3

Hình 1. 2 Mô hnh SLN đ xut vi 2 b mt phân cch pha không tải np (A)
v tải np (B) BSA [35]
Lưng thuốc tải np (DL – drug loading) vo h b hn ch, thưng chỉ
chim 25% so vi cốt lipid nhưng cng c th lên đn 50% đối vi cc hot cht
đc bit như ubidecarenon, ph thuộc vo độ tan ca dưc cht trong lipid, cu trúc
v trng thi đa hình ca cốt lipid [31].
1.1.2 Thnh phn
Thnh phn chnh ca SLNs gồm dưc cht (c th thân du hoc thân
nưc), lipid rn, cht din hot v nưc. Ngoi ra vi cc kỹ thuật bo ch khc
nhau c th s dng cc dung môi hu cơ khc nhau. Nhìn chung, cc lipid c th
s dng lm cốt ca SLNs l triglycerid (v d tri-stearin), hỗn hp cc glycerid
(Compritol, Precirol), acid bo (acid stearic), hoc cc loi sp (cetyl palmitat, cetyl
alcol). Cht din hot đưc s dng đ n đnh h phân tn lipid. Vic phối hp cc
loi cht din hot c th cho hiu quả ngăn chn sự kt lng tiu phân tốt hơn.
Hin nay, h mang dưc cht s dng hỗn hp lipid lng v rn (đưc gi l h
mang lipid cu trúc nano – NLC) đang đưc nghiên cu rộng rãi [6], [17], [24],
[31].

4

 Ct lipid
Vic lựa chn lipid l rt quan trng đ đt đưc DL cao, n đnh v ko di
giải phng dưc cht mong muốn. Cc loi lipid khc nhau dẫn đn h số phân bố
khc nhau v ko theo DL khc nhau ca cng một dưc cht. Hin tưng đa hình
ca lipid cng ảnh hưng đn tnh cht ca SLNs. Ngoi ra, đc tnh k nưc ca
lipid cng thay đi theo sự cân bng ca cc nhm chc trong phân t. Một tiêu ch
b sung cho vic lựa chn lipid cho công thc SLNs l t l chuyn đi đa hình hay
xu hưng hình thnh cc tinh th hon hảo. Nhìn chung, lipid vi chuỗi acid bo di
hơn c t l chuyn đi chậm hơn cc lipid c chuỗi ngn. DL cao chỉ khi dưc cht
tan trong lipid nng chảy hoc h số phân bố cao gia lipid nng chảy v nưc. Đn
nay, cc cht bo đưc ng dng trong vic bo ch SLNs gồm: acid bo vi độ di
khc nhau ca chuỗi hydrocacbon, ester bo, cồn bo, glycerid vi cc cu trúc
khc nhau v hỗn hp ca cc ester glyceryl [17], [24], [31].
 Cht din hot
Chc năng chnh ca cht din hot trong SLNs l phân tn cc lipid nng
chảy vo pha nưc v n đnh cc tiu phân nano sau khi đã lm lnh. Một số yu tố
đưc xem xt khi lựa chn cht din hot trong bo ch SLNs l gi tr HLB, đưng
dng ca SLNs, độc tnh v khả năng ảnh hưng lên sự bin đi lipid v kch thưc
tiu phân. Cht din hot vi HLB từ 8-18 thch hp cho vic bo ch h phân tn
du/nưc (O/W). Cht din hot không ion ha thch hp cho đưng uống v đưng
tiêm do độc tnh thp v kch ng thp. Nhìn chung, độc tnh ca cc cht din hot
theo th tự l cation > anion > không ion ha > lưỡng tnh. Một yu tố quan trng
khc cn đưc xem xt khi lựa chn cht din hot l khả năng ảnh hưng đn sự
phân hy cốt lipid trong cơ th. Cuối cng, sự c mt ca cc cht din hot v
đồng din hot cng ảnh hưng đn kch thưc tiu phân ca SLNs. SLNs bo ch
từ cc lipid như nhau c th cho kch thưc tiu phân khc nhau do s dng cc
cht din hot khc nhau. Cc cht din hot ion ha như natri dodecyl sulfat cho h
tiu phân vi phân bố kch thưc hp v n đnh hơn nhưng c th gây ra độc tnh
không mong muốn [17], [24], [31].
5

Đ kt hp dưc cht thân nưc vo SLNs, một số bin php b sung phải
đưc thực hin như s dng một ion trong dung dch liên kt vi ion tri du cng
đin tch trên b mt ca một cht tan trong dung dch đ, gi l cc counterion.
Counterion thưng s dng l polyme (natri alginat, dextran sulfat ) v ester (dng
muối hu cơ). Điu ny c th lm tăng h số phân bố ca thuốc trong pha lipid v
cải thin dung lưng tải thuốc (drug loading capacity). Đây chnh l cơ s ca h
liên hp dưc cht v lipid (LDCs) [25].
 Cc thnh phn khc
Ngoi lipid v cht din hot, trong một số dng bin đi ca SLNs, cc
thnh phn khc cng đưc s dng. H mang thuốc đưc bao bi cc polyme thân
nưc như poloxame, poloxamin hoc polyethylen glycol (PEG) đưc gi l h
mang tng hình (steath) hoc h mang lưu hnh di hn, c th giảm sự bt gi ca
lưi nội mô (RES) v tồn ti di hơn trong tun hon, l cơ s bo ch cc h tc
dng ti đch [19].
1.1.3 Ưu, nhưc đim ca h tiu phân nano lipid rn
a. Ưu đim [12], [17], [24]
- C khả năng kim sot giải phng thuốc v đưa thuốc hưng đch.
- Độ tương thch sinh hc cao do s dng cc lipid sinh l.
- Bảo v cc dưc cht km bn trnh khi sự phân hy ha hc.
- C th kt hp cả dưc cht thân nưc v thân du.
- D dng nâng cp quy mô v kh trng.
b. Nhưc đim [12], [17], [24]
- Tăng kch thưc tiu phân.
- Kh dự đon xu hưng gel ha.
- C sự) tống ngưc thuốc sau khi polyme bin tnh trong qu trình bảo quản.

6

Bng 1. 1 So snh h tiu phân thông thưng vi h phân phối thuốc c
kim sot SLNs [10], [17]
Đc đim
SLNs
Hệ tiu phân
polyme
Liposome
Nh tương
lipid
Độc tnh ton thân
Thp
≥ SLNs
Thp
Thp
Độc t bo
Thp
≥ SLNs
Thp
Thp
Tồn dư dung môi
Không
C
C th c
hoc không
Không
Nâng cp quy mô
C

Không
C
C
Tit trng bng nồi hp
C
Không
Không
C
Giải phng ko di
C
C
≤ SLNs
Không
1.1.4 K thut bo ch
1.1.4.1 Sơ lưc v cc k thut bo ch h tiu phân nano lipid rn
Cc kỹ thuật bo ch SLNs ch yu dựa trên nguyên tc to nh tương: du
trong nưc (O/W) hoc nưc trong du trong nưc (W/O/W) vi cc git lipid đưc
phân tn trong pha nưc cha cht n đnh. H nhit độ hỗn hp ny xuống dưi
nhit độ nng chảy, lipid kt tinh li trong cc tiu phân thu đưc hỗn dch SLNs.
Do lipid s dng tồn ti  trng thi rn nên cn đun chảy hoc ha tan trong cc
dung môi thch hp trưc khi phân tn trong pha ngoi. Trưng hp lipid đưc đun
chảy trưc khi phân tn cn s dng cc bin php đồng nht ha đ chia nh git
lipid đn kch thưc nano [3]. Tương ng vi cc bin php đồng nht ha khc
nhau c cc kỹ thuật bo ch như:
- Đồng nht ha nh lực phân ct ln v siêu âm.
- Đồng nht ha  p sut cao [27], [28].
Vi trưng hp s dng dung môi thch hp đ ha tan lipid, ty vo dung
môi s dng c cc kỹ thuật như:
- Nh ha khuch tn dung môi: s dng dung môi tan một phn trong nưc
(ethyl acetat, butyl lactat ) [29].

7



- Nh ha bốc hơi dung môi: s dng dung môi không tan trong nưc
(cloroform, diclomethan ).
- Thay th dung môi: s dng dung môi đồng tan vi nưc (ethanol, aceton )
[34].
Đối vi nhm thuốc tan trong nưc, cc nghiên cu tập trung vo s dng kỹ
thuật nh ha kp W/O/W đ hn ch sự khuch tn ca dưc cht ra pha ngoi
trong qu trình loi b dung môi.
Qu trình bo ch SLNs bng kỹ thuật nh ha kp c th chia lm 2 giai
đon:
- Nh ha ln 1: dưc cht đưc ha tan vo nưc sau đ nh ha vo pha du
cha lipid đã đưc lm lng thu đưc nh tương W/O.
- Nh ha ln 2: nh tương W/O đưc phân tn vo pha ngoi cha cht din
hot
Kt thúc 2 giai đon nh ha, hỗn hp đưc khuy từ trong thi gian thch
hp đ hn ch sự kt t tiu phân trong qu trình lipid kt tinh.
1.1.4.1 Cc yu tố ảnh hưng đn qu trnh bo ch SLNs bng k thut nh ha
kp.
a. Bản cht ca dưc cht đưc bao gi.
Độ tan ca dưc cht trong pha nưc (theo nhit độ, pH), h số phân bố ca
dưc cht trong pha du (logP) l nhng yu tố quyt đnh hiu sut bao gi dưc
cht. Ngoi ra, sự tương tc gia cc nhm chc trong phân t dưc cht v lipid
hay cht din hot cng l một trong nhng yu tố cn nghiên cu [11].
b. Cht n đnh v cht din hot.
Đ to thnh một nh tương kp n đnh thưng s dng 2 cht din hot
khc nhau. Nhìn chung, gi tr HLB tối ưu cho cht din hot th nht l 2 – 7, cho
cht din hot th 2 l 6 – 16. Nồng độ cht din hot cng rt đa dng. Nồng độ

qu thp c th dẫn đn h nh tương không bn, nhưng nồng độ qu cao li ra gây
độc tnh cho ngưi dng, thậm ch dẫn đn mt n đnh h. Ngoi ra, vic s dng
8



qu nhiu cht din hot thân du c th gây nên hin tưng đảo pha ca nh tương
W/O/W thnh nh tương đơn O/W [11], [18].
c. Th tch pha.
Theo Hermann J. v cộng sự, trong qu trình bo ch vi cu cha dưc cht
somatostatin acetat (l một dưc cht tan tốt trong nưc) khi tăng th tch pha nưc
nội thì hiu sut bao gi thuốc giảm. Điu ny c th giải thch l do pha du đng
vai tr như một hng ro ngăn chn sự khuch tn ca dưc cht từ pha nưc nội ra
bên ngoi, khi tăng t l pha du so vi pha nưc nội thì b dy ca hng ro ny
tăng lên, do đ hiu quả ngăn chn sự khuch tn cng tăng lên lm giảm sự r rỉ
thuốc ra ngoi pha nưc ngoi [11], [15], [18].
Mt khc, độ dy ca lp hng ro ny cng ảnh hưng đn sự n đnh ca
nh tương kp. Khi lp ngăn cch gia 2 pha nưc ny cng mng thì ht nh
tương W/O ny cng km bn v c xu hưng b ph vỡ, kt t vi nhau thnh git
ln hơn lm tăng kch thưc tiu phân hoc gây hin tưng tch pha.
d. Nhit độ.
Nhit độ ảnh hưng gin tip đn qu trình nh ha qua độ nht ca cc pha,
sự hp ph b mt v sc căng b mt. Nhìn chung, nhit độ đưc duy trì trong qu
trình nh ha thưng l 70
o
C [11].
e. Sự khuy trộn v phân ct
Sự phân ct ln lm ph vỡ cu trúc ca git nh tương kp, đồng thi lm
giảm kch thưc tiu phân, do đ lm tăng năng lưng b mt, dẫn đn xu hưng
kt t cc tiu phân gn nhau đ giảm năng lưng b mt lm tăng chỉ số đa phân

tn (PDI) ca h [11].
1.1.5 Mt số nghiên cu liên quan
K từ khi ra đi, SLNs đưc nghiên cu ng dng ch yu vi cc dưc cht
thân du. Số lưng nghiên cu trên nhm dưc cht thân nưc cn hn ch, đa phn
l ng dng cho nhm cc protein như insulin, BSA. Trong xu th pht trin hin
nay, cng vi mc đch s dng khc nhau, SLNs cha cc dưc cht thân nưc
9



cng đang đưc nghiên cu bo ch vi nhiu  tưng khc nhau. Dưi đây l một
vi v d.
Một phương php thưng đưc ng dng đ bo ch SLNs vi cc dưc cht
thân nưc l phương php nh ha kp. Gallarate v cộng sự đã tin hnh bo ch
SLNs bng phương php nh ha kp kt hp khuch tn dung môi, s dng insulin
l mô hình dưc cht thân nưc. Trưc khi tin hnh bo ch, nhm tc giả đã thực
hin một số th nghim chng minh insulin không b bin đi bi dung môi hu cơ
v cc thnh phn khc trong điu kin bo ch. Một số dung môi tan một phn
trong nưc c độc tnh thp như ethyl acetat, butyl lactat, propyl acetat, iso propyl
acetat đưc s dng đ khảo st v tối ưu ha công thc SLNs. Tiu phân SLN thu
đưc c hình cu, kch thưc trung bình trong khoảng 600 – 1200 nm. Mẫu SLNs
tốt nht c EE lên ti 40% vi thnh phn công thc gồm GMS l cốt lipid, s dng
butyl lactat l dung môi, v soya lecithin v Pluronic F168 l cc cht din hot
[14].
Abbaspour M. v cộng sự đã tin hnh nghiên cu đnh gi ảnh hưng ca
cc anion polyme vi hiu sut mang v phn trăm dưc cht giải phng trong
SLNs cha clindamycin phosphat. Trong nghiên cu ny, nhm tc giả đã p dng
nguyên l cp ion đ giảm tnh thân nưc ca clindamycin phosphat - một mô hình
thuốc cation thân nưc. Theo đ, các polyme ion ha như dextran sulfat hoc natri
alginat đưc phối hp vi dưc cht trong pha nưc nội, SLNs cng đưc bo ch

bng phương php nh ha kp, s dng kỹ thuật đồng nht ha tốc độ cao đ to ra
cc tiu phân kch thưc nano. Kt quả cho thy, vic kt hp cc anion polyme lm
tăng hiu sut mang thuốc ca h SLNs. Dextran sulfat c ảnh hưng mnh hơn đn
hiu sut mang thuốc, tăng từ 1,32% đn 18,19% so vi 6,73% đt đưc khi dng
natri alginat. Dextran sulfat cng lm giảm tốc độ giải phóng thuốc bng một na so
vi natri alginat, điu ny c th do dextran sulfat c mật độ đin tích cao, trng
lưng phân t thp v mật độ phân nhnh thp hơn natri alginat [4].
Eldeen B. A. v cộng sự đã tin hnh nghiên cu bo ch SLNs vi dưc
cht 5-flouracin (5-FU) bng kỹ thuật nh ha kp kt hp bốc hơi dung môi. Theo
10



đ, pha du gồm một lưng Dynasan v soyalecithin theo công thc đưc ha tan
trong 10ml dicloromethan (DCM); pha nưc nội gồm một lưng chnh xc 5-FU
ha vo 4ml dung dch lactose monohydrat 2,5 % (w/v) đ trnh sự kt t tiu phân
sau khi đông khô. Nh ha dung dch dưc cht vo pha du dưi tc dng ca lực
siêu âm cm tay  cưng độ 40% thu đưc tin nh tương W/O. Tip tc nh ha
tin nh tương ny vo 40ml nưc ct cha cht din hot polyvinylalcol (PVA) v
khuy từ 30 phút trong b đ. Sau đ, nâng nhit độ lên 14-18
o
C v tin hnh khuy
từ trong 30 phút đ bay hơi ht dung môi thu đưc SLNs cha 5-FU. Nhm tc giả
đã tin hnh khảo st cc t l khc nhau ca cc thnh phn: dưc cht,
soyalecithin, Dynasan, PVA v s dng dung môi DCM đ ha tan cc thnh phn
lipid trong công thc. Kt quả l SLNs to thnh từ công thc cha 53%
soyalecithin, 27% Dynasan, 20% 5-FU v 0,5% PVA c kt quả tốt nht vi kch
thưc tiu phân (KTTP) trung bình l 343 nm, PDI l 0,005 v hiu sut bao gi
thuốc lên đn 59,09% [13].
Trong một nghiên cu khc đưc công bố vo năm 2010, Yang v cộng sự

đã s dng thymopentin v insulin như cc mô hình protein-thuốc đ bo ch h
tiu phân nano lipid rn li gel (gel-core-SLNs) vi lõi hydrogel và v lipid bng kỹ
thuật nh ha kp, kt hp cng cht gel ha nhy cảm vi nhit trong pha nội
nhm nâng cao hiu sut mang thuốc. F127 Pluronic v glyceryl palmitostearat
tương ng đưc lựa chn làm vật liu hydrogel và lipid. Kính hin vi đin t truyn
qua (TEM) đưc s dng đ nghiên cu cu trúc ca này gel-core-SLNs. Gel-core-
SLNs đã đưc bo ch thnh công vi kch thưc tiu phân l 305,2 nm v th zeta
-17,15 mV. Hình ảnh quan st đưc trên TEM khẳng đnh hu ht ht hydrogel rn
đã đưc phân tn trong các trung tâm ca gel-core-SLNs như một li đồng nht, có
hiu quả ngăn chn sự khuch tán ca các protein ra pha nưc bên ngoi trong qu
trình bo ch. Hiu sut bao gi ca gel-core-SLNs thymopentin và gel-core-SLNs
insulin tương ng 61,97% và 57,36%. Cả hai gel-core-SLNs np thuốc ny đu cho
lưng giải phng ngay (burst release) tương đối thp [33].
11



Vi mc đch đnh gi cc yu tố v công thc v quy trình ảnh hưng đn
sự kt hp ca dưc cht thân nưc vo cu trúc SLNs, Liu v cộng sự đã tin hnh
bo ch SLNs cha natri diclofenac bng kỹ thuật nh ha kt hp bốc hơi dung
môi. Kt quả cho thy rng hiu sut mang thuốc (EE%) ca natri diclofenac đã
tăng lên gn 100% bng cách h thp pH ca pha phân tán. Điu ny c th giải
thch l do natri diclofenac l dưc cht nhy cảm vi pH. Khi giảm pH, dưc cht
tồn ti ch yu  dng phân t diclofenac c độ tan thp trong nưc v b kt tinh
cng vi lipid hoc kt tinh trên b mt lipid lm giảm nồng độ thuốc tự do trong
pha ngoi. Hiu sut bao gi cng đưc cải thin khi kt hp cht din hot vi cht
đồng din hot hoc tăng t l phospholipid/dưc cht. Dung môi ethanol cho hiu
sut bao gi cao nht so vi cc dung môi khác (cloroform, aceton, ether acetic)
[21].
Tip tc hưng nghiên cu bo ch SLNs vi dưc cht natri diclofenac, mi

đây nhm tc giả ny đã công bố một phương php mi p dng cho nhm dưc
cht thân nưc l to phc dưc cht – phospholipid đ cải thin tnh thân du ca
natri diclofenac. Phc hp dưc cht- phospholipid đưc to ra bng cch ha tan
dưc cht v phospholipid trong cng một dung môi hu cơ đ to đưc dung dch
đồng nht rồi cho bốc hơi dung môi dưi p sut giảm. Phân tch nhiu x tia X cho
thy natri diclofenac trong phospholipid đã  trng thi phân tn đồng nht hoc vô
đnh hình. Tiu phân thu đưc c kch thưc nh (khoảng 200 nm) v phân bố hp,
hiu sut bao gi lên đn 75%. Hình ảnh chp TEM cho thy tiu phân c cu trúc
li – v vi phn li tập trung dưc cht vi mật độ cao [22].
Ti trưng Đi hc Dưc H Nội, trong nhng năm gn đây đã c nhiu
nghiên cu v SLNs như SLNs vitamin K1 ng dng vo h gel, SLNs vitamin E,
tuy nhiên chưa c bt k nghiên cu no v dưc cht thân nưc đưc ng dng
vo dng bo ch ny [1], [2].

12



1.2. Tng quan v mafenid acetat
1.2.1. Công thc

- Công thc phân t: C
7
H
10
N
2
O
2
S.C

2
H
4
O
2
.
- Khối lưng phân t: 246,28 g/mol.
- Tên khoa hc: α-Amino-p-toluenesulfonamide monoacetate.
- Nguồn gốc: mafenid acetat là một cht kháng khun tng hp, cu trúc liên
quan cht ch vi nhóm sulfonamid [9].
1.2.2. Tính cht lý hóa
- Dng bột kt tinh, màu trng đn vàng nht.
- Độ tan: mafenid acetat d tan trong nưc, methanol. Độ tan trong nưc 
25
o
C là 10
6
mg/L.
- Dung dch 10% trong nưc có pH 6,4 – 6,8.
- Nhit độ nóng chảy: 151
o
C.
- LogP
o/w
= -0,8; logD (pH 5.5) = -33,7; logD (pH 7,4) = -1,75 [7], [9].
1.2.3 Định lưng
- Đo quang ph hp th UV-VIS  bưc sóng 267nm và 222nm [30].
- Sc k lng hiu năng cao[26], [30].
1.2.4 Tác dụng dưc lý, chỉ định, tác dụng không mong mun
- Ph tc dng: mafenid acetat c hot ph rộng, tc dng trên vi khun gram

âm, c th l Pseudomonas aeruginosa v khng li một phn nh vi khun gram
dương như Staphylococcus aureus [8].
- Nồng độ tc dng: gi tr MIC90 ca dung dch mafenid acetat vi nhm 4 vi
khun gram dương nghiên cu từ 0,08% - 0,16%, vi nhm 4 vi khun gram âm
nghiên cu từ 0,31% - 1,25% [20].
- Cơ ch tc dng: chưa r.
CH3COO .

13



- Chỉ đnh: dng ti chỗ điu tr cc nhim khun cho bnh nhân bng độ 2 v
độ 3.
- Tc dng không mong muốn: gây nguy him cho bnh nhân khi s dng trên
din rộng do mafenid chuyn thnh p-sulfamylvanzoic acid gây toan chuyn ha 
ngưi bnh [8].
1.2.5 Cc nghiên cu liên quan đn dng bo ch ca mafenid acetat
Mc d bng sng ch đu tiên liên quan đn mafenid acetat đưc cp vo
năm 1939 nhưng cc ti liu liên quan đn đc tnh v cc dng bo ch ca dưc
cht rt hn ch. Dưc đin Mỹ c 2 chuyên luận liên quan đn dng bo ch ca
mafenid acetat l cream bôi ti chỗ v dung dch ra vt thương. Ch phm cream l
dng nh tương O/W c th cht đc vi nồng độ thuốc l 11,2% (w/w). Dng dung
dch đ ra vt thương đưc bo ch  2 nồng độ 2,5% v 5% (w/v) [30].
Gn đây, nhm tc giả đn từ Iran đã tin hnh nghiên cu bo ch liposome
mafenid acetat v đnh gi cc đc tnh ca h. Theo đ, liposome mafenid acetat
đưc bo ch bng 2 kỹ thuật: hydrat ha mng film v bốc hơi pha đảo. Phn mm
thit k th nghim đưc ng dng vi cc bin đu vo l t l dưc cht/lipid, thi
gian hydrat ha, th tch pha nưc v tốc độ đồng nht ha; bin đu ra l kch
thưc liposome, hiu sut bao gi dưc cht, độ n đnh, giải phng dưc cht v

tnh thm qua da.
Kt quả đã chng minh rng, liposome c cu trúc đa lp v đa khoang. Kch
thưc v phn trăm dưc cht trong liposome bo ch bng kỹ thuật bốc hơi pha
đảo cho thy sự giải phng dưc cht n đnh từ h [23].
14



CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG V PHƯƠNG PHP NGHIÊN CU
2.1. Đi tưng nghiên cu, nguyên vt liệu, thit b
2.1.1. Đi tưng nghiên cu
- Mafenid acetat
- Tiu phân nano lipid rn mafenid acetat
2.1.2. Nguyên vt liu
Bng 2. 1 Nguyên vt liu s dụng trong qu trnh thc nghim
STT
Tên nguyên liu
Nguồn gốc
Tiêu chun
1
Mafenid acetat
Mỹ
USP
2
Glyceryl dibehenat (Compritol
ATO 888)
Gattefoss – Php
EP
3
Glyceryl palmitostearat

(Precirol ATO 5)
Gattefoss – Php
EP
4
Glyceryl monostearat (GMS)
Vit Nam
TCCS
5
Alcol cetylic
Singapore
TCCS
6
Acid stearic
Trung Quốc
TCCS
7
Phospholipon 90G (P90G)
Đc
EP
8
Tween 80
Trung Quốc
TCCS
9
Poloxamer F188
Mỹ
USP
10
Cremophor RH40
Dowcom – Đc

EP
11
Poly(vinyl alcol)
Singapore
TCCS
12
Kali dihydrophosphat
Merck
BP
13
Acid phosphoric
Trung Quốc
TCCS
14
Ethyl acetat
Trung Quốc
TCCS
15
Methanol
Merck
BP
16
Nưc ct 2 ln
Vit Nam
TCCS
15



2.1.3. Thit bị

- My khuy từ IKA RH basic 1 (Đc).
- Máy siêu âm Sonics Vibra-Cell VCX-500 (Mỹ).
- My ly tâm lnh HERMLE Labortechnik GmbH – Z326k (Đc).
- ng siêu ly tâm Millipore® UFC801008 Amicon® vi mng cellulose
Ultracel® 10 kch thưc 10.000 Dalton.
- Cân phân tch Sartorius (Đc), cân kỹ thuật, b điu nhit.
- My đo th Zeta v xc đnh phân bố kích thưc tiu phân Zetasizer
NanoZS90 Malvern (Anh).
- H thống HPLC Agilent 1260 (Đc).
- Các thit b khác (cốc có m, pipet, bình đnh mc…).
2.2. Ni dung nghiên cu
- Xây dựng công thc v quy trình bào ch tiu phân nano lipid rn mafenid
acetat dựa trên kỹ thuật nh ho kp kt hp khuch tán dung môi.
 Khảo st quy trình bo ch.
 Khảo st thnh phn công thc.
- Đnh gi h tiu phân bo ch đưc v cc chỉ tiêu
 Kch thưc, chỉ số PDI.
 Hm lưng dưc cht trong h tiu phân nano lipid rn.
 Hiu sut bao gi thuốc ca h tiu phân nano lipid rn.
2.3. Phương php nghiên cu
2.3.1. Phương php đánh giá khả năng hòa tan ca cc lipid khc nhau trong
cc dung môi khc nhau.
Ly khoảng 1 g mỗi lipid (Compritol, Precirol, GMS, cetyl alcol, acid
stearic) v 10 ml dung môi hu cơ (aceton, diclomethan, ethyl acetat) cho vo ống
nghim c np, lc đu bng my lc votex trong 2 phút, quan st hin tưng trong
ống. Sau đ nâng nhit độ cc ống nghim lên 60
o
C bng b điu nhit trong 10
phút, quan st v nhận xt.
16

Thực hin đnh gi ny nhm mc đch lựa chn đưc loi lipid v dung môi
thch hp cho qu trình bo ch SLNs.
2.3.2. Phương php bo ch h tiu phân nano lipid rn
2.3.2.1 Phương php nh ha kp kt hp khuch tn dung môi.
Mô tả quy trình:
- Chun b pha nưc 1: Cân một lưng dưc cht ha tan vo một th tch
nưc ct theo công thc. Lm nng dung dch dưc cht lên 60
o
C.
- Chun b pha du: Cân lipid v phospholipid ha tan vo dung môi ethyl
acetat to pha du  nhit độ 60
o
C.
- Bão ha pha nưc: thêm lưng ethyl acetat vo nưc ct theo t l ethyl
acetat: nưc (1:10), khuy từ trong vng 10 phút.
- Chun b pha nưc 2 v pha pha loãng: Cân cht din hot ha tan vo nưc
ti nồng độ tương ng, đưa nhit độ lên cng nhit độ vi pha nưc 1 v pha du.
- Giai đon nh ha ln 1: pha nưc 1 đưc nh vo pha du dưi tc dng
ca khuy từ tốc độ khoảng 1000 vòng/phút (v/p) (tương ng vi mc 4 ca máy
khuy từ IKA RH basic 1) v lực siêu âm cưng độ 100 watt (tương ng vi mc
20% ca máy siêu âm Sonics Vibra-Cell VCX-500) trong thi gian thích hp đ thu
đưc nh tương W/O.
- Giai đon nh ha ln 2: nh tương W/O thu đưc  trên đưc phối hp
nhanh vo pha nưc đã đưc bão ha dung môi hu cơ. Tc dng lực khuy từ v
siêu âm (tốc độ khuy từ v cưng độ siêu âm tương tự như giai đon nh ha ln
1) đ thu dưc nh tương kp W/O/W.
- Khuch tn dung môi: Phối hp nhanh nh tương thu đưc vi pha pha

loãng đưc khuy trộn bng my khuy từ vi tốc độ khuy từ khoảng 1000 v/p.
- Bốc hơi dung môi: tip tc khuy từ tốc độ khoảng 800 v/p trong 5 gi đ
loi dung môi .
2.3.2.2 Phương php nh ha kp kt hp bốc hơi dung môi.
- Chun b pha nưc 1: Cân một lưng dưc cht ha tan vo một th tch
nưc ct theo công thc.
17



- Chun b pha du: Cân lipid v phospholipid ha tan vo dung môi DCM.
- Chun b pha nưc 2: Cân cht din hot ha tan vo nưc ti nồng độ tương
ng theo công thc.
- Giai đon nh ha ln 1: pha nưc 1 đưc nh vo pha du dưi tc dng
ca khuy từ tốc độ 1000 v/p v lực siêu âm cưng độ 100 watt đ thu đưc nh
tương W/O. Duy trì nhit độ thp bng nưc đ đ hn ch dung môi bay hơi trong
qu trình bo ch.
- Giai đon nh ha ln 2: nh tương W/O thu đưc  trên đưc phối hp
nhanh vo pha nưc đã đưc bão ha dung môi hu cơ. Tc dng lực khuy từ v
siêu âm tương tự như giai đon nh ha ln 1 đ thu dưc nh tương kp W/O/W.
Vẫn duy trì nhit độ thp bng nưc đ đ hn ch sự bay hơi ca dung môi.
- Bốc hơi dung môi: tip tc khuy từ  tốc độ khoảng 800 v/p trong 2 gi đ
loi dung môi.
Dưi đây l sơ đồ miêu tả qu trình bo ch SLNs bng 2 phương php:
phương php nh ha kp kt hp khuch tn dung môi (A) v phương php nh
ha kp kt hp bốc hơi dung môi (B).