Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
Kinh tế là một trong những hoạt động phục vụ sự tồn tại và phát triển
của loài người. Nó là phương thức sống cơ bản cùng với đời sống tinh thần
thúc đẩy xã hội loài người tiến lên. Ngày nay, khi thế giới đang chuyển
mình thì vai trò của kinh tế ngày càng được khẳng định hơn. Trong các
phương thức hoạt động kinh tế thị kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển
cao của kinh tế hàng hoá. Xây dựng nên kinh tế thị trường định hướng
XHCN nghĩa là mô hình phát triển nền kinh tế tổng quát của nướ ta trong
giai đoạn hiện nay. Sự phát triển của kinh tế thị trường làm tăng nhanh sụ
giàu có cho xã hội. Chỉ "chưa đầy một thế kỷ, đã tạo ra những lực lượng
sản xuất nhiều hơn và đồ sộ hơn lục lượng sản xuất của tất cả các thế hẹ
trước cộng lại". Khi kinh tế phát triển, kéo theo trình độ khoa học và công
nghệ cũng phát triển theo, đời sống người dân ngày càng được nâng cao.
Nắm bắt được vai trò quan trọng của kinh tế thị trường, Đảng và nhà
nước ta đã quyết định chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang
phát triển kinh tế thị trường, cụ thể đó là nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN - nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị
trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng XHCN. Sau 20 năm
đổi mới và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN đã chứng
minh rằng, kinh tế thị trường là con đường phát triển có hiệu quả, phù hợp
với điều kiện phát triển của nước ta.
Đại hội Đảng lần thứ IX của Đảng khẳng định:"…thực hiện nhất
quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần
vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước theo định
hướng XHCN; đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN".
Tại Đại hội lần thứ X Đảng tiếp tục khẳng định:" Để đi lên CNXH,
chúng ta phải phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; đẩy
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá; xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm

đà bản sắc dân tộc làm nền tảng, làm tinh thần cho xã hội …".
Kinh tế thị trường định hướng XHCN đã mang lại cho nước ta rất
nhiều thành tựu nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại không ít những hậu quả ảnh
hưởng đến quá trình phát triển của con người. Do vậy, muốn phát huy
những mặt tích cực và hạn chế những mặt tiêu cực của kinh tế thị trường
thì nhà nước phải có những biên pháp cụ thể phu hợp với điều kiện phát
triển của nước ta.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Chương1: TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC LỰA CHỌN KINH
TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY.
1.1. Khái luận chung về kinh tế thị trường và CNXH
1.1.1. Đặc tính chung về kinh tế thị trường
Trong sự phát triển của xã hội loài người thì kinh tế hàng hoá là loại
hình kinh tế tiến bộ, là nấc thang cao hơn kinh tế tự nhiên tự cung tự cung
tự cấp. Kinh tế thị trường là sự phát triển cao hơn của kinh tế hàng hoá, khi
mà các yếu tố " đầu ra" và " đầu vào" của sản xuất đều thông qua thị
trường.
Kinh tế thị trường vẫn luôn tồn tại trong nhiều xã hội khác nhau, nó
không phải là sản phẩm của riêng có của CNXH mà còn tồn tại trong cả xã
hội TBCN và cả trong giai đoạn quá độ đi lên XHCN. Trong mỗi điều kiện
cụ thể thì kinh tế thị trường lại có đặc trưng riêng. Trong TBCN thì kinh tế
thị trường lại dựa trên chế độ sở hữu tư nhân, là nền kinh tế phục vụ cho lợi
ích của giai cấp tư sản. Kinh tế thị trường XHCN dựa trên chế độ sở hữu
toàn dân và tập thể do Đảng Cộng sản lãnh đạo, mục đích của nền kinh tế
là phục vụ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, xoá bỏ chế
độ bóc lột, giải phóng và phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất.
Trong Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Đảng ta khẳng định: "
Sản xuất hàng hoá không đối lập với CNXH, mà là thành tựu phát triển của

nền văn minh nhân loại, tồn tại khách qưan, cần thiết cho công cuộc xã hội
CNXH và cả khi XHCN được xây dựng".
Thị trường xuất hiện khi trên thị trường có sự lưu thông hàng hoá.
Quy mô của sự lưu thông hàng hoá và sức mua quyết định dung lượng thị
trường. Ngược lại, thị trường cũng tác động trử lại tới sự lưu thông, thị
trường phát triển sẽ làm cho lưu thông phát mở rộng và phát triển.. Khi
nhắc tới thị trường là nói tới lĩnh vực lưu thông hàng hoá, tới cung - cầu.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Trên thị trường xuất hiện người bán, người mua, hàng hoá, giá cả, tiền tệ…
Thị trường là tổng hoà những mối quan hệ mua – bán trong xã hội, được
hình thành và phát triển trong những điều kiện lịch sử kinh tế - xã hội nhất
định. Theo Mác: " Thị trường nghĩa là lĩnh vực trao đổi". Còn theo Lênin
thì:" Khái niệm thị trường không thể tách rời phân công lao động xã hội.
Hễ ở đâu và khi nào có phân công lao động xã hội và sản xuất hàng hoá thì
ở đó và khi ấy có thị trường. Trao đổi của thị trường gắn chặt với trao đổi
chuyên môn hoá của lao động xã hội".
Kinh tế thị trường là sản phẩm tất yếu của sự lực lượng sản xuất đạt
tới một trình độ chung nhất định, kết quả của quá trinh phân công lao động
xã hội, đa dạng hoá các hình thức sở hữu, đồng thời nó là động lực mạnh
mẽ thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.
Như vậy, quá trình phát triển của kinh tế thị trường gắn liền với quá
trình phát triển xã hội loài người cả về năng lực hoạt động lẫn trình độ của
đời sống. Tuy nhiên, kinh tế thị trường phát triển theo quy luật cạnh tranh
trong thị trường sản xuất – tiêu dùng ( cung - cầu ) tự do, cho nên nó gắn
liền với quy luật " cá lớn nuốt cá bé", phân hoá giai cấp hết sức rõ rệt và
gay gắt. Kinh tế thị trường TBCN phát triển nhanh chóng làm cho mâu
thuẫn giai cấp tăng lên tột đỉnh và đẩy đến những cuộc đấu tranh kinh tế,
đấu tranh chính trị, cách mạng xã hội.
Khi xuất hiện kinh tế thị trường thì đồng thời thị trường cũng xuất

hiền theo. Tuy nhiên, chúng có những đặc trưng riêng có của nó.
Thứ nhất, trên thị trường giá cả là yếu tố trung tâm để kích thích và
điều tiết các hoạt động kinh tế của các chủ thể kinh tế thông qua hoạt động
cung cầu.
Thứ hai, các chủ thể kinh tế cạnh tranh với nhau để giành các điều
kiện thuận lợi về mình. Trong quá trình giành giật tất yếu có kẻ thắng
người thua. Để cạnh tranh được trên thị trường thì các doanh nghiệp cần
phải trang bị cho mình đầy đủ các điều kiện vững chắc, cần thiết.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thứ ba, kinh tế thị trường đòi hỏi sự phát triển đồng bộ giữa các loại
thị trường ( Sức lao động, thông tin…) và hệ thống pháp luật điều chỉnh.
Đây là điều kiện phát triển cho các thành phần hoạt động trong nền kinh tế
đó.
Thứ tư, có ba kiểu hình thái thị trường, đó là: thị trường cạnh tranh
hoàn hảo, thị trường độc quyền và thị trường cạnh tranh không hoàn hảo.
Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là thị trường mà giá cả do quan hệ cung -
cầu và các quy luật cơ bản khác quy định. sự gia nhập hay rời bỏ thị trường
là dễ dàng. Thị trường độc quyền là thị trường mà giá cả do người bán hoặc
ngươi mua quy định, việc gia nhập hay rời khỏi thị trường là khó khăn. Thị
trường bao gồm cả hai thị trường trên gọi là thị trường cạnh tranh không
hoàn hảo.
Nền kinh tế thị trường vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý
của nhà nước. Cơ chế thị trường là cơ chế nảy sinh một cách tất yếu từ sự
phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá, thị trường tự diều chỉnh cân
đối các phạm trù kinh tế như giá cả, cung cầu… theo các quy luật khách
quan. Cơ chế thị trường sẽ là cơ sở để chủ thể kinh tế quyết định sản xuất
cái gì? sản xuất cho ai? sản xuất như thế nào? Cơ chế thị trường hoạt động
theo đặc trưng riêng của nó. Đó là:
- Giá cả được hình thành một cách tự do, thông qua thị trường

người bán và ngượ mua xác định giá cả.
- Trong kinh doanh thì các phương án được lựa chọn một tối ưu
hoá để đạt lợi nhuận tối đa.
Cũng như các cơ chế khác, cơ chế thị trường cũng chịu ảnh hưởng
của các quy luật khách quan. Nó cũng có cả mặt tích cực và mặt tiêu cực:
- Tích cực: Đây là cơ chế tự điều tiếtinên nền kinh tế linh hoạt,
mềm dẻo. Đồng thời cơ chế thị trường phát triển cũng thúc đẩy khoa học
công nghẹ phát triển theo.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- Tiêu cực: Trong cơ chế thị trường chứa đựng tính tự phát, chứa
đựng nhiều yếu tố bất ổn, mát cân đối. Để đạt được mục đích là lợi nhuận,
các nhà sản xuất đã để lại hậu quả xấu cho môi trường và xã hội: Môi
trường ô nhiễm, thất nghiệp, lạm phát, xã hội phân hoá giàu nghèo…
Để hạn chế các tiêu cực của kinh tế thị trường, phát huy những mặt
tích cực của nó. Nhà nước phải quản lý kinh tế, tạo điều kiện cho các nhà
sản xuất, kinh doanh hoạt dộng trong khuôn khổ pháp luật đã đề ra. Đồng
thời nhà nước cũng cần có kế hoạch phát triển, định hướng để sự phát triển
của nó của thị trường không lệch ra khỏi mục tiêu chung.
1.1.2. Vài nét về hình thái XHCN.
Trải qua các kỳ đại hội, chúng ta luôn khẳng định con đường mà
chúng ta lựa chọn đó là CNXH. Tại đại hội Đảng lần thứ X, Đảng ta đã
khẳng định CNXH có 8 đặc trưng cơ bản, đó là:
- Là một xã hội dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh.
- Do nhân dân làm chủ.
- Có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại
và quan hệ sản xuất phù hợp với quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất.
- Có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Con người được giải phóng khỏi áp bức bất công, có cuộc sống
ấm no, tự do,hạnh phúc, phát triển toàn diện.
- Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết,
tương trợ và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản.
- Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế
giới.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Qua 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới, chúng ta đã đạt được
những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Điều đó càng khẳng định việc
lựa chọn con đường XHCN là phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh nước ta.
1.2. Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
1.2.1. Tính tất yếu khách quan của việc lựa chọn Kinh tế thị trường định
hướng XHCN ở nước ta.
Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nươc ta là sự lựa
chọn hoàn toàn phù hợp với quy luật phát triển khách quan và xu thế tất
yếu của thời đại. Bởi vì:
Thứ nhất, phân công lao động xã hội và sự chuyên môn hoá sản xuất
ngày càng phát triển làm cho các quan hệ kinh tế, những sự trao đổi hoạt
động lao động trong xã hội phải dựa theo thước đo giá trị và chỉ được thực
hiện tốt nhất bằng quan hệ hàng hoá- tiền tệ. Cách mạng khoa học công
nghệ làm cho lực lượng sản xuất phát triển thì phân công lao động càng
phát triển theo. Đó chính là cơ sở của kinh tế hàng hoá, mà kinh tế thị
trường là sự phát triển cao hơn của kinh tế hàng hoá.
Thứ hai, trong thời kỳ quá độ, nền kinh tế có nhiều thành phần và
nhiều hình thức sở hữu khác nhau, có nhiều chủ thể kinh tế khác nhau. Các
chủ thể này độc lập, tách biệt nhau trong hệ thống phân công lao động xã
hội nhưng trong sản xuất, kinh doanh chúng lại vừa cạnh tranh vừa hợp tác

với nhau. Quan hệ kinh tế giữa các chủ thể chỉ có thể thực hiện bằng con
đường trao đổi hàng hoá – tiền tệ theo cơ chế thị trường.
Thứ ba, các mối quan hệ kinh tế giữa các doanh nghiệp nhà nước
cũng được thực hiện thông qua quan hệ hàng hoá - tiền tệ. Vì giữa các
doanh nghiệp vẫn có sự tách biệt tương đối về kinh tế, có quyền tự chủ
trong sản xuất, kinh doanh, do đó chúng là những chủ thể khác biệt về lợi
ích. Mặc dù chúng đều dựa trên sở hữu nhà nước nhưng được giao quyền
sử dụng những tư liệu sản xuất khác nhau, do đó có sự tách biệt giữa quyền
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
sở hữu và quyền sử dụng. Giữa chúng vẫn có mối liên hệ vừa cạnh tranh
vừa hợp tác.
Thứ tư, kinh tế hàng hoá là loại hình kinh tế mà việc sản xuất và lưu
thông sản phẩm phải hạch toán thu – chi, lỗ lãi. Do đó, nó kích thích đổi
mới kỹ thuật và công nghệ, cải tiến tổ chức lao động và quản lý nhằm làm
nâng cao năng suất lao động để hạ chi phí cá biệt so với chi phí xã hội
nhằm thu lợi nhuận siêu ngạch. Như vậy, kinh tế hàng hoá là loại hình kinh
tế tạo ra động lực kinh tế, kích thích nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh
doanh.
Thứ năm, sản xuất hàng hoá, quan hệ hàng hoá - tiền tệ là tất yếu
trong quan hệ kinh tế đối ngoại của các nước trên thế giới, vì mỗi nước là
những chủ sở hữu khác nhau về sản xuất hàng hoá.
Như vậy, việc lựa chọn kinh tế thị trường định hướng XHCN là tất
yếu khách quan.
1.2.2. Đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
Nước ta đi lên CNXH từ xuất phát điểm là nền kinh tế bao cấp, do
vậy khi xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN thì
nền kinh tế thị trường có những đặc điểm riêng có của nó.
Một là, trong nền kinh tế còn tồn tại nhiều loại hình sản xuất hàng
hoá đan xen nhau, sản xuất hàng hoá XHCN, sản xuất hàng hoá TBCN và

sản xuất hàng hoá nhỏ lẻ…Chúng vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau,
bình đẳng trước pháp luật, được pháp luật bảo hộ quyền sở hữu và quyền
thu nhập hợp pháp. Trong các loại hình đó, sản xuất hàng hoá XHCN giữ
vai trò chủ đạo, định hướng đối với các kiểu sản xuất hàng hoá khác.
Thứ hai, kinh tế hàng hoá còn ở trình độ kém phát triển. Biểu hiện ở
số lượng mặt hàng và chủng loại mặt hàng còn nghèo nàn. Hiện nay, số
lượng mặt hàng có đa dạng hơn nhưng nhìn chung vẫn còn ít. Bên cạnh đó
đội ngũ cán bộ, các nhà quản lý doanh nghiệp giỏi còn ít, sức cạnh tranh
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN