Đổi mới phương pháp công tác của cán bộ Công đoàn và hoạt động Công đoàn của Tổng công ty Sông Đà

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Lời cảm ơn
Trong thời gian thực tập và tìm hiểu đề tài: "Sự biến đổi cơ cấu tổ
chức và hoạt động Công đoàn Tổng Công ty Sông Đà trong quá trình đổi
mới" đà đợc hoàn thành với sự cố gắng nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ
nhiệt tình của các thầy cô Khoa XÃ hội học và tập thể sinh viên lớp XH3A.
Nhân dịp này tôi xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ Vũ Đạt, ngời đÃ
giành thời gian quý báu của mình chỉ bảo cho tôi những lời khuyên đúng
đắn trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài. Đồng thời, tôi xin chân thành
cảm ơn đồng chí Nguyễn Văn Bình - Chủ tịch Công đoàn Tổng Công ty và
các đồng chí trong văn phòng Công đoàn Tổng Công ty đà tận tình chỉ bảo,
hớng dẫn và cung cấp đầy đủ những thông tin cũng nh tạo điều kiện thuận
lợi cho việc thực hiện và hoàn thành đề tài.
Song do thời gian và trình độ còn hạn chế, chắc chắn trong quá trình
hoàn thành khoá luận không thể không tránh khỏi những thiếu sót nhất
định. Rất mong nhận đợc những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô và
bạn bè.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 27 tháng 04 năm 2004
Sinh viên

Phạm Thị Bình

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

1


Website: Email : Tel : 0918.775.368

PhÇn 1: më đầu
1.

Tính cấp thiết của đề tài
Với tình hình của Đất nớc ta hiện nay, tiến hành CNH HĐH Đất nớc

là nội dung quan trọng bậc nhất trong chiến lợc phát triển kinh tế xà hội
thời kỳ quá độ lên CNXH.
Xuất phát từ mục đích và yêu cầu trên, Đảng ta đà xác định : Đẩy mạnh
CNH HĐH xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đa đất nớc ta trở thành một
nớc công nghiệp u tiên phát triển lực lợng sản xuất, đồng thời xây dựng quan hệ
sản xuất phù hợp theo định hớng XHCN, tăng trởng đi liền với phát triển kinh
tế văn hoá, từng bớc cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thực
hiện tiến bộ và công bằng xà hội.
CNH HĐH là sự nghiệp của mọi thành phần kinh tế nhng trong đó
kinh tế Nhà nớc giữ vai trò chủ đạo. Tính chủ đạo của kinh tế Nhà nớc thông
qua vai trò là đòn bẩy kinh tế và giải quyết những vấn đề xà hội, mở đờng, hớng dẫn, hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển làm lực lợng sản
xuất để Nhà nớc thực hiện chức năng điều tiết và quản lý vĩ mô, tạo nền tảng
cho xà hội mới.
Để thực hiện đợc vai trò này, kinh tế Nhà nớc cần có sự đổi mới và tăng
cờng tổ chức hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau.
Quá trình CNH HĐH đất nớc gắn liền với việc thực hiện kinh tế thị
trờng định hớng XHCN. Kinh tế thị trờng là một thành quả vĩ đại của nền văn
minh nhân loại, nhng việc vận dụng và kế thừa những tinh hoa của kinh tế thị
trờng cho phù hợp với điều kiện, đặc điểm của từng quốc gia lại không hề đơn
giản. Việc vận dụng, thực hiện nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN cho phép
chúng ta tạo ra đợc sức bật trong quá trình hội nhập và phát triển kinh tế, nhng
kinh tế thị trờng cũng tạo ra không ít những thách thức trong cơ cấu tổ chức và
hoạt động Công đoàn nói chung và cơ cấu ngành nghề nói riêng.

Trờng ĐH Công đoàn ViÖt Nam

2


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Trong giai đoạn hiƯn nay, nỊn kinh tÕ níc ta lµ nỊn kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần, trong đó các doanh nghiệp t nhân, các công ty liên doanh có
vốn đầu t nớc ngoài, công nhân lao động làm việc có sự quản lý của xí nghiệp
đà xuất hiện quan hệ chủ thợ, tình trạng bóc lột ức hiếp ngời lao động đang
diễn ra và có xu hớng ngày càng tăng. Trớc tình hình đó tổ chức Công đoàn cần
phát huy hết vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình để bảo vệ lợi ích hợp pháp
và chính đáng cho ngời lao động.
Sự thay đổi về tổ chức, quản lý theo cơ chế mới đà dẫn đến sự sắp xếp lại
các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế Nhà nớc. Bên cạnh việc củng cố,
sắp xếp, điều chỉnh cơ cấu tổ chức, hoạt động, đổi mới nâng cao hiệu quả các
doanh nghiệp nhà nớc hiện có, chính sách cổ phần hoá, đa dạng hoá sở hữu,
chính sách giao, bán khoán, cho thuêđà dẫn đến sự biến động về lực lợng lao
động trong thành phần kinh tế này. Một lực lợng lớn lao động trong các doanh
nghiệp Nhà nớc do không tiếp thu đợc về công nghệ, kỹ thuật đà bị mất việc và
bổ xung vào thành phần kinh tế phi cơ cấu. Một bộ phận ( không nhiều) khác,
là ngời có trình ®é tiÕp cËn víi nh÷ng tiÕn bé cđa khoa häc kỹ thuật lại chuyển
dịch sang kinh tế t nhân, liên doanh với nớc ngoàiChính sự biến động về cơ
cấu lao động trong doanh nghiệp Nhà nớc đà ảnh hởng không nhỏ tới sản xuất
kinh doanh cũng nh tổ chức hoạt động của Công đoàn trong các doanh nghiệp
nói chung.
Từ thực tế trên, tôi chọn vấn đề: Sự biến đổi về cơ cấu tổ chức và hoạt
động Công đoàn TCT Sông Đà làm đề tài khoá luận tốt nghiệp của mình. Với
mong muốn có một cách nhìn cụ thể hơn, toàn diện hơn theo hớng tiếp cận XÃ

hội học. Từ đó đa ra những nhận định và khuyến nghị nhằm hạn chế những bất
cập trong thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động Công đoàn TCT
Sông Đà trong giai đoạn hiện nay.

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

3


Website: Email : Tel : 0918.775.368

2.

ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiƠn

2.1. ý nghÜa khoa häc.
øng dơng mét số lý thuyết cơ bản của XÃ hội học để làm rõ: Sự biến đổi
cơ cấu tổ chức và hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà trong qúa trình đổi mới.
Từ việc vận dụng những lý thuyết đó, nhằm tìm ra những đặc trng cơ bản
cũng nh vị thế, vị trí, vai trò, chức năng của tổ chức Công đoàn nói chung.
Cụ thể hơn, đó là khi xem xét thực trạng hoạt động Công đoàn TCT Sông
Đà là một bộ phËn, mét tiĨu c¬ cÊu trong hƯ thèng x· héi đặc thù và tổng thể là
toàn bộ cơ cấu tổ chức Công đoàn.
Công đoàn TCT Sông Đà là một nhóm xà hội, do vậy cách thức tổ chức
hoạt động, tồn tại phát triển chịu sự chi phối của nhiều nhân tố: Điều kiện kinh
tế xà hội, môi trờng lao động dẫn đến sự biến đổi của cơ cấu tổ chức và biến
đổi cơ cấu lao động việc làm. Từ đó có thể đề xuất mô hình tổ chức và hoạt
động Công đoàn cơ sở trong giai đoạn hiện nay.
2.2. ý nghĩa thực tiễn.
Công đoàn ra đời nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng cho ngời

lao động. Đây là một trong những chức năng quan trọng của Công đoàn.
Nghiên cứu đề tài: Sự biến đổi cơ cấ tổ chức và hoạt động Công đoàn
TCT Sông Đà nhằm giúp cho Công đoàn TCT cũng nh Công đoàn của các dơn
vị thành viên khác thấy đợc sự hợp lý và bất hợp lý khi sắp xếp lại cơ cấu tổ
chức và hoạt động Công đoàn trong qúa trình đổi mới. Từ đó góp phần nâng
cao vị thế của tổ chức Công đoàn trong hệ thống quan hệ xà hội ở cơ sở.
3.

Mục đích nghiên cứu của đề tài.
Mục đích nghiên cứu của đề tài làm rõ sự biến đổi về cơ cấu tổ chức và

hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi mới. Từ đó đề xuất một
số giải pháp nhằm nâng cao tính hiệu quả trong hoạt động Công đoàn tại TCT
Sông Đà.
Trờng ĐH Công đoàn ViÖt Nam

4


Website: Email : Tel : 0918.775.368

4.

Đối tợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tợng nghiên cứu:
Cơ cấu tổ chức và hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi
mới.
4.2. Khách thể nghiên cứu:
Cán bộ Công đoàn, các đơn vị Công đoàn thành viên thuộc Công đoàn

TCT Sông Đà.
4.3. Phạm vi nghiên cứu:
4.3.1. Về không gian: Nghiên cứu tại TCT Sông Đà
4.3.2. Về thời gian: Từ ngày 07/03 đến ngày 07/05/2004
5.

Phơng pháp nghiên cứu:

5.1. Phơng pháp luận.
Khoá luận đợc viết trên cơ sở chủ nghĩa Mác Lê nin, T tởng Hồ Chí
Minh. Đó là chđ nghÜa duy vËt biƯn chøng vµ chđ nghÜa duy vật lịch sử.
* Trong phép biện chứng khẳng định: Mọi sự vật hiện tợng đều vận động,
biến đổi từ trạng thái này sang trạng thái khác. Nếu nh sự vận động chỉ phản
ánh sự biến đổi nói chung không kể tính chất, khuynh hớng đi lên của sự biến
đổi ấy thì sự phát triển có tính đi lên, có tính kế thừa và lặp đi lập lại cái cũ trên
cơ sở cao hơn và tất yếu có sự ra đời của cái mới.
Phép biện chứng duy vật khẳng định sự phát triển sự vật, hiện tợng là một
quá trình khách quan và là sự tự phát triển, bởi đó là một sự tiến lên mà nguồn
gốc, động lực của nó là sự đấu tranh giữa các mặt đối lập bên trong của sự vật
hiện tợng.
Là một bộ phận của cơ cấu xà hội, sự biến đổi cơ cấu tổ chức và hoạt động
của Công đoàn là một tất yếu khách quan. Sự biến đổi này bị chi phối bởi các
điều kiƯn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trong tõng giai đoạn lịch sử cụ thể. Đó cũng
Trờng ĐH Công đoàn ViÖt Nam

5


Website: Email : Tel : 0918.775.368

là kết quả của quá trình đấu tranh giữa những quan điểm cũ, mới trong quá
trình sắp xếp tổ chức và hoạt động Công đoàn để phù hợp với yêu cầu đòi hỏi
của thực tiễn khách quan .
Vì vậy khi nghiên cứu sự vận động biến đổi về cơ cấu tổ chức và hoạt
động Công đoàn cần dựa trên quan điểm phát triển toàn diện, có nghĩa là sự
thiếu đồng bộ trong tổ chức, sự hạn chế hiệu quả Công đoàn có thể xẩy ra nhng
chỉ là tạm thời nếu phát hiện kịp thời, sẽ có thể điều chỉnh và hoạt động Công
đoàn ngày càng đổi mới phát triển, khẳng định đợc vị thế của mình để từ đó
đáp ứng đợc những yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn đất nớc trong giai đoạn mới.
* Về chủ nghĩa duy vật lịch sử: Học thuyết về hình thái kinh tế - xà hội là
một phát kiến lịch sử vĩ đại, nó trở thành cơ sở, phơng pháp luận cho sự phân
tích khoa học về xà hội và những vấn đề xà hội.
Khái niệm hình thái kinh tế - xà hội là một khái niệm của chủ nghĩa duy
vật lịch sử dùng để chỉ xà hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định.
Theo Mác, động lực tạo ra sự thay đổi của mỗi hình thái kinh tế - xà hội
chính là lực lợng sản xuất, lực lợng sản xuất xét cho đến cùng đóng vai trò
quyết định trong việc thay đổi phơng thức sản xuất dẫn đến thay đổi toàn bộ
quan hệ xà hội và thay đổi một chế độ xà hội.
Chủ nghĩa Mác không chỉ xác định các nhân tố cấu thành hệ thống kinh tế
xà hội mà còn xem xét xà hội trong một quá trình vận động, biến đổi và phát
triển không ngừng, Mác viết: Tôi coi sự phát triển của các hình thái kinh tế xÃ
hội là một quá trình lịch sử tự nhiên.
Việt Nam đang ở thời kỳ quá độ lên CNXH, giai cấp công nhân Việt Nam
vẫn là giai cấp lÃnh đạo cách mạng cùng với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức
tạo thành một liên minh chính trị, lực lợng quyết định sự thắng lợi của Cách mạng
Việt Nam trong giai đoạn mới, giai đoạn xây dựng CNH HĐH.
Với điều kiện lịch sử đất nớc trong giai đoạn hiện nay, tổ chức và hoạt
đông Công đoàn cần có sự đổi mới. Những đặc trng của điều kiện kinh tế xÃ
hội, sự phát triển của lực lợng sản xuất, quan hệ sản xuất đà quy định sự biến
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

6


Website: Email : Tel : 0918.775.368

đổi của cơ cấu tổ chức và hoạt động Công đoàn. Về tổ chức Công đoàn là một
trong những thiết chế thuộc kiến trúc thợng tầng, nó phản ánh mối quan hệ
kinh tế trong giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Hoạt động Công đoàn là sự cụ thể hoá chức năng nhiệm vụ của tổ chức
Công đoàn trong thực tiễn. Chính vì vậy sự biến đổi về cơ cấu tổ chức và hoạt
động Công đoàn tất yếu dẫn đến sự biến đổi trong hình thức và hiệu quả hoạt
động Công đoàn.
5.2. Phơng pháp nghiên cứu cụ thể.
* Phơng pháp quan sát:
Chủ yếu quan sát những hoạt động, cơ cấu tổ chức, những thành tích mà
Công đoàn TCT Sông Đà đạt đợc.
* Phơng pháp phân tích tài liệu:
Chủ yếu dựa vào tài liệu có liên quan đến sự biến đổi cơ cấu tổ chức và
hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà. Từ đó nhằm nhận diện tổ chức và hoạt
động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi mới.
*Phơng pháp phỏng vấn sâu:
Phỏng vấn sâu Chủ tịch Công đoàn TCT, một số cán bộ Công đoàn
chuyên trách và Chủ tịch Công đoàn các công ty trực thuộc nhằm thu thập
thông tin định tính liên quan đến vấn đề : Sự biến đổi cơ cấu tổ chức và hoạt
động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi mới.
* Ngoài ra còn một số phơng pháp quan sát; phơng pháp mô tả; phơng
pháp thống kê; phơng pháp so sánh
6.

Giả thuyết nghiên cøu:
Sù biÕn ®ỉi cđa kinh tÕ – x· héi dÉn đến sự biến đổi về cơ cấu tổ chức và

hoạt động Công đoàn.
Sự biến đổi về cơ cấu tổ chức hoạt động của Tổng công ty Sông Đà đà dẫn
đến sự đổi mới tổ chức, hoạt động của Công đoàn TCT đáp ứng yêu cầu trong
giai đoạn mới.
Trờng ĐH Công ®oµn ViƯt Nam

7


Website: Email : Tel : 0918.775.368

7.

Khung lý thut:

®iỊu kiện kinh
tế xà hội

Sự biến đổi cơ cấu tổ chức và hoạt động
công đoàn tổng công ty sông Đà

Biến đổi cơ cấu tổ
chức công đoàn

Biến đổi hoạt động
công đoàn

Hiệu quả hoạt
động công đoàn

giải pháp và
khuyến nghị

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

8


Website: Email : Tel : 0918.775.368

PhÇn 2: Néi dung
Chơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiến của đề tài
1.

Tổng quan về vấn đề nghiên cứu:

Dới tác động của điều kiện kinh tế - xà hội, yêu cầu đòi hỏi của quá trình
đổi mới mà hệ quả của nó là sự biến đổi mạnh mẽ của cơ cấu xà hội nói chung,
cơ cấu lao động việc làm nói riêng. Nh vậy thông qua sự biến đổi này cơ cấu tổ
chức và hoạt động của các đoàn thể trong đó Công đoàn có sự điều chỉnh cho
phù hợp với những đòi hỏi khách quan.
Xoay quanh vấn đề nghiên cứu đòi hỏi các ngành khoa học phải đi sâu
phân tích , dự báo khả năng phát triển của các vấn đề có tính quy luật của quá
trình đổi mới đất nớc. Bởi vậy trong giai đoạn hiện nay đà có nhiều công trình
đà và đang làm phong phú thêm hệ thống lý luận cũng nh phát huy đợc hiệu
quả thực tiễn trong đời sống xà hội.
Sau đây là một số công trình nghiên cứu của một số tác giả cụ thể:

- Hoạt động Công đoàn trong giai đoạn mới của tác giả Hoàng Thị
Khánh NXB Lao động.
- Nhiệm vụ của Công đoàn trong giai đoạn hiện nay NXB Lao động
1996.
- Đổi mới nội dung tổ chức cán bộ và phơng thức hoạt động Công đoàn
trong giai đoạn hiện nay của tác giả Vũ Oanh NXB Lao ®éng 1997.
- “TiÕp tơc ®ỉi míi tỉ chøc hoạt động Công đoàn của Tổng LĐLĐ Việt
Nam.
- Giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam trong nền kinh tế
thị trờng định hớng XHCN của PGS TS Nguyễn viết Vợng- UV đoàn Chủ
tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam - Hiệu trởng Trờng Đại học Công Đoàn chủ biên
NXB Lao động 2003.

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

9


Website: Email : Tel : 0918.775.368

- “ Tµi liệu tập huấn cán bộ Công đoàn cơ sở của PGS TS Nguyễn
Viết Vợng chủ biên NXB Lao động năm 1994 có bổ xung.
Công đoàn cơ sở với chơng trình nâng cao lực lợng đội ngũ công nhân lao
động quản lý doanh nghiệp, đẩy mạnh hoạt động với việc chăm lo đời sống,
việc làm cho CNVC lao động với công tác tuyên truyền giáo dục.
Có thể nói rằng trong giai đoạn này có rất nhiều công trình với quy mô
khác nhau của Công đoàn nớc ta. Vì vậy mà tôi chọn đề tài: Sự biến đổi cơ
cấu tổ chức và hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi mới để
nghiên cứu.
2.

Cơ sở lý luận.

Từ khi ra đời cho đến nay, đà gần 75 năm hoạt động, Công đoàn Việt
Nam luôn có vị trí và vai trò xứng đáng trong xà hội và trong sự nghiệp cách
mạng dân tộc. Lịch sử đà chứng minh và khẳng định rằng những sự nghiệp của
Công đoàn gắn liền với sự nghiệp vẻ vang oanh liệt của Đảng và nhân dân Việt
Nam.
Đẩy mạnh CNH HĐH đất nớc và xây dựng giai cấp công nhân trởng
thành về mọi mặt là nội dung cơ bản và là nhiệm vụ trọng tâm của Cách mạng
nớc ta trong giai đoạn mới.
Đối với tổ chức Công đoàn nhiệm vụ xây dựng giai cấp công nhân vững
mạnh là góp phần quan trọng cho sự thành công của sự nghiệp CNH HĐH
đất nớc.
Từ khi ra đời đến nay trải qua các thời kỳ lịch sử, gắn với các giai đoạn
cách mạng do Đảng lÃnh đạo, tổ chức Công đoàn Việt Nam đà góp phần to lớn
vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nớc và xây dựng cơ sở vật
chất, kỹ thuật bớc đầu cho nền CNH HĐH đất nớc, tổ chức Công đoàn Việt
Nam lại càng giữ vai trò to lớn trong sự nghiệp cách mạng chung của đất nớc.
Nghiên cứu vai trò của Công đoàn trong điều kiện hiện nay có ý nghĩa quan
trọng không chỉ về mặt lý luận, thực tiễn mà cả về mặt t tởng, nhận thức.
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

10


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Nãi vai trß của một tổ chức là nói đến sự tác động của tổ chức đó đến tiến
trình phát triển của lịch sử và Cách mạng đợc phản ánh trên lĩnh vực kinh tế,

chính trị, xà hội và t tởng mà tổ chức Công đoàn đó tồn tại và phát triển.
Dới chế độ CNTB, Công đoàn có vai trò là trờng học đấu tranh giai cấp,
Công đoàn vận động tổ chức công nhân lao động đấu tranh chống lại giai cấp t
sản, bảo vệ lợi ích của công nhân lao động, vai trò này ngày càng tăng dới chế
độ CNTB. Cuộc đấu tranh giai cấp ngày càng gay gắt, nó biểu hiện từ đấu tranh
kinh tế đến đấu tranh chính trị mà mục đích là lật đổ chế độ t sản, chế độ xà hội
ngời bóc lột ngời.
Thắng lợi của Cách mạng XHCN Tháng Mời vĩ đại, vai trò của Công đoàn
đà đợc mở rộng. Nh V.I LêNin đúc kết: Công đoàn có vai trò là trờng học
quản lý, trờng học kinh tế, trờng học Chủ nghĩa Cộng sản.
- Là trờng học quản lý: Công đoàn dạy cho công nhân lao động biÕt qu¶n
lý s¶n xt, qu¶n lý xÝ nghiƯp cịng nh quản lý các công việc xà hội trên cơ sở
bớc đầu thu hút họ tham gia.
- Là trờng học kinh tế: Công đoàn dạy cho công nhân lao động biết sản
xuất kinh doanh, biết hoạt động kinh tế, hoàn thiện các chính sách kinh tế, tác
động nâng cao năng suất lao động, chất lợng sản phẩm.
- Là trờng học Chủ nghĩa cộng sản: Công đoàn giáo dục công nhân lao
động thái độ lao động mới. Vấn đề lao động giáo dục công nhân lao động là
một bớc phát triển mới của vai trò Công đoàn. Cùng với giáo dục công nhân lao
động, Công đoàn tiến hành giáo dục chính trị t tởng, giáo dục pháp luật, giáo
dục văn hoá, văn học, nghệ thuật, giáo dục lối sống, giáo dục nâng cao đời
sống vật chất và tinh thần, hình thành nhân sinh quan, thế giới quan khoa học
cho CNLĐ.
Trong điều kiện kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở nớc ta hiện nay, vai
trò của Công đoàn ngày càng tăng.
Hiến pháp nớc Cộng hoà XHCN Việt Nam năm 1992 ( chơng 1, điều 10)
đà ghi rõ : Công đoàn là tổ chức chính trị xà hội của giai cấp công nhân và của
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

11

Website: Email : Tel : 0918.775.368

ngêi lao ®éng cùng với cơ quan Nhà nớc, tổ chức kinh tế, tổ chức xà hội chăm
lo và bảo vệ quyền lợi của cán bộ, công nhân, viên chức và những ngời lao
động khác, tham gia quản lý Nhà nớc và xà hội, tham gia kiểm tra, kiểm soát
hoạt động của cơ quan Nhà nớc, tổ chức kinh tế, giáo dục cán bộ, công nhân
viên chức lao động khác, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Luật Công đoàn đà đợc Quốc hội Nớc cộng hoà XHCN Việt Nam thông
qua (Tại kỳ họp thứ 7- khoá VIII ngày 30-6- 1990) đà xác định: Công đoàn là
tổ chức chính trị , xà hội rộng lớn của giai cấp công nhân và ngời lao động Việt
Nam tự nguyện lập ra dới sự lÃnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, là thành
viên trong hệ thống chính trị của xà hội Việt Nam, là trờng học CNXH của ngời lao động.
Rõ ràng vai trò của Công đoàn Việt Nam ngày càng đợc mở rộng.
Sự mở rộng vai trò Công đoàn là phù hợp với tính tất yếu khách quan ,
tính quy luật trong vận động và phát triển tổ chức Công đoàn, nó phù hợp với
quy luật chung của quá trình xây dựng CNXH, nó là một bộ phận cấu thành
quá trình nâng cao vai trò của tất cả các tổ chức chính trị xà hội dới sự lÃnh đạo
của Đảng cộng sản.
Đánh giá vai trò của Công đoàn Việt Nam ngày nay, cần có cách nhìn
toàn diện, khách quan. Đánh giá vai trò Công đoàn không chỉ nhìn vào sự tồn
tại, khuyết điểm trong một mặt hoạt động nào đó của tổ chức Công đoàn mà
phải nhìn vào sự tác động to lớn của cả hệ thống tổ chức Công đoàn và lực lợng
đoàn viên CNLĐ mà Công đoàn vận động, giáo dục, tổ chức họ đến quá trình
hoạt động, phát triển của Đất nớc, của xà hội trong các giai đoạn Cách mạng.
Không đợc phủ định sạch trơn chủ quan, cảm tính khi đánh giá vai trò của một
tổ chức chính trị xà hội.
Thực tế từ những năm qua, trong các chặng đờng lịch sử của Đất nớc,
Công đoàn Việt Nam đà trởng thành nhanh chóng, thể hiện rõ vai trò của mình

với xà hội. Công đoàn đà thu hút, vận động, giáo dục, tổ chức CNLĐ tham gia
tích cực vào công cuộc Cách mạng, từ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

12


Website: Email : Tel : 0918.775.368

cách mạng XHCN. Trên lĩnh vực nào của đời sống kinh tế, chính trị, xà hội, văn
hoá t tởng, khoa họcCông đoàn các cấp từ TW đến cơ sở đều đà tỏ rõ trách
nhiệm xà hội của mình tác động mạnh mẽ, đóng góp tích cực, góp phần xứng
đáng vào sự nghiệp Cách mạng do Đảng ta lÃnh đạo.
Trớc yêu cầu đổi mới của thời kỳ đẩy mạnh CNH HĐH, vai trò Công
đoàn ngày càng lớn , nhiệm vụ ngày càng nặng nề. Song so với trớc giờ đây
phong trào Công đoàn đà có nhiều thuận lợi hơn.
- Ngày nay tổ chức Công đoàn đà thu hút một lực lợng đông đảo đoàn
viên, CNLĐ trong các thành phần kinh tế, phạm vi và đối tợng vận động của
Công đoàn đà mở rộng.
- Trình độ của CNLĐ ngày càng tăng cả về giác ngộ chính trị, trình độ văn
hoá đến chuyên môn, nghiệp vơ, kü tht, qu¶n lý kinh tÕ. TÝnh tÝch cùc sáng
tạo của ngời lao động đợc khuyến khích phát triển, ý thức tổ chức kỷ luật đợc
nâng cao, ngời công nhân đà đợc tri thức hoá và tầng lớp trí thức đà trở thành
bộ phận quan trọng trong lực lợng sản xuất, xà hội.
- Đảng cộng sản Việt Nam luôn quan tâm đến sự phát triển của các tổ chức
đoàn thể quần chúng. Đảng có đờng lối đúng đắn để các tổ chức chính trị, xà hội
phát huy đợc vai trò ngày càng lớn của mình trong xà hội, đồng thời Đảng cũng
rất coi trọng tính độc lập về mặt tổ chức của tổ chức công đoàn.
Đó là những căn cứ quan trọng để Công đoàn có khả năng phát huy và mở
rộng vai trò của mình trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Để phát huy hơn

nữa vai trò của Công đoàn, ngoài căn cứ trên Công đoàn còn phải chủ động,
tích cực thực hiện ba chức năng của mình. Vì vai trò và chức năng của Công
đoàn có mối liên hệ khăng khít. Từ tính chất, vị trí, vai trò sẽ xác định chức
năng Công đoàn và khi thực hiện tốt chức năng sẽ làm cho vai trò Công đoàn
ngày càng đợc củng cố và nâng cao.
Công đoàn TCT Sông Đà là một thành viên của Công đoàn Việt Nam, đợc
thành lập cách đây hơn 40 năm. Tập thể cán bộ đoàn viên Công đoànTCT đà có
nhiều đóng góp trong thành tích to lớn của TCT, trên các lĩnh vực: Kinh tế,
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

13


Website: Email : Tel : 0918.775.368

chÝnh trÞ, x· hội, văn hoá t tởng qua việc tập hợp giáo dục phát động quần
chúng CNVC trong các phong trào thi đua lao động sản xuất, chăm lo đời sống
ngời lao động, đặc biệt là đào tạo và giáo dục cho mỗi CNVC, ngời lao động
ngày một nâng cao nhận thức, hiểu biết về công cuộc đổi mới nền kinh tế của
đất nớc, để mọi ngời ra sức lao động và học tập, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ
trong giai đoạn phát triển mới. Mặc dù vậy phong trào CNVC và công tác Công
đoàn vẫn còn có những tồn tại cần đợc đổi mới, nhất là vai trò của tổ chức
Công đoàn. Vì vậy việc nâng cao vai trò tổ chức Công đoàn trong TCT Sông Đà
là một vấn đề cần đợc moị ngời quan tâm kịp thời.
Là một sinh viên của Trờng Đại học Công Đoàn Việt Nam cùng với thực
tiễn và những kiến thức tiếp thu đợc, tôi mong mn tiÕp tơc cèng hiÕn cho sù
nghiƯp x©y dùng tổ chức Công đoàn. Vì vậy tôi chọn đề tài: Sự biến đổi cơ cấu
tổ chức và hoạt động Công đoàn TCT Sông Đà trong quá trình đổi mới.
3.

quan điểm của chủ nghĩa mác lê nin, chủ tịch hồ chí
minh và đảng cộng sản việt nam về vai trò, vị trí của
công đoàn.

3.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác- Lê Nin về vai trò, vị trí của tổ chức
Công đoàn.
Phát triển một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác trong điều kiện mới của lịch
sử, trong thời đại của chủ nghĩa đế quốc và cách mạng vô sản, bớc quá độ từ
CNTB lên CNXH, trên cơ sở phân tích khoa học những đặc điểm của bối cảnh
lịch sử, V.I- Lê nin đà hoàn thiện lý luận Cách mạng XHCN và chuyên chính
vô sản, học thuyết về Đảng và Nhà nớc, đờng lối xây dựng CNXH, Chủ nghĩa
Cộng sản, những vấn đề thuộc lý luận và thực tiễn hoạt động của Công đoàn.
Cụ thể hoá những nguyên tắc về chiến lợc, chiến thuật của phong trào công
nhân, của Đảng cách mạng, của giai cấp công nhân và các tổ chức của nó đà đợc Các Mác và Ăng Ghen đề ra. V.I Lê Nin đà phát triển và học thuyết về Công
đoàn đà chỉ rõ vị trí, chứng minh vai trò, xác định chức năng, nhiệm vụ, phơng
Trờng ĐH Công ®oµn ViƯt Nam

14


Website: Email : Tel : 0918.775.368

pháp hoạt động của Công đoàn trong điều kiện của CNTB và CNXH, mối quan
hệ giữa Đảng và giai cấp công nhân, Công đoàn với Nhà nớc chuyên chính vô
sản.
Trong các tác phẩm và bài phát biểu của Lê Nin về Công đoàn sau thắng lợi
của cách mạng XHCN Tháng Mời Nga nh: Nhiệm vụ trớc mắt của chính quyền
Xô Viết (1918 và 1920), trong thời kỳ tranh luận về Công đoàn ( 1920 1921),
Dự thảo đề cơng về vai trò, nhiệm vụ của Công đoàn trong điều kiện thực tiễn
chính sách kinh tế mới (1922), Th gửi Đại hội V của Công đoàn Nga (1922)

Theo cách nói của Lê Nin: Các Công đoàn đà trở thành tổ chức của giai cấp
lÃnh đạo, thống trị, nắm chính quyền của giai cấp, thực hiƯn nỊn chuyªn chÝnh
cđa giai cÊp, thùc hiƯn cìng chÕ của Nhà nớc.
Dới sự lÃnh đạo của Đảng cách mạng của giai cấp công nhân, Công đoàn
đà trở thành tổ chøc giai cÊp thùc sù réng lín cđa giai cÊp công nhân, có khả
năng thực hiện vai trò cực kỳ quan trọng của mình, lôi cuốn đông đảo quần
chúng CNLĐ vào cuộc đấu trang giai cấp. Các Công đoàn thực hiện vai trò
thông qua các chức năng đoàn kết, tập hợp, giáo dục, rèn luyện, bảo vệ quyền
lợi kinh tế, chính trị của giai cấp công nhân.
Khi nói về vị trí Công đoàn trong hệ thống chính trị xà hội của thời kỳ quá
độ lên CNXH, trong hệ thống chuyên chính vô sản, V.I Lê Nin đà chỉ rõ: Công
đoàn đứng giữa Đảng và chính quyền Nhà nớc
Đứng giữa có nghĩa là Công đoàn không phải là tổ chức mang tính
chất Đảng phái, Nhà nớc, mà Công đoàn vẫn là một tổ chức độc lập, Công
đoàn không tách biệt giữa Đảng và Nhà nớc mà có quan hệ chặt chẽ giữa Đảng
và Nhà nớc. Công đoàn là hình thức rộng rÃi nhất để liên hiệp giai cấp CNLĐ
thu hút không chỉ những ngời giác ngộ tiên tiến, tích cực mà cả những ngời
chậm tiến, kém giác ngộ, kém tích cực vào đội ngũ của mình. Công đoàn
không lựa chọn mà luôn luôn cố gắng tập hợp toàn bộ quần chúng lao động,
Công đoàn là chỗ dựa vững chắn của Đảng vì trong điều kiện CNXH, Đảng
viên vẫn là số ít so với toàn thể ngời lao động. Đảng có thể lÃnh đạo đợc quần
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

15


Website: Email : Tel : 0918.775.368

chóng nÕu biÕt dựa vào các tổ chức quần chúng, trớc hết là Công đoàn. Trong
cuốn: Bệnh ấu trĩ, V.I Lê Nin chỉ thị : Trong công tác, Đảng dựa trực tiếp

vào Công đoàn.
Mối quan hệ giữa Công đoàn và Đảng cộng sản trong chặng đầu lên
CNXH thể hiện: Vai trò của Đảng đối với Công đoàn, mặt khác thể hiện trách
nhiệm của Công đoàn trong việc thực hiện đờng lối chính sách của Đảng.
Vai trò của Đảng cộng sản đối với Công đoàn: Đảng lÃnh đạo Công đoàn.
Tại sao Công đoàn không thể thiếu sự lÃnh đạo của Đảng? Vì Đảng tập
hợp bộ phận tiên phong nhất, tích cực nhất, Đảng thể hiện đầy đủ phẩm chất trí
tuệ và ý chí, những giá trị đạo đức của giai cấp công nhân.
Đảng v¹ch ra häc thut thùc sù khoa häc vỊ sù phát triển của xà hội. Nếu
không có sự lÃnh đạo của Đảng thì Công đoàn có thể rơi vào các quan điểm t
sản, phờng hội, chỉ tiến hành đấu tranh kinh tế, chứ không đấu tranh lật đổ nền
tảng gốc của nó. Song sự lÃnh đạo của Đảng đối với Công đoàn không phải ngẫu
nhiên, áp đặt mà nó đợc hình thành trong quá trình đấu tranh Cách mạng của giai
cấp công nhân, nhằm vì lợi ích của giai cấp công nhân.
Vai trò của Đảng đối với tổ chức Công đoàn còn thể hiện: Đảng tôn trọng
tính độc lập về mặt tổ chức của tổ chức Công đoàn. Trong vấn đề này cần chú ý
tính độc lập về tổ chức. Công đoàn không thể có tính độc lập về mặt chính trị,
t tởng. Công đoàn không thể có chính sách, t tởng riêng biệt, khác hẳn với
chính sách và t tởng của Đảng.
Tính độc lập về mặt tổ chức có nghĩa là: Công đoàn đợc xây dựng tổ chức
và hoạt động phù hợp với điều lệ của tổ chức mình trên cơ sở Nghị quyết Đại
hội của tổ chức mình. Cần tránh nhận thức sai lầm coi sự lÃnh đạo của Đảng
với Công đoàn là sự can thiệp trực tiếp của Đảng vào công việc của Công đoàn.
Đảng không chỉ thị, không ép buộc, Đảng không gán gép cán bộ của Đảng
sang làm công tác Công đoàn mà chỉ giới thiệu các Đảng viên tốt để quần
chúng tự bầu vào các cơng vị lÃnh đạo của Công đoàn. Đảng chỉ hớng cho moị
hoạt động của Công đoàn và tiếp tục lÃnh đạo Công đoàn thực hiện phơng hớng
Trờng ĐH Công ®oµn ViƯt Nam

16

Website: Email : Tel : 0918.775.368

đề tra. Đồng thời không đợc đồng nhất tính độc lập về tổ chức của Công đoàn
với sự : Biệt lập, Trung lập, Đối lập, Không phụ thuộc của Công
đoàn với Đảng.

Với lầm lẫn trên đây sẽ dẫn đến sự lệch lạc mục tiêu hoạt

động đi theo xu hớng phờng hội và không còn đúng với bản chất của Công
đoàn Cách mạng. Trách nhiệm, quan hệ của Công đoàn với Đảng thể hiện:
Công đoàn nối liền với Đảng, với giai cấp công nhân, với toàn thể ngời lao
động. Lê Nin chỉ rõ: Công đoàn là bộ phận quyền lực từ Đảng cộng sản đến
quần chúng.
Lê Nin đà chỉ ra rằng: Công đoàn là ngời cộng tác đắc lực với Nhà nớc,
vì mục đích của Nhà nớc, của giai cấp công nhân, Công đoàn là: Xây dựng
xà hội mới XHCN, Công đoàn là: Bể chứa của chính quyền Nhà nớc.
Công đoàn là ngời cung cấp cán bộ cho Đảng và Nhà nớc Không có một
nền móng nh các tổ chức Công đoàn thì không thể thực hiện đợc các chức năng
Nhà nớc.
Khi dự thảo chính sách kinh tế mới về công tác Công đoàn, Lê Nin đÃ
nhấn mạnh về phơng pháp hoạt động của Công đoàn: Công đoàn phải biết
thích ứng với quần chúng, với trình độ hiện thời của quần chúng, mặt khác
Công đoàn tuyệt đối không đợc nuông chiều những thành kiến và những t tởng
lạc hậu của quần chúng, trái lại, không ngừng đa quần chúng lên một trình độ
ngày một cao hơn.
Những quan điểm đó của Lê Nin không những đà chỉ rõ vị trí, mà còn nêu
bật vai trò mới của Công đoàn Cách mạng. Nó không chỉ là tổ chức liên hiệp
bảo vệ quyền lợi công nhân mà còn là tổ chức chính trị xà hội của công nhân

xây dựng xà hội mới. Vì lẽ đó, Lê Nin đà không hề lơi là quan tâm phong trào
Công đoàn. Ông đà giành không ít tâm huyết bàn về tổ chức này, hớng nó theo
con đờng Cách mạng do Đảng cộng sản BônXêVích lÃnh đạo. Trên thực tế,
Công đoàn Nga lúc đầu đà xứng đáng với niềm tin của Lê Nin. Những t tởng
của Lê Nin về Công đoàn nh vậy đà trở thành lý luận hớng dẫn các Đảng cộng
sản trong chiến lợc xây dựng lực lợng Cách mạng.
Trờng ĐH Công ®oµn ViƯt Nam

17


Website: Email : Tel : 0918.775.368

3.2. Quan ®iĨm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam về
vai trò, vị trí, chức năng của tổ chức Công đoàn Việt Nam:
Sự ra đời của tổ chức công Đoàn Việt Nam gắn liền với tên tuổi và cuộc
đời hoạt động của lÃnh tụ Nguyễn ái Quốc. Ngay từ những năm tháng xa tổ
quốc, bôn ba hoạt động phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, Ngời đà chú
ý tới việc thành lập tổ chức Công đoàn ở Việt Nam (lúc đó gọi là công hội).
Trong tác phẩm Đờng kách mệnh xuất bản năm 1927, Ngời viết: Tổ chức
công hội trớc hết là để cho công nhân đi lại với nhau cho có cảm tình, hai là để
nghiên cứu với nhau, ba là để sửa sang cách sinh hoạt của công nhân cho khá
hơn bây giờ, bốn là để giúp cho Quốc dân, giúp cho thế giới và Ngời khẳng
định: Công hội là cơ quan của công nhân để chống lại T bản và đế quốc chủ
nghĩa.
Những lý luận về thành lập tổ chức công đoàn cách mạng của lÃnh tụ
Nguyễn ái Quốc đợc các hội viên thanh niên Cách mạng đồng chí hội, là tổ
chức tiền thân của Đảng cộng sản việt nam, truyền bá rộng rÃi trong phong trào
công nhân. nhiều tổ chức công hội bí mật đợc thành lập. đặc bịêt từ năm 1928,
khi kỳ bộ Bắc Kỳ của Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội phát động

phong trào Vô sản hoá thì phong trào đấu tranh của công nhân Việt Nam
càng sôi nổi, đà thúc đẩy phát triển của tổ chức công hội lên một bớc mới.
Đẩy mạnh hơn nữa công tác vân động công nhân và tăng cờng sức mạnh
cho tổ chức Công hội đó, Ban chấp hành lâm thời Đông Dơng cộng sản Đảng
quyết định triệu tập Đại hội thành lập Tổng công hội đỏ miền Bắc Việt Nam
vào ngày 28/7/1929, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh Uỷ viên BCH lâm thời
Đông Dơng Cộng Sản Đảng, phụ trách công tác vận động công nhân của Đảng
đà trình bầy báo cáo chung trớc đại hội, trong đó nhấn mạnh đặc điểm: Tình
hình phong trào công nhân nớc ta và đề ra những nhiệm vụ thiết yếu của giai
cấp công nhân, công hội trong giai đoạn sắp tới. Từ đại hội này Tổng công hội
Đỏ miền Bắc Việt Nam, một tổ chức đợc Đảng cộng sản thành lập đà trở thành
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

18


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tỉ chøc C«ng đoàn cách mạng, tiêu biểu của giai cấp công nhân Việt Nam. Nó
là kết quả tất yếu của giai cấp công nhân vận động với sự truyền bá lý luận
Công đoàn cách mạng của lÃnh tụ Nguyễn ái Quốc và các Đảng viên cộng sản
và sự lÃnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam.
Ngày nay công đoàn Việt Nam ngày càng phát triển về số lợng, thu hút
đông đảo công nhân lao động và tổ chức Công đoàn trong điều kiện nền kinh tế
nhiều thành phần, vai trò Công đoàn đà đợc Luật Công đoàn xác định là tổ chức
chính trị xà hội rộng lớn của giai cấp công nhân và của ngời lao động, tự
nguyện lập ra dới sự lÃnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, là thành viên trong
hệ thống chính trị của xà hội, Việt Nam, là trờng học của CNXH của ngời lao
động.
4.

tính chất công đoàn việt nam

Công Đoàn Việt nam có 2 tính chất: Tính chất giai cấp và tính chất quần
chúng:
* Tính chất giai cấp của giai cấp công nhân là cơ sở xà hội hình thành tổ
chức Công đoàn. Công đoàn ra đời để bảo vệ lợi ích của giai cấp công nhân,
chống lại giai cấp t sản. Công đoàn với t cách là tổ chức của giai cấp nên nó
nằm trong hệ thống chính trị xà hội của đất nớc, nó là tổ chức liên hiệp công
nhân lao động theo nghề nghiệp và dựa trên nguyên tắc tự nguyện.
Tính chất giai cấp công nhân của Công đoàn Việt Nam thể hiện:
- Công đoàn Việt Nam đặt dới sự lÃnh đạo của Đảng cộng sản Việt
Nam.
- Mục đích hoạt động của Công đoàn Việt Nam vì lý tởng của giai cấp
công nhân, xây dựng xà hội không có ngời bóc lột ngời
- Xây dựng tổ chức Công đoàn Việt Nam đảm bảo thống nhất hành
động của giai cấp công nhân Việt Nam, không chấp nhận đa nguyên trong
Công đoàn. Xây dựng Công đoàn theo đờng lối của Đảng cộng sản Việt
Nam và quán triệt theo nguyên tắc tập chung dân chủ.
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

19


Website: Email : Tel : 0918.775.368

* TÝnh quÇn chúng của Công đoàn biểu hiện ở sự liên kết, tập hợp rộng rÃi
công nhân lao động. Thực chất là sự tự nguyện ra nhập, tự nguyện liên kết vì
nhu cầu lợi ích và cùng chung nguyện vọng, mục đích tơng đồng.
Biểu hiện tính chất quần chúng của Công đoàn Việt Nam là:

- Kết nạp đông đảo công nhân lao động vào tổ chức công đoàn, điều
kiện kết nạp là tự nguyện thừa nhận Công đoàn Việt Nam.
Cơ quan lÃnh đạo Công đoàn Việt Nam bao gồm những ngời đợc quần
chúng công nhân lao động tín nhiệm bầu nên từ đại hội Công đoàn các cấp.
Đại diện cho tiếng nói, nguyện vọng của Đoàn viên và Công nhân lao
động.
Nội dung hoạt động của Công đoàn Việt Nam đáp ứng yêu cầu, nguyện
vọng của công nhân lao động. Quần chúng tự nguyện tham gia hoạt động Công
đoàn. Đội ngũ cán bộ Công đoàn xuất thân từ công nhân, trởng thành từ phong
trào quần chúng cơ sở.
Hai tính chất cơ bản của Công đoàn trên đây, chứa đựng bản sắc và đặc
điểm của Công đoàn. Tính giai cấp nói lên mục đích và định hớng của hoạt
động Công đoàn. Tính quần chúng chỉ rõ đặc điểm của Công đoàn. Hai tính
chất của Công đoàn có ý nghĩa quan trọng quyết định sự tồn tại và phát triển
của Công đoàn.
5.

Vị trí của Công đoàn Việt nam:

Vị trí theo cách hiểu phổ thông là chỗ đứng, là địa vị của tổ chức này với
các tổ chức khác trong hệ thống chính trị xà hội và mối quan hệ của nó với
các tổ chức đó.
Vị trí của Công đoàn dới chế độ CNTB khác nhau cơ bản với vị trí Công
đoàn dới chế độ CNXH. Sự khác nhau đó là do quan hệ sản xuất mới, do vị trí
mới của giai cấp công nhân trong nền sản xuất xà hội quyết định.
Dới chế độ CNXH với t cách là tổ chức rộng lớn của giai cấp công nhân,
Công đoàn đà trở thành một thành viên quan trọng trong hệ thống chính trị, xÃ

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

20


Website: Email : Tel : 0918.775.368

héi tù nguyÖn và độc lập của quần chúng. Đại hội VI Công đoàn Việt nam đÃ
xác định rõ vị trí Công đoàn Việt Nam trong chặng đầu của hời kỳ quá độ nh
sau: Công đoàn Việt Nam nằm trong hệ thống chính trị, xà hội của Nhà nớc
Chuyên chính vô sản, là trung tâm tập hợp, đoàn kết, giáo dục, xây dựng đội
ngũ CNLĐ. Công đoàn Việt Nam là chỗ dựa vững chắc của Đảng, là sợi dây
nối liền Đảng với quần chúng. Công đoàn Việt Nam là ngời cộng tác đắc lực
của Nhà nớc chuyên chính vô sản.
Trong hệ thống chính trị, Đảng cộng sản Việt Nam là ngời lÃnh đạo, là
trung tâm, là hạt nhân của tất cả các tổ chức Nhà nớc và các đoàn thể quần
chúng. Nhà nớc là công cụ chủ yếu để thực hiện công cuộc cải tạo xà hội cũ,
xây dựng xà hội mới, xà hội XHCN.
Công đoàn với t cách là tổ chức quần chúng của giai cấp công nhân, là
thành viên của hệ thống chính trị, Công đoàn là tổ chức hợp pháp, bình đẳng và
có vị trí xứng đáng trong xà hội. Quyền hạn và trách nhiệm của Công đoàn đÃ
đợc ghi nhận tại Hiến pháp nớc Cộng hoà xà hội Chủ nghĩa Việt Nam năm
1992, Luật Công đoàn và các văn bản pháp luật khác. Công đoàn là tổ chức
rộng rÃi nhất để liên kết CNLĐ. Công đoàn thu hút mọi CNLĐ vào tổ chức của
mình để giáo dục, rèn luyện và động viên CNLĐ trong thực hiện nhiệm cách
mạng do Đảng cộng sản Việt Nam đề xớng và lÃnh đạo. Công đoàn là sợi dây
nối liền giữa Đảng với quần chúng.
Mối quan hệ các thành viên trong Hệ thống chính trị (Chủ yếu là mối
quan hệ giữa Nhà nớc và các đoàn thể quần chúng khác, dới sự lÃnh đạo của
Đảng). Công đoàn cần giữ tính độc lập của mình. Đồng thời Công đoàn đòi hỏi
các thành viên đó tôn trọng tính độc lập của mình.
Tính độc lập ở đây là độc lập về mặt tổ chức và hoạt động mà chúng ta thờng nói là độc lập tơng đối. Không phải là độc lập hoàn toàn, không phải độc

lập về chính trị. Bởi vì Công đoàn không có đờng lối chính trị riêng, mọi hoạt
động của Công đoàn đều theo định hớng chính trị của Đảng cộng sản Việt
Nam. Độc lập về mặt tổ chức ở đây là việc kết nạp đoàn viên, thành lập Công
Trờng ĐH Công đoàn ViÖt Nam

21


Website: Email : Tel : 0918.775.368

đoàn, xây dựng bộ máy, bầu cử tuyển chọn, đào tạo, bồi dỡng cán bộ, điều
hành công việc là theo quy định của điều lệ Công đoàn. Mọi phơng pháp tiến
hành công việc của Công đoàn, phù hợp với chức năng Công đoàn mà Pháp luật
đà quy định và không đợc trái với đờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nớc.
Mối quan hệ chặt chẽ giữa Đảng và Công đoàn là yếu tố quan trọng tạo nên sự
bền vững cho hệ thống chính trị xà hội XHCN.
Quan hệ giữa Công đoàn với Nhà nớc XHCN là sự thống nhất, công tác
giúp đỡ lẫn nhau. Nhà nớc và Công đoàn đều có chung mục đích là xây dựng
xà hội mới, xà hội XHCN. Quan hệ Công đoàn với Nhà nớc là quan hệ bình
đẳng, tôn trọng lẫn nhau và phối hợp chặt chẽ với nhau trong các mặt hoạt động
vì lợi ích của Đất nớc và của ngời lao động.
6.

Vai trò của Công đoàn Việt Nam.

Hoạt động của Công đoàn trong cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng XHCN nh hiện nay, nhận thức nắm vững vai trò và chức
năng của Công đoàn có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ về lý luận mà còn là
vấn đề thực tiễn trong hoạt động cụ thể và nó còn là vấn đề t tởng.
Nói đến vai trò của một tổ chức là nói tác động của tổ chức đó đến quá
trình phát triển của lịch sử và cách mạng, đợc phản ánh trên lĩnh vực kinh tế,

chính trị, xà hội và t tởng mà tổ chức đó tồn tại và phát triển. Hiểu theo nghĩa
thông thờng nhất là tác dụng của tổ chức đó đối với tiến trình lịch sử xà hội.
Công đoàn Việt Nam ngay từ khi ra đời đà có vai trò là trờng học đấu
tranh giai cấp, vận động công nhân lao động. Cuộc đấu tranh chống lại giai cấp
t sản, bảo vệ quyền lợi của CNLĐ. Cuộc đấu tranh này ngày càng tăng, nã biĨu
hiƯn tõ ®Êu tranh kinh tÕ ®Õn ®Êu tranh chính trị và mục đích là lật đổ chế độ
ngời bóc lột ngời.
Từ sau Cách mạng Tháng Tám, chính quyền đà về tay giai cấp công nhân,
dới sự lÃnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, vai trò của Công đoàn Việt Nam
ngày càng đợc xác lập, mở rộng. Đó là một quá trình tiếp nhận luận điểm của
Mác - Lê Nin vào Việt Nam. Đại hội II Công đoàn Việt Nam đà chỉ rõ: Vai
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

22


Website: Email : Tel : 0918.775.368

trò của Công ®oµn lµ trêng häc ®Êu tranh giai cÊp. Trêng häc quản lý kinh tế,
quản lý Nhà nớc: Trờng học XHCN và CSCN của giai cấp công nhân.
Đất nớc đổi mới, trong điều kiện kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vai
trò Công đoàn ngày càng tăng, ngày càng mở rộng và phát triển. Chơng II điều
10 của Hiến pháp Nớc cộng hoà XHCN Việt Nam năm 1992 đà chỉ rõ: Công
đoàn là tổ chức chính trị của giai cấp công nhân và của ngời lao động cùng với
cơ quan Nhà nớc, tổ chức kinh tế, tổ chức xà hội chăm lo và bảo vệ quyền lợi
của cán bộ, công nhân, viên chức và những ngời lao động khác. Tham gia quản
lý Nhà nớc và xà hội, tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà
nớc, tổ chức kinh tế, tổ chức xà hội chăm lo và bảo vệ quyền lợi của cán bộ,
công nhân, viên chức và ngời lao động xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Tại kỳ họp
thứ 7 Quốc hội khoá VIII ngày 30 06 1990 đà thông qua Luật Công đoàn

và khẳng định: Công đoàn là tổ chức chính trị xà hội rộng lớn của giai cấp
công nhân và của ngời lao ®éng ViƯt Nam tù ngun lËp ra díi sù lÃnh đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam, là thành viên trong hệ thống chính trị của xà hội Việt
Nam, là trờng học CNXH của ngời lao động. Rõ ràng, từ thực tế của xà hội
đòi hỏi của sự nghiệp cách mạng và từ quá trình vận động và phát triển của các
tổ chức chính trị xà hội (trong đó có Công đoàn) thì vai trò của Công đoàn đÃ
đợc Pháp luật thừa nhận. Vai trò đó bao hàm quy định sự tham gia của Công
đoàn theo chức năng của mình trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xà hội, lĩnh
vực văn hoá t tởng và mối quan hệ của tổ chức Công đoàn với Đảng, với Nhà nớc đặc biệt là vai trò Công đoàn đối với ngời lao động.
Trong nền kinh tế thị trờng, vai trò Công đoàn đối với ngời lao động đợc
xác định nh sau:
- Công đoàn là tổ chức đại diện và bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp
pháp của công nhân lao động, là chỗ dựa tinh thần của ngời lao động.
- Công đoàn là trờng học giác ngộ giai cấp và tinh thần dân chủ, sống tơng
thân, tơng ái giữa những ngời lao động, đấu tranh để xây dựng xà hội giàu
mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.
Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

23


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Ph¸t huy tèt vai trò Công đoàn đối với ngời lao động là yếu tố hết sức
quan trọng để công nhân lao động ngày càng gắn bó với tổ chức Công đoàn.
Vai trò Công đoàn gắn bó chặt chẽ với chức năng Công đoàn, chức năng
chính là sự phân công tất yếu, sự quy định một cách tơng đối ổn định và hợp lý
trong điều kiện lịch sử xà hội nhất định của tổ chức để phân biệt đợc giữa tổ
chức này với tổ chức khác.
Chức năng là nhiệm vụ cơ bản gắn với sự ra đời, tồn tại của một tổ chức.

Nhiệm vụ là chức năng đợc cụ thể hoá phù hợp với từng thời kỳ và hoàn cảnh
cụ thể.
Chức năng của Công đoàn qua các thời kỳ cách mạng đà có rất nhiều văn
kiện xác định phù hợp với nhiệm vụ của thời kỳ đó. Đến nay thời kỳ phát triển
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trờng có sự quản lý
của Nhà nớc theo định hớng XHCN thì chức năng của Công đoàn Việt Nam đợc xác định nh sau:
Một là: Công đoàn đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp, chính
đáng của ngời lao động. Có trách nhiệm tham gia với Nhà nớc phát triển sản
xuất, giải quyết việc làm, cải thiện đời sống văn hoá tinh thần của ngời lao
động.
Hai là: Công đoàn đaị diện và tổ chức ngời lao động tham gia quản lý cơ
quan, đơn vị, tổ chức quản lý kinh tế, xà hội, quản lý Nhà nớc trong phạm vi
chức năng của mình thực hiện quyền kiểm tra, giám sát hoạt động của nhà nớc,
đơn vị, tổ chức theo quy định của Pháp luật.
Ba là: Công đoàn có trách nhiệm tổ chức giáo dục, động viên ngời lao
động phát huy vai trò làm chủ của đất nớc, thực hiện nghĩa vụ công dân xây
dựng và bảo vƯ Tỉ qc ViƯt Nam XHCN.
Cã thĨ nãi gän 3 chức năng trên là: Bảo vệ, tham gia và giáo dục, vận
động. Ba chức năng trên, mỗi chức năng có vị trí, nội dung, phạm vi và tác
động khác nhau, làm tiền đề và điều kiện cho nhau, hợp thành một hệ thống

Trờng ĐH Công đoàn Việt Nam

24


Website: Email : Tel : 0918.775.368

chức năng. Trong đó chức năng đại diện bảo vệ lợi ích là chức năng cơ bản,
trung tâm nhất của Công đoàn.

Về chức năng bảo vệ lợi ích ở đây cần làm rõ: Tại sao Công đoàn phải bảo
vệ? Bảo vệ nh thế nào? Muốn bảo vệ đợc lợi ích Công đoàn phải làm gì?
Dới chế độ XHCN, chức năng bảo vệ quyền lợi của ngời lao động vừa có
tính kế thừa, nhng vừa có tính phát triển mới. Bảo vệ là chức năng vốn có của tổ
chức Công đoàn, nhng dới chế độ XNCH chức năng bảo vệ hoàn toàn khác với
chế độ TBCN, vì sau khi đập tan nhà nớc mới vẫn còn mắc bệnh quan liêu dẫn
tới thờ ơ trớc quyền lợi của ngời lao động, ở nơi này, nơi khác còn biểu hiện
độc đoán, trù dập, ức hiếp quần chúng, tham ô, lÃng phí, móc ngoặc, hối lộ,
tham nhũng, vi phạm lợi ích đời sống ngời lao động. Thực tế không thể một lúc
xoá bỏ các tệ nạn trên. Do đó, Công đoàn phải là ngời chống lại các tệ nạn
quan liêu, chống lại các biểu hiện tiêu cực. Đây là sự bảo vệ đặc biệt khác với
sự bảo vệ dới chế độ TBCN, Công đoàn không bảo vệ bằng cách chống lại nhà
nớc, không bảo vệ bằng cách mạng tính đối kháng. Đồng thời Công đoàn cũng
bảo vệ chính lợi ích của Nhà nớc XHCN.
Đặc biệt từ khi thực hiện nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, theo cơ
chế thị trờng, quan hệ lao động trong các doanh nghiệp liên doanh có vốn đầu
t với nớc ngoài. Đó là quan hệ chủ thợ, thì việc bảo vệ lợi ích của của ngời lao
động càng trở nên bức xúc, nhất là các vấn đề tiền công, thời gian lao động, bảo
hộ lao động.
Công đoàn phải hết sức coi trọng bảo vệ lơị ích thiết thực hàng ngày của
ngời lao động, đồng thời không vì thế mà để lợi ích trớc mắt, lợi ích cục bộ, bộ
phận làm tổn hại đến lợi ích cơ bản, lâu dài, lợi ích toàn bộ xà hội và lợi ích của
toàn bộ giai cấp công nhân.
- Về chức năng tham gia quản lý: Đây là chức năng đặc thù chỉ có đợc khi
giai cấp công nhân đà nắm chính quyền. Đó là thành quả to lớn của giai cấp
công nhân đà giành đợc sau bao nhiêu năm đấu tranh gian khổ.

Trờng ĐH Công ®oµn ViƯt Nam

25