Vấn đề tôn giáo ở nước ta hiện nay

Website: Email : Tel : 0918.775.368
A - mở đầu :
Chúng ta đang sống những năm đầu tiên của một thiên niên kỉ mới khi m xã
hội loài ngời đã có những bớc tiến vô cùng to ln trong tất cả mọi mặt : Kinh tế,
chính trị, khoa học kĩ thuật và nghệ thuật. Trong một xã hội nh vậy có một bộ
phận không thể thiếu đợc, ó chính là tôn giáo. Cùng với sự thay đổi của loài
ngời mà tôn giáo cũng có những sự biến đổi dù là về nội dung hay chỉ là về hình
thức . Tụn giỏo - mt hin tng xó hi phc tp , ch cú th gii thớch nú
mt cỏch khỏch quan khoa hc da trờn nhng quan nim ca nn tng
Trit hc duy vt v lich s ,cng nh nhn thc duy vt khoa hc. Ngày nay
trớc sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật trên thế giới , tôn giáo vẫn có
sự phát triển đa dạng về hình thức và rộng lớn về quy mô . Vì vậy dờng nh
không thể giải quyết vấn đề tôn giáo một cách đơn thuần về mặt nhận thức xã
hội. Mặt khác vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội ngày càng thể hiện rõ
nét , tôn giáo tham gia vào rất nhiều lĩnh vực của đời sống tinh thần , các tôn
giáo lớn thờng không chỉ ảnh hởng sâu sắc trong phạm vi một quốc gia riêng lẻ
mà tầm ảnh hởng còn mang tính quốc tế.Trong sự nghiệp xây dựng CNXH ở n-
ớc ta hiện nay, vấn đề tôn giáo hiện nay đã đợc Đảng và Nhà nớc ta xem xét,
đánh giá lại trên quan điểm khách quan hơn, không xoá bỏ một cách duy ý chí
nh trớc nữa mà nhìn nhận trên quan điểm phát huy những mặt tích cực, gạt bỏ
những mặt tiêu cực trong các tôn giáo.Trong bài tiểu luận của mình tôi chỉ
muốn nhìn nhận vấn đề này dới góc độ triết học, đặc biệt là nhìn nhận da vo
nhn thc v tn ti xó hi v ý thc xó hi.Mong rng sau khi nghiờn cu
ti ny mi ngi s hiu hn tm quan trng ca tụn giỏo cú nhn thc
ỳng n
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1, cơ sở lý luận của đề tài:
1.1,Tồn tại xã hội và ý thức xã hội:
Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt vật chất và những điều kiện sinh hoạt

vật chất của xã hội.
Ý thức xã hội là toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội bao gồm tình cảm,
tập quán truyền thống, quan điểm lý luận... phản ánh tồn tại xã hội trong
những giai đoạn phát triển khác nhau của lịch sử xã hội.
1.2,Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội :
* Tồn tại xã hội quyết định sự hình thành và phát triển của ý thức xã hội, ý
thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội, phụ thuộc và tồn tại xã hội.
- Tồn tại xã hội có trước, ý thức xã hội có sau, tồn tại xã hội quyết định nội
dung phản ánh của ý thức xã hội. Tồn tại xã hội như thế nào thì ý thức xã hội
như thế ấy. Tồn tại xã hội biến đổi thì ý thức xã hội sớm hay muộn cũng
biến đổi theo cho phù hợp với tồn tại xã hội sinh ra nó.
* Ý thức xã hội do tồn tại xã hội quyết định, nhưng ý thức xã hội có tính
độc lập tương đối. Tính độc lập tương đối đó biểu hiện ở những mặt sau:
- Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn tồn tại xã hội. Khi tồn tại xã hội đã biến
đổi, song ý thức xã hội chưa biến đổi hoàn toàn phù hợp với tồn tại xã hội
ấy.
- Ý thức xã hội có thể vượt trước tồn tại xã hội. do nắm bắt được bản chất và
quy luật của sự vật, hiện tượng.
- Ý thức xã hội có tính kế thừa. Ý thức xã hội mới bao giờ cũng kế thừa có
chọn lọc ý thức xã hội cũ, sau đó bổ sung, hoàn chỉnh cho phù hợp với tồn
tại xã hội đã phát triển.
- Trong quá trình phát triển, các hình thái ý thức xã hội như triết học, đạo
đức, nghệ thuật, các khoa học…có tác động qua lại với nhau, trong đó ý thức
chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng, có tác động mạnh mẽ nhất.
- Ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã hội: Ý thức xã hội phản ánh đúng
tồn tại xã hội sẽ thúc đẩy tồn tại xã hội phát triển, ý thức xã hội phản ánh sai
tồn tại xã hội sẽ kìm hãm sự phát triển. Ý thức xã hội phản ánh sao tồn tại xã
hội sẽ kìm hãm sự phát triển của tồn tại xã hội thông qua hoạt động thực
tiễn.

Website: Email : Tel : 0918.775.368
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368

2,Vn dng nguyờn lý gii quyt vn ca thc tin:
2.1, Lịch sử hình thành tôn giáo :
2.1.1,.Thời kì đầu : hình thành và phát triển dới t tởng của chủ
nghĩa duy tâm
Có thể nói ngay từ khi xuất hiện loài ngời trên trái đất này thì tôn giáo
cũng xuất hiện theo. Nh Lênin đã viết : sự sợ hãi đã tạo ra thần linh, con ngời
từ thuở đầu sơ khai vô cùng nhỏ bé và yếu ớt, họ cảm thấy kinh sợ trớc sức
mạnh của tự nhiên. Trong thế giới quan của họ thiên nhiên đợc cai quản bởi
các vị thần : thần sấm, thần ma, thần gió... đợc phác hoạ trong các cuốn Kinh
thánh hay các cuốn sách nh : Thần thoại Hi lạp, hay các sách kinh của các đạo
Hinđu ( đạo của ngời ấn ).ví dụ nh đạo Hinđu là một hệ thống tôn giáo - tín
ngỡng- triết học. Tôn giáo này quan niệm các vị thần cai quản thế giới này nh
indra( thần sấm ), Surya ( Thần mặt trời ), Varu ( Thần gió ), Agni ( Thần
Lửa , Varuna ( thần không trung )... Con ngời không hề có sự tác động gì đối
với thế giới họ đang sống do đó chỉ có cúng tế kêu cầu thì con ngời mới đợc
Thần linh phù hộ trong mọi công việc.
Chính vì vậy mà trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng
thì : sự bất lực của con ngời trớc những sức mạnh tự nhiên là nguyên nhân
làm nảy sinh và tái hiện tôn giáo. Tôn giáo khi đó là một phần trong đời sống
con ngời bởi nó đã bao gồm những sức mạnh nằm bên ngoài con ngời và đợc
phản ánh vào trong thế giới quan của con ngời.
2.1.2,.Thời kì đã hình thành xã hội loài ngời có giai cấp :
Cho đến khi con ngời thoát khỏi thời kì sơ khai, và đã có sự hình thành
một xã hội loài ngời rõ rệt thì con ngời lại trở nên bất lực trớc chính những vấn
đề của xã hội đó gây ra cho họ. Họ tin vào những con ngời có sức mạnh toàn
Website: Email : Tel : 0918.775.368

3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
năng có thể che chở cho họ và đem lại cho họ cuộc sống hạnh phúc và họ tôn
sung những con ngơi đó một cách tuyệt đối : đó có thể là Chúa Giê-su ( đạo
Thiên chúa ), Thánh Allah ( đạo Hồi ) hay Đức Phật Thích ca ( đạo Phật ), khi
đó tôn giáo bắt đầu đợc hình thành một cách rõ rệt . Điều đó ta có thể cho là
tất nhiên : yếu thì cần phải đợc che chở, nhng xét trên quan điểm duy vật biện
chứng thì đó lại là một sai lầm : đó là sự tuyệt đối hoá, sự cờng điệu một mặt
nào đó của năng lực nhận thức, làm cho nhận thức của con ngời xa rời thế giới
hiên thực dẫn đến sự phản ánh sai lầm, h ảo thế giới đó. Xét về mặt nhận thức
và xét trên cặp phạm trù tất nhiên-ngẫu nhiên ta cũng có thể hiu một phần
nào về sự hình thành tôn giáo : đó là do khi xã hội cha phát triển con ngời vẫn
còn nghèo đói và nhận thức của con ngời về tự nhiên... vẫn còn hạn hẹp thì sự
ra đời của tôn giáo nh một điều tất nhiên bởi mỗi tôn giáo đều có những t tởng
riêng về giới tự nhiên cũng nh con ngời. Con ngi l mt trong vn vt
nhng ng thi chớnh nú li l quý giỏ nht trong ton b th gii vn vt
.Con ngi l mt sinh vt cú nm bm tớnh t nhiờn. ú l : nhõn ,ngha,
l, trớ, tớn . Nhõn- l lũng nhõn ỏi,khỏc vi bt nhõn ch khụng phi l
ngi cú tõm ỏc . iu ú cú ngha l bit thng ngi ,yờu ngi .
Ngha l chớnh ngha ng thi cũn l nghió v ,tc l thc hin bn
phn ca mỡnh .L - l l cỏch c x tc l tuõn theo o trng
thnh .Trớ - l s hiu bit ,tc l quan sỏt v nhn thc sõu , khụng lm ln
, nm bt cỏi huyn vi v tỡm tũi tõm lý . Tớn - l lũng chõn thnh , l tớnh
chõn thc tc l nht mc trung thnh vi mt ai hoc mt vic gỡ ú
m khụng dao ng ,nghiờng ng. Nếu nói sự ra đời của tôn giáo là một
hiện tợng thì bản chất của nó cũng chỉ phản ánh sự yếu ớt của con ngời trớc
những vấn đề của tự nhiên và xã hội , bởi hầu hết các tôn giáo đều quan niệm
đều coi bản thân con ngời là thực sự yếu ớt và nhỏ bé và luôn có một sức
Website: Email : Tel : 0918.775.368
4

Website: Email : Tel : 0918.775.368
mạnh siêu nhiên nào đó để họ cầu cứu : Chúa trời, Thánh Alla, Đức Phật...nh
đã nói ở trên.
2.2,Bn cht ,ngun gc,v chc nng ca tụn giỏo
2.2.1, Bn cht :
Da trờn c s ca quan nim duy vt v lch s , cng nh nhng quan
nim ca C.Mỏc v tụn giỏo , Ph. ng-ghen ó a ra mt nh ngha v tụn
giỏo t gúc trit hc nh sau : Nhng tt c mi tụn giỏo chng qua ch
l s phn ỏnh h o vo u úc con ngi - ca nhng lc lng bờn
ngoi chi phi cuc sng hng ngy ca h ; ch l s phn ỏnh trong ú
nhng lc lng trn th ó mang hỡnh thc nhng lc lng siờu trn
th . nh ngha ny khụng nhng ó ch ra c bn cht ca tụn giỏo m
cũn ch ra con ng hỡnh thnh ý thc hay nim tin tụn giỏo. nh ngha
trờn chỳng ta thy rng ,Ph. nghen ó tip tc lun im cho rng con
ngi sỏng to ra tụn giỏo (tt nhiờn con ngi õy l con ngi ca hin
thc lch s ).S sỏng to ra tụn giỏo ca con ngi c thc hin thụng
qua con ng nhn thc . Ch th to ra tụn giỏo l con ngi , i tng
ca s phn ỏnh m con ngi sỏng to ra tụn giỏo l sc mnh bờn ngoi
thng tr cuc sng hng ngy ca con ngi ,cũn phng thc nhn thc
to ra tụn giỏo l phng thc h o .Vi ch th , i tng v phng
thc ca nhn thc nh trờn thỡ kt qu l con ngi to ra cai siờunhiờn
thn thỏnh trong u úc ca mỡnh thuc lnh vc ý thc ,nim tin.
nhngha ca PH. nghen v tụn giỏo tuy l nh ngha cú tớnh cht
bao quỏt v hin tng tụn giỏo ,l nh ngha rng nhng cng ó ch rừ cỏi
c trng , cỏi bn cht ca tụn giỏo ú l nim tin hay th gii quan hoang
ng h o ca con ngi . S ra i hin tng tụn giỏo vi bn cht nh
trờn l tt yu khỏch quan ,vỡ khi con ngũi b bt lc trc sc mnh ca
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368

thế giới bên ngoài thì con người cần đến tôn giáo nhằm bù đắp cho sự bất
lực ấy . Điều đó cũng có nghĩa là bản chất của tôn giáo được thể hiện rõ nhất
thông qua chức năng đền bù hư ảo của nó .
2.2.2, Nguồn gốc :
VI.Lê-nin đã gọi toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện tất yếu làm
nảy sinh niềm tin tôn giáo là những nguồn gốc của tôn giáo .Nguồn gốc đó
bao gồm : Nguồn gốc xã hội ,nguồn gốc nhận thức ,nguồn gốc tâm lý .
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo là toàn bộ những nguyên nhân và điều
kiện khách quan của đời sống xã hội tất yếu làm nảy sinh và tái hiện những
niềm tin tôn giáo .Trong đó có một số nguyên nhân và điều kiện gắn với mối
quan hệ giữa con người với con người .Chúng ta thấy rằng ,sự thống trị của
tự nhiên đối với con người không phải được quyết định bởi những thuộc tính
và quy luật của bản thân giới tự nhiên mà được quyết định bởi tính chất mối
quan hệ của con người với tự nhiên ,nghĩa là bởi sự phát triển kém của lực
lượng sản xuất xã hội mà trước hết là công cụ lao động .Như vậy không phải
bản thân giới tự nhiên sinh ra tôn giáo mà là mối quan hệ đặc thù của con
người với tự nhiên ,do trình độ sản xuất quyếtđịnh .
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo cũng như mọi ý thức sai lầm chính là sự
tuyệt đối hoá ,sự cương điệu mặt chủ thểcủa nhận thức con người(hay hình
thức chủ quan của nó),biến nó thành cái không còn nội dung khách quan ,
không còn cơ sở “thế gian” , nghĩa là thành cái siêu nhiên thần thánh .
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo theo Phoiobac không chỉ bao gồm
những tình cảm tiêu cực (sự lệ thuộc sợ hãi ,không thoả mãn , đau khổ ,cô
đơn ,..)mà cả những tình cảm tích cực (niềm vui ,sự thoả mãn,tình yêu ,sự
kính trọng …)không chỉ những tình cảm ,mà cả những điều mong muốn ,
Website: Email : Tel : 0918.775.368
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ước vọng ,nhu cầu khắc phục những tình cảm tình cảm tiêu cực muốn được
đền bù hư ảo .

2.2.3, Chức năng xã hội của tôn giáo
Chủ nghĩa Mác cho rằng tôn giáo là một hiện tượng xã hội ,nguồn gốc
của nó là ở trong những điều kiện tồn tại vật chất của xã hội trong những
giai đoạn phát triển xã hội nhất định ,nghĩa là ở các mối quan hệ hạn chế của
con người trước những sức mạnh tự nhiên và đối với nhau. Sự bất lực của
con người trước những sức mạnh tự nhiên và xã hội đã nảy sinh ra nhu cầu
đềnbù sự hạn chế của các mối quan hệ hiện thực ,quan hệ “trần gian”-thế
giới bên kia. Vì thế có thể gọi chức năng đền bù hư ảo là chức năng chủ yếu
và đặc thù của tôn giáo .
Luận điểm nổi tiếng của C.Mác : “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân
dân” đã làm nổi bật chức năng đền bù hư ảo . Giống như thuốc phiện tôn
giáo đã tạo ra cái vẻ bề ngoài của “sự làm nhẹ” tạm thời nỗi đau khổ của con
người , an ủi cho những mất mát ,những thiếu hụt hiện thực của đời sống
con người , đồng thời gây ra những tác động có hại đối với con người khi tạo
ra ở họ nhu cầu thường xuyên tách khỏi hiện thực ,tiêm nhiễm cho họ những
quan niệm phản khoa học .
Trong những điều kiện lịch sử cụ thể ,tôn giáo thậm chí có thể là chỗ
dựa tinh thần cho những ước muốn chân chính của quần chúng bị áp bức
,phục vụ cho lợi ích của họ .Ví dụ nó đã từng làm vỏ bọc tư tưởng của các
phong trào xã hội tiến bộ .Nhưng ở đây nó vẫn không hề mất chức năng đền
bù hư ảo ,vì hạt nhân cơ bản của các tôn giáo -niềm tin vào cái siêu nhiên –
luôn luôn gây tác động kìm hãm đối với tính tích cực của quần chúng ,
chuyển hướng niềm tin và sự nỗ lực của họ vào con đường hư ảo . Chính vì
vậy VI.Lê nin đã nhấn mạnh : “Tôn giao là thuốc phiện đối với nhân dân –
Website: Email : Tel : 0918.775.368
7