Công tác kế toán bán hàng & xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và tự động hoá ADI

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
Nền kinh tế nước ta chuyển dần từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh
tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, chịu sự tác động của nền kinh
tế thị trường là thách thức lớn với mọi thành phần kinh tế. Bởi vậy muốn tồn
tại và đứng vững trong thị trường kinh doanh hiện nay đòi hỏi các nhà quản
lý, các chủ doanh nghiệp cần phải giám sát chỉ đạo thực hiện sát sao mọi hoạt
động kinh doanh diễn ra trong đơn vị mình. Để thực hiện tốt vấn đề này
không gì thay thế bằng việc hạch toán đầy đủ, chi tiết và kịp thời mọi nghiệp
vụ kinh tế phát sinh trong kỳ bởi thông qua hạch toán các khoản doanh thu,
chi phí được đảm bảo tính đúng, đầy đủ, từ đó xác định được chính xác kết
quả kinh doanh cuối cùng của doanh nghiệp. Kế toán và đặc biệt là kế toán
xác định kết quả kinh doanh và phân phối lợi nhuận trở thành công cụ quản lý
tài chính rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Kế toán xác định kết quả kinh
doanh cho ta cái nhìn vừa tổng thể vừa chi tiết về hoạt động kinh doanh của
công ty, phục vụ đắc lực cho công tác quản trị của các nhà quản lý. Xuất phát
từ tầm quan trọng của vấn đề vừa nêu trên, qua quá trình thực tập tại công ty
cổ phần thương mại và tự động hoá ADI, được sự giúp đỡ của Ban giám đốc,
các cán bộ Ban tài chính – kế toán, cùng sự hướng dẫn tận tình của Thầy giáo
Đinh Thế Hùng, em xin đi sâu vào nghiên cứu đề tài :“ Công tác kế toán bán
hàng & xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần thương mại và
tự động hoá ADI” .
Bố cục của chuyên đề bao gồm 3 phần :
Phần I – Những vấn đề lý luận chung về kế toán xác định kết quả kinh
doanh của các doanh nghiệp .
Phần II – Thực trạng công tác kế toán xác định kết quả kinh doanh tại
công ty cổ phần thương mại và tự động hoá ADI.
Phần III – Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán xác định
kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp.
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PHẦN I
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN BÁN
HÀNG HOÁ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TRONG CÁC
DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI
1.1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI TỔ CHỨC KẾ TOÁN BÁN HÀNG HOÁ VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG
1.1.1. Vai trò, ý nghĩa của bán hàng hoá và xác định kết quả bán hàng
Đối với một doanh nghiệp nói chung và một doanh nghiệp thương mại
nói riêng tổ chức tốt công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
có vai trò quan trọng. Từng bước hạn chế được sự thất thoát hàng hoá, phát
hiện được những hàng hoá chậm luân chuyển để có biện pháp xử lý thích hợp
nhằm thúc đẩy quá trình tuần hoàn vốn. Các số liệu mà kế toán bán hàng và
xác định kết quả bán hàng cung cấp giúp cho doanh nghiệp nắm bắt được
mức độ hoàn chỉnh về việc hạch toán, từ đó tìm ra những thiếu sót mất cân
đối giữa khâu mua, khâu dự trữ và khâu bán để có biện pháp khắc phục thiếu
sót kịp thời.
Từ các số liệu trên báo cáo tài chính mà kế toán bán hàng và xác định kết
quả bán hàng cung cấp, Nhà nước nắm bắt được tình hình kinh tế, tình hình
tài chính của doanh nghiệp đồng thời từ đó thực hiện các chức năng quản lý
kiểm soát vĩ mô nền kinh tế. Do đó, Nhà nước có thể kiểm tra việc chấp hành
về kinh tế tài chính và thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.
a. Khái niệm về hàng hoá và bán hàng hoá:
* Khái niệm hàng hoá:
- Hàng hoá là sản phẩm đã kết thúc giai đoạn cuối cùng của quy trình sản
xuất công nghệ và đã được kiểm tra bảo đảm đủ tiêu chuẩn, chất lượng và có
thể nhập kho hoặc đem bán.
- Hàng hoá là bộ phận đem đi tiêu thụ chủ yếu của các doanh nghiệp.
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
* Các chỉ tiêu liên quan đến tiêu thụ:

- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là tổng giá trị các lợi ích kinh
tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản
xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.
- Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ: là chênh lệch giữa
tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ với các khoản giảm trừ như
chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế xuất khẩu,
thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.
- Chiết khấu thương mại: là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết
cho khách hàng mua với số lượng lớn.
- Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hoá kém
phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu.
- Hàng bán bị trả lại: là giá trị khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu
thụ, bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán.
- Chiết khấu thanh toán: là khoản tiền người bán giảm trừ cho người
mua, do người mua thanh toán tiền trước thời hạn theo hợp đồng.
- Giá vốn hàng bán: là giá trị vốn của sản phẩm, hàng hoá, lao vụ dịch vụ
đã tiêu thụ hoặc cung cấp.
- Kết quả tiêu thụ: là kết quả cuối cùng của việc tiêu thụ thành phẩm trong
doanh nghiệp, được thể hiện bằng các chỉ tiêu lãi hoặc lỗ trong một kỳ nhất
định.
- Lợi nhuận gộp: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng và
cung cấp dịch vụ với giá vốn hàng bán.
* Điều kiện xác định doanh thu:
Chỉ ghi nhận doanh thu trong kỳ kế toán khi thoả mãn đồng thời các điều
kiện ghi nhận doanh thu bán hàng, doanh thu cung cấp dịch vụ, doanh thu tiền
lãi, tiền bản quyền, tiền cổ tức và lợi nhuận được quy định tại điểm 10, 16, 24
của chuẩn mực doanh thu và thu nhập khác (Quyết định Số 149/2001/QĐ-
BTC ngày 31/12/2001 của Bộ Tài chính) và các quy định của chế độ kế toán
hiện hành.
3

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
* Bán hàng được thực hiện như thế nào?
Bán hàng hoá là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị của hàng hoá, tức
là chuyển hoá vốn của doanh nghiệp từ trạng thái của vật chất tiền tệ và hình
thành kết quả của bán hàng, trong đó doanh nghiệp giao hàng cho khách hàng
và khách hàng trả tiền cho doanh nghiệp theo giá thoả thuận. Thông qua quá
trình tiêu thụ, nhu cầu của người sử dụng một phần nào đó được thoả mãn và
giá trị hàng hoá đó được thực hiện.
* Bán hàng hoá bao gồm:
- Bán hàng ra ngoài: Là việc bán hàng cho các đơn vị khác hoặc cá nhân
trong và ngoài doanh nghiệp.
- Bán hàng nội bộ: Là việc bán hàng giữa các đơn vị thành viên cùng
trong Tổng công ty, tập đoàn.
b. Các phương thức bán hàng:
Phương thức bán hàng có ảnh hưởng trực tiếp đối với việc sử dụng các
tài khoản kế toán, phản ánh tình hình xuất kho thành phẩm, hàng hoá đồng
thời có tính quyết định đối với việc xác định thời điểm tiêu thụ, hình thành
doanh thu bán hàng và tiết kiệm chi phí bán hàng để tăng lợi nhuận.
* Phương thức bán hàng trực tiếp:
Bán hàng trực tiếp là phương thức giao hàng cho người mua trực tiếp
tại kho (hoặc trực tiếp tại phân xưởng không qua kho) của doanh nghiệp.
Hàng hoá khi bàn giao cho khách hàng được khách hàng trả tiền hay chấp
nhận thanh toán, số hàng hoá này chính thức coi là bán hàng thì khi đó doanh
nghiệp bán hàng mất quyền sở hữu về số hàng đó. Phương thức này bao gồm
bán buôn và bán lẻ.
* Phương thức bán hàng chuyển hàng chờ chấp nhận:
Căn cứ vào hợp đồng đã ký, đến ngày giao hàng, doanh nghiệp sẽ xuất
kho để chuyển hàng cho bên mua bằng phương tiện của mình hoặc đi thuê
ngoài đến địa điểm đã ghi trong hợp đồng. Chi phí vận chuyển này do bên
nào chịu tuỳ thuộc vào sự thoả thuận của hai bên và được ghi trong hợp đồng

kinh tế. Hàng gửi đi vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, khi người
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
mua thông báo đã được nhận hàng và chấp nhận thanh toán thì số hàng đó
được coi là tiêu thụ, doanh nghiệp hạch toán vào doanh thu. Chứng từ trong
trường hợp này là hoá đơn GTGT hoặc hoá đơn kiêm phiếu xuất kho do
doanh nghiệp lập, chứng từ này được lập thành 4 liên: 1 liên gửi cho người
mua, 2 liên gửi cho phòng kế toán để làm thủ tục thanh toán, 1 liên thủ kho
giữ.
* Phương thức bán hàng qua đại lý (ký gửi):
Hàng hoá gửi đại lý bán hàng vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp và chưa được coi là tiêu thụ. Doanh nghiệp chỉ chấp nhận thanh toán
khi bán được hàng thì doanh nghiệp phải trả cho người nhận đại lý một khoản
tiền gọi là hoa hồng. Khoản tiền này được coi như một phần chi phí bán hàng
và được hạch toán vào tài khoản bán hàng. Doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp
thuế tiêu thụ mà không được trừ đi phần hoa hồng trả cho bên nhận đại lý.
* Phương thức bán hàng trả góp:
Theo phương thức này, khi giao hàng cho người mua thì lượng hàng
chuyển giao được coi là tiêu thụ và doanh nghiệp mất quyền sở hữu lượng
hàng đó. Người mua sẽ trả làm nhiều lần theo hợp đồng ban đầu và giá bán
bao giờ cũng cao hơn giá bán theo phương thức thông thường. Phần chênh
lệch này chính là tiền lãi phát sinh do khách hàng trả chậm, trả nhiều lần, số
tiền lãi được hạch toán vào TK thu nhập hoạt động tài chính. Doanh thu bán
hàng được phản ánh ngay tại thời điểm giao hàng cho khách hàng theo giá
bán lẻ bình thường. Người mua sẽ thanh toán lần đầu tại thời điểm mua, số
tiền còn lại người mua chấp nhận thanh toán dần ở các kỳ tiếp theo và phải
chịu một tỷ lệ lãi suất nhất định. Thông thường số tiền thanh toán ở các kỳ
bằng nhau, trong đó một phần là doanh thu gốc một phần là lãi suất trả chậm.
* Phương thức bán hàng nội bộ:
Bán hàng nội bộ là việc mua sản phẩm, hàng hoá, lao vụ dịch vụ giữa

các đơn vị chính với các đơn vị trực thuộc hay giữa các đơn vị trực thuộc với
nhau trong cùng một Công ty, tập đoàn, liên hiệp các Xí nghiệp. Ngoài ra, coi
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
là tiêu thụ nội bộ còn bao gồm các tài khoản sản phẩm, hàng hoá dịch vụ xuất
biến, tăng xuất trả lương, thưởng, xuất dùng cho hoạt động sản xuất kinh
doanh.
c. Ý nghĩa của bán hàng hoá và xác định kết quả:
Qua bán hàng, sản phẩm chuyển từ hình thái hiện vật sang hình thái
tiền tệ và kết thúc một vòng luân chuyển vốn. Chỉ thông qua tiêu thụ thì
doanh nghiệp mới có thể bù đắp được chi phí bỏ ra, thu hồi được vốn đầu tư,
tạo ra lợi nhuận cũng như thực hiện tái sản xuất mở rộng, tăng nhanh vòng
quay của vốn, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.
Đối với nền kinh tế, bán hàng đóng vai trò quan trọng trong sự phát
triển của nền kinh tế. Nó tạo ra dòng luân chuyển sản phẩm, hàng hoá, điều
phối hoạt động của các doanh nghiệp trong các ngành kinh tế khác nhau. Một
nền kinh tế có tiêu dùng mạnh là một nền kinh tế có tăng trưởng và phát triển.
Mặt khác, kết quả quá trình bán hàng còn tạo ra nguồn thu chủ yếu cho ngân
sách Nhà nước, để từ đó thực hiện các chính sách kinh tế - chính trị - xã hội.
Như vậy, xét trên toàn bộ nền kinh tế quốc dân, thực hiện tốt khâu bán
hàng hoá là cơ sở cho sự cân đối giữa sản phẩm và tiêu dùng, tiền và hàng,
đồng thời đảm bảo sự cân đối sản xuất trong từng ngành. Khi quan hệ đối
ngoại đang phát triển mạnh mẽ thì việc bán hàng hoá của mỗi doanh nghiệp
có thể tạo nên uy tín của đất nước trên trường quốc tế, góp phần tạo nên sự
cân đối của cán cân thanh toán quốc tế. Chính vì bán hàng có ý nghĩa quan
trọng như vậy, nên đòi hỏi doanh nghiệp phải quản lý chặt chẽ quá trình này
để không ngừng nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp.
1.1.2. Nhiệm vụ kế toán bán hàng hàng hoá và xác định kết quả bán hàng
- Phản ánh và ghi chép đầy đủ, chính xác và kịp thời khối lượng và
hàng hoá bán ra và giá vốn chính xác của từng loại mặt hàng nhằm xác định

đúng kết quả kinh doanh nói chung hoặc từng loại hàng hoá, nhóm hàng hoá,
hàng hoá nói riêng, các khoản CPBH, CPQLDN, cũng như phân bổ chúng
cho phù hợp với các đối tượng có liên quan.
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- Cung cấp thông tin về tình hình tiêu thụ cho ban lãnh đạo doanh
nghiệp quản lý và điều hành mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông qua
việc ghi chép hạch toán quá trình tiêu thụ mà kiểm tra được tiến độ thực hiện
kế hoạch tiêu thụ và lợi nhuận, các kỹ thuật thanh toán, các dự toán chi phí,
quản lý chặt chẽ tiền bán hàng, theo dõi quá trình thanh toán và tỷ lệ thu nhập
cho ngân sách.
- Xác định chính xác kết quả của từng loại hoạt động kinh doanh trong
doanh nghiệp, phản ánh cho giám đốc tình hình phân phối lợi nhuận.
- Lập và gửi báo cáo tiêu thụ, doanh thu, kết quả kinh doanh theo yêu
cầu quản lý của ban lãnh đạo. Định kỳ phân tích kinh tế đối với hoạt động bán
hàng hoá, thu nhập, tư vấn cho ban lãnh đạo lựa chọn phương án kinh doanh
có hiệu quả nhất.
1.1.3. Đánh giá hàng hoá:
Các phương pháp tính giá hàng:
- Giá hàng hoá nhập kho được xác định phù hợp với từng nguồn nhập.
+ Hàng hoá do doanh nghiệp sản xuất, chế tạo được đánh giá theo chi
phí sản xuất, kinh doanh thực tế bao gồm: Chi phí NVL trực tiếp, chi phí nhân
công trực tiếp, chi phí sản xuất chung.
+ Hàng hoá thuê ngoài gia công, được đánh giá theo chi phí thực tế gia
công gồm: Chi phí NVL trực tiếp đem gia công, chi phí thuê ngoài gia công
và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến quá trình gia công như chi phí vận
chuyển, chi phí làm thủ tục xuất kho NVL đem gia công, nhập kho thành
phẩm để hoàn thành gia công.
- Đối với hàng hoá xuất kho, trị giá hàng xuất kho bao gồm trị giá
mua thực tế và chi phí mua của số hàng đã xuất kho.

Giá mua thực tế
hàng xuất
=
Giá mua phải trả
cho người bán
+
Thuế nhập khẩu, TTĐB
(nếu có)
Chi phí thu mua hàng hoá
phân bổ cho hàng bán ra
=
Chi phí thu mua hàng hoá
phân bổ cho hàng bán ra
+
Khoản hao hụt phát sinh
trong quá trình thu mua
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Trị giá vốn hàng xuất bán được tính theo các bước sau:
Bước 1: Tính trị giá mua thực tế (giá thực tế) của hàng xuất bán trong kỳ.
+ Phương pháp giá thực tế đích danh (tính trực tiếp): Phương pháp này
thích hợp với những doanh nghiệp có điều kiện bảo quản riêng từng lô NVL
nhập kho, vì vậy khi xuất kho lô nào thì tính theo giá thực tế nhập kho đích
danh của lô đó.
+ Phương pháp Nhập trước - Xuất trước (FIFO).
Theo phương pháp này, NVL được tính giá thực tế xuất kho trên cơ sở
giá định là lô NVL nào nhập vào kho trước sẽ được xuất dùng trước. Vì vậy,
lượng NVL xuất kho thuộc lần nhập nào thì tính theo giá thực tế của lần nhập
đó.
+ Phương pháp Nhập sau - Xuất trước (LIFO).

Theo phương pháp này, NVL được tính giá trị thực tế xuất kho trên cơ sở
giả định là lô NVL nào nhập vào kho sau sẽ được xuất dùng trước. Vì vậy, việc
tính giá xuất của NVL được làm ngược lại với phương pháp Nhập trước - Xuất
trước.
+ Phương pháp giá thực tế bình quân gia quyền:
Giá mua thực tế
NVL xuất kho
=
Giá bình quân của
một đơn vị NVL
x
Lượng vật liệu
xuất kho
+ Phương pháp giá thực tế bình quân sau mỗi lần nhập:
Theo phương pháp này, sau mỗi lần nhập, kế toán phải xác định giá bình
quân của từng danh điểm NVL. Căn cứ vào giá đơn vị bình quân và thực tế NVL
xuất kho giữa 2 lần nhập kế tiếp để kế toán xác định giá thực tế NVL xuất kho.
+ Phương pháp giá đơn vị bình quân cuối kỳ trước:
Theo phương pháp này, kế toán xác định giá đơn vị bình quân dựa trên
giá thực tế và lượng NVL tồn kho cuối kỳ trước. Dựa vào giá đơn vị bình
quân nói trên và lượng NVL xuất kho trong kỳ để kế toán xác định giá thực tế
NVL xuất kho theo từng danh điểm.
8
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
+ Phương pháp trị giá hàng tồn cuối kỳ:
Giá thực tế NVL
tồn kho
=
Số lượng tồn kho
cuối kỳ

x
Đơn giá NVL nhập kho
lần cuối
Giá thực tế
NVL xuất kho
=
Giá thực tế
NVL nhập kho
+
Giá thực tế NVL
tồn kho đầu kỳ
+
Giá thực tế
NVL tồn kho
cuối kỳ
+ Phương pháp giá hạch toán.
Giá thực tế NVL
xuất kho
=
Hệ số giá
NVL
x
Giá hạch toán
NVL xuất kho
Hệ số giá
NVL
=
Gtt NVL tồn kho đầu kỳ + Gtt NVL nhập kho trong kỳ
Ght NVL tồn kho đầu kỳ + Ght NVL nhập kho trong kỳ
Bước 2: Phân bổ chi phí thu mua cho hàng xuất bán.

Chi phí mua
hàng phân bổ
cho hàng xuất
bán trong kỳ
=
Chi phí mua hàng
của hàng tồn
đầu kỳ
+
Chi phí mua
hàng phát sinh
trong kỳ
x
Trị giá hàng
xuất bán
trong kỳ
Trị giá mua hàng
của hàng tồn
đầu kỳ
+
Trị giá hàng
nhập trong kỳ
Bước 3: Xác định trị giá vốn của hàng xuất bán trong kỳ.
Trị giá vốn của hàng
xuất bán trong kỳ
=
Trị giá mua của hàng
xuất trong kỳ
+
Chi phí mua hàng phân bổ

cho hàng xuất bán trong kỳ
1.2. KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
THƯƠNG MẠI
1.2.1. Yêu cầu đối với kế toán bán hàng hoá
* Chứng từ sử dụng:
Bao gồm những chứng từ chủ yếu sau:
− Phiếu nhập kho.
− Phiếu xuất kho.
− Biên bản kiểm kê.
− Hoá đơn GTGT.
− Hoá đơn bán hàng thông thường (nếu có).
9
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Ngoài các chứng từ sử dụng bắt buộc thống nhất theo quy định của Nhà
nước, các doanh nghiệp có thể sử dụng thêm các chứng từ kế toán có tính chất
hướng dẫn hoặc chứng từ kế toán đặc thù tự in (nếu được phép của Bộ tài
chính hoặc Tổng cục thuế) tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của doanh nghiệp
về lĩnh vực hoạt động, thành phần kinh tế và các hình thức sở hữu khác nhau.
1.2.2. Kế toán tổng hợp bán hàng hoá
a. Kế toán bán hàng - Kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên.
* Chứng từ kế toán sử dụng:
Tuỳ theo phương thức, hình thức bán hàng, kế toán tiêu thụ sử dụng các
chứng từ kế toán sau:
- Hoá đơn GTGT, Hoá đơn bán hàng, Hoá đơn tự in, chứng từ đặc thù -
Bảng kê bán lẻ, Giấy báo có của ngân hàng.
Tài khoản sử dụng: Để phản ánh các tài khoản liên quan tới giá bán,
doanh thu, các khoản ghi giảm doanh thu về bán hàng cùng với doanh thu
thuần về bán hàng, kế toán sử dụng các tài khoản sau đây.
* KT 156 "Hàng hoá": Dùng để phản ánh trị giá thực tế hàng hoá tại kho,

tại quầy, chi tiết theo từng kho, quầy, từng loại, nhóm hàng hoá.
- Bên Nợ: Phản ánh các nghiệp vụ làm tăng giá thực tế hàng hoá tại kho,
quầy (giá mua và chi phí thu mua).
- Bên Có: + Trị giá mua của hàng xuất kho tại quầy
+ Phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu thụ
- Dư nợ: + Trị giá hàng tồn kho, tồn quầy.
* TK 157 "Hàng gửi bán" Phản ánh trị giá mua thực tế của hàng gửi bán.
Ký gửi, đại lý chưa được chấp nhận. TK này được mở chi tiết theo từng loại
hàng, từng lần gửi, nơi gửi hàng kể từ khi gửi đến khi được chấp nhận thanh
toán.
+ Bên Nợ: Phản ánh trị giá hàng gửi bán tăng.
+ Bên Có: Phản ánh trị giá hàng gửi bán giảm do được chấp nhận hoặc
không được chấp nhận bị trả lại.
10
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
+ Dư Nợ: Phản ánh trị giá hàng đang gửi bán.
* TK 151 "Hàng mua đang đi đường": Phản ánh trị giá mua thực tế của
hàng mua đang đi đường và được mở chi tiết theo từng chủng loại hàng và
từng hợp đồng kinh tế.
+ Bên Nợ: Phản ánh trị giá hàng đi đường tăng thêm trong kỳ.
+ Bên Có: Phản ánh giá thực tế hàng mua đi đường kỳ trước về nhập kho
đơn vị kỳ này hoặc chuyển cho các bộ phận sử dụng.
+ Dư Nợ: Phản ánh trị giá hàng mua đang đi đường.
* TK 632 "Giá vốn hàng bán": Theo dõi giá vốn của hàng tiêu thụ trong
kỳ bao gồm trị giá mua và chi phí thu mua.
+ Bên Nợ: Trị giá mua của hàng hoá tiêu thụ
Chi phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu thụ
+ Bên Có: Trị giá mua của hàng đã tiêu thụ bị trả lại trong kỳ.
Kết chuyển giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ sang TK (911).
+ Tài khoản 632 cuối kỳ không có số dư.

* Trình tự hạch toán:
Sơ đồ khái quát quá trình hạch toán bán buôn theo phương
thức tiêu thụ trực tiếp
11
TK 111, 112, 131
TK 1532, 156 TK 632 TK 911 TK 1532, 156 TK 632 TK 911 TK 511, 512 TK 511, 512
Trị giá vốn t.tế
hàng đã tiêu thụ
KC trị giá vốn
của hàng tiêu thụ
TK 911
KC trị giá vốn
TK 3332
Thuế TTĐB, XK
phải nộp
TK 532, 531,521
K/C CKTM,
giảm giá
K/C DTT để xác
định kết quả
TK 3331
Thuế GTGT đầu ra phải nộp
Doanh thu
bán hàng
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Bán buôn theo phương thức chuyển hàng, chờ chấp nhận:
Khi chuyển hàng đến cho người mua theo định điểm đã ghi trong hợp
đồng.
+ Nếu xuất từ kho:
Nợ TK 157: Trị giá mua thực tế của hàng tiêu thụ

Có TK 156 (1561): Trị giá mua thực tế của hàng xuất kho
Có TK 153 (1532): Trị giá bao bì tính riêng kèm theo.
+ Nếu vận chuyển thẳng không qua kho:
Nợ TK 157: Trị giá mua thực tế của hàng tiêu thụ
Nợ TK 133 (1331): Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 151, 331, 111, 112: tổng giá thanh toán
Khi khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán, kế toán ghi các
bút toán sau:
BT 1) Phản ánh tổng giá thanh toán của hàng bán:
Nợ TK 111, 112, 131, 1368: Tổng giá thanh toán của hàng tiêu thụ
Có TK 511, 512: Doanh thu bán hàng
Có TK 3331 (33311): thuế GTGT đầu ra phải nộp
BT 2) Trị giá mua thực tế
Có TK 157: trị giá mua thực tế
Các bút toán khác (chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán ) phản ánh
tương tự như bán buôn.
12
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Sơ đồ khái quát quá trình hạch toán bán buôn theo phương thức
chuyển hàng, chờ chấp thuận
Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán.
Về thực chất, doanh nghiệp làm môi giới và nhận hoa hồng.
- Khi nhận hoa hồng.
Nợ TK 111, 112, 131 … Tổng số hoa hồng (cả thuế GTGT)
Có TK 511, 512: Hoa hồng môi giới được hưởng
Có TK 3331 (33311): Thuế GTGT phải nộp
- Các chi phí phát sinh trong quá trình môi giới (nếu có)
Nợ TK 641: Chi phí bán hàng
Nợ TK 133 (1331): Thuế GTGT đầu vào (nếu có)
Có TK 334, 338: Chi phí nhân viên

Có TK 111, 112, 331: Số đã chi
Có TK 214: Chi phí hao mòn TSCĐ.
TK 156, 1532 TK 632 TK 911
TK 157
Giá vốn
HGB
Giá vốn
HGB đã
t.thụ
K/C. Giá
vốn cuả
hàng t.thụ
TK 511, 512 TK 111, 112, 131
TK 3332
Thuế TTĐB
XK p.nộp
K/C CKTM,
giảm giá …
KC DTT để xác
định kết quả
Thuế GTGT đầu ra phải
nộp
Doanh thu
bán hàng
TK 531,532,521
TK 33311
13
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Sơ đồ khái quát trình tự hạch toán bán buôn vận chuyển thẳng,
không tham gia thanh toán.

Bán lẻ:
Hàng ngày căn cứ vào báo cáo hàng hoặc bảng kê hàng bán, giấy nộp
tiền kế toán ghi:
Nợ TK 111, 112, 113: Tổng giá thanh toán
Có TK 511: Doanh thu hàng bán theo báo cáo
Có TK 3331 (33311): Thuế GTGT đầu ra
Trường hợp nộp tiền thừa hoặc thiếu so với báo cáo. Số tiền thừa được
phản ánh vào bên Có TK 3381, số tiền thiếu được phản ánh vào bên Nợ TK
1381. Khi xác định được nguyên nhân sẽ xử lý trên 2 TK này.
TK 111, 112 TK 641 TK 911 TK 511, 512 TK 111, 112, 131
CF tiền trong
quá trình
môigiới
TK 334, 338
CF nhân viên
trong quá trình
môi giới
TK 214
CF hao mòn
TSCĐ trong quá
trình môi giới
K/C tổng CF
trong quá trình
môi giới
K/C DTT để xác
định kết quả
Tổng số hoa
hồng được hưởng

TK 33311

Thuế GTGT
đầu ra phải nộp
14
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Sơ đồ khái quát quá trình hạch toán bán lẻ.
Bán hàng trả góp:
Khi bán hàng trả chậm, trả góp giao cho người mua thì lượng hàng
chuyển giao được coi là tiêu thụ và kế toán ghi các bút toán sau:
1. Phản ánh trị giá của hàng tiêu thụ
Nợ TK 632: Tập hợp giá vốn hàng bán
Có TK 156
2. Phản ánh giá bán trả góp, trả chậm theo hoá đơn GTGT:
Nợ TK 111, 112: số tiền người mua t.toán lần đầu tại thời điểm mua
Nợ TK 131: Tổng số tiền người mua còn nợ.
Có TK 511: Doanh thu nếu bán thu tiền một lần
Có TK 3331 (33311): Thuế GTGT phải nộp trên doanh thu 1 lần
Có TK 338 (3387): Tổng số lợi tức trả chậm, trả góp
TK 156
Gvốn t.tế
hàng đã tiêu
thụ
TK 632
K/C G.vốn
hàng đã tiêu
thụ
TK 911 TK 511 TK 111, 112
K/C DTT để xác
định kết quả
Thuế TTĐB
XK phải nộp

K/C CKTM
giảm giá
Thuế GTGT
đầu ra đã nộp
Số tiền thừa
so với báo cáo
Số tiền thiếu
so với báo cáo
TK3332
TK 532,521
TK 3331
TK 1381
TK 1381
15
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Cuối kỳ tiến hành kết chuyển doanh thu thuần, giá vốn hàng bán để xác
định kết quả tương tự như các phương thức tiêu thụ khác.
Sang kỳ kinh doanh tiếp sau phản ánh số tiền khách hàng thanh toán:
Nợ TK 111, 112
Có TK 131 (người mua)
Trong các kỳ kinh doanh tiếp sau kết chuyển số lãi trả chậm, trả góp
tương ứng với từng kỳ kinh doanh.
Nợ TK 338 (3387): Ghi giảm doanh thu
Có TK 515: Ghi tăng doanh thu hoạt động tài chính về lãi trả
góp, trả chậm.
Sơ đồ khái quát quá trình hạch toán bán hàng trả góp:
Bán hàng theo phương thức đại lý ký gửi:
Khi xuất kho giao đại lý chưa được coi là tiêu thụ ngay. Khi đơn vị
nhận đại lý bán được hàng thì mới gọi là tiêu thụ. Đơn vị chủ hàng phải trả
đơn vị đại lý một tỷ lệ hoa hồng nhất định trên lô hàng bán được.

16
xác định kết quả
K/C DTT để
xác
Số tiền người mua trả
TK 156
Giá vốn t.tế hàng
đã tiêu thụ
TK 632
K/C giá vốn
của
hàng tiêu thụ
TK 911 TK 511 TK 111, 112
lần đầu tại thời điểm
mua hàng
TK 131
Số tiền còn
phải thu
của người
mua
Thu tiền
ở người
mua
các kỳ
sau
TK 33311
TK 3387
Thuế GTGT phải nộp
tính trên giá bán thu tiền
ngay

Lợi tức trả chậm
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Sơ đồ khái quát quá trình hạch toán ở đơn vị giao đại lý
b. Kế toán bán hàng - Kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê
định kỳ:
* Tài khoản kế toán sử dụng:
- TK 6112 "Mua hàng hoá": TK này phản ánh trị giá hàng hoá mua vào
theo giá thực tế (giá mua và chi phí thu mua) và được mở chi tiết theo từng
thứ, từng kho, quầy hàng hoá.
+ Bên Nợ: Phản ánh giá thực tế hàng hoá chưa tiêu thụ đầu kỳ và tăng
thêm trong kỳ do các nguyên nhân (mua vào, nhận cấp phát, nhận góp vốn)
+ Bên Có: Chiết khấu thương mại, giảm giá hàng mua, hàng mua trả lại.
Kết chuyển giá trị vốn hàng tiêu thụ trong kỳ và còn lại chưa tiêu thụ
cuối kỳ.
TK156
xuất hàng hoá
giao cho đại lý
TK157
Khi hàng
giao đại lý đã
bán được
TK632
K/c giá vốn
hàng bán
TK911
K/c Doanh
thu thuần
TK511
Giá bán
TK641

không có
thuế
Tiền
Hoa hồng
trả đại lý
TK3331 TK133
Thuế
của tiền
hoa hồng
TK111, 112,131
Số còn lại
phải thu
của đại lý
Giá bán
Có thuế
Hàng giao đại
lý
Không bán được
mang về nhập kho
17
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
TK 6112 này cuối kỳ không có số dư.
* Phương pháp hạch toán:
- Hạch toán giá vốn:
Phương pháp tính giá vốn hàng tiêu thụ:
Trị giá vốn của hàng
tiêu thụ trong kỳ
=
Trị giá mua của hàng
tiêu thụ trong kỳ

+
Chi phí thu mua phân
bổ cho hàng tiêu thụ
trong kỳ
Sơ đồ trình tự hạch toán giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ
theo phương pháp kiểm kê định kỳ
(1) : Kết chuyển hàng hoá tồn đầu kỳ.
(2) : Mua hàng hoá nhập kho.
(3) : Kết chuyển hàng hoá tồn cuối kỳ.
(4) : Giá vốn hàng hoá xuất bán trong kỳ.
- Hạch toán doanh thu tiêu thụ:
TK111, 112, 331
(2)
TK 611
(4)
TK 632
TK 156, 157, 151
(1)
(3)
18
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Sơ đồ hạch toán
- Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp kế toán không phải theo
dõi thường xuyên liên tục tình hình nhập xuất, tồn kho trên các tài khoản hàng
tồn kho, mà chỉ theo dõi phản ánh giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và cuối kỳ.
Cuối tháng kế toán tiến hành kiểm kê và xác định số thực tế của hàng hoá để
ghi vào tài khoản hàng tồn kho.
Hai phương pháp tổng hợp hàng hoá nêu trên đều có những ưu điểm và
hạn chế, cho nên tuỳ vào đặc điểm SXKD của doanh nghiệp mà kế toán lựa
chọn một trong hai phương pháp để đảm bảo việc theo dõi, ghi chép trên sổ

kế toán.
TK532, 531
K/c giảm giá hàng bán
Doanh thu hàng bán bị
trả lại
TK511, 512
TK 3331
Thuế VAT phải nộp
TK111, 112, 131, 1368
Thanh toán
(cả VAT)
TK 911
TK 133
Thuế VAT được khấu trừ
Khi đem hàng đổi hàng
K/c Doanh thu thuần
TK 152, 153
Doanh thu trực tiếp
Bằng vật tư hàng hoá
19
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
c. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu:
* Kế toán triết khấu thương mại:
- Phản ánh số chiết khấu thương mại thực tế phát sinh trong kỳ.
Nợ TK 521 - Chiết khấu thương mại.
Nợ TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp.
Có TK 111, 112, 131.
- Cuối kỳ kết chuyển số tiền chiết khấu thương mại đã chấp thuận cho
người mua sang TK doanh thu.
Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.

Có TK 521 - Chiết khấu thương mại.
* Kế toán hàng bán bị trả lại:
Hàng bán bị trả lại là số sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ, lao vụ đã tiêu thụ
bị khách hàng trả lại do các nguyên nhân như vi phạm hợp đồng kinh tế, hàng
bị mất, kém phẩm chất không đúng chủng loại, quy cách.
Trị giá của số hàng bán bị trả lại tính theo đúng đơn giá bán ghi trên
hoá đơn.
Trị giá số hàng
bị trả lại
=
Số lượng hàng
bị trả lại
x Đơn giá bán
Các chi phí khác phát sinh liên quan đến việc hàng bán bị trả lại này mà
doanh nghiệp phải chịu được phản ánh vào TK 641 - Chi phí bán hàng. Trong
kỳ kế toán, trị giá của hàng hoá bị trả lại được phản ánh vào bên Nợ TK 531-
Hàng bán bị trả lại. Cuối kỳ, tổng giá trị hàng bán bị trả lại được kết chuyển
sang tài khoản doanh thu bán hàng để xác định doanh thu thuần.
Kế toán ghi sổ như sau:
- Khi doanh nghiệp nhận lại số hàng bán bị trả lại và đã nhập lại số hàng
này vào kho, ghi:
Nợ TK 155 - Nhập kho thành phẩm.
20
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nợ TK 157 - Gửi tại kho của người mua.
Nợ TK 138 (1381) - Giá trị chờ xử lý.
Có TK 632 - Giá vốn hàng bán bị trả lại.
- Các chi phí phát sinh liên quan đến hàng bán bị trả lại (nếu có):
Nợ TK 641 - Chi phí bán hàng.
Có TK 111, 112, 141, 334, …

- Thanh toán với người mua về số tiền của hàng bán bị trả lại:
Nợ TK 531 - Hàng bán bị trả lại.
Nợ TK 3331 (33311) - Thuế GTGT phải trả cho khách hàng tương ứng
với số doanh thu của khách hàng bán bị trả lại.
Có TK 111, 112, 131, 3388.
- Cuối kỳ kết chuyển doanh thu hàng bán bị trả lại.
Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Có TK 531 - Hàng bán bị trả lại.
* Kế toán giảm giá hàng bán:
Giảm giá hàng bán là khoản tiền được người mua chấp nhận một cách
đặc biệt trên giá đã thoả thuận vì lý do hàng bán kém phẩm chất hay không
đúng quy cách theo quy định trong hợp đồng kinh tế.
Các khoản giảm giá hàng bán được phản ánh vào TK 532 - Giảm giá
hàng bán và chỉ phản ánh vào TK này các khoản giảm trừ do việc chấp thuận
giảm giá ngoài hoá đơn, tức là sau khi có hoá đơn bán hàng. Không phản ánh
vào TK này số giảm giá đã được ghi trên hoá đơn bán hàng và đã trừ vào tổng
trị giá bán ghi trên hoá đơn.
- Khi có chứng từ xác định khoản giảm giá hàng bán cho người mua về
số lượng hàng đã bán.
+ Nếu khách hàng đã thanh toán tiền mua hàng, doanh nghiệp thanh toán
cho khách hàng khoản giảm giá đã chấp thuận;
Nợ TK 532 - Giảm giá hàng bán tính theo giá bán chưa có thuế GTGT.
Nợ TK 3331 (33311) - Thuế GTGT tương ứng.
Có TK 111 - Tiền mặt.
21
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Có TK 112 - Tiền gửi ngân hàng.
Có TK 338 (3388)- Phải trả, phải nộp khác
+ Nếu khách hàng chưa thanh toán tiền mua hàng, kế toán ghi giảm số
phải thu khách hàng đúng bằng số giảm giá đã chấp thuận.

Nợ TK 532 - Giảm giá hàng bán.
Nợ TK 3331 (33311) - Thuế GTGT tương ứng.
Có TK 131 - Phải thu của khách hàng.
+ Cuối kỳ hạch toán, kết chuyển sang tài khoản doanh thu bán hàng toàn
bộ số giảm giá hàng bán.
Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Có TK 532 - Giảm giá hàng bán.
* Kế toán tại doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp:
Xác định thuế GTGT phải nộp:
Số thuế GTGT
phải nộp
=
Giá trị gia tăng của hàng
hoá, dịch vụ chịu thuế
x
Thuế GTGT của hàng hoá,
dịch vụ
Giá trị gia tăng của
hàng hoá, dịch vụ
=
Giá trị thanh toán của hàng
hoá , dịch vụ bán ra
x
Giá thanh toán của hàng
hoá, dịch vụ mua vào
Trình tự hạch toán:
1.2.3. Kế toán doanh thu hoạt động tài chính, chi phí tài chính:
a. Kế toán doanh thu hoạt động tài chính:
22
TK 3332, 3333 TK 511 TK 111,112,131

Thuế TTĐB, thuế XNK
phải nộp
DTBH bao gồm cả
TTTĐB, XK, VAT
TK 3331
Thuế TTĐB, thuế XNK
phải nộp
Thuế GTGT phải nộp
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- TK sử dụng: TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính, phản ánh các
khoản thu nhập thuộc hoạt động tài chính của DN:
Bên Nợ: - Số thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp:
- Kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính khi xác định kết quả.
Bên Có: - Các khoản doanh thu hoạt động tài chính phát sinh trong
kỳ.
TK 515 cuối kỳ không có số dư.
- Phương pháp hạch toán:
Sơ đồ hạch toán doanh thu hoạt động tài chính
b. Kế toán Chi phí tài chính:
Lãi chênh lệch tỷ giá cuối kỳ và giai đoạn
trước hoạt động, lãi bán hàng trả góp
Chiết khấu thanh toán
TK 111, 112, 152, 153…
TK 121,221,222
TK 413, 3387
TK 111, 1112
TK 111,112,131
TK 911 TK 515
Kết chuyển
doanh thu hoạt

động tài chính
khi xác định kết
quả
Thu bằng tiền, hiện vật
Thu lãi đầu tư trực tiếp
Bán BĐS, thu cho thuê CS hạ tầng
TK 3331
Thuế GTGT
23
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Hoạt động tài chính của doanh nghiệp là những hoạt động về vốn, về
đầu tư tài chính, góp vốn liên doanh, mua bán chứng khoán, ngoại tệ, chi thuê
tài sản, cho vay do đó phải hạch toán chính xác doanh thu, chi phí liên quan
đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
- TK sử dụng: TK 635 - Chi phí tài chính, TK này phản ánh những chi phí
có liên quan đến hoạt động về vốn: chi phí liên doanh, chi phí đầu tư tài chính.
Bên Nợ: - Các khoản chi phí phát sinhh.
Bên Có: - Hoàn nhập dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán.
- Kết chuyển chi phí tài chính khi xác định kết quả.
TK 635 cuối kỳ không có số dư:
- Phương pháp hạch toán:
Sơ đồ hạch toán chi phí tài chính
1.2.4. Kế toán tổng hợp xác định kết quả kinh doanh:
a. Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
* Kế toán chi phí bán hàng:
+ Khái niệm:
TK 111,112,141
TK 222,228
TK 242
TK 3432

TK 129,229
TK 635 TK 911
Các chi phí HĐTC
Lỗ liên doanh, chuyển nhượng vốn
Phân bổ dần lãi mua TSCĐ trả chậm
chênh lệch tỷ giá hối đoái
Phân bổ dần chiết khấu trái phiếu
Dự phòng giảm giá chứng khoán
Kết chuyển chi phí tài
chính khi
xác định kết quả
TK 242
Phụ trội
trái phiếu
Hoàn nhập dự phòng giảm giá chứng khoán
24
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Chi phí bán hàng là những khoản chi phí phát sinh có liên quan đến
hoạt động tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ trong kỳ.
+ Tài khoản sử dụng:
TK 641 - Chi phí bán hàng: Được sử dụng để phản ánh chi phí phát
sinh trong quá trình tiêu thụ thành phẩm, hàng hoá, lao vụ như chi phí bao
gói, phân loại, hoa hồng trả cho đại lý bán hàng.
Bên Nợ: - Chi phí bán hàng thực tế phát sinh trong kỳ.
Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí bán hàng.
- Kết chuyển chi phí bán hàng trừ vào kết quả trong kỳ.
- TK 6418 - Chi phí bằng tiền khác: Là loại chi phí phát sinh trong khi
bán hàng, ngoài các chi phí kể trên như chi phí tiếp khách ở bộ phận bán
hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm, hàng hoá.
+ Trình tự hạch toán:

Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí bán hàng
* Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp:
+ Khái niệm:
Là những khoản chi phí có liên quan chung đến toàn bộ hoạt động cả
doanh nghiệp mà không tách riêng ra được cho bất kỳ hoạt động nào. Chi phí
TK 334,338
TK 152,153
TK 214
TK 331,111,112
TK 641 TK 111,112,138
TK 911
TK 1422
Chi phí lương và các khoản trích
theo lương của nhân viên bán hàng
Chi phí vật liệu, dụng cụ
Chi phí khấu hao TSCĐ
Các chi phí liên quan khác
TK 133
Giá trị thu hồi ghi
giảm chi phí
Kết chuyển chi phí bán hàng
Chờ kết chuyển Kết chuyển
25