Ảnh hưởng của giá thể và loại bầu đến sinh trưởng của giống ngô nếp HN88 trồng trong vụ Xuân 2015 tại Gia Lâm – Hà Nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (11.02 MB, 82 trang )
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong khóa luận này là
hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và bảo vệ cho một học vị nào. Mọi việc
giúp đỡ cho việc hoàn thành khóa luận này đã được cảm ơn, các thông tin trích
dẫn trong khóa luận đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Tôi xin chịu trách nghiệm về tính trung thực của toàn bộ nội dung khóa
luận tốt nghiệp.
Hà Nội, ngày tháng năm 2015
Tác giả bài khoá luận
i
Để hoàn thành bản khoá luận này ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi đã
nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, bạn bè và gia đình.
Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thế
Hùng người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và đóng góp những ý kiến quý báu
trong quá trình thực hiện khoá luận.
Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn đến các thầy, cô và các cán bộ nhân viên trong
bộ môn Cây lương thực – khoa Nông học – Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam đã
tận tình truyền đạt những kiến thức rất hữu ích cho tôi trong thời gian học tập
tại trường, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và
thực hiện đề tài tốt nghiệp của mình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình đã chăm lo cho tôi mọi điều kiện
vật chất lẫn tình thần trong suốt quá trình học tập.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn những người thân, bạn bè đã cộng tác,
giúp đỡ và khích lệ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp này.
Cuối cùng, tôi xin kính chúc quý thầy cô, cán bộ công nhân viên chức Học
Viện Nông Nghiệp Việt Nam sức khỏe và thành công trong sự nghiệp cao quý
này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2015
Tác giả bài khoá luận
ii
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
3
2.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SẢN XUẤT NGÔ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
4
2.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG BẦU VÀ GIÁ THỂ TRỒNG CÂY TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
9
!"#$%
2.3. KỸ THUẬT TRỒNG NGÔ BẦU TRUYỀN THỐNG.
12
!"#$%&'(%)%*+,
&'()*#+,-.+!/$$*#0123"44#-,0
,
/+0123456789:;<=>5?8@.AB;B23C
D>E,,FG7HI<J+KLM59&3JBNOPQK
&'()*#+,--56()7#,8/*#012
3"44#-,0,9
/Q0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQ+
-6<=V/+0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQQ
/+Q0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9UC5S:;<Q/
//0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPQ/
-6<=V/Q0123456789:;<:;<=>=O545R
5S01UC8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQM
/+/0123456789:;<=>WC80XY53ZWC
80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<QM
iii
/M0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ[
:;<=>?<@0+(ABC#D=><@0+(AB@1D9E
F><FB@19E
-6<=V//0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ\
/+M0123456789:;<=>5]3V323C
D>E,,3=9S3:;<Q,
/[0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ,
Q^
-6<=V/M0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ^
/+\0123456789:;<=>=O545R5S01T<
323CD>E,,3=9S3:;<//
/,0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/M
-6<=V/[0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/[
/+,0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9S3:;</\
/^0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP/,
-6<=V/\0123456789:;<=>=O545R5S01
UC8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JB
NOP/^
iv
/+^0123456789:;<=>T<3=_:`E7T<
3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;</^
/LK0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPMK
-6<=V/,0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPML
/+LK0123456789:;<=>b@5c847?UCb@5c
8423CD>E,,3=9S3:;<M+
/LL0123456789:;<=>b@5c847?UCb@
5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPMQ
-6<=V/^0123456789:;<=>b@5c847?UC
b@5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59
&3JBNOPM/
/+LL0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<MM
/L+0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM[
-6<=V/LK0123456789:;<=>?UCB<3G?
UCd P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM\
/+L+0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23C
D>E,,3=9S3:;<M,
/LQ0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPM^
-6<=V/LL0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP[K
!"#%*)f&g[/
5.1. KẾT LUẬN.
64
v
5.2. ĐỀ NGHỊ.
65
)h%#[[
-&
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
3
2.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SẢN XUẤT NGÔ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
4
2.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG BẦU VÀ GIÁ THỂ TRỒNG CÂY TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
9
!"#$%
2.3. KỸ THUẬT TRỒNG NGÔ BẦU TRUYỀN THỐNG.
12
!"#$%&'(%)%*+,
&'()*#+,-.+!/$$*#0123"44#-,0
,
/+0123456789:;<=>5?8@.AB;B23C
D>E,,FG7HI<J+KLM59&3JBNOPQK
&'()*#+,--56()7#,8/*#012
3"44#-,0,9
/Q0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQ+
-6<=V/+0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQQ
/+Q0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9UC5S:;<Q/
//0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPQ/
-6<=V/Q0123456789:;<:;<=>=O545R
5S01UC8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQM
vi
/+/0123456789:;<=>WC80XY53ZWC
80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<QM
/M0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ[
:;<=>?<@0+(ABC#D=><@0+(AB@1D9E
F><FB@19E
-6<=V//0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ\
/+M0123456789:;<=>5]3V323C
D>E,,3=9S3:;<Q,
/[0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ,
Q^
-6<=V/M0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ^
/+\0123456789:;<=>=O545R5S01T<
323CD>E,,3=9S3:;<//
/,0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/M
-6<=V/[0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/[
/+,0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9S3:;</\
/^0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP/,
vii
-6<=V/\0123456789:;<=>=O545R5S01
UC8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JB
NOP/^
/+^0123456789:;<=>T<3=_:`E7T<
3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;</^
/LK0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPMK
-6<=V/,0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPML
/+LK0123456789:;<=>b@5c847?UCb@5c
8423CD>E,,3=9S3:;<M+
/LL0123456789:;<=>b@5c847?UCb@
5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPMQ
-6<=V/^0123456789:;<=>b@5c847?UC
b@5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59
&3JBNOPM/
/+LL0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<MM
/L+0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM[
-6<=V/LK0123456789:;<=>?UCB<3G?
UCd P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM\
/+L+0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23C
D>E,,3=9S3:;<M,
/LQ0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPM^
viii
-6<=V/LL0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP[K
!"#%*)f&g[/
5.1. KẾT LUẬN.
64
5.2. ĐỀ NGHỊ.
65
)h%#[[
-i%j
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
3
2.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SẢN XUẤT NGÔ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
4
2.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG BẦU VÀ GIÁ THỂ TRỒNG CÂY TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM.
9
!"#$%
2.3. KỸ THUẬT TRỒNG NGÔ BẦU TRUYỀN THỐNG.
12
!"#$%&'(%)%*+,
&'()*#+,-.+!/$$*#0123"44#-,0
,
/+0123456789:;<=>5?8@.AB;B23C
D>E,,FG7HI<J+KLM59&3JBNOPQK
&'()*#+,--56()7#,8/*#012
3"44#-,0,9
ix
/Q0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQ+
-6<=V/+0123456789:;<=>=O545R5S01
T<3JA23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQQ
/+Q0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9UC5S:;<Q/
//0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPQ/
-6<=V/Q0123456789:;<:;<=>=O545R
5S01UC8423CD>E,,3=9UC5S:;<FG7HI<J
+KLM59&3JBNOPQM
/+/0123456789:;<=>WC80XY53ZWC
80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<QM
/M0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ[
:;<=>?<@0+(ABC#D=><@0+(AB@1D9E
F><FB@19E
-6<=V//0123456789:;<=>WC80XY53Z
WC80XY5WD23CD>E,,3=9UC5S:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPQ\
/+M0123456789:;<=>5]3V323C
D>E,,3=9S3:;<Q,
/[0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ,
Q^
-6<=V/M0123456789:;<=>5]3V323
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPQ^
x
/+\0123456789:;<=>=O545R5S01T<
323CD>E,,3=9S3:;<//
/,0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/M
-6<=V/[0123456789:;<=>=O545R5S01
T<323CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOP/[
/+,0123456789:;<=>=O545R5S01UC84
23CD>E,,3=9S3:;</\
/^0123456789:;<=>=O545R5S01UC
8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP/,
-6<=V/\0123456789:;<=>=O545R5S01
UC8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JB
NOP/^
/+^0123456789:;<=>T<3=_:`E7T<
3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;</^
/LK0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPMK
-6<=V/,0123456789:;<=>T<3=_:`E7
T<3JA<Ca23CD>E,,3=9S3:;<FG7H
I<J+KLM59&3JBNOPML
/+LK0123456789:;<=>b@5c847?UCb@5c
8423CD>E,,3=9S3:;<M+
/LL0123456789:;<=>b@5c847?UCb@
5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPMQ
-6<=V/^0123456789:;<=>b@5c847?UC
b@5c8423CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59
&3JBNOPM/
/+LL0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<MM
xi
/L+0123456789:;<=>?UCB<3G?UC
d P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM[
-6<=V/LK0123456789:;<=>?UCB<3G?
UCd P23CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3
JBNOPM\
/+L+0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23C
D>E,,3=9S3:;<M,
/LQ0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OPM^
-6<=V/LL0123456789:;<=>RU<Y5:`E50e23
CD>E,,3=9S3:;<FG7HI<J+KLM59&3JBN
OP[K
!"#%*)f&g[/
5.1. KẾT LUẬN.
64
5.2. ĐỀ NGHỊ.
65
)h%#[[
xii
CCĐB : Chiều cao đóng bắp
CCCC : Chiều cao cuối cùng
CT : Công thức
Đ : Đất
ĐC : Đối chứng
BNN & PTNT : Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn
FAO : Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc
GT : Giá thể
LAI : Chỉ số diện tích lá
SPAD : Chỉ số màu xanh
PVS : Phân vi sinh
TLCCĐB : Tỷ lệ chiều cao đóng bắp
xiii
!"klf
LLcYE5>523=T5
Cây ngô (Zea mays L.) là cây lương thực quan trọng trong nền kinh tế
toàn cầu, góp phần nuôi sống 1/3 dân số trên thế giới. Ngày nay ngô đứng thứ 3
sau lúa mỳ và lúa nước về diện tích, đứng đầu về năng suất và sản lượng (FAO,
1995). Ngô là cây thức ăn chăn nuôi quan trọng nhất hiện nay: 70% chất tinh
trong thức ăn tổng hợp từ ngô, là thức ăn xanh ủ chua lý tưởng cho đại gia súc
(đặc biệt bò sữa) 66% sản lượng ngô của thế giới được dùng làm thức ăn cho
chăn nuôi, trong đó các nước phát triển là 76% và các nước đang phát triển là
57%. Gần đây, ngô còn được dùng làm thực phẩm, người ta dùng bắp ngô bao tử
làm rau vì nó cung cấp hàm lượng dinh dưỡng cao, ngô nếp, ngô đường (ngô
ngọt) được dùng làm quả ăn tươi (luộc, nướng) hoặc đóng hộp làm thực phẩm
xuất khẩu. Ngô là nguyên liệu cho ngành công nghiệp lương thực – thực phẩm
và công nghiệp nhẹ để sản xuất rượu, cồn, tinh bột, dầu, glucozo, bánh kẹo….
Trong y dược ngô được dùng để trị áp huyết, râu ngô được dùng làm thuốc.
Ngày nay nhu cầu về ngô ở quy mô toàn cầu ngày càng tăng, bởi lẽ ngô
không chỉ được dùng làm lương thực thực phẩm cho con người và thức ăn trong
chăn nuôi mà ngô còn dùng để chế biến nhiên liệu sinh học (ethanol). Diện tích
năng suất và sản lượng cây ngô thế giới tăng rất nhanh từ năm 1960 đến nay.
Năm 2013, diện tích ngô thế giới đạt mức 184.339.959 ha, cao gấp 1,75 lần,
năng suất đạt 5,5 tấn/ha cao gấp 2,8 lần, sản lượng đạt hơn 1,0 tỉ tấn cao gấp 5
lần so với năm 1961 (FAOSTAT, 2014).
Ở Việt Nam, ngô là cây lương thực quan trọng thứ hai sau cây lúa, là cây
màu quan trọng nhất được trồng ở nhiều vùng sinh thái khác nhau, đa dạng về
mùa vụ gieo trồng và hệ thống canh tác. Cây ngô không chỉ cung cấp lương thực
1
cho người, vật nuôi mà còn là cây trồng xóa đói giảm nghèo tại các tỉnh có điều
kiện kinh tế khó khăn. Sản xuất ngô cả nước qua các năm không ngừng tăng về
diện tích, năng suất, sản lượng: năm 2001 tổng diện tích ngô là 730.000 ha, đến
năm 2005 đã tăng trên 1 triệu ha; năm 2013, diện tích ngô cả nước 1.140,2 nghìn
ha, năng suất 44,3 tạ/ha, sản lượng trên 5.2 triệu tấn. Tuy vậy, cho đến nay sản
xuất ngô ở nước ta phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, chưa đáp ứng được
nhu cầu tiêu dùng trong nước, hàng năm chúng ta còn phải nhập khẩu khá nhiều
ngô hạt (trị giá trên 500 triệu USD) để sản xuất thức ăn gia súc. Hiện nay và
trong những năm tới, ngô vẫn sẽ là cây ngũ cốc có vai trò quan trọng ở nước ta.
Ở nước ta hiện nay, dân số ngày càng gia tăng, quỹ đất giành cho nông nghiệp ngày
càng bị thu hẹp, vấn đề giải quyết nhu cầu lương thực, thực phẩm đang trở thành một
trong những thách thức trong việc phát triển kinh tế xã hội. Để giải quyết vấn đề này có
2 hướng cơ bản: một là nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng bằng các giống mới
ưu thế lai; hai là nâng cao hiệu quả sản xuất của cây trồng trên đơn vị diện tích.
Sử dụng bầu trồng cây là tiến bộ kỹ thuật hiện được áp dụng rộng rãi. Nhờ
sử dụng bầu, các hộ nông dân có thể chuẩn bị cây con, cây giống đúng thời vụ,
giải quyết các khó khăn thời tiết không thể khắc phục khi gieo trồng. Hiện nay,
sản xuất bầu được làm theo các cách: sử dụng túi nilong hoặc gieo trực tiếp trên
khay có lỗ. Tuy nhiên, cả hai cách làm bầu trên trên có nhược điểm như: bầu
bằng túi nilong chỉ sử dụng 1 lần gây lãng phí, tăng chi phí, gây ô nhiễm môi
trường; làm bầu gieo trên khay có thể tích nhỏ, khi ra bầu dễ bị vỡ, thời gian
sống trong bầu ngắn, chất lượng cây giống kém làm năng suất bị giảm (Cao Kỳ
Sơn, 2008). Một hướng nghiên cứu mới là tạo các bầu từ thân lá, phụ phẩm nông
nghiệp thay thế bầu làm từ túi ni lông để tận dụng nguồn nguyên liệu từ các sản
phẩm phụ nông nghiệp dồi dào như rơm rạ và thân lá cây trồng sau thu hoạch,
giúp giải quyết các vấn đề ô nhiễm môi trường, và sản xuất ra bầu có giá thành
2
thấp. Sử dụng bầu hữu cơ công nghiệp cho phép tích hợp nhiều tiến bộ khoa học
kỹ thuật mới như: sử dụng phân viên nén, các loại phân chậm tan, các loại chất
giữ nước,… Cho đến nay các kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của việc sử dụng
bầu hữu cơ đến sinh trưởng, phát triển của cây ngô còn rất ít.
Chính vì vậy để tìm ra loại bầu với tỉ lệ chế tạo tốt nhất cho cây ngô tôi xin
tiến hành nghiên cứu đề tài:
!!"#$%&'()*+%,-
./0
L+H=cmn<
- Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của giá thể và loại bầu đến sinh trưởng
của giống ngô nếp HN88 trong giai đoạn cây con.
- Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển của giống ngô nếp HN88 giai
đoạn ra trồng trên đồng ruộng.
- Lựa chọn công thức bầu tốt nhất cho sinh trưởng, phát triển của giống
ngô nếp HN88.
- Xác định thời gian phân huỷ của các loại bầu khi vùi trong đất.
3
!"o&$%)h%
+Lppmn<7U.<Y5D5Sm5>q7@53B
&0(0(012234567380
Trong nhiều thập kỉ qua các nhà khoa học trên thế giới đã thành công
trong việc nghiên cứu, khai thác tiềm năng của cây ngô. Chính vì vậy cây ngô
không ngừng tăng trưởng về diện tích, sản lượng và năng suất. Theo thống kê
năm 2014 ta có bảng 2.1 thể hiện diện tích, năng suất, sản lượng ngô thế giới giai
đoạn 1961-2013.
95&0(01225678(:;(-&'(<0
?5m<
RB
@5c
G5S@<3P
RU<Y5
G5Yr3P
d.80X
G5S@<5YP
1961 105,55 1,92 205,03
2008 161,10 5,13 826,22
2009 159,53 5,12 817,11
2010 162,30 5,06 820,60
2011 172,30 5,15 887,80
2012 178,50 4,89 872,70
2013 184,10 5,52 1.016,70
Nguồn FAOSTAT, 2014
Qua bảng 2.1 cho thấy, sản xuất ngô trên thế giới tăng lên không ngừng cả
về diện tích và năng suất. Năm 1961 năng suất ngô trung bình thế giới mới chỉ
đạt 1,92 tấn/ha, diện tích 105,55 triệu ha. Nhưng đến năm 2013 năng suất ngô
đạt 5,52 tấn/ha, gấp 2,87 lần và sản lượng đạt 1.016,7 triệu tấn, gấp 9,6 lần so
với năm 1961, trong khi diện tích ngô tăng không nhiều (1,7 lần).
4
Có được kết quả như vậy trước hết là nhờ việc ứng dụng rộng rãi thuyết
ưu thế lai trong chọn tạo giống cây trồng, tiếp đó là không ngừng cải thiện các
biện pháp kỹ thuật canh tác như: tăng mật độ, làm đất tối thiểu, bón phân hợp
lý, đã góp phần làm năng suất ngô tăng lên đáng kể.
Trong công tác cải tạo giống cây trồng trên cơ sở ưu thế lai, ngô lai là một
thành công kỳ diệu của nhân loại. Nhờ sử dụng giống ngô lai và kỹ thuật trồng
trọt tiên tiến mà năng suất ngô trên thế giới đã tăng 9,6 lần trong vòng 52 năm
(1961-2013), nhất là các nước có điều kiện thâm canh như Mỹ, Trung Quốc,
Brazil.
95&0&0122567,.838=,&'(<0
0q
@5c
G5Sm<3P
RU<Y5
G59r3P
d.80X
G5S@<5YP
Mỹ 35,48 99,7 353,70
Trung Quốc 35,28 61,7 217,80
Brazil 15,31 52,5 80,50
Ấn Độ 9,50 24,5 23,30
Mêxicô 7,15 31,9 22,60
Indonesia 3,82 48,4 18.50
Argentina 4,86 66,0 32,10
Pháp 1.85 81,4 15,05
Hungari 1.25 53,6 6.70
Thái Lan 1.15 44,1 5,06
Chilê 0.14 106,3 1.52
Nguồn FAOSTAT, 2014
5
Số liệu bảng 2.2 cho thấy: Mỹ là nước có diện tích trồng ngô nhiều nhất
trên thế giới, năm 2013 diện tích ngô của Mỹ là 35,48 triệu ha chiếm 19,26%
diện tích trồng ngô trên toàn thế giới, tiếp Mỹ là Trung Quốc với 35,28 triệu ha
chiếm 19,15% diện tích trồng ngô trên thế giới.
Về năng suất thì Chi lê là nước đạt năng suất ngô cao nhất, năm 2013 năng
suất ngô của Chilê đạt 106,3 tạ/ha, cao gấp 1,9 lần năng suất trung bình của thế
giới, tiếp đến là Mỹ (99,7 tạ/ha), Pháp (81,4 tạ/ha)…. Nhưng những nước này có
diện tích trồng ngô thấp, do vậy Mỹ, Trung Quốc và Brazil vẫn là 3 nước có sản
lượng ngô lớn so với các nước khác trên toàn cầu.
Tuy nhiên, sản lượng ngô trên thế giới trong những năm gần đây có xu
hướng giảm nhẹ, do diện tích trồng ngô có phần bị thu hẹp nhưng sản lượng chỉ
giảm ở những nước phát triển, còn đối với nhưng nước đang phát triển thì sản
lượng ngô lại tăng.
Như vậy, trên thế giới trong những năm qua về năng suất ngô đã tăng
nhanh ở một số nước phát triển và các nước đang phát triển. Hiện nay thị trường
ngô trên thế giới được đánh giá là một thị trường tương đối khả quan. Chính vì
vậy mà sản xuất ngô trên toàn cầu vẫn sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong những
năm tới.
&0(0&012234567>? ,
Cây ngô được đưa vào Việt Nam cách đây khoảng 300 năm (Ngô Hữu
Tình, 1997). Ngô là một trong những cây màu chính, thích ứng rộng, chịu thâm
canh, năng suất cao, vì vậy cây ngô được trồng ở hầu hết các vùng trong cả nước.
Tình hình sản xuất ngô lai trong nước giai đoạn từ năm 1961 đến 2013 được
trình bày qua bảng 2.3.
6
95&0<0122567>? ,(:;(-&'(<0
RB
@5c
Gp3P
RU<Y5
G5Yr3P
d.80X
Gp5YP
1961 229,2 1,14 260,1
1975 229,2 1,05 280,6
1990 432,0 1,55 671,0
1994 534,6 2,14 1.143,9
2009 1.086,8 4,03 4.381,8
2010 1.126,9 4,09 4.606,8
2011 1.121,3 4,31 4.835,6
2012 1.156,6 4,30 4.973,6
2013 1.172,5 4,43 5.193,5
Nguồn: Tổng cục thống kê, Bộ NN & PTNT, 2014
Sản xuất ngô ở Việt Nam trải qua nhiều bước thăng trầm, đến nay đã đạt
được những thành tựu to lớn, được chia làm 3 giai đoạn chính:
Giai đoạn 1: Trước năm 1975 do điều kiện còn khó khăn nên cây ngô chưa
được chú trọng, vì vậy diện tích ngô chỉ đạt 209 ngìn ha, năng suất 1,07 tấn/ha,
với sản lượng bình quân 224 nghìn tấn/năm.
Giai đoạn 2: Từ năm 1975-1994 diện tích trồng ngô tăng chậm từ 229,2
nghìn ha (năm 1975) lên 534,6 nghìn ha (năm 1992). Đầu những năm 1990
ngành sản xuất ngô Việt Nam thực sự có một bước tiến nhảy vọt, gắn liền với
việc sử dụng giống ngô lai ra sản xuất, đây là bước chuyển tiếp quan trọng trong
chương trình phát triển ngô lai ở Việt Nam - từ giống thụ phấn tự do sang giống
ngô lai quy ước. Hàng loạt các giống ngô lai Việt Nam đã được mở rộng ra sản
7
xuất: LVN10, LVN4, LVN5, LVN9, LVN12, LVN17 Do được chọn tạo trong
nước nên các giống ngô được tạo ra có khả năng thích ứng với điều kiện sinh
thái và tập quán canh tác của người dân, giá thành giống chỉ bằng 50-70% so
với các giống nước ngoài cùng loại.
Giai đoạn 3: Từ năm 1994 đến nay, diện tích trồng ngô tăng nhanh, đồng
thời với việc tăng không ngừng về năng suất. Năm 2013 năng suất và sản lượng
ngô cao nhất từ trước đến nay, năng suất đạt 4,43 tấn/ha, sản lượng 5.193,5
nghìn tấn trên diện tích 1.172,5 nghìn ha. So với năm 1990, khi chưa sử dụng
giống ngô lai trong sản xuất thì diện tích tăng trên 2,7 lần, còn sản lượng tăng
trên 7,7 lần.
Có thể nói việc phát triển và sử dụng các giống ngô lai và khoa học kỹ
thuật trong sản xuất ở Việt Nam là thành tựu nổi bật không thể phủ nhận. Trước
đây năng suất ngô của nước ta rất thấp so với năng suất ngô thế giới, do sử dụng
giống địa phương và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế. Tuy
nhiên chỉ trong 10 năm áp dụng sản xuất ngô lai tại Việt Nam diện tích ngô lai
đã tăng từ 0% năm 1990 lên 60% năm 2000 với tốc độ tăng kỷ lục 6%/năm, đến
năm 2013 tỷ lệ giống ngô lai trong sản xuất là 95%.
Như vậy, để sản xuất ngô Việt Nam theo kịp các nước tiên tiến và đạt
năng suất trung bình của thế giới, việc quan trọng nhất là tăng cường thu nhập
các nguồn nguyên liệu phù hợp, chọn tạo các giống chống chịu phục vụ cho các
vùng khó khăn, chọn tạo các giống ngô thực phẩm có năng suất và chất lượng
cao, đẩy mạnh nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật canh tác để phát huy tối đa
tiềm năng của giống và bảo vệ môi trường sinh thái.
8
++#>5s<.mn<UtbH:;<74565SVJA5Sm5>q7
@53B
&0&0(0@A534BC#380
Trồng cây trong giá thể là biện pháp trồng cây trong các giá thể tự tạo
không phải là đất. Dinh dưỡng được cung cấp cho cây thông qua phân bón trộn
trong giá thể và bón thúc. Giá thể được để trong những khay chậu. Khay chậu có
thể làm bằng gỗ, xốp, đất nung, sành, sứ, đá, kim loại,…tuỳ vào điều kiện mà
người trồng có thể chọn lựa và sử dụng theo sở thích của mình.
Giá thể trồng cây cũng có rất nhiều loại nhưng hầu hết được phối trộn từ
các vật liệu dễ kiếm trong tự nhiên như: trấu hun, xơ dừa, mùn cưa, cát, bột đá…
tuy nhiên giá thể được tạo ra phải có độ thông thoáng, giữ nước tốt và có khả
năng cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, sạch bệnh.
- Kích thước và vật liệu làm vỏ bầu: Trung Quốc: Xoài: túi nilon, kích
thước 14 I(24-26) cm; khay nhựa cứng mỗi ô bằng 70% so với túi nilon. Mỹ:
CowPots sản phẩm tự nhiên có khả năng phân hủy sinh học 100%, cây trồng
không bị giới hạn sự sinh trưởng của vùng rễ, thân thiện với môi trường, gồm 2
loại tròn và khay với nhiều kích thước. Tại Đại học Nông nghiệp Missouri
College , Khoa Tài nguyên đã sử dụng chậu phân hủy sinh học 100% để trồng
các loại rau như: cà chua, ớt, cà tím, dưa chuột, dưa hấu và các loại thảo mộc.
- Giá thể làm bầu: Hỗn hợp giá thể bầu vườn ươm được sử dụng có rất
nhiều công thức phối trộn, dựa vào khả năng có sẵn của nguyên vật liệu có tỉ lệ
1:1:1 là cát rây + đất vườn + phân hữu cơ; đất vườn + bột xơ dừa + phân hữu cơ
hay đất vườn + phân chuồng + bột xơ dừa.
Theo Lawtence, Newell (1950) cho biết: ở Anh sử dụng hỗn hợp đất mùn
+ than bùn + cát thô (tính theo thể tích) tỉ lệ 2:1:1 để gieo hạt, để trồng cây là
7:3:2.
9
Masstalerz (1997) cho biết ở Mỹ đưa ra công thức phối trộn (tính theo thể
tích) thành phần hỗn hợp bầu bao gồm mùn sét, mùn cát sét và mùn cát có tỉ lệ
1:2:2; 1:1:1 hay 1:2:0 đều cho thấy cây con mập, khoẻ.
Theo Bunt (1965), hỗn hợp bầu gieo hạt (tính theo thể tích) 1 than bùn rêu
nước + 1 cát bổ sung 2,4kg đá vôi nghiền + 0,6kg supephotphat 20% + 285g
KNOP3. Nhưng ở hỗn hợp bầu trồng cây 3 than bùn rêu nước + 1 cát thì bổ sung
1,8kg đá vôi nghiền + 1,5kg supephotphat 20% + 740g KNOP3 + 1,2g NH4NO3.
Trung tâm nghiên cứu phát triển Rau châu Á khuyến cáo việc sử dụng rêu
than bùn hoặc chất khoáng được coi như môi trường tốt cho cây con. Ví dụ: đối
với ớt, sử dụng 3 phần than bùn + 1 phần chất khoáng. Hỗn hợp đặc biệt bao
gồm đất + rêu than bùn + phân chuồng. Trấu hun và trấu đốt cũng được sử dụng
như thành phần của hỗn hợp.
- Dinh dưỡng cho cây trồng bầu: Dinh dưỡng trong bầu chỉ làm nền ban
đầu, không quá nhiều làm tổn thương hạt và rễ cây. Cần bổ sung dinh dưỡng
theo nhu cầu của cây qua từng thời kỳ sinh trưởng (Biểu đồ Dụ Hiền, 2001).
- Phương pháp sản xuất bầu ươm: Các nước phát triển bằng phương pháp
công nghiệp; các nước đang phát triển đóng bầu chủ yếu bằng phương pháp thủ
công (Viện TNNH, 2006).
&0&0&0@A534BC#>? ,0
Sử dụng bầu trồng cây là tiến bộ kỹ thuật hiện được áp dụng rộng rãi đối
với các loại cây con, cây giống đúng thời vụ, giải quyết các khó khăn thời tiết
không thể khắc phục khi gieo trồng các loại cây trồng cạn. Trên thế giới nói
chung và tại Việt Nam nói riêng việc nghiên cứu tạo bầu trồng cây đã phát triển
từ lâu, các nguyên liệu được nghiên cứu sừ dụng là những nguyên liệu có sẵn
trong tự nhiên như: phế phụ phẩm nông nghiệp, chất hữu cơ: than bùn, mạt cưa,
vỏ trấu hun, Việc nghiên cứu và sử dụng bầu cho cây con trong giai đoạn vườn
10
ươm ở Việt Nam đã được tiến hành trên nhiều đối tượng cây trồng như: cây lâm
nghiệp, cây công nghiệp, cây ăn quả, rau, ngô …
Hiện nay sản xuất bầu được làm theo các cách: sử dụng túi nilon hoặc gieo
trực tiếp trên khay có lỗ, …
Theo Tạ Thu Cúc và cs., (2000) ở những vùng có điều kiện tự nhiên khắc
nghiệt và đối với những giống rau quý hiếm có thể gieo cây con trong vườn
ươm. Giá thể làm bầu gồm đất bột đã phơi ải, đập nhỏ, sạch cỏ dại chiếm 1/3
khối lượng ruột bầu, 1/3 xỉ than và 1/3 phân chuồng hoai mục trộn đều, cứ 10kg
ruột bầu (chất bồi dưỡng cây giống) trộn thêm 0,5kg supe lân để xúc tiến quá
trình hình thành và sinh trưởng của rễ. Nếu gieo hạt vào khay thì độ dày của chất
bồi dưỡng tuỳ theo loại cây trồng, trung bình từ 5-7cm.
Theo PGS. TS. Vũ Mạnh Hải – Viện phó Viện nghiên cứu Rau quả :
Phương pháp gieo ươm hạt trong túi bầu được sử dụng cho cả phương pháp nhân
giống bằng hạt và gieo ươm cây gốc ghép cho nhân giống bằng phương pháp
ghép. Hạt giống được gieo trực tiếp vào túi bầu tiêu chuẩn hoặc gieo vào túi bầu
nhỏ rồi tiến hành ra ngôi sau. Hạt giống thường được xử lý và ủ cho nứt nanh
mới tiến hành gieo. Hỗn hợp bầu đang được sử dụng là đất + phân chuồng hoai
mục với tỷ lệ là 1 m
3
đất mặt + 200 - 300 kg phân chuồng hoai mục + 10 - 15 kg
supe lân.
Theo kết quả nghiên cứu “Sử dụng vỏ bầu hữu cơ và giá thể trồng một số
loại rau tại vùng Gia Lâm, Hà Nội” – Nguyễn Thế Hùng và cộng sự (2013), vỏ
bầu o câyhữu cơ công nghiệp được làm từ thân lá lúa nghiền có khả năng phân
hủy nhanh trong đất sau 20 ngày. Vỏ bầu có tác dụng giữ ẩm, cung cấp nước,
đảm bảo độ thoáng, khi phân hủy tạo ra mùn cung cấp cho cây trồng. Có thể sử
dụng vỏ bầu hữu cơ công nghiệp để ươm các loại hạt rau.
11
Tác giả Trần Thế Tục (1997) cho biết: gieo hạt ươm cây trong bầu cho cây
ăn quả có ưu điểm hơn gieo trên luống: dễ chăm sóc cây con, đỡ công bứng bầu,
không làm tổn thương bộ rể. Vì vậy khi trồng tỉ lệ sống cao, cây phát triển
nhanh, khỏe, vận chuyển cây con đi xa thuận lợi.Đất trong bầu có thể dùng đất
mặt tơi xốp trộn thêm phân chuồng hoai mục và lân (1g lân nguyên chất cho 1kg
bầu).
Sở nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội (2003) qua nghiên cứu
bước đầu, đã đưa ra 5 công thức phối trộn giá thể cho 5 loại cây trồng như sau:
cây hồng Đà Lạt: than bùn 76,5% + bèo dâu 13,5% + đất 10%; cây cảnh: than
bùn 76,5% + 6,75% trấu + 6,75% bèo dâu + 10% đất; hoa giống: than bùn 45%
+ 22,5% trấu + 22,5% bèo dâu + 10% đất; ớt: than bùn 67,5% + 22,5% trấu hun
+ 10% đất và cà chua: 67,5% than bùn + 22,5% bèo dâu + 10% đất.
+Q#u5<v55SVD:;<5S<AT5C
DEFGH,I
- Vị trí làm bầu ngô phải thông thoáng, tốt nhất làm ngay gần ruộng dự
kiến trồng ngô, gần nguồn nước, dễ vận chuyển ra ruộng; nơi làm bầu cần san
phẳng và nhặt sạch cỏ dại.
D@JK,I
- Trộn đất bùn với phân chuồng hoai mục theo tỷ lệ 2 đất bùn + 1 phân
chuồng, bổ sung 3 kg phân lân (40 kg đến 50 kg bùn ao + 20 kg phân chuồng
hoai mục + 3 kg phân lân cho số bầu để trồng cho 1 sào ngô).
Lưu ý: Không nên dùng đất bùn ở nơi ao tù màu đen, có mùi hôi tanh, nhiều chất
độc có thể làm thối mầm ngô.
- Dàn đều hỗn hợp dày từ 3 cm đến 5 cm trên nền đất cứng có lót lá chuối
hoặc 1 lớp trấu mỏng, khi hỗn hợp làm bầu se mặt dùng dao mỏng cắt vuông hỗn
hợp đất:
12
