Cơ sở lý luận và thực tiễn của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ngoại thành Hà Nội

Website: Email : Tel : 0918.775.368
MỤC LỤC
Lời mở đầu
Nội dung
I - CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Bản chất của cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kin tế nông
nghiệp
1.1. Bản chất cơ cấu kinh tế nông nghiệp
1.1.1. Cơ cấu kinh tế theo ngành và nội bộ ngành
1.1.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng kinh tế lãnh thổ và
nội bộ vùng kinh tế lãnh thổ
1.1.3. Cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế
1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
1.3. Định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta
2. Đặc điểm của nông nghiệp ngoại thành Hà Nội
3.Những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp ngoại thành Hà Nội
3.1. Vị trí địa lý
3.2. Đất đai
3.3. Dân số
3.4. Ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa đến chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp ngoại thành Hà Nội.
3.4.1. Ảnh hưởng đến cơ cấu kinh tế ngành ở khu vực nông
thôn ngoại thành
3.4.2. Ảnh hưởng đến cơ cấu kinh tế vùng
3.4.3. Ảnh hưởng của đô thị hóa đến nguồn lao động nông nghiệp
Trang
3
4
4
4

4
4
5
7
8
11
11
13
13
13
17
19
19
22
24
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-1-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
II - CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Kinh nghiệm về giải quyết vấn đề dư thừa lao động trong quá trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Trung Quốc
1.1. Phát triển các xí nghiệp địa phương để thu hút việc làm, giảm
sức ép đô thị
1.2. Xây dựng các đô thị quy mô vừa và nhỏ để giảm bớt lao động
nhập cư ở các thành phố lớn.
1.2.1. Vai trò của các đô thị nhỏ trong việc giảm bớt lao động
nhập cư vào các thành phố lớn
1.2.2. Các lợi thế của đô thị nhỏ trong việc thu hút lao động dư
thừa ở nông thôn
2. Nông nghiệp thành phố Hồ Chí Minh

2.1. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp
2.2. Kinh nghiệm giải quyết vấn đề đất đai
2.3. Kinh nghiệm tạo việc làm và giải quyết việc làm ở khu vực
ngoại thành thành phố Hồ Chí Minh
2.4. Kinh nghiệm về hạn chế ô nhiễm môi trường ở khu vực ngoại
thành thành phố Hồ Chí Minh
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
26
27
27
27
27
28
28
28
33
35
37
41
42
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-2-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày 7 tháng 11 năm 2006,Việt Nam đã trở thành thành viên thứ 150 của tổ
chức kinh tế thế giới WTO, mở ra nhiều cơ hội và thách thức phát triển kinh tế.
Với nhiều khó khăn như nguồn nhân lực chất lượng còn thấp, thiếu vốn, thiếu
khoa học công nghệ, thiếu cơ sở hạ tầng…, các ngành kinh tế nước ta đang phải
đối mặt với nguy cơ mất thị trường ngay trên “sân nhà”. Điều đó đã đáng lo ngại

với các ngành khác, nhưng riêng với nông nghiệp thì vấn đề đó càng khó giải
quyết.
Với mức xuất phát điểm thấp, chủ yếu là sản xuất nhỏ lẻ, người nông dân còn
nhiều hạn chế trong việc tiếp cận với thị trường, nông nghiệp Việt Nam đã bộc lộ
nhiều yếu điểm khi hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu.
Trước tình hình đó, Đảng và Nhà nước đã quyết định phải tiến hành chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn cho phù hợp với sự phát triển chung
của cả nước, trong khu vực và trên thế giới. Điều này đã được thống nhất và thực
hiện từ năm 1986 cho đến nay và đã đạt được nhiều thành tựu song cũng còn rất
nhiều những khó khăn.
Nông nghiệp ngoại thành Hà Nội - một bộ phận của nông nghiệp cả nước cũng
không nằm ngoài xu hướng đó. Tuy nhiên, nông nghiệp Hà Nội cũng có những
đặc điểm và những điều kiện riêng để thực hiện quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh
tế nông nghiệp đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và nhu cầu của thị trường
thế giới trong tương lai gần.
Trong khuôn khổ của bài viết này, em xin trình bày một số cơ sở lý luận và
thực tiễn của chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nông nghiệp ngoại thành Hà Nội.
Trong quá trình nhận thức chắc chắn còn nhiều thiếu sót, em mong các thầy cô
góp ý và chỉnh sửa. Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-3-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
NỘI DUNG
I - CƠ SỞ LÝ LUẬN:
1. Bản chất của cơ cấu kinh tế và chuyền dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp:
1.1. Bản chất của cơ cấu kinh tế:
Cơ cấu hay kết cấu là thuật ngữ chung của triết học, là cấu trúc bên trong
của sự vật hay đối tượng. Cơ cấu bao gồm những bộ phận hợp thành và những
mối quan hệ tỷ lệ, hữu cơ cả về mặt lượng và mặt chất giữa các bộ phận đó trong

thời gian và không gian nhất định.
Như vậy, cơ cấu kinh tế nông nghiệp là cấu trúc bên trong của ngành nông
nghiệp, bao gồm những bộ phận hợp thành ngành kinh tế nông nghiệp và những
mối quan hệ tỷ lệ, hữu cơ về mặt lượng và chất giữa các bộ phận đó trong thời
gian và không gian nhất định.
Cơ cấu kinh tế nông nghiệp có 3 nội dung:
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo ngành và nội bộ ngành.
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng kinh tế lãnh thổ và nội bộ vùng
kinh tế lãnh thổ.
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo thành phần kinh tế.
1.1.1. Cơ cấu kinh tế theo ngành và nội bộ ngành:
Ngành là một tổng thể các đơn vị kinh tế cùng thực hiện một loại chức
năng trong hệ thống phân công lao động xã hội. Ngành phản ánh một loạt hoạt
động nhất định của con người trong quá trình sản xuất xã hội, nó được phân biệt
theo tính chất và đặc điểm của quá trình công nghệ, đặc tính của sản phẩm sản
xuất ra và chức năng của nó trong quá trình tái sản xuất. Các ngành trong cơ cấu
kinh tế nông thôn ra đời và phát triển gắn liền với sự phát triển của phân công lao
động xã hội. Quá trình phát triển của loài người đã trải qua ba cuộc phân công lao
động xã hội: Phân công lao động xã hội lần thứ nhất, tách chăn nuôi ra khỏi
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-4-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ngành trồng trọt. Phân công lao động xã hội lần thứ hai, tách thủ công nghiệp
(tiền thân của ngành công nghiệp ngày nay) khỏi nông nghiệp. Phân công lao
động xã hội lần thứ ba, tách dịch vụ lưu thông ra khỏi khu vực sản xuất vật chất.
Như vậy, phân công lao động theo ngành là cơ sở hình thành các ngành và
cơ cấu ngành. Phân công lao động càng phát triển ở trình độ cao thì sự phân chia
các ngành càng đa dạng, sâu sắc và chi tiết.
Các ngành trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp bao gồm:
* Ngành nông nghiệp, bao gồm ngành trồng trọt và chăn nuôi.

* Ngành thủy sản.
* Ngành lâm nghiệp.
Cơ cấu ngành là phạm trù kinh tế phản ánh trình độ phát triển của lực
lượng sản xuất, tiến bộ khoa học - công nghệ và phân công lao động xã hội…
Cơ cấu ngành trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp là tập hợp các bộ phận hợp
thành ngành kinh tế nông nghiệp và mối tương quan tỷ lệ giữa các bộ phận cấu
thành so với tổng thể. Mối tương quan tỷ lệ này do yêu cầu phát triển cân đối giữa
các ngành chi phối.
Cơ cấu ngành là một nội dung chủ yếu của chiến lược phát triển các ngành
và là hạt nhân của cơ cấu kinh tế. Việc xác lập cơ cấu ngành hợp lý, thích ứng với
từng giai đoạn phát triển có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của
ngành:
+ Tạo điều kiện thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế - xã
hội trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và khu vực nông thôn.
+ Đảm bảo đáp ứng tốt nhất nhu cầu thị trường và khai thác sử dụng có
hiệu quả tiềm năng của một vùng và cả nước.
+ Tạo điều kiện thúc đẩy quá trình tiến bộ khoa học - công nghệ trong các
ngành sản xuất và dịch vụ ở nông thôn.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-5-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.1.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng kinh tế lãnh thổ và nội bộ
vùng kinh tế lãnh thổ:
Sự phân công lao động theo ngành dẫn đến sự phân công lao động theo
lãnh thổ, đó là hai mặt của một quá trình gắn bó hữu cơ với nhau, thúc đẩy nhau
phát triển. Sự phân công lao động theo ngành bao giờ cũng diễn ra trên một vùng
lãnh thổ nhất định. Vì vậy cơ cấu kinh tế vùng lãnh thổ chính là sự bố trí các
ngành sản xuất và dịch vụ theo không gian, nhằm khai thác tiềm năng và lợi thế
so sánh của vùng. Xu thế chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng lãnh thổ là theo hướng
đi vào chuyên môn hóa và tập trung sản xuất hàng hóa tập trung có hiệu quả cao,

mở rộng mối quan hệ với các vùng chuyên môn hóa khác, gắn bó cơ cấu kinh tế
của từng vùng với cả nước. Trong từng vùng lãnh thổ phải coi trọng phát triển sản
xuất kinh doanh theo hướng chuyên môn hóa kết hợp đa dạng hóa trên cơ sở phát
huy lợi thế của vùng để định hướng chuyên môn hóa, nhờ đó nâng cao được trình
độ sản xuất hàng hóa của vùng.
Để hình thành cơ cấu vùng kinh tế vùng lãnh thổ hợp lý trước hết cần
hướng vào những khu vực có điều kiện phát triển hàng hóa lớn. Đó là khu vực có
nhiều lợi thế so sánh về thời tiết khí hậu, đất đai, vị trí địa lý và giao thông thuận
lợi, các cơ sở hạ tầng khác… Trên cơ sở đó xây dựng phương án sản xuất kinh
doanh nhằm trả lời câu hỏi: Trên mỗi vùng đó sản xuất cái gì? Số lượng là bao
nhiêu? Theo một cơ cấu hợp lý, để khai thác tốt nhất lợi thế của vùng, khai thác
tổng hợp và có hiệu quả các nguồn lực kinh tế của vùng nhằm phát triển nhanh
kinh tế của vùng.
Trên phạm vi cả nước cũng như từng địa phương, quá trình chuyển sang
sản xuất hàng hóa, đã từng bước hình thành các vùng và tiểu vùng sản xuất
chuyên môn hóa. Đó là nơi sản xuất ra những nông sản hàng hóa ngày càng lớn
với chất lượng tốt đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước. Theo phương
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-6-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
án phân vùng kinh tế cơ bản đã được Chính phủ phê duyệt thì cả nước ta chia
thành 8 vùng kinh tế sinh thái cơ bản là: vùng Đông Bắc, vùng Tây Bắc, vùng
đồng bằng Bắc Bộ, vùng Bắc Trung Bộ, vùng ven biển Nam Trung Bộ, vùng Tây
Nguyên, vùng Tây Nam Bộ, vùng Đông Nam Bộ.
1.1.3. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo thành phần kinh tế:
Đây là nội dung quan trọng của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói
chung và cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng.
Đại hội Đảng làn thứ VI (năm 1986) đã khẳng định việc chuyển nền kinh tế
nước ta từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự
quản lý của Nhà nước và coi trọng phát triển kinh tế nhiều thành phần. Đến Nghị

quyết Đại hội IX của Đảng (4/2001) đã xác định: “Thực hiện nhất quán chính
sách phát triển kinh tế nhiều thành phần. Các thành phần kinh tế kinh doanh theo
pháp luật đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN, cùng nhau phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh,
trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể
ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân”.
Tham gia vào hoạt động kinh tế nông nghiệp bao gồm nhiều thành phần
kinh tế khác nhau như: thành phần kinh tế quốc doanh, tập thể, tư nhân, hộ gia
đình. Trong đó kinh tế hộ gia đình và kinh tế trang trại là lực lượng chủ yếu trực
tiếp tạo ra các nông sản phẩm cho nền kinh tế quốc dân và kinh tế hộ tự chủ đang
trong xu hướng chuyển dịch từ kinh tế hộ tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hóa
và từng bước tăng tỉ lệ hộ kiêm và hộ chuyên ngành nghề công nghiệp, tiểu thủ
công nghiệp và dịch vụ.
Xây dựng và hoàn thiện cơ cấu kinh tế nông nghiệp là việc hình thành và
hoàn thiện cả ba loại cơ cấu nói trên theo hướng chuyên môn hóa, sản xuất hàng
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-7-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hóa và đa dạng hóa sản phẩm, xây dựng và phát triển nông nghiệp toàn diện,
vững chắc trên cơ sở công nghiệp hóa và hiện đại hóa.
1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp:
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là một quá trình chuyển từ trạng
thái cơ cấu kinh tế cũ sang trạng thái cơ cấu kinh tế mới sao cho phù hợp với trình
độ phát triển khoa học - công nghệ và nhu cầu của thị trường nhằm sử dụng hợp
lý hiệu quả mọi yếu tố nguồn lực và đẩy nhanh quá trình sản xuất hàng hóa.
Về mặt lượng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là sự thay đổi mối
tương quan tỷ lệ giữa các bộ phận hợp thành: ngành, vùng, thành phần kinh tế.
Về mặt chất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp thể hiện sự thay đổi
các phương án bố trí các ngành, các bộ phận hợp thành trong chiến lược phát triển
và sự thay đổi tính cân đối đổi mới.

Cụ thể:
Chuyển dịch cơ cấu ngành trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp là một quá
trình chuyển từ trạng thái cơ cấu sang cơ cấu mới phù hợp với sự phát triển tiến
bộ của khoa học công nghệ, nhu cầu thị trường và nhằm sử dụng hiệu quả mọi
yếu tố nguồn lực của đất nước.
Sự chuyển dịch cơ cấu ngành biểu hiện dưới mặt lượng là sự thay đổi mối
tương quan tỷ lệ của mỗi ngành so với tổng thể ngành trong cơ cấu kinh tế nông
nghiệp. Còn về mặt chất, sự chuyển dịch cơ cấu ngành thể hiện ở sự thay đổi
phương án bố trí các ngành trong chiến lược phát triển và vị trí của từng ngành
trong cơ cấu với sự thay đổi tính cân đối để chuyển sang trạng thái cân đối mới
cao hơn.
Như vậy, thực chất chuyển dịch cơ cấu ngành là thực hiện phân công lại
lao động giữa các ngành cho phù hợp với yêu cầu khách quan.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-8-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Mục tiêu của chuyển dịch cơ cấu ngành và nội bộ ngành trong cơ cấu kinh
tế nông nghiệp là phải hướng tới một cơ cấu ngành hợp lý, đa dạng, trong đó cần
phát triển các ngành chủ lực có nhiều lợi thế để đáp ứng yêu cầu trong nước và
xuất khẩu. Đồng thời phải kết hợp tối ưu giữa cơ cấu ngành với cơ cấu vùng lãnh
thổ và cơ cấu các thành phần kinh tế.
Về cơ cấu kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung và chuyển dịch cơ
cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng giữa các vùng kinh tế có sự khác nhau. Song
nhìn chung cơ cấu kinh tế của vùng đều chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng các
ngành có giá trị kinh tế cao. Ngoài những vùng kinh tế sinh thái cơ bản, nông
nghiệp đã hình thành những vùng chuyên canh sản xuất nông sản hàng hóa tập
trung đó là: Vùng lúa đồng bằng sông Cửu Long, vùng cà phê ở Tây Nguyên,
vùng cao su Đông Nam Bộ, cây ăn quả Nam Bộ và miền núi phía Bắc, mía ở
Duyên Hải miền Trung và Đồng bằng sông Cửu Long… Các vùng sản xuất hàng
hóa tập trung có tỷ suất hàng hóa cao, chất lượng ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu

cầu thị trường trong và ngoài nước. Chính việc phát triển các vùng chuyên canh
sản xuất nông sản hàng hóa tập trung đã góp phần làm đậm nét thêm về phương
hướng phát triển các vùng kinh tế sinh thái cơ bản.
Để có sản xuất hàng hóa lớn, nông nghiệp, nông thôn nước ta không dừng
lại ở kinh tế hộ sản xuất hàng hóa nhỏ, mà phải đi lên phát triển kinh tế hộ sản
xuất hàng hóa lớn, kiểu mô hình kinh tế trang trại.
Đối với kinh tế hợp tác phải nhanh chóng hoàn thiện việc đổi mới HTX
kiểu cũ theo luật HTX. Đồng thời khuyến khích mở rộng và phát triển các hình
thức hợp tác kiểu mới, đó là những hợp tác xã có hình thức và tính chất đa dạng,
quy mô và trình độ khác nhau. HTX và hộ nông dân cùng tồn tại, phát triển trên
nguyên tắc tự nguyện của các hộ thành viên và đảm bảo lợi ích thiết thực giữa các
bên.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-9-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Kinh tế quốc doanh trong nông nghiệp về tỷ trọng có xu hướng giảm song
cần rà soát, sắp xếp lại và củng cố các đơn vị kinh tế quốc doanh phát triển có
hiệu quả. Những đơn vị kinh tế quốc doanh yếu kém cần có những giải pháp đổi
mới tích cực như: thực hiện khoán, bán và cho thuê các doanh nghiệp nhà nước
làm ăn thua lỗ hoặc là chuyển sang các hình thức sở hữu khác nhau phù hợp
(công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn…).
Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp mang tính chiến lược,
ảnh hưởng đến mức độ và tính bền vững của việc tăng trưởng và phát triển bền
vững của ngành nông nghiệp. Vì vậy việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
là cần thiết bởi:
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển
của lực lượng sản xuất, thúc đẩy phân công lao động xã hội phát triển hình thành
cơ cấu kinh tế mới phù hợp với trình độ sản xuất mới.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu sản phẩm
nông nghiệp ngày càng tăng về số lượng, phong phú về chủng loại, chất lượng

cao.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp đảm bảo khai thác sử dụng hợp lý
mọi tiềm năng lợi thế để đảm bảo khả năng xuất khẩu.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp còn xuất phát từ thực trạng cơ cấu
kinh tế nông nghiệp ở nước ta còn lạc hậu, do đó cần đẩy nhanh quá trình chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở nước ta.
Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp thực sự tạo được những điều
kiện giải phóng mọi sức sản xuất, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao
đời sống và tăng trưởng kinh tế góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-10-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.3. Định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở nước ta:
Để đẩy nhanh phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa thì phải đẩy
nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo định hướng XHCN.
- Đẩy nhanh phát triển ngành chăn nuôi, đưa chăn nuôi trở thành ngành sản
xuất chính trong nông nghiệp, giá trị sản xuất ngành chăn nuôi chiếm từ 30% -
35% giá trị sản xuất nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ nông nghiệp).
Hiện nay, ngành chăn nuôi mới chiếm 22,5% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp.
Ngành chăn nuôi phải phát triển theo hướng đa dạng hóa để tạo ra nhiều sản
phẩm phong phú chất lượng cao.
- Ngành trồng trọt phát triển nhanh theo hướng nâng cao chất lượng sản
xuất ngành trồng trọt. Về tỷ trọng, giá trị sản xuất ngành trồng trọt chiếm khoảng
65% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp. Trong ngành trồng trọt phải giảm tỷ
trọng giá trị sản xuất lương thực nhưng vẫn phải đảm bảo an ninh lương thực cho
đất nước và mỗi năm trên dưới 4 triệu tấn gạo. Mở rộng và đầu tư thâm canh cây
ngô, sắn để làm thức ăn chăn nuôi và đáp ứng nhu cầu chế biến. Đồng thời tăng tỷ
trọng giá trị sản xuất các cây trồng khác có giá trị kinh tế cao, có khả năng sản
xuất và xuất khẩu lớn và mở rộng sản xuất các cây trồng để thay thế nhập khẩu.

- Ngành thủy sản phải phát triển nhanh theo hướng mạnh xuất khẩu vì thủy
sản có thế mạnh và là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Ngành thủy sản cần
phát triển toàn diện bao gồm nuôi trồng khai thác đánh bắt và chế biến.
- Đối với ngành lâm nghiệp phát triển mạnh cả trồng rừng, khai thác và chế
biến lâm sản để tăng nhanh giá trị sản xuất lâm nghiệp góp phần bảo vệ cân bằng
sinh thái phát triển nông nghiệp bền vững.
2. Đặc điểm của nông nghiệp ngoại thành Hà Nội:
Nói đến Hà Nội, mọi người thường nghĩ đến một thành phố phát triển với các
khu công nghiệp hiện đại, những dịch vụ tiện ích, với những danh lam lịch sử nổi
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-11-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
tiếng chứ ít nhắc đến nông nghiệp Hà Nội. Bởi nông nghiệp Hà Nội một mặt chỉ
chiếm một phần nhỏ bé trong tổng GDP toàn thành phố khoảng trên dưới 10%,
mặt khác nông nghiệp Hà Nội cũng có những đặc trưng rất khác biệt so với các
vùng miền trong cả nước.
Nông nghiệp Hà Nội tập trung chủ yếu ở khu vực ngoại thành: Thanh Trì, Từ
Liêm, Gia Lâm, Đông Anh, Sóc Sơn với các sản phẩm chủ yếu là rau xanh, rau
thơm, hoa tươi, các loại quả đặc sản như cam Canh, bưởi Diễn, hồng xiêm Xuân
Đỉnh…
Diện tích canh tác nông nghiệp của Hà Nội cũng chiếm một phần khiêm tốn
trong tổng quỹ đất toàn thành phố và có xu hướng ngày càng bị thu hẹp do quá
trình đô thị hóa diễn ra mạnh như hiện nay.
Sở dĩ, nông nghiệp Hà Nội có những đặc điểm trên là do diện tích đất của Hà
Nội không có nhiều mà chủ yếu được dùng cho phát triển cơ sở hạ tầng, giao
thông, nhà ở phục vụ cho các mục tiêu kinh tế chính trị xứng tầm với vị trí của
một thủ đô. Người dân Hà Nội có tri thức, có trình độ tay nghề cao nên ít làm
nông nghiệp mà được sử dụng cho các ngành nghề khác có thu nhập cao hơn. Và
vì có thu nhập cao nên người dân Hà Nội cũng có cách thức thưởng thức các sản
phẩm từ nông nghiệp khác với các vùng khác. Đó là các sản phẩm nông sản

không chỉ đảm bảo về chất dinh dưỡng mà còn phải hướng đến sức khỏe và đến
những giá trị thẩm mỹ khác. Vì vậy mà nông nghiệp Hà Nội chủ yếu tập trung
vào phát triển những vùng rau, hoa tươi, cây ăn quả có giá trị kinh tế cao chứ ít
tập trung vào các cây lương thực thực phẩm.
Các sản phẩm nông nghiệp tiêu thụ trên thị trường Hà Nội chủ yếu là do các
tỉnh lân cận chuyển vào thủ đô, còn nông sản do nông nghiêp Hà Nội sản xuất ra
chỉ chiếm một phần nhỏ. Ngoài ra các huyện ngoại thành Hà Nội thường có các
làng nghề truyền thống rất nổi tiếng, tạo nguồn thu nhập lớn hơn rất nhiều so với
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-12-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thu nhập từ các sản phẩm nông nghiệp nên người dân cũng không quá mặn mà
với công việc đồng áng.
Hơn nữa, khi nước ta đã gia nhập vào WTO thì nông nghiệp ngoại thành Hà
Nội lại càng phải tập trung vào các lĩnh vực trên để phát triển đáp ứng không chỉ
thị hiếu của người tiêu dùng mà còn góp phần vào bảo vệ và cải tạo môi trường
sống ngày càng trong sạch, tươi đẹp hơn.
Với những đặc điểm trên, nông nghiệp ngoại thành Hà Nội cần chuyển dịch cơ
cấu kinh tế để tránh lãng phí các nguồn lực và phát triển nông nghiệp thủ đô hài
hòa với sự phát triển các ngành khác trong cơ cấu kinh tế toàn thành phố.
3. Những nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
ngoại thành Hà Nội:
3.1. Vị trí địa lý:
Hà Nội nằm ở vị trí trung tâm Đồng bằng Bắc Bộ, tiếp giáp với 5 tỉnh: Thái
Nguyên ở phía Bắc, Bắc Ninh và Hưng Yên ở phía Đông, Vĩnh Yên và Hà Tây ở
phía Tây và phía Nam. Hà Nội có diện tích tự nhiên 920,97 km
2
, trong đó diện
tích các huyện ngoại thành khoảng 836,67 km
2

. Hà Nội có 9 quận nội thành và 5
huyện ngoại thành là Sóc Sơn, Đông Anh, Gia Lâm, Thanh Trì và Từ Liêm. Các
huyện ngoại thành nằm bao bọc lấy các quận nội thành, tạo nên một vành đai
nông nghiệp bao quanh các khu đô thị và công nghiệp.
Đại bộ phận diện tích của Hà Nội nằm trong vùng Đồng bằng châu thổ
sông Hồng (với độ cao từ 5-20m so với mực nước biển). Một phần nhỏ ở phía
Bắc và Tây Bắc huyện Sóc Sơn là khu vực đồi núi thuộc rìa phía Nam của dãy
núi Tam Đảo (cao từ 200-400m so với mực nước biển).
Nhìn chung, địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam và từ Tây sang Đông. Sự
chênh lệch độ cao không lớn, địa hình bằng phẳng, đất đai màu mỡ rất thuận lợi
cho hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-13-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3.2. Đất đai:
Hà Nội có 4 loại đất chính:
+ Nhóm đất bạc màu phát triển chủ yếu trên đất phù sa cổ, tập trung ở
huyện Đông Anh và Sóc Sơn.
+ Nhóm đất phù sa phân bố đều khắp các huyện, nhưng chiếm hầu hết diện
tích của các huyện Gia Lâm, Thanh Trì, Từ Liêm.
+ Nhóm đất đồi núi tập trung chủ yếu ở huyện Sóc Sơn, bị xói mòn nghiêm
trọng do cây rừng bị chặt phá, tầng đất mỏng, nhiều nơi trơ sỏi đá.
Đến năm 2002, khu vực ngoại thành Hà Nội gồm 5 huyện với 118 xã và 8
thị trấn, tổng diện tích đất đai là 83.667ha, chiếm 90,85% tổng diện tích đất tự
nhiên toàn thành phố, năm 1995 diện tích của khu vực này là 86.839ha, chiếm
94,58%. Như vậy, quỹ đất đã giảm 4.350ha.
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-14-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Bảng 1: Tình hình biến động đất đai

ở khu vực ngoại thành
Đơn vị: ha
Năm
Các loại đất
Huyện
Đất
nông
nghiệp
Đất lâm
nghiệp
Đất
chuyên
dùng
Đất ở
Đất chưa
sử dụng
Đô thị
Nông
thôn
1995
Từ Liêm 5.332 20 1.236 145 1.283 1.430
Gia Lâm 9.158 44 3.942 191 1.545 2.370
Đông Anh 9.989 6 3.482 103 1.972 2.650
Sóc Sơn 12.874 6.674 5.273 26 3.089 2.652
Thanh Trì 5.622 - 2.082 38 1.192 1.055
Tổng 42.975 6.717 16.015 503 9.081 10.157
2000
Từ Liêm 4.071 16 1.497 49 931 749
Gia Lâm 9.144 59 4.172 213 1.570 2.273
Đông

Anh
9.942 5 3.741 109 1.941 2.419
Sóc Sơn 12.963 6.045 5.483 27 3.142 2.798
Thanh Trì 5.189 - 2.377 32 1.233 990
Tổng 41.309 6.125 17.270 430 8.817 9.229
2005
Từ Liêm 3.751 12 1.518 34 875 465
Gia Lâm 9.022 63 4.260 223 1.598 2.121
Đông Anh 9.931 4,5 3.938 111 1.932 2.239
Sóc Sơn 12.975 5.976 5.541 28 3.267 2.865
Thanh Trì 5.001 - 2.684 26 1.311 786
Tổng 40.680 6.055,5 17.941 422 8.983 8.476
Nguồn: Đinh hướng sử dụng đất đai thành phố Hà Nội đến năm 2010
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-15-
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Số liệu trên cho thấy sự biến động đất đai trong những năm qua (1991 - 2000)
là tương đối lớn và không đều.
+ Đất nông nghiệp: Nhìn chung thời kỳ 1990 - 2000 đất nông nghiệp giảm.
Năm 1995 giảm 617ha so với năm 1990, năm 2000 giảm 1.666ha so với năm
1995. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều xã của Từ Liêm đã chuyển sang các
phường để thành lập các quận mới, trong đó 8 xã chuyển về quận Cầu Giấy và 4
xã về quận Tây Hồ.
+ Đất lâm nghiệp: Từ năm 1995 đến năm 2000 đất lâm nghiệp ở các huyện
biến động không đáng kể. Riêng huyện Sóc Sơn diện tích đất lâm nghiệp giảm
mạnh (năm 2000 giảm 602ha so với năm 1995). Nguyên nhân chính là do lấy đất
mở đường và xây dựng…
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Dinh - Khoa NN&PTNT - ĐHKTQD - Hà Nội
-16-