BỆNH PHONG, ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG

1
1
BỆNH PHONG
BỆNH PHONG
ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG
ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG
2
2
Căn nguyên và cách lây
Căn nguyên và cách lây
truyền
truyền

Căn nguyên:
Căn nguyên:

Trùc khuÈn phong Trùc khuÈn Hansen – –
Trùc khuÈn phong Trùc khuÈn Hansen – –
Mycobacterium Leprae.
Mycobacterium Leprae.

§Æc ®iÓm:
§Æc ®iÓm:
•
Cha nu«i cÊy ®îc trªn m«i trêng nh©n t¹o
Cha nu«i cÊy ®îc trªn m«i trêng nh©n t¹o
•
Trùc khuÈn kh¸ng cån kh¸ng toan
Trùc khuÈn kh¸ng cån kh¸ng toan
•
Chu kú sinh s¶n:

Chu kú sinh s¶n:
12-13 ngày.
12-13 ngày.
•
Thời gian sống ở môi trường 1-2 ngày.
Thời gian sống ở môi trường 1-2 ngày.
•
Nhiệt độ phát triển thuận lợi: 30-32
Nhiệt độ phát triển thuận lợi: 30-32
0
0
C.
C.
•
Bị diệt nhanh bởi các thuốc:
Bị diệt nhanh bởi các thuốc:

DDS đơn thuần: 3-6 tháng.
DDS đơn thuần: 3-6 tháng.

Rifampicine: 5-7 ngày
Rifampicine: 5-7 ngày
3
3
Căn nguyên và cách lây
Căn nguyên và cách lây
truyền
truyền

Cách lây truyền

Cách lây truyền
:
:

Bệnh lây (+), bệnh di truyền (-).
Bệnh lây (+), bệnh di truyền (-).

Khó lây, tỷ lệ lây rất thấp.
Khó lây, tỷ lệ lây rất thấp.

Nguån l©y: bÖnh nh©n phong
Nguån l©y: bÖnh nh©n phong

§êng l©y:
§êng l©y:
trực tiếp, da, niêm mạc bị xây xát,
trực tiếp, da, niêm mạc bị xây xát,
h« hÊp …
h« hÊp …

Yếu tố thuận lợi: tuổi, giới và điều kiện sinh
Yếu tố thuận lợi: tuổi, giới và điều kiện sinh
hoạt,
hoạt,
møc ®é tiÕp xóc
møc ®é tiÕp xóc
4
4
Căn nguyên và cách lây
Căn nguyên và cách lây

truyền
truyền

Tại sao bệnh phong khó lây:
Tại sao bệnh phong khó lây:

Thời gian nhân đôi
Thời gian nhân đôi
dµi
dµi

Thời gian ủ bệnh
Thời gian ủ bệnh
dµi
dµi

Thuốc đặc hiệu
Thuốc đặc hiệu
⇒
⇒
Cắt đứt nguồn lây nhanh
Cắt đứt nguồn lây nhanh

Chỉ có BN nhiều vi khuẩn mới lây bệnh
Chỉ có BN nhiều vi khuẩn mới lây bệnh

Sức đề kháng của trực khuẩn phong yếu.
Sức đề kháng của trực khuẩn phong yếu.
5
5

Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong

Thời kỳ ủ bệnh: 2-3 năm
Thời kỳ ủ bệnh: 2-3 năm

Thời kỳ sơ phát:
Thời kỳ sơ phát:

Da: Dát thay đổi màu sắc (trắng, thâm, hồng)
Da: Dát thay đổi màu sắc (trắng, thâm, hồng)

Kèm rối loạn cảm giác tại thương tổn
Kèm rối loạn cảm giác tại thương tổn

Triệu chứng không điển hình:
Triệu chứng không điển hình:
•
Sốt dai dảng.
Sốt dai dảng.
•
Sổ mũi hoặc chảy máu cam.
Sổ mũi hoặc chảy máu cam.
•
Xuất hiện các vết bỏng
Xuất hiện các vết bỏng
6
6
Triu chng bnh phong
Triu chng bnh phong

Thi k ton phỏt:
Thi k ton phỏt:
Tổn thơng da Tổn thơng khác
Tổn thơng TK
ngoại biên

Dát đơn thuần

Củ, mảng củ

U, mảng, dát
thâm nhiễm

Viêm dây tk

Vận động

Cảm giác

Thực vật

Viêm mũi, họng,
thanh quản.

Viêm mống mắt,giác
mạc, kết mạc

Viêm tinh hoàn,

chứng vú to ở nam giới
7
7
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Dát đơn thuần
Dát đơn thuần
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
D¸t đ n thu n gÆp trong phong thÓ bÊt ®Þnhơ ầ
D¸t đ n thu n gÆp trong phong thÓ bÊt ®Þnhơ ầ


(thÓ
(thÓ
I)
I)
8
8
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:

Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
(thÓ T)
(thÓ T)
9
9
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
(thÓ T)
(thÓ T)
10

10
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
Cñ, m¶ng cñ gÆp trong phong thÓ cñ
(thÓ T)
(thÓ T)
11
11
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Phong bt

Phong bt


(TTCB
(TTCB
:
:
M¶ng cñ, cã tæn th¬ng vÖ tinh
M¶ng cñ, cã tæn th¬ng vÖ tinh
)
)
12
12
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Phong bt
Phong bt


(TTCB
(TTCB
:

:
M¶ng cñ, cã tæn th¬ng vÖ tinh)
M¶ng cñ, cã tæn th¬ng vÖ tinh)
13
13
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Phong BB
Phong BB


(TTCB:
(TTCB:
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
)
)
14
14
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong

Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Phong BB
Phong BB


(TTCB:
(TTCB:
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
)
)
15
15
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
TT da:
TT da:
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
TTCB ®a d¹ng tuú tõng thÓ bÖnh
Phong Bl

Phong Bl


(TTCB:
(TTCB:
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
m¶ng cñ, d¸t th©m nhiÔm, m¶ng th©m nhiÔm
)
)
16
16
Phong LL
Phong LL
(
(
U phong, m¶ng, d¸t th©m nhiÔm
U phong, m¶ng, d¸t th©m nhiÔm
)
)
Triệu chứng bệnh phong
Triệu chứng bệnh phong


Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ toàn phát:
17
17
Viªm d©y thÇn kinh
Viªm d©y thÇn kinh
18

18
Xét nghiệm
Xét nghiệm

Rạch da tìm trực khuẩn:
Rạch da tìm trực khuẩn:

Chỉ số vi khuẩn học (BI: bacteriological Index)
Chỉ số vi khuẩn học (BI: bacteriological Index)
•
Trên 1.000 BH/1 vi trường: 6+
Trên 1.000 BH/1 vi trường: 6+
•
Từ 100 – 1.000 BH/1 vi trường: 5+
Từ 100 – 1.000 BH/1 vi trường: 5+
•
Từ 10 – 100 BH/1 vi trường: 4+
Từ 10 – 100 BH/1 vi trường: 4+
•
Từ 1 – 10 BH/1 vi trường: 3+
Từ 1 – 10 BH/1 vi trường: 3+
•
Từ 1 – 10 BH/10 vi trường: 2+
Từ 1 – 10 BH/10 vi trường: 2+
•
Từ 1 – 10 BH/100 vi trường: 1+
Từ 1 – 10 BH/100 vi trường: 1+
•
Không thấy VK BH trong 100 vi trường: âm tính.
Không thấy VK BH trong 100 vi trường: âm tính.


Chỉ số hình thái học (MI: Morphological Index)
Chỉ số hình thái học (MI: Morphological Index)

Xét nghiệm mô bệnh học
Xét nghiệm mô bệnh học

Phản ứng Mitsuda
Phản ứng Mitsuda
19
19
Chẩn đoán
Chẩn đoán

Chẩn đoán xác định:
Chẩn đoán xác định:

Tổn thương da kèm theo mất cảm giác.
Tổn thương da kèm theo mất cảm giác.

Tổn thương thần kinh ngoại biên.
Tổn thương thần kinh ngoại biên.

Tìm thấy trực khuẩn phong tại thương tổn da
Tìm thấy trực khuẩn phong tại thương tổn da
hoặc thần kinh
hoặc thần kinh
“
“
Một người được coi là mắc bệnh phong

Một người được coi là mắc bệnh phong
khi được xác định là có ít nhất một trong
khi được xác định là có ít nhất một trong
ba d
ba d
ấ
ấ
u hiệu chính đã nêu ở trên”
u hiệu chính đã nêu ở trên”
20
20
Chẩn đoán
Chẩn đoán

Chẩn đoán phân biệt
Chẩn đoán phân biệt

Th
Th
ể I:
ể I:
•
Lang ben.
Lang ben.
•
Bạch biến.
Bạch biến.

Thể T:
Thể T:

•
Nấm da.
Nấm da.
•
Lupus đỏ hình đĩa
Lupus đỏ hình đĩa
•
Lao da.
Lao da.
•
U hạt hình nhẫn.
U hạt hình nhẫn.

Thể B, L:
Thể B, L:
•
Giang mai III.
Giang mai III.
•
U xơ thần kinh.
U xơ thần kinh.
•
Các bệnh máu.
Các bệnh máu.
•
Trứng cá bọc
Trứng cá bọc
21
21
Chẩn đoán

Chẩn đoán

Chẩn đoán phân biệt tổn thương thần kinh
Chẩn đoán phân biệt tổn thương thần kinh

Bệnh đái tháo đường.
Bệnh đái tháo đường.

Viêm rễ thần kinh.
Viêm rễ thần kinh.

Sau chấn thương.
Sau chấn thương.

Histeria.
Histeria.
22
22
Phân loại bệnh phong
Phân loại bệnh phong

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO)
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO)
Thương tổn da có mất cảm giác
Thương tổn da có mất cảm giác
Nghi ngờ bệnh phong
Nghi ngờ bệnh phong
Không có xét nghiệm
Không có xét nghiệm
Có xét nghiệm

Có xét nghiệm
1-5 thương tổn
± 1TK t
2
1-5 thương tổn
± 1TK t
2
> 5 thương tổn
> 1 Tk t
2
> 5 thương tổn
> 1 Tk t
2
Âm tính
Âm tính
Dương tính
Dương tính
PB
PB
MB
MB
PB
PB
MB
MB
23
23
Phân loại tàn tật
Phân loại tàn tật


Các loại hình tàn tật.
Các loại hình tàn tật.

Tàn tật tiên phát:
Tàn tật tiên phát:
Do trực tiếp vi khuẩn
Do trực tiếp vi khuẩn
phong gây nên.
phong gây nên.

Tàn tật thứ phát:
Tàn tật thứ phát:
Xuất hiện trên cơ sở đã có
Xuất hiện trên cơ sở đã có
tàn tật tiên phát. Bệnh nhân không biết
tàn tật tiên phát. Bệnh nhân không biết
chăm sóc các tàn tật tiên phát.
chăm sóc các tàn tật tiên phát.
24
24
Phân loại tàn tật
Phân loại tàn tật

Các loại tàn tật hay gặp:
Các loại tàn tật hay gặp:

Mất cảm giác bàn tay, bàn chân.
Mất cảm giác bàn tay, bàn chân.

Cò các ngón tay.

Cò các ngón tay.

Teo cơ ở bàn tay.
Teo cơ ở bàn tay.

Cò ngón chân.
Cò ngón chân.

Chân “cất cần”.
Chân “cất cần”.

Cụt, rụt các ngón tay, chân.
Cụt, rụt các ngón tay, chân.

Mắt thỏ (không nhắm kín).
Mắt thỏ (không nhắm kín).

Mất cảm giác giác mạc.
Mất cảm giác giác mạc.
25
25