Giải pháp phòng ngừa kế toán tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam

THÀNH PH H CHÍ MINH - NMă2013

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH


 TH THANH VÂN

GII PHÁP PHÒNG NGA RI RO
TRONG HOTăNG K TOÁN
TIăNGỂNăHĨNGăTMCPăUăTăVĨă
PHÁT TRIN VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT






THÀNH PH H CHÍ MINH - NMă2013

LI CAM OAN


BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH

ăTHăTHANHăVỂN

GIIăPHÁPăPHọNGăNGAăRIăROă

TRONGăHOTăNGăKăTOÁNă
TIăNGỂNăHĨNGăTMCPăUăTăVĨă
PHÁTăTRINăVITăNAM
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC
PGS.TSăTRNGăTH HNG

THÀNH PH H CHÍ MINH ậ NMă2013




LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t này do chính tôi nghiên cu và
thc hin vi s hng dn ca PGS.TS Trng Th Hng. Các s liu trong lun
vn đc chính tác gi thu thp t các báo cáo ca Ngân hàng TMCP u t và
Phát trin Vit Nam và t các ngun khác. Các s liu và thông tin trong lun vn
này đu có ngun gc rõ ràng, trung thc và đc phép công b.
Hc viên

 Th Thanh Vân

DANH MC CÁC CH VIT TT
ATM Automatic Teller Machine (Máy rút tin t đng)
BDS Phân h h thng phân phi sn phm
BIDV Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit Nam
CNTT Công ngh thông tin
HQT Hi đng qun tr
HSC Hi s chính

IBMB Internet Banking Mobile Banking (Ngân hàng qua mng, đin thoi)
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
POS Point Of Sale (im chp nhn th)
Q Quyt đnh
SIBS SilverLake Intergrated Banking Systems (H thng ngân hàng tích
hp SilverLake)
TMCP Thng mi c phn
TTQT Thanh toán quc t
VN Vit Nam






DANH MC CÁC BNG BIU, BIUă,ăSă
BNG
Bng 2.1: Mt s ch tiêu chính c bn nm 2010- 6/2013 34
Bng 2.2: Phng thc lu tr các loi s k toán 38
Bng 2.3: Tng hp s lng li sai sót theo nghip v nm 2010 - 6/2013 40
BIUă
Biu đ 2.1: Tng tài sn ca BIDV nm 2010 – 6/2013 33
Biu đ 2.2: T l li tác nghip theo tng nghip v nm 2010 - 6/2013 41
Biu đ 2.3: Li tác nghip trong nghip v chng t nm 2010 - 6/2013 44
Biu đ 2.4 Li tác nghip trong nghip v tin gi t nm 2010 - 6/2013 50
Biu đ 2.5: Li tác nghip trong nghip v chuyn tin nm 2010 - 6/2013 56
Biu đ 2.6: C cu du hiu ri ro tác nghip trong công tác t chc cán b 60
Biu đ 2.7: T trng cán b b x lý theo cp bc tháng 6/2013 62

Să
S đ 1.1: Các yu t gây ra ri ro tác nghip 21
S đ 3.1: Giá tr ct lõi ca BIDV 68














MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu, biuăđ,ăsăđ
Phn m đu
CHNGă1:ăCăS LÝ LUN V K TOÁN VÀ RI RO TRONG HOT
NG K TOÁN CAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
1.1 Căs lý lun v k toánăngơnăhƠngăthngămi 1
1.1.1 K toán ngân hàng 1
1.1.1.1 i tng k toán ngân hàng 1
1.1.1.2 Báo cáo tài chính ca ngân hàng 1

1.1.2 Nguyên tc k toán 3
1.1.2.1 Môi trng k toán và gii hn k toán 3
1.1.2.2 Nguyên tc k toán 4
1.1.3 Tài khon và h thng tài khon k toán ngân hàng thng mi 6
1.1.3.1 Tài khon và phân loi 6
1.1.3.2 H thng tài khon k toán 7
1.1.4 Chng t k toán ngân hàng 8
1.1.4.1 Khái nim 8
1.1.4.2 Phân loi 9
1.1.4.3 Lp chng t 10
1.1.4.4 Kim soát chng t 12
1.1.4.5 T chc luân chuyn chng t 13
1.1.5 T chc k toán ngân hàng 14
1.1.5.1 Hình thc k toán áp dng trong ngân hàng 14
1.1.5.2 T chc b máy k toán 14
1.2 Ri ro trong hotăăđng k toán ngân hàng 15




1.2.1 Khái nim ri ro, mt s loi ri ro trong hot đng ngân hàng 15
1.2.1.1 Khái nim ri ro 15
1.2.1.2 Mt s loi ri ro trong hot đng ngân hàng 16
1.2.2 Nguyên nhân làm phát sinh ri ro trong hot đng k toán ngân hàng 17
1.2.2.1 Nguyên nhân trong môi trng ngân hàng 17
1.2.2.2 Nguyên nhân ngoài môi trng ngân hàng 18
1.2.3 nh hng ca ri ro trong hot đng k toán ngân hàng đn kt qu hot
đng kinh doanh ca ngân hàng 19
1.2.3.1 nh hng bên trong ngân hàng 19
1.2.3.2 nh hng bên ngoài ngân hàng 19

1.2.4 Ri ro ch yu trong hot đng k toán ti ngân hàng 19
1.2.4.1 Ri ro tác nghip 19
1.2.4.2 Ri ro công ngh ngân hàng 22
1.3 Mt s s kin ri ro trong hotăđng k toán và bài hc kinh nghim cho
NHTM Vit Nam 22
1.3.1 Mt s s kin ri ro liên quan đn hot đng k toán ti NHTM Vit Nam
nhng nm gn đây 22
1.3.2 Bài hc kinh nghim cho NHTM Vit Nam 26
Kt lunăchngă1 28
CHNGă2:ăTHC TRNG RI RO TRONG HOTăNG K TOÁN TI
NGỂNăHĨNGăTMCPăUăTăVĨăPHÁTăTRIN VIT NAM
2.1 Tng quan hotăđng k toán tiăNgơnăhƠngăTMCPăuătăvƠăPhátătrin
Vit Nam 29
2.1.1 Khái quát v Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam 29
2.1.2 Các sn phm dch v ch yu 32
2.1.3 Các kt qu đt đc 32
2.1.4 Tng quan hot đng k toán ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit
Nam 34




2.2 Thc trng ri ro trong hotăđng k toán tiăNHăTMCPăuătăvƠăPhátă
trin Vit Nam 39
2.2.1 Ri ro khi tip nhn chng t và kim tra chng t k toán 41
2.2.1.1 Nhn chng t k toán và bc đu kim tra ca giao dch viên 42
2.2.1.2 Kim tra chng t k toán li ca kim soát viên (lãnh đo phòng) 43
2.2.1.3 Ri ro phát sinh khâu kim soát li chng t sau khi đã đc kim soát phê
duyt (b phn hu kim) 43
2.2.2 Ri ro khi x lý nghip v k toán 45

2.2.2.1 Ri ro liên quan đn k toán nghip v thu chi tin mt 45
2.2.2.2 Ri ro liên quan đn k toán nghip v cho vay 51
2.2.2.3 Ri ro liên quan đn k toán nghip v thanh toán 53
2.2.3 Nhng ri ro khác làm nh hng hot đng k toán nh v công ngh thông
tin, yu t bên ngoài tác đng, công tác t chc… 57
2.2.4 Quy đnh x lý trách nhim cá nhân, tp th trong hot đng tác nghip ti
Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam 61
2.3 Nguyên nhân dnăđn ri ro trong hotăđng k toán ti Ngân hàng TMCP
uătăvƠăPhátătrin Vit Nam 62
2.3.1 Nguyên nhân t phía ngân hàng 63
2.3.1.1 V công tác t chc 63
2.3.1.2 V quy trình, nghip v 63
2.3.1.3 V tác nghip ca nhân viên 64
2.3.1.4 V h thng công ngh thông tin 65
2.3.2 Nguyên nhân t phía khách hàng 66
Kt lunăchngă2 66





CHNGă3:ăGII PHÁP PHÒNG NGA RI RO TRONG HOTă NG
K TOÁN TIă NGỂNă HĨNGă TMCPă Uă Tă VĨă PHÁTă TRIN VIT
NAM
3.1ănhăhng phát trinăNgơnăhƠngăTMCPăuătăvƠăPhátătrin Vit Nam
đnănmă2015 67
3.2 Gii pháp phòng nga ri ro trong hotăđng k toán 68
3.2.1 Gii pháp v mô hình t chc, b trí, đào to nhân viên 68
3.2.2 Gii pháp liên quan đn các vn bn ban hành 71
3.2.3 Tng cng giám sát nhân viên 73

3.2.4 Phòng nga ri ro liên quan đn tng khâu, nghip v c th 77
3.2.4.1 Phòng nga ri ro trong khâu giao nhn và x lý chng t ban đu 77
3.2.4.2 Phòng nga ri ro trong quá trình thc hin các giao dch 77
3.2.5 Phòng nga ri ro công ngh thông tin 80
3.2.6 Phòng nga ri ro t phía khách hàng 81
Kt lunăchngă3 82
Kt lun chung
Tài liu tham kho
Ph lc













PHN M U
1. Lý do chnăđ tài
Trong nhng nm gn đây, nn kinh t Vit Nam gp nhiu khó khn, lm
phát tng vt, kinh t v mô tim n nhiu ri ro bt n. Nm 2013, đ tip tc góp
phn hin thc hóa mc tiêu kim ch lm phát, n đnh kinh t v mô ca chính
ph, ngành ngân hàng đã ch đng điu hành chính sách tin t cht ch, linh hot
và phù hp vi tình hình thc t, thc hin kim soát tc đ tng trng d n tín
dng, giao ch tiêu tng trng tín dng cho các t chc tín dng theo mc hot

đng lành mnh.
Ngân hàng là loi hình doanh nghip đc bit và hot đng ca nó có tác
đng mnh đn nn kinh t, bn thân ngân hàng cng chu nh hng ngc li t
rt nhiu yu t khác. Hot đng kinh doanh phát trin cùng vi áp lc cnh tranh
gay gt đã đa ngân hàng đi mt vi càng nhiu ri ro. Trong các loi ri ro ca
ngân hàng thì ri ro trong hot đng k toán ngân hàng cng làm mt đi mt phn
không nh trong li nhun t hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Tuy nhiên,
trong giai đon gn đây, khi các giao dch ngân hàng gia tng, môi trng kinh
doanh ngày càng phc tp thì các ri ro càng th hin rõ hn trong c h thng ngân
hàng trong đó Ngân hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit Nam cng
gp phi các ri ro trong hot đng k toán liên quan đn đo đc cán b, ti phm
ni b, khách hàng c tình la đo gian ln ngân hàng Nhng hin tng này ngày
càng tinh vi và đang gia tng rt nhanh. Vì vy vai trò ca công tác phòng nga ri
ro trong hot đng k toán  các ngân hàng nói chung và BIDV nói riêng đc xác
đnh ngày càng quan trng và cp thit hn bao gi ht.
Nhng thông tin cho thy gn đây trong h thng ngân hàng ngày càng có
nhiu cán b b truy t do vi phm pháp lut và đo đc ngh nghip, đ hn ch
nhng ri ro có th xy ra trong hot đng k toán ngân hàng nên tôi quyt đnh
chn đ tài nghiên cu “Gii pháp phòng nga ri ro trong hoỏ đng k toán ti
Ngân hàng ỏhng mi c phn Ố ỏ ốà Pháỏ ỏrin Vit Nam”




2. Mcăđíchănghiênăcu caăđ tài
- Tìm hiu nhng vn đ c bn ca k toán ngân hàng, các loi ri ro có th
xy ra trong hot đng ngân hàng t đó nêu lên nguyên nhân làm phát sinh ri ro
trong hot đng k toán ngân hàng, nhng nh hng ca nó đn hot đng kinh
doanh ca ngân hàng nh th nào và cho thy tm quan trng trong vic phòng
nga ri ro trong hot đng k toán ngân hàng là cn thit.

- Phân tích thc trng ri ro và đánh giá nhng li xy ra thng xuyên dn
đn tim n ri ro trong hot đng k toán ca Ngân hàng TMCP u t và Phát
trin Vit Nam.
- a ra nhng gii pháp đ Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit
Nam phòng nga và hn ch đn mc thp nht ri ro trong hot đng k toán.
3. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu:  tài tp trung vn đ có liên quan đn k toán ngân
hàng, nhng ri ro nh hng k toán ngân hàng và gii pháp phòng nga các loi
ri ro k toán phát sinh ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam.
Phm vi nghiên cu: Nghiên cu nhng nghip v c th và nhng li sai sót
trong quá trình tác nghip t nm 2010 đn tháng 6 nm 2013 ca Ngân hàng
TMCP u t và Phát trin Vit Nam.
4. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng ch yu phng pháp mô t - gii thích, phng pháp
thng kê - phân tích tng hp: thu thp và x lý thông tin trên các báo cáo tng hp
li sai sót ti BIDV đ gii quyt vn đ v các ri ro liên quan đn tng nghip v
k toán c th ca BIDV, t đó làm c s đ đa ra các gii pháp phòng nga ri ro
trong hot đng k toán ca BIDV.
Ngoài ra lun vn còn s dng các tài liu tham kho t các sách giáo trình,
sách tham kho, tp chí, báo đin t đ thu thp thông tin và các s liu x lý vi
phm v ri ro k toán đã xy ra  các ngân hàng trong nc.






5. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc các bng biu, biu đ, t vit tt,
ph lc, tài liu tham kho, ni dung lun vn đc chia làm ba chng:

 Chngă1: C s lý lun v k toán và ri ro trong hot đng k toán ca
Ngân hàng thng mi.
 Chngă2: Thc trng ri ro trong hot đng k toán ti Ngân hàng thng
mi c phn u t và Phát trin Vit Nam.
 Chngă3: Gii pháp phòng nga ri ro trong hot đng k toán ti Ngân
hàng thng mi c phn u t và Phát trin Vit Nam.




















1

CHNGă1:ă C SăLụă LUNă V Kă TOÁNă VĨăRIă ROă TRONGă
HOTăNGăKăTOÁNăCAăNGỂNăHĨNGăTHNG MI
1.1 Căs lý lun v k toánăngơnăhƠngăthngămi
1.1.1 K toán ngân hàng
1.1.1.1 i tng k toán ngân hàng
K toán ngân hàng là ngh thut ghi chép, phân loi, tng hp và gii thích
các nghip v tác đng đn tình hình tài chính ca các ngân hàng bng thc đo
tin t, nhm cung cp thông tin v tình hình và kt qu hot đng ca ngân hàng,
làm c s cho vic ra quyt đnh kinh t liên quan đn mc tiêu qun lý kinh doanh
và đánh giá hot đng ca ngân hàng. Thông thng, k toán đc xác đnh theo
đi tng phc v, tc nhng ch th s dng các thông tin tài chính ca ngân
hàng. Vi k toán ngân hàng đi tng phc v ch yu ca nó là:
-Các qun tr viên ca ngân hàng: Các qun tr viên ca ngân hàng s dng
thông tin tài chính do k toán cung cp nhm mc tiêu ch yu là giúp cho vic hình
thành các quyt đnh bên trong ngân hàng, do đó nhng thông tin này mang tính
cht ni b và vì vy các báo cáo ca k toán có th không cn phi tuân th hoàn
toàn các nguyên tc k toán đã tha nhn.
-Các nhà đu t, c quan tài chính, c quan pháp lut, th trng chng
khoán …và mt s ch th khác bên ngoài ngân hàng. Các đi tng này đòi hi
nhng thông tin mà h đc cung cp phi th hin đc các mc tiêu tng quát,
đm bo tính trung thc, hp lỦ và đáng tin cy. Do đó các báo cáo tài chính mà k
toán ngân hàng cung cp cho các đi tng trên cn phi tuân theo các chun mc
nht đnh đã đc tha nhn.
Nh vy, k toán ngân hàng gi v trí then cht, nh hng đn quá trình
hot đng kinh doanh ca ngân hàng. (Ph lc 1.1)
1.1.1.2 Báo cáo tài chính ca ngân hàng
Báo cáo tài chính cung cp các thông tin v tình hình tài chính, tình hình
kinh doanh và các lung tin ca ngân hàng thng mi, đáp ng nhu cu hu ích
2

cho s đông nhng ngi s dng trong vic đa ra các quyt đnh kinh t. Nhng
ngi s dng thông tin báo cáo tài chính ch yu là bên ngoài ngân hàng thng
mi nh: các nhà qun lỦ, điu hành ngân hàng; các nhà đu t; các đi tác kinh
doanh, khách hàng.
H thng báo cáo tài chính mà Giám đc ngân hàng chu trách nhim lp và
trình bày bao gm:
-Báo cáo cân đi k toán (Ph lc 1.2)
-Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh (Ph lc 1.3)
-Báo cáo lu chuyn tin t (Ph lc 1.4)
-Bn thuyt minh báo cáo tài chính
Tình hình tài chính ca các ngân hàng  mi loi hình s hu đu th hin
qua tài sn và ngun hình thành tài sn ti mt thi đim theo phng trình k toán
(Accounting equation):
Tài sn = N phi tr + Vn ch s hu
(Assetsă=ăLiabilitieăăăă+ăowner’săequity)
Tài sn là ngun lc do ngân hàng kim soát và có th thu đc li ích kinh
t trong tng lai. Li ích kinh t trong tng lai mà tài sn mang li là tim nng
làm tng ngun tin và các khon tng đng tin ca ngân hàng hoc làm gim
bt các khon tin mà ngân hàng chi ra. Tài sn đc biu hin di dng vt cht
nh nhà tr s, máy ATM…hoc di hình thái vt cht nh phn mm máy vi
tính…
N phi tr là ngha v hin ti mà ngân hàng phát sinh t các giao dch và
s kin đã qua mà ngân hàng phi thanh toán t ngun lc ca mình.Ví d nh tin
gi ca khách hàng phát sinh t hot đng huy đng vn mà ngân hàng có ngha v
tr cho khách hàng khi đc yêu cu.
Vn ch s hu là giá tr vn ca ngân hàng đc tính bng s chênh lch
gia giá tr tài sn ca ngân hàng tr n phi tr. Vn ch s hu bao gm vn góp
ca các nhà đu t, thng d vn góp c phn, li nhun gi li, các qu, li nhun

cha phân phi, chênh lch t giá và chênh lch đánh giá li tài sn.
3



Bng cân đi k toán phn ánh tình hình tài chính ca ngân hàng ti thi
đim cui k k toán đc thit lp đm bo yêu cu cân bng ca phng trình k
toán:
Tng tài sn n = Tng tài sn có
Còn báo cáo thu nhp chi phí hay còn gi là báo cáo kt qu kinh doanh
phn ánh kt qu kinh doanh ca ngân hàng trong k k toán. Kt qu kinh doanh
ca ngân hàng trong k đc tính nh sau:
Lãi thun (L thun) = Thu nhp ậ Chi phí
1.1.2 Nguyên tc k toán
1.1.2.1 Môiătrng k toán và gii hn k toán
Môi trng k toán ngân hàng ph thuc vào các quan đim, chun mc,
phng thc k toán tha nhn ghi trong lut k toán thng nht  Vit Nam, phù
hp vi chun mc đo đc ca xã hi, đng thi phù hp vi đc đim t chc
kinh doanh đc bit ca h thng ngân hàng Vit Nam. Trong s các yu t môi
trng các yu t nh hng trc tip đn k toán gm:
- H thng lut pháp có liên quan nh Lut Doanh nghip, Lut thng mi,
Lut các t chc tín dng và Lut k toán Vit Nam.
- H thng chun mc k toán quc t và Vit Nam.
- H thng tài khon k toán ngân hàng ban hành theo quyt đnh s
479/2004/Q-NHNN 29/4/2004 ca Ngân hàng nhà nc Vit Nam.
- Các quy đnh nghip v và các vn bn liên quan khác.
K toán ngân hàng đc gii hn nhlà mt ch th kinh doanh đc lp, k
k toán vi đng tin c đnh và hot đng liên tctheo quy đnh chung.
Mi ngân hàng là mt ch th kinh doanh đc lp vi nhau, mt ngân hàng
bao gm mt tr s chính và nhiu chi nhánh đt  các đa đim khác nhau.Ví d

nh Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam có tr s chính ti Hà Ni và
các chi nhánh đc đt  các tnh, thành ph trong c nc. Các chi nhánh tin hành
hot đng kinh doanh theo s y quyn ca Hi đng qun tr và Tng giám đc
ca ngân hàng.Vi c cu t chc nh vy, k toán ngân hàng ti các chi nhánh ch
4



ghi chép và phn ánh hot đng kinh doanh trong phm vi đc y quyn, còn k
toán ngân hàng ti tr s chính ca mi ngân hàng s tp hp thông tin t các chi
nhánh đ lp báo cáo tài chính ca ngân hàng vi t cách là mt ch th kinh doanh
đc lp.
i sng ca các chi nhánh ngân hàng kéo dài trong khong thi gian đ đ
có th thc hin nhng hot đng d kin và đm bo thc hin nhng cam kt đã
đnh.Gi đnh này đc c th hóa thông qua các tài khon cho vay, tin gi có k
hn, d thu, d chi tin lãi, d phòng n phi thu khó đòi, khu hao…Tuy nhiên
nh đã trình bày  trên, các chi nhánh ngân hàng ch hch toán mt s nghip v
nht đnh ch không phi tt c, vì vy có mt s nghip v theo dõi trên s sách ti
tr s chính.Ví d nh các khon d phòng n phi thu khó đòi.
Tt c các ngân hàng đu t chc công tác k toán trên c s đn v đo lng
duy nht là tin t. S dng đng tin làm đn v đo lng hàm ý tha nhn tin là
đn v đo lng có giá n đnh, không chu tác đng ca hin tng lm phát hoc
gim phát.
Vic phân chia đi sng ngân hàng thành niên đ (k k toán) bao hàm ý
ngha ngân hàng cn cung cp thông tin v tình hình tài chính theo đnh k. nh k
đó có th trùng khp vi niên lch, có th không nhng bao gi cng tôn trng
nguyên tc: đnh k đó bao trùm mt nm hot đng ca ngân hàng.
 Vit Nam, vic phân chia đnh k thông tin cn báo cáo ca ngân hàng là
phù hp vi niên lch, nm tài chính bt đu t 1.1 và kt thúc vào 31.12 hàng nm.
1.1.2.2 Nguyên tc k toán

Các báo cáo tài chính ca ngân hàng đc thit lp cn đáp ng yêu cu:
th hin mt cách trung thc nht tình hình kinh t, pháp lý và tài chính ca ngân
hàng, da trên c s tiêu chun:
 Tính hp l: Phù hp vi nhng lut l quy đnh hin hành hoc vi
nhng nguyên tc k toán đc tha nhn.
 Tính trung thc: Các thông tin cung cp đc thit lp vi Ủ đ trung
thc, không gian ln.
5



 Tính khách quan: Th hin đy đ, khách quan tình hình hot đng
kinh doanh thc t ca ngân hàng.
 đm bo thông tin k toán ngân hàng đáp ng các tiêu chun trên, thông
tin k toán cn đc hình thành, đánh giá trong mt gii hn c th, mt phm vi
phn ánh c th và theo mt s nguyên tc:
 Nguyên tc v giá (hch toán): Phn ln tài sn phi đc ghi nhn
theo giá gc hoc giá hp lý. Giá gc ca tài sn đc tính theo s tin hoc khon
tng đng tin đã tr, phi tr hoc tính theo giá tr hp lý ca tài sn đó vào thi
đim tài sn đc ghi nhn. Ví d: khi NHTM mua chng khoán kinh doanh thì giá
tr ca chng khoán mua v đc k toán phn ánh bao gm giá mua và chi phí mà
NHTM b ra đ mua chng khoán.
 Nguyên tc c s dn tích: Mi nghip v kinh t, tài chính ca
NHTM liên quan đn tài sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, doanh thu, chi phí
phi đc ghi s k toán vào thi đim phát sinh, không cn c vào thi đim thc
t thu hay thc t chi tin hoc tng đng tin. Ví d: ngày 1/12/N ngân hàng
nhn tin gi tit kim ca khách hàng là 100 triu đng, k hn 3 tháng, lãi sut
0,6%/tháng, lnh lãi khi đáo hn. S tin ngân hàng thc chi tr lãi vào ngày đáo
hn là ngày 1/3/N+1, tc là vào nm sau. K toán cn xác đnh khi nào chi phí ghi
nhn ch không cn c vào thi đim thc chi tr. Theo Chun mc s 01 – Chun

mc chung, chi phí đc ghi nhn vào báo cáo thu nhp chi phí phi tuân th
nguyên tc phù hp tc là chi phí đã to ra thu nhp trong k. S tin ngân hàng
huy đng vào 1/12/N nên trong nm N ngân hàng đã dùng s tin huy đng này đ
kinh doanh nh cho vay, đu t và mang li thu nhp cho NHTM trong nm N. Nh
vy s tin lãi NHTM s chi tr vào 1/3/N+1 bao gm c phn lãi phi tr ca tháng
12/N và phn lãi này đc tính vào chi phí ca nm N.
 Nguyên tc phù hp: Vic ghi nhn doanh thu và chi phí phi phù
hp vi nhau. Khi ghi nhn doanh thu, thu nhp thì phi ghi nhn mt khon chi phí
tng ng có liên quan to ra doanh thu, thu nhp đó. Chi phí tng ng doanh thu,
thu nhp là chi phí ca k to ra doanh thu, thu nhp, chi phí k trc hay chi phí
6



k sau nhng liên quan đn doanh thu, thu nhp k đó. Trong ví d trên chi phí tr
lãi tháng 12 (mc dù cha chi) nhng cn đc hch toán vào chi phí ca nm N vì
đó là khon chi phí huy đng s vn 100 triu và tng xng vi phn thu nhp to
ra t hot đng s dng s vn đã huy đng ca NHTM trong tháng 12/N.
 Nguyên tc trng yu: Thông tin đc coi là trng yu trong trng
hp nu thiu thông tin hoc s thiu chính xác ca thông tin đó có th làm sai lch
đáng k đn báo cáo tài chính, làm nh hng đn quyt đnh kinh t ca ngi s
dng báo cáo tài chính. Theo nguyên tc này, các thông tin trng yu phi đc
trình bày riêng bit trên báo cáo tài chính. Nh vy nhng thông tin nào không
trng yu s không cn thit phi trình bày riêng bit. Ví d:Thông tin v chi phí lãi
vay ca NHTM đi vi tng ngun huy đng (tin gi khách hàng, tin vay, phát
hành giy t có giá…) là nhng thông tin cn thit cho quá trình ra các quyt đnh
kinh t nên chúng đc trình bày thành nhng ch tiêu riêng bit.
 Nguyên tc nht quán: Các chính sách và phng pháp k toán
doanh nghip đã chn đc áp dng thng nht ít nht trong mt k k toán nm.
Trng hp có thay đi chính sách và phng pháp k toán đã chn thì phi gii

trình lý do và nh hng ca s thay đi đó trong phn thuyt minh báo cáo tài
chính. Ví d đ tính khu hao tài sn c đnh, NHTM chn phng pháp bình quân
hay gim dn, tuy nhiên khi la chn phng pháp nào thì đm bo tính nht
quán,tc duy trì phng pháp đã la chn gia các k k toán khác nhau.
 Nguyên tc thn trng: đòi hi phi lp các khon d phòng nhng
không quá ln, không đánh giá cao hn giá tr ca các tài sn và các khon thu
nhp, không đánh giá thp hn giá tr ca các khon n phi tr và chi phí, thu nhp
ch ghi nhn khi có bng chng chc chn v kh nng thu đc li ích kinh t, còn
chi phí phi đc ghi nhn khi có bng chng v kh nng phát sinh chi phí.
1.1.3 Tài khon và h thng tài khon k toánăngơnăhƠngăthngămi
1.1.3.1 Tài khon và phân loi
Nh các doanh nghip khác, mi ngày  ngân hàng có rt nhiu nghip v
kinh t phát sinh cn đc ghi chép đ có th phân loi, tng hp s liu thành các
7



ch tiêu phc v cho vic lp báo cáo tài chính.Tài khon k toán ngân hàng đc
m ra nhm đáp ng yêu cu này.
Mi tài khon k toán ngân hàng là phng tin đ lu tr cho mt loi s
liu k toán riêng, phn ánh tình hình tng gim và hin có ca tng khon mc
thuc phng trình k toán: tài sn, n phi tr, vn ch s hu và các khon mc
ca thu nhp, chi phí.
Tài khon k toán ngân hàng đc phân loi theo nhiu tiêu thc khác nhau.
Di đây là mt s cách phân loi ch yu:
 Phân loi tài khon theo ni dung kinh t: Nói đn ni dung kinh t
ca tài khon là đ cp đn đi tng k toán nào đc phn ánh vào tài khon.
Theo cách phân loi này là sp xp các tài khon có ni dung kinh t gn nhau vào
mt loi. Ví d: các tài khon phn ánh vn kh dng, đu t, hot đng tín dng,
tài sn c đnh, hot đng thanh toán, ngun vn ch s hu, thu nhp, chi phí…

 Phân loi tài khon theo mc đ tng hp hay chi tit: Theo cách này
tài khon đc phân thành tài khon tng hp đ phn ánh các ch tiêu tng hp; tài
khon chi tit phn ánh c th, chi tit s liu ca tng nghip v kinh t phát sinh.
 Phân loi tài khon theo quan h vi báo cáo tài chính: Theo cách này
tài khon đc phân thành tài khon thuc bng cân đi k toán phn ánh các
nghip v kinh t phát sinh liên quan đn tài sn, n phi tr và vn ch s hu; tài
khon nm ngoài bng cân đi k toán phn ánh các nghip v không nh hng
trc tip đn tài sn và vn ca ngân hàng.
1.3.1.2 H thng tài khon k toán
H thng tài khon k toán ngân hàng là danh mc các tài khon k toán mà
ngân hàng phi s dng đ phn ánh toàn b tài sn, ngun vn và s vn đng ca
chúng trong quá trình hot đng kinh doanh.Trong danh mc tài khon này, mi tài
khon có tên gi riêng phù hp vi ni dung mà nó phn ánh và có s hiu riêng.
Các tài khon đc sp xp theo mt trt t nht đnh đ đáp ng yêu cu hch
toán, tng hp thông tin.
8



H thng tài khon k toán ngân hàng đc xây dng theo các nguyên tc
nh:
- Phi phn ánh đc mt cách rõ ràng, toàn din và đy đ các loi tài sn
ngun vn, phù hp vi các ch tiêu trên báo cáo tài chính.
- Phi s dng đc lâu dài.
- Phi thun tin cho vic hch toán, x lý và thu thp thông tin.
1.1.4 Chng t k toán ngân hàng
1.1.4.1 Khái nim
Chng t k toán ngân hàng là nhng giy t, vt mang tin phn ánh nghip
v kinh t, tài chính phát sinh và đã hoàn thành, là cn c đ ghi s k toán ngân
hàng. Chng t k toán ngân hàng th hin theo hình thc chng t k toán bng

giy hoc chng t đin t.
- Chng t k toán bng giy: Là chng t k toán th hin di hình thc
bng giy bao gm các chng t nh: Giy np tin mt, y nhim chi, Giy lnh
tin mt,Phiu thu, Phiu chi…(Ph lc 1.5)
- Chng t đin t: Là chng t k toán đc th hin di dng d liu
đin t, đc mã hóa mà không b thay đi trong quá trình truyn qua mng máy
tính hoc vt mang tin nh bng t, đa t, th thanh toán và các thit b lu tr
khác bao gm các chng t đin t đc lp t các chng trình ATM, POS, IBMB
và các chng trình thanh toán đin t mà BIDV tham gia…
Cng nh chng t k toán ca các ngành kinh t khác trong nn kinh t,
chng t k toán ngân hàng có nh hng quyt đnh đn tính trung thc, chính xác
và phù hp ca thông tin k toán, là công c quan trng trong bo v tài sn.
Da trên chng t k toán có th phân loi tng hp các nghip v kinh t
phát sinh đ ghi chép vào s k toán theo tng đi tng hch toán c th. Chng t
k toán ngân hàng còn là phng tin th hin s y quyn, là c s đm bo tính
pháp lý cho các s liu ghi trong s sách k toán và là tài liu pháp lý quan trng
khi cn xem xét trách nhim các bên có liên quan đn nghip v kinh t phát sinh.

9



1.1.4.2 Phân loi
 Phân loi theo chcă nngă vƠă trìnhă t ghi s chng t ca ngân hàng,
chng t k toán ngân hàng gm 3 loi:
 Chng t gc: Là chng t th hin đy đ cn c pháp lỦ đ chng minh
mt nghip v kinh t phát sinh. Ví d : Séc, giy lnh tin mt…ca BIDV
 Chng t ghi s: Là chng t th hin ni dung đã đc phn ánh vào s
sách k toán ngân hàng ca các nghip v kinh t tài chính phát sinh do ngân hàng
lp da trên chng t gc. Ví d: Phiu thu, phiu chi tin… ca BIDV.

 Chng t gc kiêm chng t ghi s: Là chng t va th hin đy đ cn c
pháp lý chng minh nghip v kinh t phát sinh, va th hin ni dung đã đc
phn ánh vào s sách k toán ngân hàng ca nghip v kinh t tài chính đó. Ví d:
y nhim chi là chng t gc, là chng t do khách hàng lp yêu cu BIDV trích
n tài khon ca mình đ thc hin tr n vay, chuyn tin…BIDV thc hin theo
yêu cu khách hàng nu chng t hp l.
 Cnăc vƠoăđaăđim lp chng t:ătheoăđaăđim lp, chng t k toán
ngơnăhƠngăđc chia ra:
 Chng t ni b: là các chng t đc lp trong phm vi ngân hàng đ thc
hin các nghip v liên quan đn hot đng ni b ngân hàng nh phiu xut n ch,
xut vn phòng phm…hoc mt s nghip v xy ra trong đn v nhng có quan
h kinh t vi các đn v khác nh các chng t điu chuyn vn ni b, phiu thu
lãi cho vay…
 Chng t bên ngoài: do các khách hàng lp và np vào ngân hàng theo mu
in sn nh séc, giy yêu cu gi tin…
 Cnăc vào nghip v kinh t phn ánh trên chng t:chia ra
 Chng t tin mt: phn ánh nghip v có liên quan đn tin mt.
 Chng t chuyn khon: các chng t phn ánh các nghip v thanh toán
không dùng tin mt.
 Các chng t phn ánh nghip v liên quan đn tài sn ngoi bng: phiu
nhp xut tài khon ngoi bng.
10



1.1.4.3 Lp chng t
Chng t k toán ngân hàng cn đc lp theo các nguyên tc sau:
 Mi nghip v kinh t, tài chính phát sinh liên quan đn hot đng ca ngân
hàng đu phi lp chng t k toán. Chng t k toán ngân hàng ch đc lp mt
ln cho mi nghip v kinh t, tài chính phát sinh.

 Chng t k toán phi đm bo tính hp pháp, hp l. Chng t k toán hp
pháp, hp l là các chng t đc lp theo đúng quy đnh, là cn c đ ghi s k
toán ngân hàng.
 Mu chng t k toán phi lp theo đúng khuôn mu, ni dung theo quy đnh
ca B Tài Chính, NHNN và tng ngân hàng quy đnh riêng.
 i vi chng t k toán bng giy:
 Tt c chng t k toán (chng t do ngân hàng lp và chng t do khách
hàng lp) đu phi rõ ràng, đy đ, kp thi, chính xác. Cht liu giy, mc đ in,
ghi, ký trên chng t k toán phi đm bo lu gi đy đ rõ ràng mi thông tin
trên chng t trong sut thi gian lu tr chng t theo đúng quy đnh.
 Ch vit s dng trên chng t k toán ngân hàng là Ting Vit. Trng hp
chng t k toán ghi bng ting nc ngoài, khi s dng đ ghi s k toán Vit
Nam thì phi tuân th theo quy đnh ca nhà nc.
 Ch vit s dng trên chng t k toán ngân hàng là ch s  Rp, s dng
các ký hiu ngn cách gia các ch s trên chng t k toán phi đm bo rõ ràng,
thng nht, không dn đn nhiu cách hiu khác nhau v giá tr.
 S tin trên chng t k toán bt buc ghi c bng s và bng ch.
 Ni dung nghip v kinh t, tài chính phát sinh trên chng t k toán ngân
hàng phi rõ ngha.
 Ngày, tháng, nm lp chng t k toán ngân hàng ghi bng s (tr các
chng t có quy đnh khác v cách ghi ngày tháng trên chng t).
 Khi lp chng t k toán bng giy phi dùng bút mc, bút bi, không đc
vit bút chì, mc đ. S và ch phi vit liên tc, không ngt quãng, không đc
vit tt, vit ch không du, không gch (hy)ch, ty xóa, sa cha, không đc
11



vit chèn lên chng t. Các chng t b ty xóa, sa cha không có giá tr thanh
toán và ghi s k toán ngân hàng.

 Chng t k toán bng giy phi đc lp đ s liên theo quy đnh, ni dung
phi ging nhau và ch đc lp mt ln đúng vi thc t thi gian, đa đim, ni
dung và s tin ca nghip v kinh t tài chính phát sinh.
 Chng t k toán có nhiu liên thì phi ký tay trên tng liên chng t bng
bút mc hoc bút bi, không đc ký bng bút chì, bút đ hoc đóng du ch ký
khc sn, in sn ch ký trên chng t. Ngi ký trên chng t theo đúng trách
nhim, quyn hn đc phân cp, y quyn và hoàn toàn chu trách nhim v ni
dung chng t.
 i vi chng t k ỏoán đin t:
Vic lp chng t k toán đin t qua các kênh thanh toán đin t, chng
trình đin t phi thc hin theo các quy đnh:
 Bo đm tính toàn vn ca thông tin trên chng tvà tính pháp lý thông qua
kim chng ngun gc khi to.
 Các chng t k toán đin t phi lp đúng mu quy đnh, đúng cu trúc,
đnh dng, đy đ các yu t, đm bo tính pháp lý ca chng t k toán.
 Chng t k toán đin t ghi trên vt mang tin phi có ch dn c th v thi
gian và các yu t k thut đm bo cho vic s dng, kim tra, kim soát chng t
đin t khi cn thit.
 Các d liu, thông tin trên chng t phi đc phn ánh rõ ràng, trung thc
chính xác và phi đc mã hóa theo đúng quy đnh. Trên chng t phi có ch ký
đin t ca nhng ngi liên quan chu trách nhim v tính chính xác, an toàn d
liu, ch kỦ đin t trên chng t phi khp đúng vi ch kỦ đin t do ngân hàng
cp phát và qun lý.
 Ch vit s dng trên chng t đin t phi tuân th tiêu chun b mã ký t
ch Vit do Nhà nc quy đnh.
 Ngày, tháng, nm lp trên chng t đin t phi ghi bng s và ghi theo
dng: DD/MM/YYYY.