Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí góp phần nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị hoạt động kinh doanh tại công ty TNHH abrasives việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
*******




TRNH PHAN THIÊN TRÚC



HOÀN THIN H THNG K TOÁN
CHI PHÍ GÓP PHN NÂNG CAO TÍNH
HU ÍCH THÔNG TIN CHO QUN TR
HOT NG KINH DOANH TI CÔNG
TY TNHH ABRASIVES VIT NAM

Chuyên ngành: K toán

Mã s: 60340301


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC

TS. HUNH LI






MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
BNG CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC S 
DANH MC PH LC
PHN M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V H THNG K TOÁN CHI PHÍ DOANH
NGHIP 4
1.1. Bn cht kinh t ca chi phí 4
1.2. Nhu cu thông tin chi phí cho qun tr hot đng kinh doanh và mc tiêu ca h
thng k toán chi phí 6

1.3. Các b phn cu thành và quy trình ca h thng k toán chi phí 9
1.4. T chc b máy k toán v k toán chi phí trong doanh nghip 14
1.5. Tính hu ích ca h thng k toán chi phí 16
1.6. Nhng biu hin li thi, suy gim tính hu ích ca h thng k toán chi phí và bài
hc kinh nghim ci tin h thng k toán chi phí 17
KT LUN CHNG 1 22
CHNG 2: THC TRNG H THNG K TOÁN CHI PHÍ TI CÔNG TY
TNHH ABRASIVES VIT NAM 23
2.1. Tng quan v Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 23
2.1.1. Gii thiu chung v lch s hình thành, phát trin Công ty 23
2.1.2. c đim sn phm - k thut công ngh sn xut - qun lý - tài chính - k toán
Công ty 25
2.2. Thc trng k toán chi phí ti Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 31
2.2.1. Tng quan v qun lý, hot đng sn xut kinh doanh ti Công ty TNHH
Abrasives Vit Nam 31
2.2.2. Ni dung quy trình và t chc k toán chi phí ti Công ty TNHH Abrasives Vit
Nam 32
2.2.3. ánh giá v u, nhc đim ca k toán chi phí và tính giá thành sn phm ti
Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 36
KT LUN CHNG 2 39
CHNG 3: HOÀN THIN H THNG K TOÁN CHI PHÍ TI CÔNG TY
TNHH ABRASIVES VIT NAM 40
3.1. Quan đim hoàn thin k toán chi phí Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 40
3.2. Các ni dung hoàn thin h thng k toán chi phí Công ty TNHH Abrasives Vit
Nam 41
3.2.1. Xác lp thông tin cn cung cp ca h thng k toán chi phí 41
3.2.2. Xác lp và vn hành quy trình k toán chi phí 45
3.2.3. T chc b phn k toán chi phí trong b máy k toán 48
3.2.4. Xác lp các điu kin ng dng h thng k toán chi phí 49
KT LUN CHNG 3 59

KT LUN 60
TÀI LIU THAM KHO
PH LC








BNG CH VIT TT

TNHH: Trách nhim hu hn
HCNS: Hành chính nhân s
BHYT: Bo him y t
BHXH: Bo him xã hi
BHTN: Bo him tht nghip
NVL: Nguyên vt liu
GTGT: Giá tr gia tng
NVLTT: Nguyên vt liu trc tip
NCTT: Nhân công trc tip
TSC: Tài sn c đnh
SXC: Sn xut chung
CP: Chi phí
BP: Bin phí
P: nh phí
SPDD: Sn phm d dang
CPSX: Chi phí sn xut
SP HTT: Sn phm hoàn thành tng đng

CPSXDDK: Chi phí sn xut d dang đu k
SLSPDDK: S lng sn phm d dang đu k
SLSP: S lng sn phm
Z: Giá thành





DANH MC CÁC BNG

Bng 1.1: Nhng biu hin li thi, suy gim tính hu ích ca k toán chi phí 18
Bng 2.1: Mt s ch tiêu kinh t ca Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 24
Bng 2.2: Mt s khách hàng ca Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 25
Bng 2.3: Tình hình ngun vn Công ty qua các nm 29
Bng 3.1: Quy trình k toán chi phí ti Công ty 45
Bng 3.2: Bng phân loi chi phí theo mô hình ng x 50
Bng 3.3: Báo cáo sn xut (Trng hp tính sn lng hoàn thành tng đng theo
phng pháp bình quân) 54
Bng 3.4: Báo cáo sn xut (Trng hp tính sn lng hoàn thành tng đng theo
phng pháp FIFO) 56

DANH MC CÁC S 

S đ 1.1: Tip cn, ghi nhn chi phí theo chui giá tr 5
S đ 1.2: Tip cn chi phí theo nhng đi tng khác nhau 8
S đ 1.3: Các thành phn ca h thng k toán chi phí 10
S đ 1.4: Tính chi phí trên c s hot đng 14
S đ 1.5: T chc k toán chi phí vi mc tiêu và trng tâm cung cp thông tin lp và
trình bày báo cáo tài chính 15
S đ 2.1: Quy trình sn xut sn phm ti Công ty 26
S đ 2.2: S đ t chc qun lý ca Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 27
S đ 2.3: S đ t chc b máy k toán Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 30
S đ 2.4: S đ k toán chi phí, giá thành Công ty TNHH Abrasives Vit Nam 36
S đ 3.1: S đ k toán chi phí ti Công ty 48
S đ 3.2: Mô hình t chc b máy k toán Công ty 49
S đ 3.3: Các h thng k toán chi phí c đin và điu kin ng dng 51
S đ 3.4: H thng k toán chi phí theo đn đt hàng và h thng k toán chi phí theo
quy trình sn xut 52
S đ 3.5: H thng k toán chi phí theo quy trình sn xut kt hp đn đt hàng 53

DANH MC PH LC

Ph lc 1: S liu k toán chi phí Công ty TNHH Abrasives Vit Nam

1

PHN M U
1. S cn thit ca đ tài nghiên cu
Thông tin chi phí là mt trong nhng thông tin k toán gi vai trò quan trng
trong công b, qun tr doanh nghip. Tuy nhiên vi s thay đi nhanh chóng ca
môi trng hot đng sn xut kinh doanh, khoa hc - k thut - công ngh - qun
lý hot đng kinh doanh đã dn đn h thng k toán chi phí  các doanh nghip
Vit Nam nói chung và Công ty TNHH Abrasives Vit Nam nói riêng bt đu bc
l nhiu hn ch, mt phng hng làm gim sút tính hu ích ca nó, nht là đi
vi nhu cu thông tin qun tr hot đng kinh doanh.
Vi t cách là mt công c qun lý ca doanh nghip, k toán chi phí có vai
trò ht sc quan trng trong công tác qun lý doanh nghip.  k toán chi phí phát
huy tt chc nng cung cp thông tin chi phí thì phi xây dng đc mt h thng
k toán chi phí hoàn chnh, vi h thng này thì thông tin đc cung cp không ch
phn ánh các s kin đã xy ra mà còn hng đn nhng din tin trong tng lai
nhm giúp nhà qun tr có th hoch đnh, t chc, điu hành và đa ra các quyt
đnh đúng đn, kp thi nhm đt đc các mc tiêu đã đt ra.
Nghiên cu ci tin, phát trin hoàn thin h thng k toán chi phí doanh
nghip góp phn nâng cao tính hu ích thông tin cho qun tr hot đng kinh doanh
ti doanh nghip là mt trong nhng vn đ đã xy ra nhng nó luôn là mt vn đ
chuyên môn k toán có tính khoa hc, thi s, cn thit đi vi bt k mt doanh
nghip nào mun tn ti và phát trin.
Công ty TNHH Abrasives Vit Nam là mt doanh nghip kinh doanh trong
lnh vc giy nhám, h thng k toán chi phí ti Công ty đang áp dng là h thng
k toán chi phí truyn thng và x lý thông tin k toán bng th công, nhiu ni
dung thông tin chi phí mang tính t phát và còn b nh hng nhiu ca ni dung k

toán tài chính cha thc s hng đn vic cung cp thông tin cho công tác qun tr
ti doanh nghip do đó dn đn tim n nguy c sai lch và không kp thi v thông
tin chi phí. Chính vì vy tôi đã chn đ tài: “Hoàn thin h thng k toán chi phí
2

góp phn nâng cao tính hu ích thông tin cho qun tr hot đng kinh doanh ti
Công ty TNHH Abrasives Vit Nam”.
2. Mc đích nghiên cu ca lun vn
Vic hoàn thin h thng k toán chi phí trong lun vn nhm hng đn mc
đích nâng cao tính hu ích thông tin cho qun tr hot đng kinh doanh ti Công ty
TNHH Abrasives Vit Nam, c th:
- Tip cn, nghiên cu lý lun h thng k toán chi phí doanh nghip trong nn
kinh t th trng trên th gii và  Vit Nam đ đúc kt v bn cht, mc tiêu,
thành phn, quy trình, t chc vn hành và tính hu ích ca h thng k toán
chi phí.
- Trên c s kho sát thc t công tác k toán chi phí ti Công ty TNHH
Abrasives Vit Nam, đa ra nhng u, nhc đim trong công tác k toán chi
phí ti Công ty.
- Xây dng các quan đim, gii pháp ci tin, hoàn thin h thng k toán chi
phí ti Công ty nhm nâng cao tính hu ích thông tin cho qun tr hot đng
kinh doanh ti Công ty.
3. Phm vi nghiên cu
V lý thuyt, ch đ cp đn nhng vn đ liên quan đn h thng k toán chi
phí doanh nghip.
V thc tin, ch đ cp đn nhng vn đ thc tin và gii pháp liên quan đn
hoàn thin h thng k toán chi phí ti Công ty TNHH Abrasives Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu ca lun vn
V nghiên cu c s lun đc thc hin bng cách tip cn tài liu, phân tích,
chn lc, tng hp và quy np thành nhng đúc kt c s lun.
V nghiên cu thc tin kt hp quan sát, mô t, phân tích và đánh giá đ đa

ra kt lun mt s vn đ có liên quan đn h thng k toán chi phí ti Công ty.
3

V quan đim, nhng gii pháp đ xut s dng ch yu lun đim trong c s
lun và kt hp vi tình hình thc tin đ xác lp, quy np các quan đim, gii pháp
hoàn thin.
5. Mong mun đóng góp ca lun vn
V mt khoa hc: Tng hp và đúc kt c s lun v h thng k toán chi phí
doanh nghip trong nn kinh t th trng  Vit Nam theo mt góc nhìn t bn
cht, nhu cu thông tin chi phí và mc tiêu, các thành phn, quy trình, t chc và
tính hu ích ca k toán chi phí.
V mt thc tin: Bc đu c th thành nhng quan đim và các ni dung c
th đ hoàn thin chi phí v cách tip cn, c th nhu cu thông tin chi phí và ni
dung, quy trình k toán chi phí cung cp thông tin cho các đi tng s dng, ch
yu là nhà qun tr trong ni b doanh nghip.
6. Cu trúc lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc, lun vn gm 3 chng:
- Chng 1: C s lý lun v h thng k toán chi phí doanh nghip.
- Chng 2: Thc trng h thng k toán chi phí ti Công ty TNHH Abrasives
Vit Nam.
- Chng 3: Hoàn thin h thng k toán chi phí ti Công ty TNHH Abrasives
Vit Nam.







4

CHNG 1
C S LÝ LUN V H THNG K TOÁN CHI PHÍ DOANH NGHIP
1.1. Bn cht kinh t ca chi phí
 hot đng sn xut kinh doanh thì bt k mt doanh nghip nào cng đu
phát sinh các hao phí v nguyên vt liu, tài sn c đnh, sc lao đng đc biu
hin bng tin gi là chi phí, nh chi phí nguyên vt liu, chi phí nhân công, chi phí
khu hao tài sn c đnh
Nh vy, chi phí là toàn b hao phí các ngun lc ca doanh nghip di
hình thc tin t, chi phí phát sinh trong quá trình hot đng sn xut kinh doanh.
[6, 24]
Bn cht kinh t ca chi phí đc th hin qua ngun gc phát sinh ca chi phí
và nhng hình thc th hin chi phí trong hot đng sn xut kinh doanh.
Chi phí có th đc tip cn nhng quan đim khác nhau.
Tip cn theo hc thuyt giá tr, chi phí là biu hin bng tin nhng hao phí
lao đng sng, lao đng vt hóa phát sinh gn lin vi quá trình sn xut kinh doanh.
Tip cn này ch ra ngun gc ca chi phí t hao phí hao phí lao đng sng, lao
đng vt hóa phát sinh trong hot đng sn xut kinh doanh.
Tip cn theo khuôn mu chun mc k toán, chi phí là nhng phí tn phát
sinh làm gim ngun li kinh t ca doanh nghip đang kim soát trong k gn lin
vi mc đích sn xut kinh doanh và tác đng gim vn s hu. Tip cn này ch ra
c th hn v ngun gc ca chi phí, chi phí có ngun gc t ngun li kinh t, giá
tr tài sn b gim khi s dng trong hot đng sn xut kinh doanh.
T tip cn chi phí theo nhng quan đim khác nhau, hình thc th hin chi
phí cng đc nhìn nhn vi nhng phm vi khác nhau theo nhng t duy qun lý
hot đng, qun lý kinh t khác nhau. Ni bt v nhìn nhn chi phí trong hot đng
sn xut kinh doanh phi k đn t duy qun lý theo trit lý chuyên môn hóa và t
duy qun lý theo trit lý chui giá tr.
5

Vi t duy qun lý theo trit lý chuyên môn hóa, chi phí đc nhìn nhn theo
tng công đon, b phn chc nng nh chi phí giai đon đu t, chi phí giai đon
sn xut, chi phí bán hàng, chi phí qun lý và nhng chi phí này li đc tip tc chi
tit hn thành nhng công đon, b phn chc nng trong tng giai đon hot đng
sn xut kinh doanh.
Vi t duy qun lý theo trit lý chui giá tr, chi phí đc ghi nhn cho c quy
trình hot đng sn xut kinh doanh. ó là chi phí trc khi tin hành hot đng,
trong khi hot đng và sau khi kt thúc hot đng sn xut kinh doanh (S đ 1.1).














S đ 1.1: Tip cn, ghi nhn chi phí theo chui giá tr
(Kim Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012), Management
Accounting Information for Creating and Managing Value, Mc Graw-Hill Australia,
page 50)
Hot đng phc v
• Qun lý nhân lc
• Tài chính
• Lut pháp

• H thng thông tin
• Quan h cng đng

Nghiên
cu và
phát
trin
Thit k

Cung
cp

Ch to
sn
phm
Qung cáo

Phân phi

Dch v
khách
hàng
Giá tr
hàng
hóa
dch v
Giai đon đu
ca quy trình
hot đng
Quy trình hot đng c

bn
Giai đon sau
ca quy trình
hot đng
6

Nh vy, ngun gc chi phí đc tip cn theo nhng góc nhìn khác nhau,
theo hao phí lao đng sng, lao đng vt hóa hay theo ngun li, tài sn và đc
tip cn ghi nhn theo nhng hình thc khác nhau ca t duy qun lý kinh t
chuyên môn hóa hay t duy qun lý kinh t chui giá tr. Vi nhng tip cn ngun
gc khác nhau ch ra chi phí phát sinh t đâu trong xã hi, trong doanh nghip; vi
nhng ghi nhn bng nhng hình thc khác nhau ch ra hình thc ghi nhn cng
nh thông tin chi phí, phi cung cp theo tng nn tng qun lý, yêu cu qun lý ca
doanh nghip.
1.2. Nhu cu thông tin chi phí cho qun tr hot đng kinh doanh và mc tiêu
ca h thng k toán chi phí
Bn cht kinh t ca chi phí đã ch ra ngun gc và hình thc th hin chi phí
trong doanh nghip và t đó cng ch ra mt vn đ c bn trong tip cn thông tin
chi phí, xác đnh nhu cu thông tin chi phí trong qun tr hot đng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip và mc tiêu ca h thng k toán chi phí.
Doanh nghip có th tip cn theo quy phm khác nhau ca tng quc gia v
mt pháp lý, t chc, hot đng.  Vit Nam, doanh nghip là mt đn v kinh t
thc hin mt, mt s hoc toàn b quá trình đu t, sn xut, tiêu th vi mc đích
thu li nhun. Doanh nghip có th tn ti di nhiu hình thc pháp lý nh công ty
c phn, công ty trách nhim hu hn, doanh nghip t nhân, … và hot đng trong
nhiu lnh vc sn xut khác nhau nh công nghip, xây lp, nông nghip….
Trong nn kinh t th trng, hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip
luôn đt trong s tác đng, nhu cu thông tin t hai nhóm đi tng c bn. Nhóm
th nht gm nhng cá nhân, t chc bên ngoài doanh nghip có liên quan và nhóm
th hai gm nhng nhà qun tr, cá nhân, tp th bên trong ni b doanh nghip.

Mi nhóm đi tng s quan tâm đn nhng mc đích khác nhau và t đó đt ra
nhng nhu cu khác nhau v thông tin chi phí hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip.
7

Vi nhóm đi tng bên ngoài, nht là nhng nhà đu t, c quan qun lý
chc nng, thng đt ra nhu cu thông tin chi phí liên quan đn đo lng, kim tra,
đánh giá quá trình, kt qu, thành qu hot đng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip.
Vi nhóm đi tng bên trong doanh nghip, ngoài nhng nhu cu thông tin
chi phí nh nhng đi tng bên ngoài, vn đ còn đt ra  đây chính là nhu cu
thông tin chi phí qun tr hot đng sn xut kinh doanh. ó chính là nhng thông
tin chi phí cn cho d báo, hoch đnh hot đng; đo lng, đánh giá quá trình, quy
trình, kt qu, thành qu hot đng và trách nhim ca nhng nhà qun tr, cá nhân,
b phn có liên quan; ra các quyt đnh giá bán, quyt đnh phng án kinh doanh
ngn hn, dài hn (James R. Martin (2005), Management Accounting: Concepts,
Techniques & Controversial Issues, MAAW's Textbook Pearltree, page 134,
Chapter 2).
Vi nhng lun c trên th hin tip cn chi phí t nhng đi tng khác nhau
hình thành nên nhng nhu cu thông tin chi phí khác nhau. Vic tip cn này đc
th hin qua (S đ 1.2).

8












S đ 1.2. Tip cn chi phí theo nhng đi tng khác nhau
(Kim Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012), Management
Accounting Information for Creating and Managing Value, Mc Graw-Hill Australia,
page 131)
Trên c s này, tip cn nhu cu thông tin chi phí t nhng đi tng khác
nhau, h thng k toán chi phí cng s hng đn nhng mc đích, trng tâm khác
nhau.
Vi đi tng bên ngoài doanh nghip, h thng k toán chi phí hng đn
mc tiêu, trng tâm cung cp thông tin đ lp và trình bày chi phí, chi phí ca quá
trình, kt qu, hiu qu hot đng trên báo cáo tài chính. Thông tin chi phí cung cp
cho đi tng này phi tuân th nhng khái nim, nguyên tc, chun mc và quy
đnh chung trong ch đ k toán ca mi quc gia, trong tng thi k. T đó, h
thng k toán chi phí vi mc tiêu này thng ít thay đi, và đôi khi khá lc hu v
thông tin, k thut, công ngh x lý.
Nghiên
cu và

phát trin
Thit k

Cung cp

Ch to
sn phm
Qung cáo

Phân phi

Dch v
khách
hàng
Giá tr
hàng
hóa dch
v
Giai đon đu ca
quy trình hot đng
Giai đon sau ca
quy trình hot đng
Quyt đnh ngn hn phân tích li nhun/ đnh giá/ quyt đnh sn xut hoc mua

Báo cáo tài chính cho bên ngoài
Chc
nng ca
chui giá
tr
Chi phí

theo
chui
giá tr
Chi phí
sn
phm
Quyt đnh dài hn phân tích li nhun/ đnh giá/ kt hp sn phm

9

Vi đi tng bên trong doanh nghip, h thng k toán chi phí hng đn
mc tiêu, trng tâm cung cp thông tin chi phí đ thc hin các chc nng qun tr
nh cho d báo, hoch đnh hot đng; đo lng, đánh giá quá trình, quy trình, kt
qu, thành qu hot đng và trách nhim ca nhng nhà qun tr, cá nhân, b phn
có liên quan; ra các quyt đnh giá bán, quyt đnh phng án kinh doanh ngn hn,
dài hn. Thông tin chi phí cung cp cho mc tiêu này đòi hi phi linh hot, thay
đi kp thi vi nhng thay đi t duy, lý thuyt, mô hình qun tr mà trc tip là
nhu cu thông tin thc hin các chc nng ca nhà qun tr. T đó, h thng k toán
chi phí vi mc tiêu này thng có tính cá bit, đc thù  mi doanh nghip và
thông tin, k thut, công ngh x lý cng khá tin b.
Ngày nay, vi s thay đi nhanh chóng ca môi trng hot đng sn xut
kinh doanh, ca khoa hc - k thut - công ngh - qun lý đã dn đn mc tiêu cung
cp thông tin chi phí cho nhng nhà qun tr bên trong ni b doanh nghip ngày
càng quan trng, gi vai trò quyt đnh đn h thng k toán chi phí. (Kim
Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012), Management Accounting
Information for Creating and Managing Value, Mc Graw-Hill Australia, page 25).
1.3. Các b phn cu thành và quy trình ca h thng k toán chi phí
H thng k toán chi phí đc cu thành t nhng b phn nht đnh và nhng
b phn đó đc sp xp theo mt quy trình nht đnh đ hng đn đm bo cung
cp thông tin chi phí theo các mc tiêu ca h thng k toán chi phí.

Tip cn các thành phn cu thành ca h thng k toán chi phí ca James R.
Martin, h thng k toán chi phí gn lin vi nm thành phn c bn đó là : th nht
- thông tin chi phí đu vào, th hai - phng pháp đánh giá hàng tn kho, th ba -
phng pháp tp hp chi phí, th t - phng pháp tính giá vn, giá thành, th nm
- h thng ghi nhn, cp nht thông tin ca k toán (S đ 1.3).



10













S đ 1.3. Các thành phn ca h thng k toán chi phí
(James R. Martin (2005), Management Accounting: Concepts, Techniques &
Controversial Issues, MAAW's Textbook Pearltree, page 132, Chapter 2)
Th nht - thông tin chi phí đu vào, h thng k toán chi phí có th gn lin
vi các la chn nn tng thông tin đc đo lng theo chi phí thc t (Pure
Historical Costing), hay đo lng theo chi phí thc t kt hp vi chi phí c tính
(Normal Historical Costing), hay đo lng theo chi phí đnh mc (Standard
Costing).

H thng k toán chi phí
Thông tin
chi phí đu
vào
Phng pháp
đánh giá
hàng tn kho
Phng pháp
tp hp chi
phí
Phân b chi
phí đu vào
Ghi nhn
thông tin chi
phí
Chi phí
thc t
chi phí
thc t
kt hp
vi chi
phí c
tính
chi phí
đnh mc
C s
hot đng
Toàn b
Bin phí
Chi phí

NVLTT
n đt
hàng và
quy trình
sn xut
Tng lô
hàng
Quy trình
sn xut
n đt
hàng
Bình quân
gia quyn
nhp trc
xut trc
Nhn
din trc
tip
kim kê
đnh k
kê khai
thng xuyên
11

Th hai - phng pháp đánh giá hàng tn kho, h thng k toán chi phí có
th la chn các phng pháp đánh giá hàng tn kho theo phng pháp chi phí
nguyên vt liu trc tip (The throughput method) vi quy c là ch tính chi phí
nguyên vt liu trc tip cho hàng tn kho và các chi phí khác tính toàn b vào chi
phí thi k; hoc theo phng pháp bin phí (phng pháp trc tip - The Direct or
Variable Method) vi quy c là ch tính bin phí sn xut cho hàng tn kho và các

chi phí khác tính vào chi phí thi k; hoc theo phng pháp toàn b (The Full
Absorption Method) vi quy c là tính toàn b chi phí sn xut cho hàng tn kho
các chi phí khác tính vào chi phí thi k; hoc theo phng pháp tính trên c s
hot đng (The Activity Based Method) vi quy c là tính toàn b chi phí có liên
quan ca hot đng liên quan đn hàng tn kho vào hàng tn kho.
Th ba - phng pháp tp hp chi phí, h thng k toán chi phí có th s
dng các phng pháp ghi nhn nh: ghi nhn theo tng đn đt hàng (Job Order
methods), theo quy trình sn xut (Process method), ghi nhn theo tng lô hàng
(Back Flush method), ghi nhn theo s kt hp gia đn đt hàng và quy trình sn
xut (Hybrid, or Mixed Methods).
Th t - vic tính giá vn, giá thành hay phân b chi phí đu vào cho tng
đi tng chu chi phí, h thng k toán chi phí có th s dng hoc phng pháp
nhn din trc tip (specific identification method), hoc phng pháp nhp trc
xut trc (first in, first out method), hoc phng pháp bình quân gia quyn
(weighted average method).
Th nm - vic ghi nhn thông tin chi phí trên h thng s k toán, h thng
k toán chi phí có th hoc ghi nhn theo phng pháp kê khai thng xuyên
(perpetual inventory method) hoc ghi nhn theo phng pháp kim kê đnh k
(periodic method).
12

 đm bo đc mc tiêu, h thng k toán chi phí đc xây dng vi
nhng ni dung, tin trình nht đnh - quy trình k toán chi phí. Quy trình k toán
chi phí đc th hin c th nh sau:
- Th nht - Xác đnh chi phí, phm vi chi phí tính vào giá vn, giá thành sn
phm hay vào chi phí thi k. Ni dung này đc la chn theo nhng mc
tiêu cung cp thông tin chi phí cho các đi tng khác nhau. Vi nhng đi
tng bên ngoài doanh nghip, phm vi chi phí và kt cu giá vn, giá thành
sn phm đc tip cn theo phng pháp toàn b (The Full Absorption
Method). Vi nhng đi tng bên trong doanh nghip, phm vi chi phí và kt

cu giá thành đc tip cn ph bin theo phng pháp trc tip (The Direct
or Variable Method) hay theo phng pháp tính trên c s hot đng (The
Activity Based Method). Tuy nhiên, vic tip cn theo phng pháp tính trên
c s hot đng thông tin chi phí có mc đ chính xác cao nhng rt khó tip
cp, tip cn rt phc tp, nht là nhng doanh nghip nh, va hay c nhng
doanh nghip ln nhng không có đ nng lc nhân lc, nng lc thông tin.
- Th hai - Xác đnh đi tng k toán chi phí, đi tng tính giá vn, giá thành
sn phm; xác đnh k tính giá thành. Ni dung này chính là xác đnh phm vi,
gii hn tp hp; sn phm, chi tit phi tính giá thành; k tính giá thành.
- Th ba - Nhn din, phân loi chi phí và xác lp phng pháp tp hp chi phí
cho tng đi tng chu chi phí. Ni dung này chính là nhn din chi phí đu
vào có liên quan đn tng đi tng k toán chi phí, phân loi chi phí đu vào
theo nhng tiêu thc khác nhau đ nhn din đc đim, mi quan h đ t đó
tp hp hay phân b cho tng đi tng tp hp chi phí. Vic nhn din, phân
loi chi phí có th tip cn, đo lng theo chi phí thc t (Pure Historical
Costing), hay đo lng theo chi phí thc t kt hp vi chi phí c tính
(Normal Historical Costing), hay đo lng theo chi phí đnh mc (Standard
Costing). Vi nhng đi tng bên ngoài doanh nghip, chi phí đc tip cn,
ghi nhn ph bin theo chi phí thc t vì s tip cn, ghi nhn này phù hp vi
nguyên tc, chun mc k toán chung; vi nhng đi tng bên trong doanh
13

nghip, chi phí thng đc tip cn, ghi nhn theo chi phí thc t kt hp vi
chi phí c tính (Normal Historical Costing), hay theo chi phí đnh mc
(Standard Costing) vì s tip cn, ghi nhn này thông tin nhanh chóng, kp thi
hn cho các quyt đnh qun tr chi phí.
- Th t - Phân b chi phí cho tng đi tng chu chi phí hay tính giá vn, giá
thành sn phm. Ni dung này chính là vn dng các phng pháp phng
pháp nhn din trc tip (specific identification method), hoc phng pháp
nhp trc xut trc (first in, first out method), hoc phng pháp bình quân

gia quyn (weighted average method). Vic la chn các phng pháp này
trong tính giá vn, giá thành sn phm thng chu s chi phi đc đim ca
chi phí hn là nhu cu thông tin ca các đi tng s dng khác nhau.
- Th nm - Lp báo cáo chi phí cho tng đi tng s dng thông tin  bên
ngoài và bên trong ni b doanh nghip. Nghiên cu các báo cáo k toán vi
mc tiêu cung cp thông tin cho lp và trình bày báo cáo tài chính, chi phí
đc th hin trên báo cáo đc trình bày theo phng pháp toàn b, c th,
chi phí đc th hin thành giá vn (chi phí nguyên vt liu trc tip, chi phí
nhân công trc tip, chi phí sn xut chung), chi phí bán hàng, chi phí qun lý
doanh nghip. Nghiên cu các báo cáo k toán vi mc tiêu cung cp thông tin
cho các nhà qun tr trong ni b doanh nghip, chi phí đc th hin trên báo
cáo đc trình bày theo phng pháp bin phí, c th, chi phí đc th hin
thành bin phí (bin phí sn xut, bin phí bán hàng, bin phí qun lý), đnh
phí (đnh phí sn xut, đnh phí bán hàng, đnh phí qun lý doanh nghip hay
đnh phí b phn, đnh phí chung).
- Th sáu - Thit k h thng tài khon, s k toán, phng pháp ghi nhn trên
h thng tài khon k toán. Hin ti có hai phng pháp ghi nhn thông tin chi
phí trên h thng s k toán là ghi nhn theo phng pháp kê khai thng
xuyên (perpetual inventory method) hoc ghi nhn theo phng pháp kim kê
đnh k (periodic method). Tuy nhiên, phng pháp kê khai thng xuyên s
thích hp hn trong cung cp thông tin qun tr.
14

1.4. T chc b máy k toán v k toán chi phí trong doanh nghip
H thng k toán doanh nghip gn lin vi hai phân h là k toán tài chính
và k toán qun tr. K toán chi phí là mt phn linh hot có th trong phân h k
toán tài chính hoc phân h k toán qun tr tùy theo mc tiêu, trng tâm ca h
thng k toán chi phí.
Vi nhng doanh nghip, h thng k toán chi phí vi mc tiêu và trng tâm
cung cp thông tin chi phí đ lp và trình bày trên báo cáo tài chính, k toán chi phí

thng đc b trí nh là mt b phn trong phân h ca k toán tài chính, do nhân
s k toán tài chính vn hành. T đó, vic la chn, vn hành các thành phn, ni
dung quy trình k toán chi phí ca b máy k toán chu s chi phi, ràng buc khá
sâu sc bi nhng quy phm pháp lut k toán, ch đ k toán chung (S đ 1.4).








S đ 1.4. T chc k toán chi phí vi mc tiêu và trng tâm cung cp thông
tin lp và trình bày báo cáo tài chính
Vi nhng doanh nghip, h thng k toán chi phí vi mc tiêu và trng tâm
cung cp thông tin chi phí cho các nhà qun tr trong ni b doanh nghip, thông tin
chi phí đ thc hin vic d báo, d toán, đo lng, đánh giá, ra quyt đnh… k
toán chi phí thng đc b trí nh là mt b phn trong phân h ca k toán qun
tr do nhân s k toán qun tr vn hành. T đó vic la chn, vn hành các thành
B MÁY K TOÁN
DOANH NGHIP


B PHN
K TOÁN TÀI CHÍNH,
K TOÁN CHI PHÍ

B PHN
K TOÁN QUN TR

THÔNG TIN K TOÁN
BÊN NGOÀI


THÔNG TIN K TOÁN
NI B DOANH NGHIP

15

phn, ni dung quy trình k toán chi phí ca b máy k toán chu s chi phi quyt
đnh bi nn tng hot đng, qun tr, k thut hay nhu cu thông tin ca nhà qun
tr trong ni b doanh nghip (S đ 1.5).








S đ 1.5. T chc k toán chi phí vi mc tiêu và trng tâm cung cp thông
tin thc hin các chc nng qun tr
Vi nhng phân tích v nhu cu thông tin chi phí, xu hng phát trin h
thng k toán chi phí hng đn mc tiêu và trng tâm cung cp thông tin chi phí
cho nhà qun tr thc hin các chc nng qun tr. iu này cng đã đc lch s
chng minh rt rõ ràng qua quá trình hình thành, phát trin ca k toán qun tr.
Giai đon đu tiên ca k toán qun tr chính là k toán chi phí và quá trình phát
trin ca k toán qun tr gn lin vi s phát trin k toán chi phí, thay đi mt
cách toàn din k toán chi phí. Ch cung cp thông tin chi phí đn thun cho mc

tiêu lp, trình bày báo cáo tài chính vi nhng nghip v, k thut ghi nhn, phân
b chi phí, tính giá vn, giá thành đn gin đn cung cp thông tin chi phí toàn din
hn cho các nhu cu thông tin qun tr nh d báo, d toán, đo lng, đánh giá, ra
quyt đnh và nhng k thut ghi nhn, phân b hin đi hn, có đ cp và hi nhp
ca công ngh thông tin nhiu hn (Kim Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald
Hilton (2012), Management Accounting Information for Creating and Managing
Value, Mc Graw-Hill Australia, page 29).
B MÁY K TOÁN
DOANH NGHIP

B PHN
K TOÁN TÀI CHÍNH
B PHN
K TOÁN CHI PHÍ
K TOÁN QUN TR

THÔNG TIN K TOÁN
BÊN NGOÀI

THÔNG TIN K TOÁN
NI B DOANH NGHIP


16

T phân tích này, mt vn đ c bn và là mt xu hng tt yu, h thng k
toán chi phí ca doanh nghip đc t chc nh là mt b phn ca k toán qun tr,
vn hành theo nhng phng thc vn hành k toán qun tr trong b máy k toán.
1.5. Tính hu ích ca h thng k toán chi phí
K toán chi phí là mt b phn không th thiu đi vi bt k doanh nghip

nào trong nn kinh t th trng.  hu ích, h thng k toán chi phí cn phi đm
bo đáp ng nhu cu thông tin đi vi tng đi tng s dng và chính s đm bo,
mc đ đm bo và tác dng trong đáp ng nhu cu thông tin cho tng đi tng s
dng th hin tính hu ích ca h thng k toán chi phí.
Nhu cu thông tin k toán cng nh thông tin k toán đi vi nhng đi
tng s dng đc th hin qua nhng tiêu chun đnh tính sau :
- Tính phù hp (Relevance): Th hin h thng k toán chi phí phi có nng lc
to ra nhng thông tin chi phí đ đáp ng linh hot và kp thi các quyt đnh
ca nhà qun tr có liên quan đn chi phí.
- Tính đáng tin cy (Reliability): Th hin h thng k toán chi phí cung cp
thông tin chi phí đc ngi s dng đt nim tin vào đó đ ra quyt đnh.
- Tính có th so sánh (Comparability): Th hin h thng k toán chi phí phi
cung cp đc nhng thông tin chi phí đm bo so sánh đc vi nhng thông
tin đc trình bày trên báo cáo tài chính.
- Tính có th hiu (Understandability): Th hin h thng k toán chi phí phi
cung cp thông tin chi phí đc trình bày theo cách thc sao cho nhng đi
tng có liên quan, có trình đ hiu đc và kt ni đc vi các nhu cu,
qun tr, thc hin các công c qun tr.
- Tính trng yu (Materiality): Thc cht ch là kt qu vic đm bo các tính
cht phù hp, đáng tin cy, có th so sánh, có th hiu  trên ca h thng k
toán chi phí.
17

Trên c s này, vi h thng k toán chi phí tính hu ích đc th hin c th
qua các vn đ c bn sau:
- Thông tin chi phí phi phù hp vi nhu cu, kt cu thông tin d báo, kim
soát chi phí, phân tích la chn hot đng, phng án kinh doanh.
- Thông tin chi phí phi đc th hin mt cách chính xác chi phí ca tng hot
đng.
- Thông tin chi phí va phi phù hp vi mc tiêu lp và trình bày chi phí trên

báo cáo tài chính và tng thích vi thông tin trong các mô hình đnh giá, k
thut phân tích la chn hot đng, phng án kinh doanh.
- Thông tin k toán chi phí phi đc trình bày chi tit, din gii rõ ràng các vn
đ tính toán, k thut x lý.
T đó, rõ ràng, vi h thng k toán chi phí c đin cng nh truyn thng 
Vit Nam hu nh thông tin đc th hin theo quan đim phng pháp toàn b là
cha thích hp mà cn phi và tt yu phi điu chnh li theo phm vi, kt cu
thông tin tng thích vi thông tin s dng trong cung cp thông tin qun tr nh
thông tin theo phng pháp trc tip, theo c s hot đng. Tuy nhiên, thông tin chi
phí theo c s hot đng mc dù rt hu ích đi vi qun tr nhng trong thc tin,
nht là khi áp dng  nhng doanh nghip nh và va, li rt hn ch, rt khó kh
thi. Vì vy, thông tin chi phí theo mô hình ng x là mt th hin hu ích và kh thi
nht ca kt cu thông tin chi phí ca h thng k toán chi phí cn b sung. iu
này đã đc tng kt trong thc t  nhiu doanh nghip  Úc (Kim Langfield –
Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012), Management Accounting Information
for Creating and Managing Value, Mc Graw-Hill Australia, page 347).
1.6. Nhng biu hin li thi, suy gim tính hu ích ca h thng k toán chi
phí và bài hc kinh nghim ci tin h thng k toán chi phí
H thng k toán chi phí đc hình thành và thay đi theo s thay đi ca môi
trng hot đng sn xut kinh doanh, khoa hc - k thut - công ngh - qun lý. Vì
18

vy, có nhng h thng k toán chi phí rt hu ích khi mi ra đi nhng sau đó có
th ri vào s suy gim, thm chí suy gim nghiêm trng tính hu ích nu không
kp thi thay đi v quan đim nhn thc, v mc tiêu và trng tâm, v thành phn,
ni dung và quy trình.
Theo nghiên cu ca Kim Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012)
s suy gim tính hu ích hay s li thi ca h thng k toán chi phí thng biu
hin và gn kt vi nhng nguyên nhân sau (Bng 1.1).
Bng 1.1. Nhng biu hin li thi, suy gim tính hu ích ca k toán chi phí

Biu hin Nguyên nhân
Nhà qun lý mun ngng hot đng
nhng thông tin t h thng k toán chi
phí th hin là hot đng đang có li.
Hot đng thc cht s dng nhiu
ngun lc hn nhng gì mà h thng k
toán ghi nhn, tính toán.
Li nhun ca sn phm không th gii
thích do đâu, nh th nào.
H thng k toán chi phí đã bóp méo,
làm sai lch chi phí hot đng.
Nhà qun lý không th nào xác đnh
đc yu t tác đng đn li nhun.
H thng k toán chi phí đã không cung
cp đ thông tin chi phí chi tit.
Nhà qun tr s dng h thng thông tin
chi phí riêng đ điu hành, đa ra các
quyt đnh liên quan đn chi phí.
H thng k toán chi phí ch
là công
vic lý thuyt phn ánh thc t và mt
lòng tin vi nhà qun tr.
Nhà qun tr s dng rt nhiu thi gian
đ t nghiên cu chi phí trong vic ra
quyt đnh.
H thng k toán chi phí không cung
cp thông tin tin cy, thích hp cho vic
ra quyt đnh ca nhà qun tr.
Sn phm đc k toán báo cáo li
nhng thc t l và không có đi th

tham gia cnh tranh.
H thng k toán chi phí tính giá vn
thp hn chi phí thc ca sn ph
m
đang kinh doanh.
Sn phm k toán báo cáo l nhng H thng k toán chi phí tính giá vn