Hoàn thiện trình tự và phương pháp lập báo cáo tài chính hợp nhất tại công ty TNHH nhà nước MTV sách hà nội

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ
MINH












NGUYN TH VIÊN

HOÀN THIN TRÌNH T VÀ PHNG
PHÁP LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH
HP NHT TI CÔNG TY TNHH
NHÀ NC MTV SÁCH HÀ NI








LUN VN THC S KINH
T

TP. H Chí Minh – Nm
2012



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



NGUYN TH VIÊN


HOÀN THIN TRÌNH T VÀ PHNG
PHÁP LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP
NHT TI CÔNG TY TNHH NHÀ NC
MTV SÁCH HÀ NI



Chuyên ngành: K toán – Kim toán
Mã s: 60.34.30


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS,TS. BÙI VN DNG

TP. H Chí Minh - 2012








LI CAM OAN

“Hoàn thin trình t và phng pháp lp báo cáo tài chính hp nht ti Công ty TNHH
Nhà Nc Mt Thành Viên Sách Hà Ni” là công trình nghiên cu khoa hc, đc lp
ca tôi. ây là đ tài ca lun vn Thc s kinh t, chuyên ngành k toán – kim toán.
Lun vn này cha đc ai công b di bt k hình thc nào.

Tác gi: Nguyn Th Viên

MC LC


PHN M U

CHNG 1: C S LÝ LUN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT ············ 1
1.1 Nhng vn đ chung v báo cáo tài chính hp nht ············································ 1
1.1.1 Khái nim v Báo cáo tài chính hp nht ······················································ 1

1.1.2 Mc đích ········································································································ 1
1.1.3 Ni dung ca h thng báo cáo tài chính hp nht ········································ 1
1.1.3.1 H thng Báo Cáo Tài chính hp nht ·························································· 1
1.1.3.2 Chun mc k toán Vit Nam liên quan ch yu ·········································· 2
1.1.4
i tng lp Báo Cáo tài chính hp nht ····················································· 2
1.1.5 Các phng pháp hp nht báo cáo tài chính ················································ 3
1.2 Mt s vn đ liên quan đn báo cáo tài chính hp nht ···································· 5
1.2.1 Mô hình công ty m – công ty con ································································· 5
1.2.1.1 Khái nim ···································································································· 5
1.2.1.2 c trng c bn ca quan h công ty m – công ty con ····························· 6
1.2.1.3 Xác đnh quyn kim soát ca công ty m vi công ty con ····················· 7
1.2.1.4 Xác đnh phn li ích ca công ty m vi công ty
con
……………………… 9
1.2.2 Nhng vn đ v hp nht kinh doanh ····························································· 9
1.2.2.1 Khái nim ······································································································ 9
1.2.2.2 Các hình thc hp nht kinh doanh ····························································· 10
1.3 Nguyên tc và k thut lp báo cáo tài chính hp nht ······································ 10
1.3.1 Nguyên tc lp và trình bày báo cáo tài chình hp nht ································· 10
1.3.2 Trình t hp nht và các bút toán điu chnh ·················································· 13
CHNG 2: THC TRNG LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH
HP NHT TI CÔNG TY TNHH NHÀ NC MTV SÁCH HÀ NI ············ 35
2.1 Gii thiu khái quát v công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni ························ 35
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ·································································· 35
2.1.2 c đim hot đng kinh doanh ca công ty ·················································· 37


2.1.2.1 Chc nng hot đng ··················································································· 37
2.1.2.2 S đ b máy t chc ················································································· 40

2.1.3 C cu t chc và chính sách k toán ti công ty ··········································· 41
2.1.3.1 S đ b máy k toán ·················································································· 41
2.1.3.2 c đim công tác k toán ··········································································· 42
2.2 Thc trng lp và trình bày báo cáo tài chính ti Công ty Sách Hà Ni ············ 47
2.2.1 Trình t hp nht ···························································································· 48
2.2.2 Phng pháp lp báo cáo tài chính hp nht ·················································· 48
2.2.3 Mt s báo cáo tài chính hp nht thu thp ti công ty ··································· 52
2.3 Nhng vn đ tn ti trong vic lp Báo cáo tài chính hp nht ti công ty ····· 55
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN TRÌNH T VÀ PHNG PHÁP LP
BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT TI CÔNG TY TNHH NHÀ NC MT
THÀNH VIÊN SÁCH HÀ NI ·············································································· 61
3.1 Quan đim và nguyên tc hoàn thin ································································· 61
3.1.1 Quan đim hoàn thin ····················································································· 61
3.1.2 Nguyên tc hoàn thin ···················································································· 62
3.2 Gii pháp hoàn thin trình t và phng pháp lp báo cáo tài chính hp nht ti
công ty Sách Hà Ni ······························································································ 62
3.2.1 Phng hng hoàn thin ··············································································· 63
3.2.2 Gii pháp c th nhm hoàn
thin trình t và phng pháp lp báo cáo tài
chính hp nht ti công ty ······················································································ 63
3.2.3 Trình t các bc lp báo cáo tài chính hp nht ········································· 66
3.2.3.1 Bc 1: Hp cng các ch tiêu ····································································· 69
3.2.3.2 Bc 2: Loi tr toàn b giá tr ghi s đu t ·············································· 69
3.2.3.3 Bc 3: Phân b li th thng mi ···························································· 70
3.2.3.4 Bc 4: Tách li ích ca c đông thiu s ··················································· 71
3.2.3.5 Bc 5: Loi tr toàn b các giao dch ni b trong Tp đoàn ···················· 72



3.2.3.6 Bc 6: Lp bng tng hp các bút toán điu chnh và Bng tng hp

các
ch tiêu hp nht ······························································································· 78
3.2.3.7 Bc 7: Lp Báo cáo tài chính hp nht cn c vào Bng tng hp
các
ch tiêu hp nht sau khi đã đc điu chnh và loi
tr ········································ 89

3.3 Kin ngh ··········································································································· 93
3.3.1 i vi b tài chính ························································································ 93
3.3.2 i vi các trng đào to ············································································· 94
3.3.3 i vi Công ty Sách Hà Ni ········································································· 94

PHN KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PHN PH LC
Ph lc 1: Bng cân đi k toán Công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni
Ph lc 2: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh Công ty TNHH NN MTV Sách Hà
Ni
Ph lc 3: Bng cân đi k toán Nhà Máy In Hà Ni
Ph lc 4: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh Nhà Máy In Hà Ni
Ph lc 5: Bng cân đi k toán Chi Nhánh Công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni
Ph lc 6: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh Chi Nhánh Công ty TNHH NN
MTV Sách Hà Ni
Ph lc 7: Bng cân đi k toán Công ty C Phn M Thut Và Vt Phm Vn Hóa
Hà Ni
Ph lc 8: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh Công ty C Phn M Thut Và Vt
Phm Vn Hóa Hà Ni

DANH SÁCH CÁC T VIT TT


BCTC: Báo cáo tài
chính
BCTCHN: Báo cáo tài chính hp nht

BCKT: Bng cân đi k toán
BCKT HN: Bng cân đi k toán hp nht
KQHKD: Kt qu hot đng kinh doanh
KQHKD HN: Kt qu hot đng kinh doanh hp nht
CN: Chi nhánh
CSH: Ch s hu
CP: C phn
VT: n v tính
IAS: Chun mc k toán quc
t
GTGT: Gía tr gia tng
MTV: Mt thành viên
NN: Nhà nc
TNDN: Thu nhp doanh
nghip
TSC: Tài sn c
đnh

TNHH: Trách nhin hu hn
TK: Tài khon
VAS: Chun mc k toán Vit
Nam












PHN M U

1. Tính cp thit ca đ tài:
 đáp ng yêu cu qun lý và cung cp thông tin kinh t tài chính
cng
nh có cái nhìn toàn din v tình hình tài chính ca tp đoàn hoc tng công ty,
đòi
hi phi có công c k toán phn ánh tình hình này. Công c này là Báo
cáo tài
chính
hp
nht.

H


thng báo cáo tài chính hp nht là mt h thng báo cáo mi, rt phc
tp. Vic lp báo cáo tài chính hp nht là mt vn đ khá khó khn đi vi đa s
doanh nghip ti Vit Nam đc bit là các doanh nghip nhà nc. Báo cáo tài
chính hp nht ca mt s công ty cha tht s tuân th qui đnh, phng pháp
hp nht. Vic không tuân th này do nhiu yu t khác nhau nhng ch yu là do
ngi k toán cha đ k nng lp đc báo cáo tài chính hp nht và vic vn
dng các thông t chun mc liên quan đn BCTC hp nht còn gp nhiu khó
khn. Công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni là mt đin hình, trong nhng nm
qua k toán lp báo cáo tài chính hp nht bng cách cng các ch tiêu ca báo cáo
các công ty li mà không h loi tr các giao dch ni b hay thc hin các bút
toán điu chnh, …. Vì vy báo báo tài chính ca công ty cha th hin đúng tình
hình tài chính, kt qu hot đng kinh doanh ca toàn b tp đoàn.
Vì nhng lý do đó tôi chn đ tài: “Hoàn thin trình t và phng pháp lp
báo cáo tài chính hp nht ti Công ty TNHH Nhà Nc Mt Thành Viên Sách Hà
Ni” đ làm đ tài lun vn cho mình nhm giúp Công ty phn ánh đúng bn cht
nghip v kinh t phát sinh, đc bit là các giao dch ni b gia công ty m -
công ty con và các bút toán điu chnh nhm mc đích lp báo báo tài chính hp
nht phù hp, đúng theo qui đnh t đó s liu trên báo cáo tài chính mi trung
thc đáp ng nhu cu cung cp thông tin cho các đi tng s dng liên quan.
2. Mc đích nghiên cu:
Qua kho sát công tác hch toán, lp và trình bày bày báo cáo tài chính hp
nht ti Công ty TNHH NN MTV Sách hà Ni tác gi tìm hiu nhng nguyên
nhân mà công ty cha th thc hin vic lp báo cáo tài chính h
p nht phù hp
theo qui đnh t đó đa ra nhng đ xut cng nh hng dn c th phng pháp


lp và trình bày báo cáo tài chính hp nht nhm giúp Công ty phn ánh đúng bn
cht nghip v kinh t phát sinh, đc bit là các giao dch ni b gia công ty m -

công ty con và các bút toán điu chnh nhm mc đích lp báo báo tài chính hp
nht phù hp, đúng theo qui đnh.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài là báo cáo tài chính hp nht hp nht ca công
ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni da trên nhng lý lun c bn v hp nht kinh
doanh, các quy đnh và các ch tiêu liên quan đn BCTC HN.
Phm vi nghiên cu là kho sát thc trng vic lp Báo cáo tài chính hp nht
ca Công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni trong nm 2010, t đó đa ra các gii pháp
hoàn thin.
H thng báo cáo tài chính hp nht bao gm báo cáo tài chính hp nht
nm
và báo cáo tài chính hp nht gia niên đ. Trong khuôn kh lun vn
này
ch

nghiên cu v cách lp và trình bày báo cáo tài chính hp nht nm,
s liu nm 2010 ca Công ty TNHH NN MTV Sách Hà Ni. Ch yu
l
à
bng
cân đi k toán hp nht và báo cáo kt qu kinh doanh hp nht thông
qua
mô hình công ty m - công ty con, xoay quanh các giao dch ni b, bút toán
điu chnh loi tr trên c s các vn đ v hp nht kinh
doanh.

4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp thu thp s liu: S liu, t liu đc tác gi thu thp, h thng t
quá trình kho sát thc t ti Công ty, t mt s chun mc k toán, thông t
hng dn và mt s tài liu có liên quan đn đ tài.

Phng pháp phân tích: Qua kho sát thc t cng nh s liu đã thu thp
đc tin hành so sánh,
đi chiu, phân tích và đánh giá thc trng t đó đa ra
phng pháp nhm hoàn thin vic lp và trình bày BCTC HN ti công ty.
5. B cc ca lun vn:
B cc ca lun vn đc thit k nh
sau:

o Phn m
đu

o
Phn ni dung

- Chng 1: C s lý lun v báo cáo tài chính hp nht.


- Chng 2: Thc trng lp và trình bày báo cáo tài chính hp nht ti
Công ty TNHH Nhà Nc MTV Sách Hà Ni.
- Chng 3: Gii pháp hoàn thin trình t và phng pháp lp báo cáo
tài chính hp nht ti Công ty TNHH Nhà Nc MTV Sách Hà Ni.
o Phn kt lun
Mc dù đã có nhiu tâm huyt song không tránh khi nhng thiu sót, tác
gi rt mong nhn đc nhng ý kin đóng góp t quý thy cô và bn đc đ bài
vit đc hoàn thin hn, xin chân thành cm n.
1


CHNG 1

C S LÝ LUN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT

1.1 Nhng vn đ chung v báo cáo tài chính hp nht
1.1.1 Khái nim v Báo cáo tài chính hp nht [VAS 25, đon 3]
Báo cáo tài chính hp nht: Là báo cáo tài chính ca mt tp đoàn đc
t
rình
bày nh báo cáo tài chính ca mt doanh nghip. Báo cáo này đc lp
trên c
s
hp nht báo cáo ca công ty m và các công ty
con.

1.1.2 Mc đích [1, XIII mc 1.1]
Tng hp và trình bày mt cách tng quát, toàn din tình hình tài sn,
n
phi tr, ngun vn ch s hu ti thi đim kt thúc nm tài chính, kt
qu
hot
đng kinh doanh và các dòng lu chuyn tin t trong nm tài chính ca
Tp
đoàn,
Tng công ty nh mt doanh nghip đc lp không tính đn ranh
gii pháp lý
ca
các pháp nhân riêng bit là Công ty m hay các Công ty con
trong tp
đoàn.

Cung cp thông tin kinh t, tài chính ch yu cho vic đánh giá thc

trng
tình hình tài chính và kt qu kinh doanh và các dòng lu chuyn tin t
ca
Tp
đoàn, Tng công ty trong nm tài chính đã qua và d đoán trong tng
lai.
Thông
tin ca Báo cáo tài chính hp nht là cn c quan trng cho vic đ
ra các
quyt
đnh v qun lý, điu hành hot đng kinh doanh, hoc đu t vào
Tp đoàn
hoc
Tng công ty ca các ch s hu, ca các nhà đu t, ca các
ch n hin ti
và
tng
lai,

1.1.3 Ni dung ca h thng Báo cáo tài chính hp
nht
[1, XIII mc 1.2]
1.1.3.1 H thng Báo Cáo Tài chính hp nht
Báo cáo tài chính hp nht nm gm:
- Bng cân đi k toán hp nht
- Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht.
- Báo cáo lu chuyn tin t hp nht.
- Bn thuyt minh báo cáo tài chính hp nht.
2

Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ.
Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ gm Báo cáo tài chính hp nht gia
niên đ dng đy đ và Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ dng tóm lc:
Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ dng đy đ gm:
- Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht gia niên đ
- Báo cáo lu chuyn tin t hp nht gia niên đ.
- B
ng cân đi k toán hp nht gia niên đ.
- Bn thuyt minh báo cáo tài chính hp nht có chn lc.
- Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ dng tóm lc gm:
-Bng cân đi k toán hp nht gia niên đ dng tóm lc.
- Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht gia niên đ dng tóm
lc.
- Báo cáo lu chuyn tin t hp nht gia niên đ dng tóm l
c.
- Bn thuyt minh báo cáo tài chính hp nht chn lc.
1.1.3.2 Chun mc k toán Vit Nam liên quan ch yu
- Chun mc k toán s 07 – K toán khon đu t vào công ty liên kt;
- Chun mc k toán s 08 – Thông tin tài chính v nhng khon góp vn
liên doanh;
- Chun mc k toán s 11 – Hp nht kinh doanh;
- Chun mc k toán s 21 – Trình bày báo cáo tài chính;
- Chun mc k toán s 24 – Báo cáo lu chuyn ti
n t;
- Chun mc k toán s 25 – Báo cáo tài chính hp nht v các khon đu t
vào công ty con.
1.1.4 i tng lp Báo Cáo tài chính hp nht
3

Các đn v sau đây phi thc hin lp Báo cáo tài chính hp nht ca tp
đoàn ngoài báo cáo tài chính riêng ca đn v này:
- Tt c các công ty m nm gi trên 50% quyn biu quyt  công ty con
(công ty m có th s hu trc tip công ty con hoc s hu gián tip công ty con
qua mt công ty con khác) phi lp, np và công khai báo cáo tài chính hp nht
theo quy đnh ca chun mc s 25 và hng dn ti Thông t 161/2007BTC,
ngoi tr các công ty m đng thi là công ty con b mt công ty khác s hu toàn
b hoc gn nh toàn b và nu nh các c đông thiu s trong công ty chp thun
thì không phi lp và trình bày báo cáo tài chính hp nht.
- Tt c các tng công ty nhà nc thành lp và hot đng theo mô hình có
công ty con phi lp, np Báo cáo tài chính hp nht theo quy đnh ca Lut k
toán, chun mc k toán s 25 và hng dn ti Thông 161/2007 BTC.
Công ty m hoc tng công ty nhà nc thành lp và hot đng theo mô hình
có công ty con là đn v có trách nhim lp Báo cáo tài chính hp nht đc gi là
công ty m.
1.1.5 Các phng pháp hp nht báo cáo tài chính [3, tr 121-129]
a. Phng pháp hp nht toàn b:
Phng pháp hp nht toàn b dành riêng cho các doanh nghip đt di
quyn kim soát đc quyn và vic la chn phng pháp này da trên lý
thuyt v công ty m.
ây là phng pháp giúp cho k toán có mt tm nhìn
rng hn v tình hình tài sn, tình trng tài chính cng nh kt qu ca toàn b
các công ty hình thành nên mt thc th hp nht duy nht.
Phng pháp này thc hin cng dn toàn b các khon mc ca bng
cân đi k toán và báo cáo kt qu kinh doanh ca các công ty con và công ty m
đ công ty m th hin quyn kim soát toàn b ca mình, sau đó loi tr phn
vn ch s hu và kt qu ca li ích c đông thiu s.
Phng pháp hp nht toàn b đc thc hin trên c s các bc sau:

- Cng s hc các khon mc ca bng cân đi k toán và báo cáo kt qu
hot đng kinh doanh công ty m và công ty con sau mt s các x lý;
- Loi tr các nghip v ni b;
4


- Phân b vn ch s hu và kt qu cho li ích c đông đa s và thiu s.

b. Phng pháp hp nht theo t l

Phng pháp hp nht theo t l (hp nht tng phn) thng đc áp dng
trong trng hp các doanh nghip đng kim soát, trong đó quyn kim soát
đc chia s cho mt s gii hn các c đông hoc ngi sáng lp. ây là
phng pháp thay th giá tr ghi s các khon đu t ca công ty hp nht bng
phn s hu li ích ca công ty m hay công ty nm gi đi vi các yu t tài sn
và ngun vn ca mt công ty. C s khoa hc ca phng pháp này da trên lý
thuyt v s hu.
Hp nht t l là mt trng hp đc bit ca hp nht toàn b vì theo đó
vic tng hp các tài khon ca công ty hp nht ch gii hn  phn t l nm
gi bi công ty đu t.
Phng pháp này đc tin hành nh sau:

- Tng hp các tài khon ca công ty hp nht theo t l s hu các
yu t trên bng cân đi k toán và báo cáo kt qu hot đng kinh
doanh sau mt s x lý;
- Loi tr các nghip v ni b.

So vi phng pháp hp nht toàn b, phng pháp này không th hin mt
cách tng th tình hình tài chính ca c tp đoàn vì nó ch th hin mt phn li
ích nm gi bi công ty m mà không cho thy phn thuc v các c đông khác.

c. Phng pháp hp nht tng đng:

Phng pháp này v mt nguyên tc ch áp dng trong trng hp công ty
m có s nh hng đáng k đi vi công ty hp nht. Tuy nhiên, phng pháp
này cng đc s dng khi các công ty kim soát đc quyn và đng kim soát
không th hp nht toàn b hay hp nht t l
Hp nht tng đng đc hiu mt cách đn gin là vic thay th khon
đu t bng khon vn ch s hu tng ng vi phn nm gi trong vn ch s
hu ca công ty hp nht.
Nói cách khác, hp nht tng đng là thay th trc tip giá tr ghi s ca
khon đu t nm gi bi công ty m bng phn tng đng trong giá tr tài sn
5


thun ca công ty hp nht, đây là lý thuyt da trên thc th phân bit.
So vi các phng pháp trc phng pháp này không thc hin vic tng
cng toàn b hay tng phn các khon mc ca báo cáo kt qu kinh doanh gia
công ty hp nht và công ty m mà tính toán phn kt qu t công ty hp nht đ
b sung vào kt qu hp nht.
1.2 Mt s vn đ liên quan đ
n báo cáo tài chính hp nht
1.2.1 Mô hình công ty m – công ty con
1.2.1.1 Khái nim
Công ty m - công ty con là mt hình thc liên kt và chi phi ln nhau bng
đu t, góp vn, bí quyt công ngh, thng hiu hoc th trng gia các công ty
có t cách pháp nhân, trong đó có mt công ty gi quyn chi phi các công ty
thành viên khác (gi là công ty m) và các công ty thành viên khác b công ty m
chi phi (gi là công ty con) hoc có mt phn vn góp ca công ty m (gi là
công ty liên kt hoc liên doanh).
Mc tiêu chuyn đi theo mô hình công ty m - công ty con là đi mi mô

hình t chc qun lý, chuyn t liên kt hành chính trc đây sang c ch đu t
vn là ch yu, to ra s liên kt bn cht, xác đnh rõ quyn li, trách nhim v
vn và li ích kinh t gia công ty m và các công ty con, to điu kin đ công ty
m tích t, tp trung sn xut dn dn phát trin thành các tp đoàn kinh t mnh.
Công ty m và các công ty con đu là nhng pháp nhân đc lp, bình đng,
có các quyn và ngha v nh nhau trc pháp lut. Công ty m chi phi công ty
con bng quyn ca ch s hu theo quy đnh ca pháp lut và theo điu l công
ty con.
Ngoài quyn đó ra, công ty m không đc phép tu tin can thip vào hot
đng kinh doanh cng nh công tác qun lý tài chính ca công ty con.
Các mi quan h kinh t gia công ty m và công ty con cng nh gia các
công ty con vi nhau nh quan h mua - bán, vay - cho vay, thuê - cho thuê đu
phi thông qua hp đng kinh t nh đi vi các t chc khác.
Theo din gii ca chun mc k toán quc t IAS 27, công ty m là mt
thc th pháp lý có ít nht mt đn v trc thuc – công ty con.
6


Công ty con là thc th pháp lý b kim soát bi công ty m. Kim soát  đây
đc hiu là: (1) s hu trc hoc gián tip nhiu hn 50% s phiu bu; hoc (2)
s hu 50% s phiu bu hoc ít hn nhng nm quyn đi vi hn 50% s phiu
bu theo s tha thun vi các c đông khác; hoc nm quyn lãnh đo, điu hành
liên quan đn các chính sách tài chính hay sn xut kinh doanh ca công ty và
đc qui đnh ti điu l, theo s tha thun hay hp đng; hoc có quyn b
nhim hay min nhim phn ln các thành viên ca hi đng qun tr, ban lãnh
đo; hay có quyn quyt đnh, đnh hng đn phn ln s phiu bu ti các cuc
hp hi đng qun tr, ban lãnh đo.
1.2.1.2 c trng c bn ca quan h công ty m – công ty con [3, tr 9-10]
Mt là: công ty m và công ty con là hai thc th pháp lý đc lp, có sn
nghip riêng (pháp nhân kinh t đy đ);

Hai là: công ty m có li ích kinh t nht đnh liên quan đn hot đng ca
công ty con;
Ba là: công ty m chi phi đi vi các quyt đnh liên quan đn hot đng
ca công ty con thông qua mt s hình thc nh quyn b phiu chi phi đi vi
các quyt đnh ca công ty con, quyn b nhim và min nhim hi đng qun tr,
ban lãnh đo hoc quyn tham gia qun lý, điu hành;
Bn là: v trí công ty m và công ty con ch trong mi quan h gia hai công
ty vi nhau và mang tính tng đi, tc công ty con này có th là công ty m ca
mt công ty khác (tính tng đi này càng ni bt hn trong trng hp các công
ty trong mt nhóm có nm gi vn c phn qua li ca nhau, thí d nh theo mô
hình ca các tp đoàn ca Nht);
Nm là: trách nhim ca công ty m đi vi công ty con nói chung là trách
nhim hu hn, nhng do mi quan h có tính cht chi phi các quyt đnh ca
công ty con , nên lut pháp nhiu nc buc công ty m phi liên đi chu trách
nhim v nh hng ca công ty m vi công ty con.
Sáu là: v mt lý thuyt, mô hình quan h này s to cho c cu t chc ca
các công ty trong nhóm có chiu sâu không hn ch; tc công ty m, con công ty
con, công ty cháu
7


Mc dù công ty m và công ty con là hai thc th pháp lý đc lp, và nu
công ty con là công ty có trách nhim hu hn thì công ty m ch chu trách nhim
đi vi phn vn góp hay c phn ca mình mà thôi, nhng do mi quan h có
tính cht chi phi các quyt đnh ca công ty con, nên lut pháp nhiu nc bt
buc công ty m phi chu trách nhim liên đi v nhng nh hng ca công ty
m đi vi công ty con.
Ngoài ra, theo lut pháp ca nhiu nc và theo chun mc k toán quc t
thì công ty m phi có trách nhim trình báo cáo tài chính tp trung hay hp nht
ti đi hi c đông ca công ty m, tr trng hp công ty m là công ty con ca

mt công ty khác hoc hot đng ca công ty con quá khác bit vi công ty m;
bi l, dù là hai thc th pháp lý đc lp nhng trên thc t chúng là nhng công
ty liên kt mt thc th kinh t hp nht.
1.2.1.3 Xác đnh quyn kim soát ca công ty m vi công ty con

Kim soát là quyn chi phi các chính sách tài chính và hot đng ca doanh
nghip nhm thu đc li ích kinh t t các hot đng ca doang nghip đó. [VAS
25, đon 3]
Quyn kim soát ca công ty m đi vi công ty con đc xác đnh khi công
ty m nm gi trên 50% quyn biu quyt  công ty con (Công ty m có th s
h
u trc tip công ty con hoc s hu gián tip công ty con qua mt công ty con
khác) tr trng hp đc bit khi xác đnh rõ quyn s hu không gn lin vi
quyn kim soát.
Trng hp 1: T l quyn biu quyt ca nhà đu t đúng bng t l góp
vn ca nhà đu t. Xác đnh quyn kim soát trc tip ca công ty m đi vi
công ty con khi công ty m đu t vn trc tip vào công ty con và công ty m
nm gi trên 50% quyn biu quyt  công ty con đu t trc tip.
Khi công ty m nm gi hn 50% quyn biu quyt  công ty con:

+ Công ty m đu t vn trc tip vào công ty
con:

Quyn kim soát ca công ty m = T l quyn biu quyt ca công ty m 
công ty con.
8


T l quyn biu
quyt công ty m 

công ty con
=
Tng vn góp ca nhà đu t
* 100%
Tng s vn ch s hu ca công
ty nhn đu t

Qua công thc trên ta thy, nu nhà đu t nm gi trên 50% quyn
biu
quyt  công ty con thì quyn kim soát ca công ty m đc xác đnh
tng
ng
vi quyn biu quyt ca công ty m  công ty
con.

+ Công ty m đu t gián tip (thông qua quyn s hu gián tip công ty
con
qua mt công ty con
khác)


T l quyn biu quyt ca công ty con đu
t

Quyn kim soát ca
công
ty
m =

trc tip  công ty con gián

tip



Quyn kim soát T l quyn
biu
T l quyn biu quyt
ca

= quyt ca công
ty + công ty m  công ty con

ca công ty m con nhn đu
t đu t gián tip



Nu công ty nhn đu t là công ty c phn thì phn vn góp tính theo
mnh giá
và
có xem xét các loi c phiu đang lu hành. Ví d không tính c
phiu u đãi c
tc
(do không có quyn biu quyt), nhng phi quy đi s c
phiu u đãi quyn
biu
quyt.


Trng hp 2: T l quyn biu quyt khác vi t l góp vn do có s

tha
thun khác gia nhà đu t vào công ty liên kt. Quyn biu quyt ca nhà đu
t
đc xác đnh can c vào biên bn tha thun gia nhà đu t và công ty nhn
đu t.


1.2.1.4 Xác đnh phn li ích ca công ty m vi công ty
con
[1, XIII mc 4.1.2]

Nu các bên không có s tha thun khác, v c bn t l li ích
tng
9


đng t l góp
vn.
Trng hp 1: Công ty m đu t trc
tip


T l (%) li ích ca công
T l (%) vn góp ti

ty m

công ty con = công ty con đu t trc tip
đu t trc
tip

Trng hp 2: Công ty m đu t gián
ti
p

T l
T l li ích ca công ty m T l li ích ca công ty

Li ích =  công ty con đu t trc tip X con  công ty đu t
Gián tip


1.2.2 Nhng vn đ v hp nht kinh doanh
1.2.2.1 Khái nim [VAS 11, đon 4]
Hp nht kinh doanh là vic kt hp các doanh nghip riêng bit hoc
các
hot đng kinh doanh riêng bit thành mt đn v báo cáo. Kt qu ca phn
ln
các
trng hp hp nht kinh doanh là mt doanh nghip (bên mua) nm
đc
quyn
kim soát mt hoc nhiu hot đng kinh doanh khác (bên b mua).
Nu mt
doanh
nghip nm quyn kim soát mt hoc nhiu đn v khác
không phi là các
hot

đng kinh doanh thì vic kt hp các đn v này không
phi là hp nht kinh
doanh.
Khi mt doanh nghip mua mt nhóm các tài sn
hoc các tài sn thun
nhng
không cu thành mt hot đng kinh doanh thì
phi phân b giá phí ca nhóm
tài
sn đó cho các tài sn và n phi tr có th
xác đnh riêng r trong nhóm tài sn
đó
da trên giá tr hp lý tng ng ti ngày
mua.

10

1.2.2.2 Các hình thc hp nht kinh doanh [3, tr 106-107]
- Hp nht kinh doanh đ cùng hình thành nên mt hoc nhiu hot
đng
kinh doanh có th đc thc hin di nhiu hình thc khác nhau,
nh:

+ Mt doanh nghip mua c phn ca mt doanh nghip
khác;


+ Mt doanh nghip mua tt c tài sn thun ca mt doanh nghip
khác;

+ Mt doanh nghip gánh chu các khon n ca mt doanh nghip
khác;


+ Mt doanh nghip mua mt s tài sn thun ca mt doanh nghip
khác.


- Vic thanh toán giá tr mua, bán trong quá trình hp nht kinh doanh có th
đc thc hin bng hình thc phát hành công c vn, thanh toán bng tin, các
khon tng đng tin, chuyn giao tài sn khác hoc kt hp các hình thc trên.
Các giao dch này có th din ra gia các c đông ca các doanh nghip tham gia
hp nht hoc gia mt doanh nghip và các c đông ca doanh nghip khác. Hp
nht kinh doanh có th bao gm vic hình thành m
t doanh nghip mi đ kim soát
các doanh nghip tham gia hp nht, kim soát các tài sn thun đã đc chuyn
giao hoc tái c cu mt hoc nhiu doanh nghip tham gia hp nht.
- Hp nht kinh doanh có th s dn đn quan h công ty m - công ty con,
trong đó bên mua s là công ty m và bên b mua s là công ty con. Hp nht kinh
doanh có th không dn đn quan h công ty m - công ty con, nh hp nht kinh
doanh liên quan đn vic mua tài sn thun, bao gm c li th thng mi (nu có)
ca mt doanh nghip khác mà không phi là vic mua c phn  doanh nghip
đó.

1.3 Nguyên tc và k thut lp báo cáo tài chính hp nht
1.3.1 Nguyên tc lp và trình bày báo cáo tài chình hp nht [1, XIII mc 2]
a. Công ty m khi lp BCTCHN phi hp nht báo cáo tài chính riêng ca
mình và ca tt c các công ty con  trong nc và ngoài nc do công ty m kim
soát, tr các trng hp: (i) quyn kim soát ca công ty m ch là tm thi vì

công ty con này ch đc mua và nm gi cho mc đích bán li trong tng lai gn
(di 12 tháng); (ii) hoc hot đng ca công ty con b hn ch trong thi gian dài
(trên 12 tháng) và điu này nh hng đáng k ti kh nng chuyn vn cho công
ty m.
b. Công ty m không đc loi tr ra khi BCTCHN các báo cáo tài chính
11

ca công ty con có hot đng kinh doanh khác bit vi hot đng ca tt c các
công ty con khác trong Tp đoàn.
c. Báo cáo tài chính hp nht đc lp và trình bày theo nguyên tc k toán
và nguyên tc đánh giá nh báo cáo tài chính ca doanh nghip đc lp theo quy
đnh ca Chun mc k toán s 21 - Trình bày báo cáo tài chính và qui đnh ca
các chun mc k toán khác.
d. Báo cáo tài chính hp nht đc lp trên c s áp dng chính sách k toán
thng nht cho các giao dch và s kin cùng loi trong nhng hoàn cnh tng t
trong toàn Tp đoàn.
- Trng hp công ty con s dng các chính sách k toán khác vi chính sách
k toán áp dng thng nht trong Tp đoàn thì báo cáo tài chính đc s dng đ
hp nht phi đc điu chnh li theo chính sách chung ca Tp đoàn.
- Trng hp công ty con không th s dng cùng mt chính sách k toán vi
chính sách chung ca Tp đoàn thì thuyt minh BCTCHN phi trình bày rõ v các
khon mc đã đc ghi nhn và trình bày theo các chính sách k toán khác nhau
và phi thuyt minh rõ các chính sách k toán khác đó.
e. Báo cáo tài chính riêng ca công ty m và các công ty con s dng đ hp
nht báo cáo tài chính phi đc lp cho cùng mt k k toán.
Nu ngày kt thúc k k toán là khác nhau, công ty con phi lp thêm mt b
báo cáo tài chính cho mc đích hp nht có k k toán trùng vi k k toán ca
công ty m. Trong trng hp điu này không th thc hin đc, các báo cáo tài
chính đc lp vào thi đim khác nhau có th đc s dng vi điu kin là thi
gian chênh lch đó không vt quá 3 tháng. Trong trng hp này, báo cáo s

dng đ hp nht phi đc điu chnh cho nh hng ca nhng giao dch và s
kin quan trng xy ra gia ngày kt thúc k k toán ca công ty con và ngày kt
thúc k k toán ca Tp đoàn.  dài ca k báo cáo và s khác nhau v thi đim
lp báo cáo tài chính phi đc thng nht qua các k.
f. Kt qu hot đng kinh doanh ca công ty con đc đa vào BCTCHN k
t ngày công ty m thc s nm quyn kim soát công ty con và chm dt vào
ngày công ty m thc s chm dt quyn kim soát công ty con.
12

g. S chênh lch gia tin thu t vic thanh lý công ty con và giá tr còn li
ca nó ti ngày thanh lý (bao gm c chênh lch t giá liên quan đn công ty con
này đc trình bày trong ch tiêu chênh lch t giá hi đoái thuc phn vn ch s
hu và li th thng mi cha phân b) đc ghi nhn trong báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh hp nht (KQHKDHN) nh mt khon lãi, l t vic thanh lý
công ty con.
h. Khon đu t vào công ty con s đc hch toán nh mt khon đu t tài
chính thông thng hoc k toán theo Chun mc k toán s 07 “K toán các
khon đu t vào công ty liên kt” và Chun mc k toán s 08 “Thông tin tài
chính v các khon vn góp liên doanh” k t khi công ty m không còn nm
quyn kim soát na.
i. Các ch tiêu trong bng cân đi k toán hp nht (BCKTHN) và báo cáo
KQHKDHN đc lp bng cách cng tng ch tiêu thuc bng cân đi k toán
(BCKT) và báo cáo kt qu hot đng kinh doanh (KQHKD) ca công ty m
và các công ty con trong Tp đoàn sau đó thc hin điu chnh cho các ni dung
sau:
- Giá tr ghi s khon đu t ca công ty m trong tng công ty con và phn
vn ca công ty m trong vn ch s hu ca công ty con phi đc loi tr toàn
b đng thi ghi nhn li th thng mi (nu có);
- Phân b li th thng mi;
- Li ích ca c đông thiu s phi đc trình bày trong BCKTHN thành

mt ch tiêu tách bit vi n phi tr và vn ch s hu ca công ty m. Phn s
hu ca c đông thiu s trong thu nhp ca Tp đoàn cng cn đc trình bày
thành ch tiêu riêng bit trong báo cáo KQHKDHN;
- Giá tr các khon mc phi thu, phi tr gia các đn v trong cùng Tp
đoàn phi đc loi tr hoàn toàn;
- Các ch tiêu doanh thu, chi phí phát sinh t vic cung cp hàng hoá, dch v
gia các đn v trong ni b Tp đoàn, kinh phí qun lý np Tng Công ty, lãi đi
vay và thu nhp t cho vay gia các đn v trong ni b Tp đoàn, c tc, li
nhun đã phân chia, và đã ghi nhn phi đc loi tr toàn b;
13

- Các khon lãi cha thc hin phát sinh t các giao dch trong ni b Tp
đoàn đang nm trong giá tr tài sn (nh hàng tn kho, tài sn c đnh) phi đc
loi tr hoàn toàn. Các khon l cha thc hin phát sinh t các giao dch ni b
đang phn ánh trong giá tr hàng tn kho hoc tài sn c đnh cng đc loi b
tr khi chi phí to nên khon l đó không th thu hi đc.
k. Báo cáo lu chuyn tin t hp nht đc lp theo quy đnh ca chun mc
k toán s 24 – Báo cáo lu chuyn tin t.
l. Thuyt minh BCTCHN phi trình bày đy đ các ch tiêu theo yêu cu ca
Chun mc k toán s 21 – Trình bày báo cáo tài chính và tng Chun mc k
toán liên quan.
m. Vic chuyn đi báo cáo tài chính ca c s  nc ngoài có đn v tin t
k toán khác vi đn v tin t k toán ca công ty m thc hin theo các quy đnh
ca Chun mc k toán s 10 - nh hng ca vic thay đi t giá hi đoái.
n. Các khon đu t vào công ty liên kt và công ty liên doanh đc k toán
theo phng pháp vn ch s hu trong BCTCHN theo chun mc k toán s 07 –
K toán các khon đu t vào công ty liên kt, chun mc s 08 – Thông tin tài
chính v nhng khon vn góp liên doanh
1.3.2 Trình t hp nht và các bút toán điu chnh [3, tr 229-275]
Ü Các bc hp nht và bút toán điu chnh

Bc 1: Hp cng các ch tiêu trong Bng cân đi k toán và Báo cáo
kt


qu hot đng kinh doanh ca Công ty m và các Công ty con trong Tp
đoàn.


Bc 2: Loi tr toàn b giá tr ghi s khon đu t ca Công ty m trong
tng Công ty con và phn vn ca Công ty m trong vn ch s hu ca Công ty
con và ghi nhn li th thng mi (nu có).
Khi lp Báo cáo tài chính hp nht hàng nm, k toán phi loi tr giá tr
ghi s ca khon đu t ca Công ty m trong Công ty con ti ngày
mua.

Bút toán điu chnh:

N Vn đu t ca ch s
hu


N Thng d vn c
phn


N Vn khác ca ch s
hu


14

N Chênh lch đánh giá li tài
sn


N Chênh lch t giá hi
đoái

N Qu đu t phát
trin


N Qu d phòng tài
chính


N Các qu khác thuc vn ch s
hu
N Li nhun sau thu cha phân
phi

N Li th thng mi (Nu
có)

….


Có u t vào công ty
con.

Bút toán loi tr này đc thc hin ti thi đim mua và khi lp Báo cáo
t
ài
chính hp nht các k sau ngày
mua.


Trng hp Công ty m và Công ty con cùng đu t vào mt Công ty
con
khác mà trong Báo cáo tài chính riêng ca Công ty con khon đu t vào
Công
ty
con kia trong Tp đoàn đc phn ánh trong ch tiêu “u t vào Công
ty liên
kt”
hoc “u t dài hn khác” thì khi loi tr giá tr khon đu t đc
ghi nhn
bi
Công ty con ca Tp đoàn,
ghi:

N Vn đu t ca ch s
hu


N Thng d vn c
phn

N Vn khác ca ch s
hu


N Chênh lch đánh giá li tài
sn


N Chênh lch t giá hi
đoái

N Qu đu t phát
trin

N Qu d phòng tài
chính


N Các qu khác thuc vn ch s
hu
N Li nhun sau thu cha phân
phi

N Li th thng mi (nu
có)

….


Có u t vào công ty

con


Có u t vào công ty liên kt, liên
doanh


Có u t dài hn
khác.

15


Trng hp công ty m đu t tip tc vào công ty con thì k toán loi
tr
khon đu t b sung thêm bng cách
ghi:


N Li ích ca c đông thiu
s


N Li th thng
mi


Có u t vào công ty
con.

Bc 3: Phân b li th thng mi (nu
có)
.


Li th thng mi phát sinh ti ngày mua đc phân b dn vào kt
qu
hot đng kinh doanh hp nht theo phng pháp đng thng trong
thi
gian
không quá 10
nm.

Bút toán điu
chnh


Trng hp phân b li th thng mi trong k đu tiên, k toán xác đnh
li
th thng mi phi phân b trong k và
ghi:

N Chi phí qun lý doanh nghip (Li th thng mi phân b trong
k)

Có Li th thng mi (Li th thng mi phát sinh trong
k)
Trng
hp phân b li th thng mi t k th hai tr đi, k toán phi

phn
ánh s phân b trong k này và s lu k đã phân b t ngày mua đn
ngày đu
k
báo cáo và ghi nhn nh
sau:

N Li nhun sau thu cha phân phi (S Li th thng mi đã
phân
b
lu k đn đu
k)

N Chi phí qun lý doanh nghip (S Li th thng mi phân b trong
k)
Có Li th thng mi (Li th thng mi đã phân b lu k đn
cui
k)
Sau khi đã phân b ht li th thng mi, bút toán điu chnh
s nh
sau:
N Li nhun sau thu cha phân phi (Li th thng
mi)

Có Li th thng mi (Li th thng
mi).


Bc 4: Tách li ích ca c đông thiu
s.

- Trong Bng cân đi k toán hp nht, li ích ca c đông thiu s trong
giá
tr tài sn thun ca các Công ty con đc xác đnh và trình bày thành mt