Tổ chức công tác kế toán quản trị cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TPHCM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH







NGUYN TH NGC LAN




T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR
CHO CÁC DOANH NGHIP VA VÀ NH
TRÊN A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH








LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2014



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH







NGUYN TH NGC LAN




T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR
CHO CÁC DOANH NGHIP VA VÀ NH

TRÊN A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH





Chuyên ngành: K Toán
Mã s
: 60340301





LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS PH
M VN DC

TP. H Chí Minh – Nm 2014

LI CAM OAN
“T chc công tác k toán qun tr cho các doanh nghi!p v∀a và nh#
trên ∃ a bàn Thành ph H Chí Minh” là công trình nghiên cu c lp ca tôi.
Các s liu thu thp, iu tra trong lun vn là trung thc và cha c công b bi
bt k tài liu nào khác.
Tác gi: Nguyn Th Ngc Lan

MC LC

TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC S , HÌNH V VÀ BNG BIU
PHN M U 1
CH!NG 1: C S LÝ LU∀N V# K TOÁN QUN TR∃ DOANH NGHI%P 7
1.1. T&ng quan v k∋ toán qun tr doanh nghip 7
1.1.1. Khái nim 7
1.1.2. Lch s( hình thành và phát tri)n KTQT 9
1.1.3. Vai trò và m∗c tiêu ca KTQT 10
1.2. Ni dung c+ bn ca KTQT 12
1.2.1. D toán ngân sách 12
1.2.2. H thng k∋ toán chi phí và phân tích bi∋n ng chi phí sn xut kinh
doanh 17
1.2.3. K∋ toán trách nhim ph∗c v∗ chc nng ki)m soát qun lý 21
1.2.4. Thi∋t lp thông tin KTQT ph∗c v∗ cho vic ra quy∋t nh 23
1.3. T& chc công tác KTQT trong doanh nghip 25

1.3.1. T& chc thu thp thông tin ,u vào 26
1.3.2. T& chc phân lo−i x( lý thông tin 27
1.3.3. T& chc h thng báo cáo KTQT 28
1.3.4. T& chc b máy k∋ toán 29
1.3.5. .ng d∗ng công ngh thông tin trong thc hin KTQT 30
KT LU∀N CH!NG 1 31
CH!NG 2: TH/C TR0NG T1 CH.C CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR∃ T0I
CÁC DOANH NGHI%P V2A VÀ NH3 TRÊN ∃A BÀN THÀNH PH4 H CHÍ
MINH 32
2.1. Khái nim và tiêu chí phân lo−i DNVVN 32
2.1.1. Khái nim và tiêu chí phân lo−i DNVVN  Vit Nam 32
2.1.2. Cách phân lo−i doanh nghip v5a và nh6 ca mt s n7c trên th∋ gi7i:34
2.1.3. Vai trò ca DNVVN trong nn kinh t∋ Vit Nam 35
2.2. Thc tr−ng kho sát các DNVVN trên a bàn TPHCM 37
2.2.1. Mô t quá trình kho sát 37
2.2.2. Tình hình vn d∗ng k∋ toán qun tr trong các DNVVN t−i TPHCM 42
2.2.3. ánh giá và nhn xét chung tình hình vn d∗ng k∋ toán qun tr trong các
DNVVN t−i TPHCM 44
2.2.4. Mt s nguyên nhân d8n ∋n cha xây dng mô hình k∋ toán qun tr
trong các DNVVN t−i TPHCM 47
KT LU∀N CH!NG 2 50
CH!NG 3: T1 CH.C CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR∃ CHO CÁC DOANH
NGHI%P V2A VÀ NH3 TRÊN ∃A BÀN THÀNH PH4 H CHÍ MINH 51
3.1. Quan i)m t& chc công tác KTQT t−i các DNVVN 51
3.1.1. Phù hp v7i mô hình t& chc qun lý ca t5ng DN 51
3.1.2. Phù hp v7i yêu c,u và trình  qun lý ca t5ng DN 51
3.1.3. Tính phù hp và hài hòa gi9a chi phí và li ích 52
3.1.4. Phi tích hp KTTC và KTQT trong cùng mt h thng ) thc hin m∗c
tiêu KTQT 52
3.2. T& chc công tác k∋ toán qun tr cho các DNVVN trên a bàn TPHCM 52

3.2.1. Xây dng các ni dung KTQT vn d∗ng trong DNVVN trên a bàn
TPHCM 52
3.2.2. T& chc công tác k∋ toán qun tr cho các DNVVN 66
3.2.3. T& chc b máy k∋ toán qun tr 73
3.2.4. ,u t ng d∗ng công ngh thông tin cho vic thc hin KTQT 76
3.3. Nh9ng gii pháp h: tr ng d∗ng và hoàn thin công tác KTQT 78
3.3.1. V phía Nhà n7c và các c+ quan chc nng 78
3.3.2. V phía các doanh nghip v5a và nh6 79
KT LU∀N CH!NG 3 80
KT LU∀N CHUNG 81
TÀI LI%U THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CH% VIT T&T

BTC: B tài chính
CP: Chi phí
DN: Doanh nghip
DNVVN: Doanh nghip v5a và nh6
GDP: T&ng sn ph;m quc ni
KTQT: K∋ toán qun tr
KTTC: K∋ toán tài chính
NVL: Nguyên vt liu
Q: Quy∋t nh
QLDN: Qun lý doanh nghip
SXKD: Sn xut kinh doanh
SXC: Sn xut chung
TK: tài khon
TPHCM: Thành ph H< Chí Minh
TSC: Tài sn c nh
TT: Thông t

DANH MC CÁC S∋ 
S+ < 1.1 Trách nhim, trình t lp d toán ngân sách 13
S+ < 1.2 Quy trình lp d toán ngân sách 16
S+ < 1.3 Quy trình k∋ toán chi phí sn xut và tính giá thành sn ph;m theo
Chi phí thc t∋ 18
S+ < 1.4 B máy k∋ toán doanh nghip có quy mô nh6 và v5a 26
S+ < 3.1.S+ < t& chc b máy k∋ toán DN có b phn KTQT theo mô hình
k∋t hp 74
S+ < 3.2: Phát tri)n công ngh thông tin trong KTQT 77

DANH MC CÁC HÌNH
Hình 2.1: M8u DN kho sát phân lo−i theo lo−i hình quy mô DN 41
Hình 2.2: M8u DN kho sát phân lo−i theo lo−i hình DN 41
Hình 2.3: M8u DN kho sát có hay không xây dng mô hình KTQT 42












DANH MC CÁC BNG BI(U
Bng 2.1 Phân lo−i DNVVN theo khu vc kinh t∋ 34
Bng 3.1 Phân lo−i chi phí trong DNVVN theo mi quan h v7i mc  ho−t

ng 54
Bng 3.2. D toán tiêu th∗ 56
Bng 3.3. D toán thu tin bán hàng 57
Bng 3.4. D toán sn xut 57
Bng 3.5. D toán chi phí nguyên vt liu trc ti∋p 58
Bng 3.6. D toán chi tin mua nguyên vt liu 59
Bng 3.7. D toán chi phí nhân công trc ti∋p 60
Bng 3.8. D toán chi phí sn xut chung 61
Bng 3.9. D toán chi phí bán hàng 62
Bng 3.10. D toán chi phí qun lý doanh nghip 63
Bng 3.11. D toán k∋t qu kinh doanh 64
Bng 3.12. D toán thu chi tin 65
Bng 3.13. D toán bng cân i k∋ toán 66


1


PH)N M∗ )U
1. S+ c,n thit khách quan c−a ∃. tài
Doanh nghip v5a và nh6  Vit Nam chi∋m h+n 97% trong t&ng s doanh
nghip ca c n7c, thu hút mt lng l7n lao ng, gii quy∋t công n vic làm,
óng góp áng k) vào GDP, góp ph,n chuy)n dch c+ cu kinh t∋ và duy trì các
ngành ngh truyn thng. =c thù  DNVVN  Vit Nam là trình  qun lý y∋u
kém, s( d∗ng ch y∋u lao ng ph& thông, máy móc thi∋t b, công ngh l−c hu và
=c bit là thi∋u vn ho−t ng. DNVVN là i tng ang c quan tâm mt thi∋t
ca các t& chc xã hi, các cp qun lý.
Trong th>i −i toàn c,u hoá và môi tr>ng kinh doanh c−nh tranh gia tng nh
hin nay, vic doanh nghip duy trì ho−t ng hiu qu là mt vn  khó khn.
Trong ó, s thành công ca mt doanh nghip ph∗ thuc rt nhiu vào các quy∋t

nh qun tr, nh9ng quy∋t nh này th>ng c xác lp da trên c+ s các thông
tin k∋ toán, nht là k∋ toán qun tr.Vì th∋ có th) nói, chính cht lng và hiu qu
ca công tác k∋ toán nh hng trc ti∋p ∋n cht lng và hiu qu qun lý, iu
hành t& chc ) −t c các m∗c tiêu ã  ra. Xut phát t5 yêu c,u và tính cht
thông tin cung cp cho các i tng bên trong và bên ngoài t& chc có s khác bit
nên thông tin k∋ toán c phân bit thành thông tin k∋ toán tài chính và thông tin
k∋ toán qun tr. M=c dù k∋ toán qun tr m7i phát tri)n trong giai o−n g,n ây
nhng ã minh chng c s c,n thi∋t và quan trng ca nó i v7i công tác qun
tr, iu hành các t& chc, doanh nghip. K∋ toán qun tr ã, ang và d,n tr thành
công c∗ khoa hc giúp nhà qun tr thc hin tt các chc nng ho−t ng, ki)m
soát và ra quy∋t nh.
M=c dù có s nhn thc khác nhau v li ích ca k∋ toán qun tr i v7i các
k∋ ho−ch phát tri)n kinh doanh ca doanh nghip trong t5ng quc gia, nhng h,u
h∋t các quc gia u có nhn nh chung là k∋ toán qun tr óng vai trò quan trng
trong vic d toán và lp k∋ ho−ch trong ho−t ng sn xut kinh doanh; ki)m soát
các ngu<n lc, con ng>i và các ho−t ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip;
ngoài ra, k∋ toán qun tr còn là mt công c∗ ) phân tích, ánh giá vic thc hin
2


các chi phí, doanh thu, li nhun và vai trò quan trng nht ca k∋ toán qun tr là
công c∗ cho ban qun tr ra quy∋t nh góp ph,n nâng cao kh nng c−nh tranh ca
doanh nghip.
Chính nh9ng li ích do k∋ toán qun tr mang l−i, vic t& chc thc hin k∋
toán qun tr t−i các DNVVN là mt yêu c,u cp thi∋t.
Nhn thc c t,m quan trng ca k∋ toán qun tr trong doanh nghip và )
tng c>ng tính h9u hiu ca thông tin k∋ toán, <ng th>i giúp doanh nghip t&
chc tt công tác k∋ toán qun tr ca công ty mình. =c bit t−i các doanh nghip
v5a và nh6 thì h thng k∋ toán qun tr còn s+ khai, ho=c cha c t& chc.Tác
gi quy∋t nh chn  tài “T chc công tác k toán qun tr cho các doanh

nghip va và nh trên a bàn Thành ph H Chí Minh” làm  tài nghiên cu
ca mình.
2. Tng quan v. các công trình nghiên cu có liên quan ∃ã công b
Các vn  v KTQT c các tác gi Vit Nam nghiên cu t5 nh9ng nm
1990, v7i nhiu công trình nghiên cu khác nhau =c bit là trong các lun án ti∋n s?
và lun vn th−c s? kinh t∋; có nhiu nghiên cu v nh9ng vn  c∗ th) k∋ toán
qun tr ho=c nghiên cu k∋ toán qun tr áp d∗ng riêng cho các doanh nghip =c
thù. i)n hình là công trình nghiên cu ca tác gi Ph−m Vn Dc (1997)
“Phng hng xây dng ni dung và t chc vn dng k toán qun tr vào các
doanh nghip Vit Nam”, tác gi ã trình bày ph+ng h7ng và gii pháp xây dng
h thng k∋ toán qun tr trong các doanh nghip Vit Nam, tuy nhiên nghiên cu
này nghiên cu chung cho tt c các lo−i hình doanh nghip. Ti∋p theo quan i)m
nghiên cu này, tác gi Ph−m Ngc Toàn nghiên cu “Xây dng ni dung và t
chc k toán qun tr cho các doanh nghip nh và va  Vit Nam”, tác gi xây
dng c các mô hình k∋ toán qun tr phù hp v7i =c thù lo−i hình doanh nghip
nh6 và v5a  Vit Nam.
Nghiên cu v k∋ toán qun tr ngày càng c các nhà nghiên cu khoa hc,
các nghiên cu sinh quan tâm và i sâu h+n vào ni dung v7i các chuyên  h≅p
nhng nghiên cu sâu. Tác gi Tr,n Kim Tuy∋n (2009) nghiên cu ni dung “T
3


chc công tác k toán qun tr ti công ty C Phn Nam Vit”, xut phát t5 =c
i)m ca ngành ngh kinh doanh chính ca DN là ch∋ bi∋n và xut kh;u các sn
ph;m t5 cá tra và cá basa, v7i vic hi nhp kinh t∋ và c−nh tranh gay gΑt òi h6i
các Doanh nghip phi nâng cáo cht lng qun lý trong ó có công tác k∋ toán,
=c bit là ph∗c v∗ cho qun lý. T5 vic nghiên cu thc tr−ng k∋ toán qun tr t−i
công ty, tác gi ã a ra c các gii pháp và mô hình k∋ toán qun tr mà công ty
nên s( d∗ng.
Tác gi =ng Th Thu Hin, Nguyn Th T Vy (2010) nghiên cu: “T chc

báo cáo KTQT trong doanh nghip sn xut”, báo cáo này ã a ra các b phn,
mi quan h gi9a các b phn, phòng ban. Các báo cáo KTQT cho t5ng b phn
trong doanh nghip sn xut, giúp nhà qun tr cp cao có th) d dàng h+n trong
vic ho−ch nh chi∋n lc cho doanh nghip.
Tác gi Nguyn Thành Kim Dung (2013), trên c+ s nghiên cu vn  h≅p
nhng có m rng cho các doanh nghip có cùng lo−i hình nghiên cu, tác gi
nghiên cu ni dung “T chc công tác k toán qun tr ti các doanh nghip vn
ti thy ni a logistics trên a bàn TPHCM”. Lun vn ã nghiên cu kΒ lΧng
các =c thù ca ngành vn ti thy ni a và tình hình ho−t ng ca các DN
này.Nh9ng khó khn d8n ∋n các DN cha xây dng c mô hình k∋ toán qun tr
cho DN, tác gi a ra các quan i)m ) hoàn thin h thng KTQT cho các DN
này.
Ngoài ra, tác gi còn tham kho trên t−p chí khoa hc ca tác gi ThS. Nguyn
Bích H+ng Tho (2006) nghiên cu v “Hiu qu áp dng h thng KTQT trong
doanh nghip ch bin thy sn”. Qua ó, cho thy hiu qu ca h thng KTQT
th) hin  các ch∆ tiêu phn nh tình hình s( d∗ng các ngu<n lc tài chính, ngu<n
vt lc và nhân lc.
ã có nhiu công trình khoa hc nghiên cu k∋ toán qun tr v7i nhiu  tài
khác nhau, các ph−m vi khác nhau. Cùng chung vn  nghiên cu v KTQT tác gi
sΕ i sâu vào nghiên cu k∋ toán qun tr áp d∗ng cho các DNVVN trên a bàn
TPHCM. Các DNVVN hin nay có nh9ng =c thù riêng, ) qun lý các doanh
4


nghip này có hiu qu rt c,n nh9ng thông tin k∋ toán phù hp mà =c bit là
thông tin KTQT cung cp cho các nhà qun tr doanh nghip. Xut phát t5 lý do ó
tác gi chn  tài nghiên cu “T chc k toán qun tr cho các doanh nghip va
và nh trên a bàn TPHCM”.
3. M/c tiêu nghiên cu
H thng hoá các vn  lý lun c+ bn liên quan ∋n K∋ toán qun tr, t& chc

ng d∗ng k∋ toán qun tr
Phân tích thc tr−ng vic xây dng và t& chc k∋ toán qun tr t−i các doanh
nghip v5a và nh6 trên a bàn Thành ph H< Chí Minh.
Thông qua vic nghiên cu thc t∋, ánh giá thc tr−ng t& chc công tác k∋
toán qun tr t−i các doanh nghip v5a và nh6 trên a bàn TPHCM, t5 ó giúp các
DNVVN trên a bàn TP.HCM t& chc tt công tác k∋ toán qun tr cho doanh
nghip mình.
4. i t01ng và ph2m vi nghiên cu
4.1. i t01ng nghiên cu
Nh9ng vn  lý lun, thc tin v k∋ toán qun tr và ph+ng pháp t& chc
ng d∗ng k∋ toán qun tr t−i các doanh nghip v5a và nh6 trên a bàn TPHCM.
4.2. Ph2m vi nghiên cu
Do các DNVVN có quy mô ho−t ng khác nhau, l?nh vc ho−t ng rt a
d−ng, nên  tài ch∆ ti∋n hành xây dng nh9ng ni dung và t& chc công tác KTQT
cho các DNVVN trên a bàn TPHCM. T5 ó, các doanh nghip la chn ni dung
phù hp v7i doanh nghip mình ) áp d∗ng.
5. Ph03ng pháp nghiên cu
 tài s( d∗ng ph+ng pháp nghiên cu ch y∋u là ph+ng pháp nh tính
cùng v7i s( d∗ng các công c∗ nghiên cu là thng kê mô t, phân tích, t&ng hp, so
sánh ) gii quy∋t các vn  m∗c tiêu  tài ã a ra, trên c+ s kho sát ánh giá
thc tr−ng t5 ó a ra h7ng t& chc tt công tác k∋ toán qun tr t−i các DNVVN
trên a bàn TPHCM, c∗ th) các ph+ng pháp nh sau:
5


- Ph+ng pháp phân tích: c s( d∗ng ) phân tích thc tr−ng t& chc công
tác k∋ toán qun tr ca các DNVVN trên a bàn TPHCM nhΦm rút ra c
nh9ng m=t ã làm c, nh9ng h−n ch∋ còn t<n t−i và nguyên nhân ca
nh9ng h−n ch∋ ó.
- Ph+ng pháp t&ng hp: c s( d∗ng ) t&ng hp các k∋t qu thu thp c

thông qua quá trình kho sát, phân tích thc tr−ng t& chc công tác k∋ toán
qun tr t−i các DNVVN trên a bàn TPHCM, t5 ó a ra các gii pháp
nhΦm t& chc tt công tác KTQT cho các DNVVN nói chung.
6. Nh4ng ∃óng góp c−a lu5n vn
Nghiên cu c+ s lý lun v t& chc KTQT t−i các doanh nghip v5a và nh6
) xây dng các quan i)m t& chc công tác KTQT t−i các doanh nghip này.
T5 kho sát  tài mang ∋n cho ng>i c cái nhìn khái quát v thc tr−ng
ng d∗ng k∋ toán qun tr trong các doanh nghip v5a và nh6 t−i TP.HCM và s c,n
thi∋t ca k∋ toán qun tr trong các quy∋t nh kinh doanh.
<ng th>i, a ra mt s nguyên nhân các doanh nghip cha xây dng mô
hình k∋ toán qun tr và thông tin nhà qun tr c,n b phn k∋ toán qun tr cung
cp.
T5 ó, a ra mô hình k∋ toán qun tr s( d∗ng cho các doanh nghip v5a và
nh6 t−i TP.HCM.
Tác gi hy vng  tài sΕ góp ph,n giúp các doanh nghip v5a và nh6 t−i
TP.HCM xây dng mô hình k∋ toán qun tr, trong khi Thông t 53/TT-BTC,
h7ng d8n áp d∗ng k∋ toán qun tr trong các doanh nghip còn chung chung, cha
xây dng các lo−i hình doanh nghip c∗ th), d8n ∋n các doanh nghip còn lúng
túng khi áp d∗ng.
7. Kt c6u c−a lu5n vn
L7i m8 ∃,u
Ch03ng 1: C+ s lý lun v k∋ toán qun tr doanh nghip.
Ch03ng 2: Thc tr−ng t& chc công tác k∋ toán qun tr t−i các doanh nghip v5a
và nh6 trên a bàn TPHCM
6


Ch03ng 3: T& chc công tác k∋ toán qun tr cho các doanh nghip v5a và nh6 trên
a bàn TPHCM
Kt lu5n

Tài li!u tham kho
Ph/ l/c
7


CH∋NG 1: C∋ S∗ LÝ LUN V9 K TOÁN QUN TR
DOANH NGHIP
1.1. Tng quan v. k toán qun tr doanh nghi!p
1.1.1. Khái ni!m
Chc nng ca k∋ toán là cung cp thông tin v ho−t ng ca mt +n v, mt
t& chc. Trong các doanh nghip, thông tin k∋ toán không nh9ng c,n thi∋t cho
ng>i ra quy∋t nh qun lý  bên trong doanh nghip mà còn c,n thi∋t cho các i
tng bên ngoài doanh nghip nh: các nhà ,u t, nhà cho vay, nhà cung cp, nhà
n7c, công chúng…Do m∗c ích s( d∗ng thông tin ca các i tng khác nhau
nên thông tin k∋ toán cung cp cΓng a d−ng và khác nhau v ni dung, ph−m vi,
mc , tính cht và th>i gian cung cp, k) c v m=t giá tr pháp lý ca thông tin.
Chính vì lý do này mà k∋ toán doanh nghip c chia thành k∋ toán tài chính
(KTTC) và k∋ toán qun tr (KTQT).
Khác v7i các thông tin ca k∋ toán tài chính ch y∋u ph∗c v∗ cho các i
tng bên ngoài doanh nghip, k∋ toán qun tr cung cp thông tin th6a mãn nhu
c,u ca các nhà qun tr, là nh9ng ng>i mà quy∋t nh và hành ng ca h nh
hng trc ti∋p ∋n s thành b−i ca doanh nghip ó. K∋ toán qun tr không
nh9ng cung cp thông tin cho các nhà qun tr cp cao ) ra quy∋t nh kinh doanh,
quy∋t nh ,u t và s( d∗ng các ngu<n lc mà còn cung cp các thông tin v các
m=t kΒ thut ) các nhà qun lý th5a hành s( d∗ng thc thi trách nhim ca mình.
∋n nay có rt nhiu khái nim khác nhau v KTQT. Ta có th) hi)u qua mt
s khái nim sau:
Theo tác gi cun Dictionary of Acounting (1992) có nh ngh?a v KTQT
nh sau: “KTQT là mt b phn ca k∋ toán liên quan ch y∋u ∋n báo cáo ni b
cho nhà qun tr ca mt doanh nghip. Nó nhn m−nh ∋n s ki)m soát và ra quy∋t

nh h+n là khía c−nh v trí qun lý ca k∋ toán. Nó có th) khác v7i k∋ toán tài
chính”. (R.H.Parker, 1992, trang 182)
Theo nh ngh?a ca Vin nghiên cu k∋ toán qun tr ca MΒ: “KTQT là quá
trình nhn din, o l>ng, phân tích, din gii và truyn −t thông tin trong quá
8


trình thc hin m∗c ích ca t& chc. KTQT là mt b phn thng nht trong quá
trình qun lý và nhân viên k∋ toán qun tr là nh9ng i tác chi∋n lc quan trng
trong i ngΓ qun lý ca t& chc”. (Charles T.Horngren et al., 2002)
Vit Nam, nh ngh?a k∋ toán qun tr c ban hành trong Lut K∋ toán
Vit Nams 03/2003-QH11 ngày 17/06/2003: “K∋ toán qun tr c hi)u là vic
thu thp, x( lý và cung cp thông tin kinh t∋, tài chính theo yêu c,u qun tr và
quy∋t nh kinh t∋, tài chính trong ni b +n v k∋ toán”. (Lut K∋ toán Vit Nam,
2003, khon 3, iu 4)
Ti∋p theo, Thông t 53/2006/TT-BTC ngày 12/06/2006 ca B Tài chính
h7ng d8n áp d∗ng k∋ toán qun tr trong doanh nghip. Ngoài vic nhΑc l−i nh
ngh?a v k∋ toán qun tr ca Lut k∋ toán, Thông t còn chi ti∋t:“K∋ toán qun tr
nhΦm cung cp các thông tin v ho−t ng ni b ca doanh nghip nh: Chi phí
ca t5ng b phn (trung tâm chi phí), t5ng công vic, sn ph;m; Phân tích, ánh giá
tình hình thc hin v7i k∋ ho−ch v doanh thu, chi phí, li nhun; qun lý tài sn,vt
t, tin vn, công n; phân tích mi quan h gi9a chi phí v7i khi lng và li
nhun; la chn thông tin thích hp cho các quy∋t nh ,u t ngΑn h−n và dài h−n;
lp d toán ngân sách sn xut, kinh doanh;… nhΦm ph∗c v∗ vic iu hành, ki)m
tra và ra các quy∋t nh kinh t∋. K∋ toán qun tr là công vic ca t5ng doanh
nghip, Nhà n7c ch∆ h7ng d8n các nguyên tΑc, cách thc t& chc và các ni dung,
ph+ng pháp k∋ toán qun tr ch y∋u t−o iu kin thun li cho doanh nghip thc
hin.”
K∋ toán qun tr còn c hi)u khía c−nh khác là vic thu thp, x( lý thông tin
v các ngu<n lc hin có ca doanh nghip nhΦm cung cp c+ s c,n thi∋t ) nhà

qun tr a ra các quy∋t nh iu hành ho−t ng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip trong t+ng lai.
Tóm l−i, t5 các nh ngh?a trên ta có th) hi)u k∋ toán qun tr là quá trình thu
thp, x( lý và lp báo cáo ni b nhΦm cung cp thông tin ph∗c v∗ ch y∋u cho
nh9ng nhà qun lý bên trong doanh nghip, giúp h a ra các quy∋t nh kinh t∋ và
v−ch ra k∋ ho−ch cho t+ng lai phù hp v7i chi∋n lc kinh doanh.
9


1.1.2. L ch s: hình thành và phát tri;n KTQT
K∋ toán qun tr xut hin ,u tiên  MΒ vào nh9ng nm ,u th∋ kΗ XIX. S
phát tri)n m−nh c v ph−m vi và quy mô ho−t ng ca các doanh nghip trong giai
o−n này =t ra yêu c,u cho các nhà qun tr phi ki)m soát và ánh giá c ho−t
ng ca doanh nghip mình. Mt trong các doanh nghip áp d∗ng k∋ toán qun tr
,u tiên  MΒ là Công ty Dt Lyman Mills. K∋ toán qun tr cΓng c áp d∗ng
trong ngành >ng sΑt vào nm 1840, sau ó là ngành luyn kim, các ngành d,u
khí, hóa cht và c+ khí ch∋ t−o. Tuy nhiên, trong giai o−n này các nhà qun tr ch∆
m7i ki)m soát c chi phí trc ti∋p. Các ph+ng pháp phân b& chi phí chung cho
các sn ph;m và các thông tin v s( d∗ng tài sn c nh b b6 qua.
K∋ toán qun tr ti∋p t∗c phát tri)n m−nh vào nh9ng nm ,u ca th∋ kΗ XX,
th>i k này doanh nghip áp d∗ng nguyên tΑc: “phân quyn trách nhim ) ki)m
soát tp trung”. T−o iu kin cho các nhà qun tr phát huy h∋t nng lc và ch
ng sáng t−o ca h trong iu kin c trc ti∋p ti∋p cn v7i thông tin do k∋ toán
qun tr cung cp ) ra các quy∋t nh phù hp và kp th>i.
Vào nh9ng nm 1960, tài liu chính thc ,u tiên v k∋ toán qun tr c áp
d∗ng cho nh9ng mô hình nh lng trong nhiu vn  ki)m soát và lp k∋ ho−ch
nh: phân tích h<i quy, phân tích tuy∋n tính và không tuy∋n tính, lý thuy∋t xác sut,
lý thuy∋t ra quy∋t nh… Cho ∋n thp kΗ 80, do sc ép c−nh tranh và s thành
công vt bc ca các doanh nghip  châu Á, =c bit  Nht Bn, k∋ toán qun tr
 MΒ m7i ti∋p t∗c nghiên cu và phát tri)n. Các ph+ng pháp JIT (Just in time) và

k∋ toán chí phí… c áp d∗ng rng rãi và l,n ,u tiên k∋ toán qun tr cΓng c
a vào ging d−y t−i −i hc kinh doanh Harvard và Vin công ngh
Massachusets.
Châu Á, sau chi∋n tranh th∋ gi7i th hai, cùng v7i s phát tri)n ca các
tr>ng phái qun tr theo ki)u Nht Bn, k∋ toán qun tr cΓng c hình thành )
ph∗c v∗ cho nhu c,u thông tin ca nhà qun tr doanh nghip. Các ph+ng pháp k∋
toán qun tr theo ki)u Nht Bn c nói nhiu ∋n là Target costing và Kaizen
costing.
10


Vit Nam, KTQT ã c th5a nhn và công b trong Lut k∋ toán c
Quc hi thông qua ngày 17/06/2003. ∋n tháng 01/2006 B Tài chính chính thc
ban hành thông t 53/2006/TT-BTC khá ,y  và chi ti∋t v ni dung và công tác
t& chc thc hin k∋ toán qun tr trong doanh nghip, t−o nên mt s thng nht v
ni dung cΓng nh ph+ng pháp thc hin k∋ toán qun tr phù hp v7i iu kin c∗
th) ca doanh nghip Vit Nam.
Nghiên cu s phát tri)n ca k∋ toán qun tr cho thy, k∋ toán qun tr hình
thành và phát tri)n xut phát t5 nhu c,u thông tin qun tr doanh nghip, môi tr>ng
c−nh tranh buc các doanh nghip phi tìm mi bin pháp m rng và phát tri)n th
tr>ng, gim chi phí nâng cao li nhun. K∋ toán qun tr là công c∗ h9u hiu cho
phép các nhà qun tr ki)m soát quá trình sn xut, ánh giá hiu qu ho−t ông ca
t5ng b phn trong doanh nghip ) có các quy∋t nh phù hp và hiu qu.
1.1.3. Vai trò và m/c tiêu c−a KTQT
1.1.3.1. Vai trò c−a k toán qun tr
K∋ toán qun tr là k∋ toán theo chc nng qun lý, vì th∋ vai trò ca nó là
cung cp thông tin h9u ích liên quan ∋n vic lp k∋ ho−ch, t& chc iu hành ho−t
ng; ki)m tra và ra quy∋t nh ca nhà qun tr.
- Cung cp thông tin cho quá trình xây dng k∋ ho−ch: vic lp k∋ ho−ch trong
mt t& chc liên quan ∋n hai vn , ó là: xác nh m∗c tiêu ca t& chc và xây

dng nh9ng ph+ng thc ) −t c m∗c tiêu ó. D toán ngân sách trong k∋ toán
qun tr sΕ là mt công c∗ ) k∋ toán viên giúp ban qun tr trong quá trình lp k∋
ho−ch và ki)m soát vic thc hin k∋ ho−ch. Vì vy, k∋ toán qun tr phi trên c+ s
ã ghi chép, tính toán phân tích chi phí, doanh thu, k∋t qu t5ng lo−i ho−t ng,
t5ng sn ph;m, t5ng ngành hàng,…, lp các bng d toán chi phí, doanh thu, li
nhun, d toán vn…) cung cp thông tin trong vic phát ha, d ki∋n t+ng lai
nhΦm phát tri)n doanh nghip.
- Cung cp thông tin cho quá trình thc hin: v7i chc nng t& chc thc hin,
nhà qun tr phi bi∋t cách liên k∋t tt nht gi9a t& chc con ng>i và các ngu<n lc
sΙn có ca doanh nghip l−i v7i nhau ) các m∗c tiêu  ra ca doanh nghip c
11


thc hin cao nht. ) làm tt chc nng này, nhà qun tr cΓng có nhu c,u thông
tin v k∋ toán qun tr. K∋ toán qun tr sΕ cung cp thông tin cho các tình hung
khác nhau ca các ph+ng án khác nhau ) nhà qun tr xem xét  ra quy∋t nh
úng Αn nht trong quá trình t& chc, iu hành ho−t ng sn xut kinh doanh phù
hp v7i các m∗c tiêu chung.
- Cung cp thông tin cho quá trình ki)m tra, ánh giá: nhà qun tr sau khi
tri)n khai thc hin k∋ ho−ch thì b7c ti∋p theo là phi ki)m tra và ánh giá quá
trình thc hin ó. Ph+ng pháp ki)m tra, ánh giá th>ng s( d∗ng là ph+ng pháp
so sánh. Theo ph+ng pháp này, tt c s liu thc hin c so sánh v7i s liu d
toán t5 ó phát hin sai lch gi9a k∋t qu −t c v7i m∗c tiêu ã  ra.
- Cung cp thông tin cho quá trình ra quy∋t nh: KTQT ph∗c v∗ chc nng ra
quy∋t nh là thu thp, x( lý và cung cp thông tin liên quan ∋n các ph+ng án
kinh doanh nhΦm giúp nhà qun tr la chn c ph+ng án ti u.
Vai trò ca k∋ toán qun tr c th) hin khác nhau  m:i cp  qun tr
trong t& chc:
- cp  qun tr cp c+ s, KTQT cung cp thông tin ph∗c v∗ cho nhà qun
tr cp c+ s ki)m soát và ci ti∋n ho−t ng t−i b phn do h qun lý.

- cp  qun lý trung gian, KTQT cung cp thông tin cho nhà qun tr cp
trung gian giám sát và a ra các quy∋t nh v ngu<n lc nguyên vt liu, vn ,u
t, sn ph;m, dch v∗ và khách hàng…
- cp  qun tr cp cao, KTQT cung cp thông tin ã c t&ng hp t5 các
nghip v∗, s kin ã xy ra theo t5ng ng>i iu hành, t5ng khách hàng và t5ng b
phn ph∗c v∗ cho nhà qun tr cp cao ) h: tr cho h a ra các quy∋t nh trong
ngΑn h−n và dài h−n.
1.1.3.2. M/c tiêu c−a k toán qun tr
M∗c tiêu c+ bn ca KTQT là cung cp thông tin tài chính và phi tài chínhcho
các nhà qun tr doanh nghip. Tùy theo yêu c,u ca nhà qun lý, k∋ toán quntr sΕ
cung cp các d−ng thông tin khác nhau. Tuy nhiên, chung quy l−i thông tinKTQT
cung cp giúp nhà qun lý thc hin các công vic sau:
12


• Lp k∋ ho−ch ngΑn h−n và dài h−n.
• T& chc, iu hành
• Ki)m soát hiu qu ho−t ng và trách nhim qun lý ca tt c các bphn
trong t& chc.
•
Ra các quy∋t nh kinh t∋ úng Αn
1.2. N<i dung c3 bn c−a KTQT
T5 nh9ng phân tích v vai trò ca k∋ toán qun tr, có th) nhnthy ni dung
c+ bn ca k∋ toán qun tr bao g<m nh9ng ph,n sau:
1.2.1. D+ toán ngân sách
1.2.1.1. Khái ni!m d+ toán ngân sách
D toán ngân sách là nh9ng tính toán, d ki∋n mt cách toàn din m∗c tiêu
kinh t∋, tài chính mà doanh nghip c,n −t c trong k ho−t ng, <ng th>i ch∆
rõ cách thc, bin pháp huy ng các ngu<n lc ) thc hin m∗c tiêu và nhim v∗
ó. D toán ngân sách là mt h thng bao g<m nhiu d toán nh: d toán tiêu th∗,

d toán sn xut, d toán chi phí nguyên vt liu, d toán chi phí nhân công, d
toán chi phí sn xut chung, d toán chi phí bán hàng, d toán chi phí qun lý doanh
nghip, d toán giá vn hàng bán, d toán vn ,u t, d toán tin, d toán báo cáo
k∋t qu ho−t ng kinh doanh, d toán bng cân i k∋ toán. D toán ngân sách là
c+ s ) ánh giá thành qu ho−t ng ca t5ng b phn, ca m:i cá nhân ph∗ trách
t5ng b phn, t5 ó xác nh trách nhim ca t5ng b phn nhΦm ph∗c v∗ tt cho
quá trình t& chc và ho−ch nh.
Các b phn trong doanh nghip trc ti∋p chu trách nhim lp d toán ngân
sách ca b phn mình, d toán cp nào do cp ó lp:
13



S  1.1 Trách nhim, trình t lp d toán ngân sách
D toán c xây dng t5 cp có trách nhim thp nht ∋n cp có trách
nhim cao nht, d toán  cp nào do chính nhà qun tr ca cp ó lp r<i  trình
lên cp trên. Trình t lp d toán theo s+ < 1.1 sΕ có nh9ng m=t thun li:
• Các quan i)m và ý ki∋n ca các nhà qun tr cp d7i u có giá tr i v7i
các nhà qun tr cp cao.
• Nh9ng ng>i liên quan trc ti∋p ∋n ho−t ng nào thì lp d toán cho ho−t
ng ó, do ó d toán sΕ chính xác và áng tin cy h+n.
• Nhà qun tr th>ng có kh nng hoàn thành mt bng d toán do chính h lp
ra h+n là phi hoàn thành mt d toán áp =t t5 trên xung.
• Tt c các d toán các cp phi c cp qun lý cao h+n xem xét nghiên cu
tr7c khi chp nhn.
Nh vy, tt c các cp qun lý u cùng tham gia vào vic lp d toán ngân
sách, m:i cp qun lý phi góp ph,n tt nht cho vic lp d toán thng nht ca
doanh nghip mình.Nhà qun tr cp cao da vào thông tin chi ti∋t c cung cp t5
các nhà qun tr cp d7i và cái nhìn t&ng quan toàn doanh nghip ) quy∋t nh
các chính sách trong vic lp d toán.

 M/c ∃ích c−a d+ toán ngân sách: g<m nm m∗c ích c∗ th):
• D toán ngân sách giúp nhà qun tr c∗ th) hóa các m∗c tiêu ca doanh
nghip bΦng s liu.
14


• D toán ngân sách cung cp cho nhà qun tr doanh nghip toàn b thông tin
v k∋ ho−ch SXKD trong t5ng th>i gian c∗ th) và c quá trình SXKD.
• D toán ngân sách là cn c ) ánh giá tình hình thc hin k∋ ho−ch, tình
hình thc hin m∗c tiêu, nhim v∗. Trên c+ s ó,  ra các gii pháp ) thc
hin m∗c tiêu, nhim v∗ theo úng ti∋n .
• D toán ngân sách giúp nhà qun tr ki)m soát quá trình ho−t ng ca doanh
nghip, ánh giá trách nhim qun lý ca t5ng b phn, t5ng cá nhn trong
t& chc.
• D toán ngân sách là cn c ) khai thác các kh nng tim tàng v ngu<n
lc nhΦm nâng cao kh nng c−nh tranh.
 Chc nng c−a d+ toán ngân sách:
• Chc nng d báo:
Chc nng này  cp ∋n vic d báo các tác ng t5 bên ngoài ∋n ho−t
ng ca doanh nghip. Mt vài b phn ca d toán không khác h+n là d báo, vì
trong thc t∋ d toán có th) c s( d∗ng cho ki)m soát nhng ôi khi l−i không
th), do có nh9ng y∋u t khách quan không ki)m soát c. Có th) nói d toán trong
nh9ng tr>ng hp này ch∆ mang tính cht d báo mà thôi.
• Chc nng ho−ch nh:
Chc nng ho−ch nh ca d toán ngân sách th) hin  vic ho−ch nh các
m∗c tiêu, nhim v∗ c∗ th) nh ho−ch nh v sn lng tiêu th∗, sn xut, chi phí
nguyên vt liu trc ti∋p, chi phí nhân công trc ti∋p, chi phí sn xut chung, chi phí
qun lý doanh nghip, chi phí bán hàng… d toán ngân sách c xem là công c∗
) lng hóa các k∋ ho−ch ca nhà qun tr.
• Chc nng iu phi:

Chc nng iu phi ca d toán ngân sách th) hin  vic huy ng và phân
phi các ngu<n lc ) thc hin các m∗c tiêu ca nhà qun tr. Nhà qun tr k∋t hp
ho−ch nh các m∗c tiêu, nhim v∗ c∗ th) và ánh giá nng lc sn xut kinh doanh
thc t∋ ca t5ng b phn ) iu phi các ngu<n lc ca doanh nghip t7i các b
phn sao cho vic s( d∗ng −t hiu qu cao nht.
15


• Chc nng ki)m soát:
Chc nng ki)m soát th) hin  vic d toán ngân sách c xem là c+ s, là
th7c o chu;n ) so sánh, i chi∋u v7i s liu thc t∋ −t c ca công ty thông
qua các báo cáo k∋ toán qun tr. Thông qua vai trò ki)m tra, ki)m soát, d toán
ngân sách quan sát vic thc hin các k∋ ho−ch chi∋n lc, ánh giá mc  thành
công và trong tr>ng hp c,n thi∋t có th) có ph+ng án s(a ch9a, khΑc ph∗c y∋u
i)m.
• Chc nng thông tin:
Chc nng thông tin th) hin  ch: d toán ngân sách là vn bn c∗ th), súc
tích truyn −t các m∗c tiêu, chi∋n lc kinh doanh ca doanh nghip ∋n nhà qun
lý các b phn, phòng ban. Thông qua các con s trong báo cáo d toán, nhà qun
tr ã truyn thông ip ho−t ng cho các b phn và các b phn xem các ch∆ tiêu
này là kim ch∆ nam cho mi ho−t ng hΦng ngày.
• Chc nng o l>ng, ánh giá:
Chc nng o l>ng, ánh giá ca d toán ngân sách th) hin  vic d toán
ngân sách cung cp mt th7c o chu;n ) ánh giá hiu qu ca nhà qun lý trong
vic −t c các m∗c tiêu ã =t ra.
D toán là công c∗ qun lý a chc nng, tuy nhiên chc nng c+ bn nht
ca d toán là ho−ch nh và ki)m soát.
1.2.1.2. Quy trình l5p d+ toán ngân sách
Vic lp d toán nhΦm nh h7ng ho−t ng ca mt t& chc và là công c∗
ki)m soát sau khi thc hin d toán ca t5ng k kinh doanh. Do ó, vic lp d toán

c,n thc hin theo mt quy trình nh tr7c ) m bo tính khoa hc trong vic lp
d toán.
Theo Stephen Brookson (2000), quy trình d toán c chia làm ba giai
o−n (S+ < 1.2):



16


CHU=N B SON THO THEO DÕI

S  1.2 Quy trình lp d toán ngân sách
Xác nh rõ m∗c tiêu
chung ca công ty
Chu;n hóa ngân sách

ánh giá h thng

Thu thp thông
tin, s liu
chu;n b d
tho ngân sách

,
u tiên

Ki)m tra các
con s d toán
bΦng cht vn
và phân tích
Lp d toán tin
m=t ) theo dõi
dòng tin t5

bng CKT và
báo cáo k∋t qu
ho−t ng
SXKD
Phân tích s
khác nhau gi9a
k∋t qu thc t∋
và d toán
Theo dõi các
khác bit và
phân tích các
sai s, ki)m tra
nh9ng iu
không ng> ∋n
D báo l−i và
iu ch∆nh,
xem xét s(
d∗ng nh9ng
d−ng ngân sách
khác, rút kinh
nghim
Xem l−i quy
trình ho−t nh
ngân sách và
chu;n b ngân
sách t&ng th)
17


• Giai ∃o2n chu>n b :

Tr7c khi lp d toán ngân sách c,n phi làm rõ m∗c tiêu ca doanh nghip.
D toán ngân sách phi ly chi∋n lc và m∗c tiêu kinh doanh ca công ty làm nn
tng. Sau khi xác nh rõ m∗c tiêu, doanh nghip sΕ xây dng mt m8u d toán
ngân sách chu;n. iu này giúp cho nhà qun lý cp cao d phi hp v7i các d
toán ngân sách ca các b phn trong doanh nghip, cho phép so sánh, k∋t ni các
ni dung mt cách d dàng. Khi mi vn  ã c chu;n b ,y  cho vic lp
d toán ngân sách thì tr7c khi so−n tho hãy xem xét l−i h thng ) m bo rΦng
ngân sách sΕ cung cp thông tin chính xác và phù hp.
• Giai ∃o2n so2n tho:
Giai o−n này c ti∋n hành sau giai o−n chu;n b. Tr7c tiên, nh9ng cá
nhân liên quan trong vic lp d toán ngân sách phi tp hp toàn b thông tin v
các ngu<n lc sΙn có trong doanh nghip và các y∋u t bên trong, bên ngoài doanh
nghip tác ng ∋n công tác d toán ngân sách <ng th>i 7c tính thu, chi… trên
c+ s ó so−n tho các báo cáo d toán tiêu th∗, d toán sn xut, d toán nguyên
vt liu, d toán tin m=t, d toán bng cân i k∋ toán, d toán báo cáo k∋t qu
ho−t ng kinh doanh…
• Giai ∃o2n theo dõi:
Vic lp d toán ngân sách t−i doanh nghip phi c lp liên t∗c t5 k này
sang k khác. Vì vy, sau m:i k d toán ngân sách c,n phi th>ng xuyên theo
dõi, ánh giá tình hình d toán, t5 ó xem xét l−i các s liu, c+ s lp d toán ngân
sách và iu ch∆nh khi c,n thi∋t ) rút kinh nghim cho l,n lp d toán ngân sách
ti∋p theo.
1.2.2. H! thng k toán chi phí và phân tích bin ∃<ng chi phí sn xu6t
kinh doanh
1.2.2.1. K toán chi phí sn xu6t và tính giá thành sn ph>m theo chi phí
th+c t