Ứng dụng hệ thống kế toán chi phí dựa trên cơ sở hoạt động (ABC activity based costing ) tại công ty TNHH máy sao việt

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHệ MINH





 TH KIU NHI


 TÀI:

NG DNG H THNG K TOÁN
CHI PHệ DA TRÊN C S HOT
NG (ABC - ACTIVITY BASED
COSTING) TI CỌNG TY TNHH
MÁY SAO VIT



LUN VN THC S KINH T






TP.H CHệ MINH- NM 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHệ MINH


 TH KIU NHI


 TÀI:

NG DNG H THNG K TOÁN
CHI PHệ DA TRÊN C S HOT
NG (ABC - ACTIVITY BASED
COSTING) TI CỌNG TY TNHH
MÁY SAO VIT



Chuyên ngành : K toán
Mã s: 60340301


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc: TS. HUNH LI



TP.H CHệ MINH ậ NM 2014

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan Lun vn này là công trình nguyên cu ca cá nhân, đc
thc hin di s hng dn khoa hc ca Tin s Hunh Li.
Các thông tin , tài liu trích dn trong lun vn đã đc ghi rõ ngun gc tuân
th theo đúng nguyên tc và kt qu nghiên cu trong lun vn này là hoàn toàn
trung thc, cha tng đc ai s dng công b trong bt k công trình nào khác.
Tôi xin chu trách nhim v nghiên cu ca mình.


TP. H Chí Minh, tháng 10 nm 2014
Tác gi lun vn


 TH KIU NHI





 
MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ký hiu, ch vit tt
Danh mc bng biu

Danh mc s đ

PHN M U
1. Tính cp thit đ tài 1
2. Các công trình nghiên cu có liên quan 2
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4. i tng nghiên cu 3
5. Phm vi nghiên cu 4
6. Phng pháp nghiên cu 4
7. Kt cu lun vn 4
8. Nhng mong mun đóng góp ca lun vn 5
CHNG 1: Lụ THUYT VÀ BÀI HC KINH NGHIM V NG DNG
ABC VÀO DOANH NGHIP 6
1.1. Tng quan v môi trng sn xut kinh doanh - Nhu cu thông tin chi phí
ca doanh nghip 6
1.1.1 Tng quan v môi trng hot đng sn xut kinh doanh và nhng nh
hng đn nhu cu thông tin chi phí 6
1.1.2. Nhu cu thông tin chi phí và nhng tác đng đn s thay đi h thng k
toán chi phí doanh nghip 8
1.2. Tng quan v h thng ABC 10
1.2.1. Khái quát v h thng ABC 10
1.2.2. Nhng đc trng ca h thng ABC 11
1.2.3. iu kin và các hình thc trin khai h thng ABC 15
1.2.3.1. iu kin và hình thc trin khai h thng ABC gin đn 15
1.2.3.2. iu kin và hình thc trin khai h thng ABC toàn din 17
1.3. i tng doanh nghip ng dng h thng ABC 18
1.4. ụ ngha ca ng dng h thng ABC 19
1.5. Hn ch ca h thng k toán chi phí da trên c s hot đng ABC 20
1.6. BƠi hc kinh nghim v ng dng h thng ABC vƠo doanh nghip 21
KT LUN CHNG 1

CHNG 2: THC TRNG H THNG K TOÁN CHI PHệ TI CỌNG
TY TNHH MÁY SAO VIT 26
2.1. Gii thiu v Công ty TNHH Máy Sao Vit 26
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin ca Công ty 26
2.1.2. Chc nng, nhim v và phng hng phát trin ca Công ty 27
2.1.3. c đim sn phm – K thut công ngh - T chc qun lý - Tài chính
công ty. 28
2.1.4. T chc b máy k toán ti Công ty 33
2.2. Thc trng h thng k toán chi phí ti Công ty TNHH Máy Sao Vit 34
2.2.1. Thc trng h thng k toán chi phí và tính giá thành ti Công ty. 34
2.2.2. ánh giá thc trng h thng k toán chi phí và tính giá thành ti Công ty 48
2.3. Nhng vn đ cn đi mi v h thng k toán chi phí ti công ty 51
2.3.1. Thay đi v quan đim chi phí 51
2.3.2. Thay đi v mô hình k toán mi – H thng k toán chi phí da trên c
s hot đng ABC (Activity Based Costing) 52
2.4. S cn thit ng dng h thng ABC ti công ty 52
KT LUN CHNG 2
CHNG 3: NG DNG H THNG ABC TI CỌNG TY TNHH MÁY
SAO VIT 55
3.1. Quan đim ng dng h thng ABC ti Công ty 55
3.2. Các gii pháp ng dng h thng ABC vƠo công ty. 57
3.2.1. Gii pháp v la chn hình thc và mô hình ABC 57
3.2.2. Các gii pháp k thut tính giá thành theo h thng ABC 57
3.2.3. Gii pháp v tài khon và phng pháp hch toán 69
3.2.4. Gii pháp v chng t k toán 70
3.3. Các gii pháp h tr ng dng h thng ABC ti công ty 72
3.3.1. Các gii pháp h tr v quan đim ca các nhà qun tr trong ng dng
h thng ABC. 72
3.3.2. Các gii pháp h tr xây dng c s kt ni gia ABC và ABM 73
3.3.3. Các gii pháp h tr k thut ca k toán trong ng dng h thng ABC 73

3.3.4. Các gii pháp h tr v t chc, tài chính ng dng h thng ABC 74
KT LUN CHNG 3
KT LUN CHUNG 77
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



  
DANH MC Kụ HIU, CH VIT TT

STT
Ch vit tt
Din gii
1
TNHH
Trách nhim hu hn
2
ABC
Activity Based Costing
3
ABM
Activity- based Management
4
OEM
Original Equipment Manufacturer
5
CNC
Computer(ized) Numerical(ly) Control(led)
6

KCS
Kim tra cht lng sn phm
7
PNK
Phiu nhp kho
8
PXK
Phiu xut kho
9
H
n đt hàng
10
H
Hóa đn
11
SCT
S chi tit
12
NVL
Nguyên vt liu
13
BTHXNT
Bng tng hp xut nhp tn
14
BHXH
Bo him xã hi
15
BHYT
Bo him y t
16

BHTN
Bo him tht nghip
17
TK
Tài khon
18
NKC
Nht ký chung
19
NV
Nhân viên
20
L
Lao đng
21
SX
Sn xut
22
NVLTT
Nguyên vt liu trc tip
23
NCTT
Nhân công trc tip
25
SXC
Sn xut chung
26
DD
D dang
27

PO
Purchase order- n đt hàng
28
CP
Chi phí




DANH MC BNG BIU

Bng 1.1. Bng xác đnh h s (đn giá) phân b chi phí sn xut chung 16
Bng 1.2. Bng tng hp chi phí và tính giá thành sn phm 16
Bng 1.3. Bng xác đnh h s (đn giá ) phân b chi phí gián tip 17
Bng 1.4. Bng tng hp chi phí 18
Bng 2.1. Bng tng hp chi phí ca công ty qua các nm 36
Bng 2.2. Báo cáo chi phí và giá thành sn phm ti công ty 47
Bng 3.1. Nhng hot đng gây ra chi phí 59
Bng 3.2. Bng tng hp chi phí hot đng 62
Bng 3.3. Bng xác đnh h s (đn giá) phân b chi phí sn xut chung 63
Bng 3.4. Bng xác đnh s lng hot đng s dng cho tng sn phm 66
Bng 3.5. Báo cáo chi phí và tính giá thành sn phm 68


 



DANH MC S 

S đ 1.1. So sánh gia k toán chi phí da trên c s hot đng vi các phng
pháp k toán chi phí c đin 12
S đ 1.2. Ni dung và quy trình tin hành k toán chi phí da trên c s hot
đng 13
S đ 2.1. Quy trình sn xut giai đon 1 30
S đ 2.2. Quy trình sn xut giai đon 2 31
S đ 2.3. Quy trình sn xut giai đon 2 chi tit ti mi Phân xng Ph lc
S đ 2.4. T chc b máy qun lý 32
S đ 2.5. T chc b máy k toán 33
S đ 2.6. Trình t ghi s 34
S đ 2.7. Mô hình k toán chi phí truyn thng ti công ty 35
S đ 2.8. Lu đ mô t quá trình x lý ca chu trình mua hàng 40
S đ 2.9. Lu đ quy trình xut kho nguyên vt liu sn xut 41
S đ 2.10. Dòng d liu h thng x lý tin lng 44
S đ 2.11. Dòng d liu cp 0/1 h thng x lý tin lng 44
S đ 2.12. S đ hch toán chi phí sn xut tính giá thành 47
S đ 2.13. Trình t chuyn s đc s dng đ hch toán chi phí sn xut và tính
giá thành sn phm 48
S đ 3.1. S đ tài khon và phng pháp ghi chép 70


 
- 1 -

PHN M U
1. Tính cp thit đ tƠi
Ngày nay vi s thay đi nhanh chóng ca môi trng hot đng sn xut kinh
doanh cùng vi nhng tin b không ngng ca khoa hc k thut, công ngh, qun
lý đã làm xut hin, thay đi nhanh chóng sn phm, chng loi sn phm, th
trng sn phm ca các doanh nghip to sc ép cnh tranh mãnh lit v chi phí,

giá c. T đó, luôn đt doanh nghip phi luôn ch đng và nm bt chính xác
thông tin chi phí, giá c đ kp thi điu chnh hot đng, điu chnh sn phm đáp
ng nhu cu khách hàng, th trng cng nh ch đng trong đnh hng đu t,
liên kt hot đng doanh nghip phù hp vi thng trng.
Công ty TNHH Máy Sao Vit - là mt doanh nghip hot đng trong ngành sn
xut - c khí, vn là mt trong nhng ngành có s cnh tranh rt cao trong tin trình
hi nhp, không nhng đi vi các doanh nghip trong nc mà c nhng doanh
nghip nc ngoài, các tp đoàn đa quc gia mnh c v vn, thng hiu và trình
đ qun lý. Vì vy, Ban Giám c Công ty đt ra nhng yêu cu rt cao đi vi
thông tin k toán qun tr, đc bit là nhng thông tin lãi (l) thc ca tng sn
phm, tng khách hàng, đ nhm đa ra nhng quyt đnh phù hp vi tình hình
kinh doanh thc t ca công ty.
Tuy nhiên, thc t cho thy Công ty đang áp dng h thng k toán chi
phí truyn thng trong điu kin c cu sn phm rt đa dng và phc tp, điu
này tim n nguy c sai lch v thông tin chi phí vn, sai lch thông tin ngun lc
kinh t s dng trong hot đng, trong sn phm dn đn nhng quyt đnh sai lm,
đã đc Ban Giám c nhiu ln đ cp và t ra nghi ng v thông tin chi phí mà
b phn k toán đã cung cp.
Bên cnh đó, cùng vi s phát trin và thay đi nhanh chóng ca khoa hc
công ngh vào sn xut kinh doanh cng làm cho kt cu chi phí thay đi đáng k,
đc bit là chi phí sn xut chung, chi phí gián tip trong chi phí sn phm ngày
càng có xu hng gia tng v giá tr, t trng nên làm cho h thng k toán chi phí
truyn thng không còn phù hp, đánh mt nim tin đi vi các nhà qun tr.
- 2 -



Qua tìm hiu cho thy, h thng chi phí da trên c s hot đng (ABC –
Activity based costing) có th đc xem là mt trong nhng gii pháp cho vn đ
trên, vi ABC chi phí s đc theo dõi mt cách c th cho tng hot đng gn

lin vi tng loi sn phm, vì th thông tin chi phí cung cp bi h thng ABC
có mc đ chính xác cao hn, có kh nng đáp ng đc nhu cu thc tin ca
Công ty.
T nhng vn đ thc tin trên, tác gi đã chn đ tài “ng dng h thng k
toán chi phí da trên c s hot đng (ABC - Activity Based Costing) ti Công
ty TNHH Máy Sao Vit” làm lun vn cao hc.
2. Các công trình nghiên cu có liên quan
Nghiên cu ng dng h thng ABC đã đc nhiu tác gi trong và ngoài nc
nghiên cu. Di đây là nhng công trình nghiên cu ng dng h thng ABC mà
tác gi đã tip cn, k tha và tip tc nghiên cu phát trin nhng vn đ mi .
Trên th gii
- Dr Lana Yan Jun Liu, 2011. Activity based costing in China: a case study of Xu Ji
Electric Co.Ltd. UK: Newcastle University. Công trình nghiên cu này gii thiu lý
thuyt và cách thc trin khai h thng ABC ti công ty Xu Ji Electric, mt công ty
sn xut ln ti Trung Quc. Vi kt qu này giúp cho tác gi nhn thc ni dung
cn nghiên cu ng dng h thng ABC vào doanh nghip và t đó tác gi tip tc
phát trin c th hn cho Công ty TNHH Máy Sao Vit.
- Amizawati Mohd Amir*, Ruhanita Maelah, Azlina Ahmad and Sofiah Md.
Auzair, 2010. The implementation of ABC- The case of a pulic university - MOHE
Malaysia and University Kebangsaan Malaysia. Nhóm tác gi này cng nghiên cu
ng dng h thng ABC nhng ch yu bàn v hc thut, lý thuyt chung v ng
dng h thng ABC vào mt t chc. Vi công trình này giúp tác gi hiu bit sâu
hn v nhng vn đ lý thuyt h thng ABC đ t đó la chn thích hp hn
nhng lý thuyt ng dng h thng ABC vào Công ty TNHH Máy Sao Vit.
Ti Vit Nam
- Nguyn Hoàng Nh Tho, 2013.Vn dng phng pháp tính giá ABC ti Công ty
CP in và bao bì Bình nh. Lun vn Thc s kinh t. i hc à Nng.
- 3 -

- Trn Minh Hin, 2008. Vn dng lý thuyt ABC đ hoàn thin h thng k toán
chi phí ti Công ty đin t Samsung Vina. Lun vn Thc s kinh t. i hc Kinh
T Thành ph H Chí Minh.
- Phan Lê Thành Long. Vn dng phng pháp ABC trong phân b chi phí ti Công
ty CP kem Kido [PDF] <> [18/04/2003].
im chung ca các công trình nghiên cu này là tip cn lý thuyt h thng
ABC và sau đó xác lp các gii pháp áp dng c th vào đn v nghiên cu. Trên c
s này giúp tác gi nhn thc cách tip cn lý thuyt, thc tin mt doanh nghip c
th  Vit Nam và t đó tác gi tip tc m rng nghiên cu các điu kin đ la
chn hình thc ng dng h thng ABC vào mt doanh nghip, c th là Công ty
TNHH Máy Sao Vit mà các tác gi trên cha đ cp.
3. Mc tiêu nghiên cu
- H thng hóa c s lý lun v h thng ABC và cách thc tip cn đ ng dng
h thng ABC vào mt doanh nghip c th vi mt điu kin c th.
- Phân tích thc trng ca công tác k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn
phm ti công ty TNHH Máy Sao Vit đ tìm hiu thc trng và s cn thit, tính
kh thi v ng dng h thng ABC.
- Xây dng quan đim, mô hình, phng pháp k thut và gii pháp ng dng h
thng ABC vào Công ty TNHH Máy Sao Vit.
- ánh giá đc li ích ca vic áp dng h thng ABC trong xác đnh ngun lc
tiêu hao tính cho mi sn phm, trên c s đó giúp các nhà qun tr đánh giá hiu
qu đóng góp ca tng sn phm trong tng li nhun ca công ty và đ ra các
quyt đnh đúng đn.
4. i tng nghiên cu
- Lý thuyt v h thng ABC.
- Hot đng sn xut kinh doanh, t chc qun lý, nhng vn đ v kinh t, k
thut và thc trng k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Công ty
TNHH Máy Sao Vit.
- iu kin, kh nng ng dng h thng ABC ti Công ty TNHH Máy Sao Vit.

- 4 -



5. Phm vi nghiên cu
Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, đ đáp ng đc mc tiêu nghiên cu và
dung lng ca đ tài . Vì vy:
-  tài ch s dng các lý thuyt h thng ABC đã công b và cách thc ng dng
h thng ABC ti Công ty TNHH Máy Sao Vit.
- Ch tp trung đi vào nghiên cu vic ng dng h thng ABC nhm cung cp
thông tin giá thành sn phm thích hp và đáng tin cy., tính toán giá thành đn v
sn phm ti công ty ,và trình bày cách thc tp hp chi phí và các tiêu thc phân
b chi phí sn xut theo ABC.
-  xut các gii pháp mang tính đnh hng nhm phát trin h thng k toán chi
phí và nâng cao hiu qu kinh doanh ti công ty.
-  tài đc thc hin ti Công ty TNHH Máy Sao Vit t đu nm 2014.
6. Phng pháp nghiên cu
-  tài đc thc hin ch yu qua phng pháp đnh tính.
- C th vic s dng phng pháp này nh sau :
+ Tip cn, phân tích đ chn lc lý thuyt h thng ABC đ xác lp c s lý lun
cho vic ng dng h thng ABC trong chng 1.
+ Tip cn, kho sát, mô t v hot đng sn xut kinh doanh, t chc qun lý,
nhng vn đ v kinh t, k thut và h thng k toán chi phí ca Công ty TNHH
Máy Sao Vit trong chng 2.
+ Phân tích, chn lc, quy np nhng lun đim trong xác lp quan đim, mô hình
và gii pháp ng dng h thng ABC vào công ty TNHH Máy Sao Vit trong
chng 3.
7. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun và tài liu tham kho, lun vn gm có các chng

chính nh sau :
- Chng 1 : Lý thuyt và bài hc kinh nghim v ng dng h thng ABC vào
doanh nghip.
- Chng 2: Thc trng h thng k toán chi phí và tính giá thành sn phm ti
Công ty TNHH Máy Sao Vit.
- 5 -



- Chng 3: ng dng h thng ABC vào Công ty TNHH Máy Sao Vit.
8. Nhng mong mun đóng góp ca lun vn
- H thng hóa c s lun v ng dng h thng ABC vào mt doanh nghip.
- Xác lp quan đim, mô hình, phng pháp k thut và gii pháp h tr ng dng
h thng ABC vào Công ty TNHH Máy Sao Vit.

- 6 -



CHNG 1
Lụ THUYT VÀ BÀI HC KINH NGHIM V NG DNG
H THNG ABC VÀO DOANH NGHIP
1.1. Tng quan v môi trng hot đng sn xut kinh doanh và nhu cu
thông tin chi phí ca doanh nghip.
1.1.1. Tng quan v môi trng hot đng sn xut kinh doanh vƠ nhng nh
hng đn nhu cu thông tin chi phí.
- Tng quan v môi trng hot đng sn xut kinh doanh:
Môi trng hot
đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip là tp hp nhng điu kin, nhng yu
t bên ngoài và bên trong có nh hng trc tip hay gián tip đn hot đng sn
xut kinh doanh ca doanh nghip.

- Nhng yu t c bn ca môi trng hot đng sn xut kinh doanh
+ Môi trng bên ngoƠi
 Môi trng v mô
T nhiên (Natural) : tác đng rt ln đn hot đng kinh doanh ca doanh

nghip. V c bn thng tác đng bt li đi vi các hot đng ca doanh nghip
nh vn đ ting n, ô nhim môi trng.  ch đng đi phó vi các tác đng ca
yu t t nhiên, các doanh nghip phi tính đn các yu t t nhiên có liên quan
thông qua các hot đng phân tích, d báo ca bn thân doanh nghip và đánh giá
ca các c quan chuyên môn.
Kinh t (Economical): Bao gm các yu t nh tc đ tng trng và s n đnh
ca nn kinh t, sc mua, s n đnh ca giá c, tin t, lm phát, t giá hi
đoái tt c các yu t này đu nh hng đn hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip. Nhng bin đng ca các yu t kinh t có th to ra c hi và c
nhng thách thc vi doanh nghip.  đm bo thành công ca hot đng doanh
nghip trc bin đng v kinh t, các doanh nghip phi theo dõi, phân tích, d
báo bin đng ca tng yu t đ đa ra các gii pháp, các chính sách tng ng
trong tng thi đim c th nhm tn dng, khai thác nhng c hi, né tránh, gim
thiu nguy c và đe da. Khi phân tích, d báo s bin đng ca các yu t kinh t,
- 7 -



đ đa ra kt lun đúng, các doanh nghip cn da vào 1 s cn c quan trng: các
s liu tng hp ca kì trc, các din bin thc t ca kì nghiên cu,các d báo
ca nhà kinh t ln
K thut - Công ngh (Technological): đây là nhân t nh hng mnh, trc tip
đn doanh nghip. Các yu t công ngh thng biu hin nh phng pháp sn
xut mi, k thut mi, vt liu mi, thit b sn xut, các bí quyt, các phát minh,
phn mm ng dng Khi công ngh phát trin, các doanh nghip có điu kin ng
dng các thành tu ca công ngh đ to ra sn phm, dch v có cht lng cao
hn nhm phát trin kinh doanh, nâng cao nng lc cnh tranh. Tuy vy, nó cng
mang li cho doanh nghip nguy c tt hu, gim nng lc cnh tranh nu doanh
nghip không đi mi công ngh kp thi.
Vn hóa - Xã hi (Sociocal - Cultural): nh hng sâu sc đn hot đng qun tr

và kinh doanh ca mt doanh nghip. Doanh nghip cn phi phân tích các yu t
vn hóa, xã hi nhm nhn bit các c hi và nguy c có th xy ra. Mi mt s
thay đi ca các lc lng vn hóa có th to ra mt ngành kinh doanh mi nhng
cng có th xóa đi mt ngành kinh doanh.
 Môi trng vi mô
Nhà cung cp, Khách hàng
i th cnh tranh
i th tim n: ch mt đi th có kh nng gia nhp và cnh tranh trong mt
th trng c th song hin ti cha gia nhp.
Sn phm thay th: là sn phm có th thay th các loi sn phm khác tng
đng v công dng (hoc tiêu th) khi có các điu kin thay đi. Sn phm thay
th có th có cht lng tt hn hoc thp hn mt hàng nó thay th và đa s có
mc giá r hn.
Th trng lao đng
+ Môi trng bên trong
Môi trng bên trong bao gm các ngun lc v con ngi, tài chính, công
ngh, sn phm, giá, kênh phân phi, xúc tin qung cáo ca doanh nghip. Ngoài
ra còn có vn hóa doanh nghip
- 8 -



- Nhng nh hng ca môi trng hot đng sn xut kinh doanh đn nhu
cu thông tin chi phí.
Hot đng sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip luôn gn lin vi môi
trng hot đng sn xut kinh doanh và chính s thay đi môi trng hot đng
sn xut kinh doanh đã tác đng trc tip và gián tip đn hot đng sn xut kinh
doanh và t đó tác đng đn s hình thành, thay đi nhu cu thông tin chi phí.
Nhng nh hng ca môi trng hot đng sn xut kinh doanh ngày nay đn hot
đng sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip đc th hin rõ nét qua các khía

cnh sau :
+ Khoa hc - k thut - công ngh – qun lý thay đi rt nhanh, nht là s phát
trin và thâm nhp nhanh chóng ca công ngh thông tin vào nhiu lnh vc hot
đng sn xut kinh doanh, xã hi;
+ Công ngh sn xut ch bin t đng hóa ngày càng cao và thay đi rt nhanh;
+ Chng loi sn phm ch to đa dng, chu k sng sn phm rút ngn đáng k;
+ Quy mô sn xut thu hp theo tng ngành hàng, mã hàng, ít n đnh và khó đc
tái lp li, th trng cnh tranh hp theo tng ngành hàng nhng m rng phm vi
toàn cu;
+ Qun lý chi phí trên t duy chui giá tr – th gii phng – th gii ca liên kt,
hp tác đ khai thác, tn dng li th thng mi – chi phí đc xem xét c quy
trình sn xut kinh doanh thng nht và mi liên h ca nó vi xã hi;
+ Doanh nghip thng ri vào tình trng th đng, phi chy theo nhu cu, th
hiu ca khách hàng, ca th trng, th trng dn dt, đnh hng doanh nghip.
ây chính là nn tng chi phi đn nhu cu, thay đi nhu cu thong tin chi phí
và h thng k toán chi phí doanh nghip.
1.1.2. Nhu cu thông tin chi phí vƠ nhng tác đng đn s thay đi h thng k
toán chi phí doanh nghip
- S thay đi môi trng kinh doanh đã đt ra nhu cu v thông tin chi phí nh :
+ Nguyên nhân, ngun gc phát sinh chi phí đ t đó kp thi, ch đng đnh
hng ng phó vi chi phí, đnh hng đu t, liên kt đi mi công ngh, ci tin
t chc hot đng sn xut kinh doanh;
- 9 -



+ Tính hu ích, hiu qu chi phí hot đng trong th trng đ t đó kp thi, ch
đng điu chnh chi phí thích hp vi nhu cu khách hàng, th trng, đnh hng
đu t, liên kt hot đng doanh nghip theo s thay đi ca khách hàng, th trng.
- S thay đi v môi trng sn xut kinh doanh dn đn s thay đi ca h thng

k toán chi phí:
+ C cu chi phí thay đi, t trng chi phí gián tip ngày cng ln, vic không
phân b các chi phí này vào giá thành sn phm theo h thng k toán chi phí
truyn thng có th dn ti nhng ng nhn v mc li tc ca sn phm .
+ Công ngh sn xut ch bin t đng hóa ngày càng cao, phi có s kt hp
nhiu gíai đon công ngh, nhiu hot đng.; Chu k sng ca sn phm tr nên
ngn hn do tc đ phát trin cu công ngh , Doanh nghip phi chy theo nhu
cu, th hiu ca khách hàng, ca th trng, vì vy h thng k toán chi phí truyn
thng không th cung cp thông tin kp thi và công ty không đ thi gian điu
chnh giá c và chi phí.
+ Qun lý chi phí trên t duy chui giá tr– chi phí đc xem xét c quy trình sn
xut kinh doanh thng nht và mi liên h ca nó vi xã hi; nhng hin nay h
thng k toán chi phí truyn thng li vn đc tip cn theo quan đim chuyên
môn hóa- theo phm vi hp  tng b phn nên không đáp ng nhu cu qun lý chi
phí hin ti.
- S thay đi nhu cu thông tin chi phí đã dn đn s thay đi h thng k toán chi
phí, s chuyn đi t h thng c đin đn h thng ABC do :
+ Các h thng k toán chi phí c đin đã bc l nhiu hn ch, mâu thun vi nhu
cu thông tin cho qun tr chi phí trong thi đi mi.
+ H thng k toán chi phí da trên c s hot đng không phi là mt phát minh
mi v phân b chi phí mà chính là nhn thc mi, tái lp li phng pháp ghi
nhn, phân b chi phí đ nâng cao hn na tính hu ích thông tin chi phí cho qun
tr – nhn thc, đo lng, tp hp, phân b chi phí cho hot đng, cho sn phm
theo nguyên nhân gây nên chi phí đ giúp nhà qun tr nhn bit tt hn ngun gc
phát sinh chi phí, tính hu ích và hiu qu chi phí ca hot đng doanh nghip
- 10 -



trong nn kinh t th trng cnh tranh hp  tng ngành nhng m rng toàn cu

và bin đng nhanh chóng.
+ Phân b chi phí không là vn đ mi trong k toán qun tr nhng phân b chi
phí luôn cn đc đi mi đ nâng cao tính hu ích ca thông tin chi phí.
1.2. Tng quan v h thng ABC
1.2.1. Khái quát v h thng ABC
H thng ABC đc tip cn và nhn đnh di nhiu góc đ khác nhau. 
góc đ qun tr, h thng ABC đc xem nh là mt phng pháp k thut c tính
chi phí hot đng, chi phí sn phm ca doanh nghip theo tng hot đng,  góc
đ k toán, h thng ABC đc xem nh là mt phng pháp k thut tp hp,
phân b, tính toán chi phí hot đng, chi phí sn phm ca doanh nghip da trên
c s hot đng. Di đây là mt s tip cn và nhn đnh h thng ABC nhìn t
góc đ k toán.
- Theo Krumwiede và Roth (1997) h thng ABC là mt h thng k toán qun
tr tp trung đo lng chi phí, các hot đng, sn phm, khách hàng và các đi
tng chi phí. H thng này phân b chi phí cho các đi tng chi phí da trên s
lng hot đng s dng bi đi tng chi phí đó.
- Theo Maher (2001) cho rng h thng ABC là mt công c qun tr da trên
hot đng, trc ht, h thng ABC ghi nhn và phân b chi phí cho các hot đng,
sau đó, s phân b cho tng sn phm, dch v da trên các hot đng mà sn phm
hay dch v đã tiêu dùng.
- Robert S.Kaplan và Robin Cooper (1992)
ABC đc s dng nh là cách đ đo lng nhng hot đng ca doanh nghip,
ngun lc tiêu hao bi nhng hot đng, sn phm và dch v đc sinh ra t
nhng hot đng đó.
T nhng khái nim trên, có th khái quát v h thng ABC nh sau: “H
thng ABC hay h thng k toán chi phí da trên c s hot đng là mt h thng
k toán thc hin vic tp hp và phân b các ngun lc vào hot đng da trên
mc đ s dng các ngun lc này ca các hot đng, sau đó, chi phí các hot đng
- 11 -

đc phân b đn các đi tng chu phí da trên mc đ s dng ca các đi
tng đó.”
1.2.2. Nhng đc trng ca h thng ABC
H thng ABC gn lin vi đi tng cung cp thông tin, tính cht thông tin,
phm vi thông tin và quy trình tin hành nht đnh.
- i tng cung cp thông tin chi phí ca h thng ABC
Ch yu là nhà qun tr trong ni b doanh nghip, t chc; là nhng ngi có
trách nhim điu hành và thc hin các mc tiêu ca doanh nghip.
- Tính cht thông tin chi phí đc cung cp ca h thng ABC
Thông tin chi phí mang tính cht thông tin qun tr , qun tr chi phí hn là đ lp
và trình bày báo cáo tài chính. Vì vy, thông tin chi phí ca h thng ABC thng
hng đn đáp ng nhu cu thông tin ca tng mô hình, phng pháp qun tr chi
phí  mi doanh nghip.
- Phm vi thông tin chi phí đc cung cp ca h thng ABC
Tt c các phm vi chi phí k c chi phí c tính, thc t
- Quy trình tin hƠnh h thng ABC
Vi các phng pháp k toán chi phí truyn thng đ tin hành k toán chi
phí thng bt đu t ngun lc đu vào, tp hp ngun lc đu vào cho tng công
đon, b phn, phòng ban chc nng. Sau đó, chn tiêu thc phân b chi phí này
cho tng đi tng chu chi phí nh sn phm, dch v. Ngc li, vi phng pháp
k toán chi phí da trên c s hot đng, bt đu t sn phm, dch v xác đnh
nhng hot đng, yu t (drivers) gây nên chi phí và tng hot đng yu t gây nên
chi phí s xác đnh ngun lc kinh t đc s dng cho nhng hot đng, yu t
gây chi phí này. (S đ 1.1)

- 12 -



















S đ 1.1. So sánh gia k toán chi phí da trên c s hot đng vi các
phng pháp k toán chi phí c đin
(Ngun: Bài ging H thng chi phí da trên c s hot đng. Hunh Li.2013)




ABC
Ngun lc

Sn phm
dch v
Phân b
Phân b da trên
s lng sn
phm, dch v
Truyn thng
Tiêu th
Tiêu th
Yu t quyt đnh ngun lc
Yu t quyt đnh hot đng
- Sn phm, dch v
- Khách hàng
Cái gì đang
tht s din ra
Ngun lc
Hot đng
Sn phm
dch v
- 13 -



Trên c s tip cn này, ni dung và quy trình k toán chi phí da trên c s
hot đng đc th hin theo S đ 1.2
H thng k toán chi phí da trên c s hot đng thc hin vic tp hp và
phân b các ngun lc vào hot đng da trên mc đ s dng các ngun lc này
(tiêu thc phân b ngun lc) ca các hot đng, sau đó, chi phí các hot đng đc
phân b đn các đi tng chu phí da trên mc đ s dng ca các đi tng đó
theo tiêu thc phân b hot đng.

S đ 1.2: Ni dung và quy trình tin hành k toán chi phí da trên c s hot đng
(Ngun: Bài ging H thng chi phí da trên c s hot đng. Hunh Li.2013)
+ Các thut ng s dng
Ngun lc: Chính là mt yu t kinh t đc s dng đ thc hin các hot
đng. Ví d nh tin vn, vt t, máy móc thit b, lao đng, thông tin,….
Hot đng: Chính là mt tác nhân có th là hot đng tin hành hay mt
nghip v gây nên s phát sinh chi phí .
i tng chu phí: Theo lý thuyt ABC, chi phí hot đng s đc phân b
ti các đi tng chu phí. i tng chu phí thng rt đa dng và ph thuc vào
Tiêu thc phân b
ngun lc
Ngun lc
Phân b chi phí ngun lc
HOT NG
Phân b chi phí hot đng
i tng chu phí
Tiêu thc phân b
hot đng
Tp hp trc tip
- 14 -

nhu cu thông tin ca nhà qun tr mà ngi thit k h thng s thit lp nên các
đi tng chu phí khác nhau nh: sn phm, dch v, lô sn phm, khách hàng,
nhóm khách hàng, kênh phân phi, khu vc bán hàng…
Tiêu thc phân b chi phí ngun lc: là mt yu t đo lng s tiêu hao ngun
lc cho hot đng. Tiêu thc phân b chi phí ngun lc là cu ni gia hot đng
và các đi tng chu phí. Theo quan đim ca các nhà nghiên cu nh Colin
Drury, Robert S.Kaplan… có ba loi tiêu thc phân b chi phí hot đng ph bin :
Tiêu thc phân b da trên s ln thc hin
Tiêu thc phân b da trên s thi gian thc hin
Tiêu thc phân b da trên mc đ thc hin
+ Quy trình tin hƠnh
Th nht - Xác đnh phm vi chi phí : ây là ni dung th nht và cng là
bc đu tiên ca quy trình. Tùy theo mc đích ca k toán chi phí, chi phí  đây có
th ch là chi phí sn xut hoc toàn b chi phí hot đng sn xut kinh doanh.
Th hai ậ Phơn tích, xác đnh hot đng gơy ra chi phí : ây là ni dung
th hai và cng là bc th hai ca quy trình. Trong phn này, cn phi xác đnh rõ
nhng hot đng, yu t nào gây ra chi phí, nhng hot đng, yu t nào liên quan
trc tip và gián tip đn đi tng chu chi phí (sn phm, dch v) và ngun lc
kinh t đc s dng cho tng hot đng, yu t. Mt trong các cách hu dng nht
khi ngi ta ngh đn vic xác đnh các hot đng và cách kt hp chúng vi nhau
thông qua các cp đ hot đng nh cp đn v sn phm, cp lô (nhóm) sn phm,
cp sn phm, cp tin ích
Th ba ậ Tp hp chi phí cho tng hot đng, yu t gơy nên chi phí –
ây là ni dung th ba cng là bc th ba ca quy trình. Trong phn này, k toán
tin hành tp hp chi phí cho tng hot đng, yu t. Vic tp hp chi phí  đây
cng cn chú ý phm vi chi phí đc la chn ban đu theo nhng mc đích khác
nhau ca k toán chi phí. Nh vy, chi phí có th đc tp hp cho tng hot đng,
yu t là chi phí sn xut hoc c chi phí sn xut và chi phí ngoài sn xut.

Th t ậ Phơn b chi phí cho tng đi tng chu chi phí – ây là ni
dung th t và cng là bc th t ca quy trình. Trong phn này, k toán la chn
- 15 -



tiêu thc phân b, xác đnh mc phí cho mt đn v tiêu thc phân b và phân b
chi phí cho tng đi tng chu chi phí. Vic phân b chi phí có th gn lin vi hai
phng pháp khác nhau. ó là phng pháp phân b chi phí trc tip (chi phí liên
quan trc tip đn tng đi tng) và chi phí gián tip (chi phí không th xác đnh
đc mi liên quan trc tip đn tng đi tng chu chi phí).
Vi chi phí trc tip, mc phân b chi phí đc tin hành qua mt bc.
Mc phơn b chi phí = n giá chi phí phơn b X Tng tiêu thc phơn b.
Vi chi phí gián tip cn tin hành qua nhiu bc, chi phí t hot đng mt
phân b cho hot đng hai, chi phí t hot đng hai đc phân b cho hot
đng k tip cho đn khi đn đi tng chu chi phí (sn phm, dch v).
Th nm : Tng hp chi phí vƠ lp báo cáo chi phí, giá thƠnh - ây là ni
dung, bc cui cùng ca quy trình, Trong phn này, k toán tin hành chuyn và
th hin chi phí trên các báo cáo chi phí cho tng đi tng s dng. Mt đim chú
ý là báo cáo chi phí trên c s hot đng th hin chi phí theo tng hot đng, yu
t phát sinh chi phí và cng tùy mc tiêu k toán chi phí báo cáo chi phí, giá thành
ca tng đi tng chu chi phí ch có chi phí sn xut hay c chi phí sn xut và
ngoài sn xut.
1.2.3. iu kin vƠ các hình thc trin khai h thng ABC
1.2.3.1. iu kin vƠ hình thc trin khai h thng ABCgin đn (simple ABC)
Hình thc gin đn ca h thng ABC thng đc áp dng trong điu kin
nhng hot đng sn xut kinh doanh có chi phí sn xut và đc bit là chi phí sn
xut chung chim mt giá tr , t trng ln, cng nh xu hng gia tng giá, tr t
trng ca chi phí này trong tng chi phí.
V c bn hình thc này cng có nhng đc đim đc trng ca h thng ABC,

tuy nhiên, hình thc này có nhng đc thù riêng sau :
+ Phm vi chi phí : ch có chi phí sn xut.
+ Quy trình thc hin :
 Bc 1: Xác đnh chi phí sn xut
 Bc 2 : Xác đnh các hot đng gây nên chi phí sn xut (cost driver).
- 16 -



 Bc 3: Tp hp chi phí sn xut theo tng hot đng phát sinh chi phí hay tng
trung tâm phát sinh chi phí sn xut
 Bc 4: Phân b chi phí sn xut cho các đi tng chu chi phí.
 Bc 5: Tng hp chi phí sn xut và lp báo cáo chi phí, giá thành sn phm
Bng 1.1. Bng xác đnh h s (đn giá ) phơn b chi phí sn xut chung
(Ngun Exhibit 8.7 –Charpter8, Kim Langfield-Smith. 2011)
Hot đng
Chi phí
hot
đng
Mc đ
hot
đng
Tiêu
thc
phân b
Chi phí mi
đn v mc
đ hot đng
ầầ

Tng chi phí sn xut chung





Bng 1.2. Bng tng hp chi phí vƠ tính giá thƠnh sn phm
(Ngun Exhibit 8.7 –Charpter8, Kim Langfield-Smith. 2011)
Phn I : Bng kê hot đng và chi phí sn xut chung
Hot đng
Chi phí
mi đn
v hot
đng
Mc
hot
đng s
dng
Chi phí
liên quan
đn sn
phm
ầ.



Tng chi phí sn xut chung

Sn lng sn xut



Chi phí sn xut chung mi sn phm



Phn II : Phn tính giá thƠnh sn phm
Chi phí sn xut chung mi sn phm



Chi phí nguyên vt liu trc tip mi sn phm



Chi phí nhân công trc tip mi sn phm



Giá thành đn v