Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời tại các ngân hàng TMCP việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM











PHM CÔNG DOANH


CÁC YU T NH HNG N T SUT
SINH LI TI CÁC NGÂN HÀNG TMCP
VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.34.02.01



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:

PGS.TS. BÙI KIM YN








TP. H CHÍ MINH – NM 2014


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu khoa hc đc
lp ca tôi. Các thông tin, s liu trong lun vn là trung thc và có
ngun gc rõ ràng, c th. Kt qu nghiên cu trong lun vn là
trung thc và cha tng đc công b trong bt k công trình
nghiên cu nào khác.

Hc viên


PHM CÔNG DOANH

MCăLC
TRANG BÌA PH
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH
LI M U
1. Lý do chnăđ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu: 1
3. Câu hi nghiên cu: 2
4.ăiătng và phm vi nghiên cu 2
4.1 i tng nghiên cu 2
4.2 Phm vi nghiên cu 2
5. Phngăphápănghiênăcu 2
6.ăụănghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài 4
7. Kt cu lunăvn 4
CHNGă1:ăCăS LÝ LUN V CÁC YU T NHăHNGăN T
SUT SINH LI CAăNGÂNăHÀNGăTHNGăMI 5
1.1 C S LÝ LUN V T SUT SINH LI CA NHTM 5
1.1.1 Khái nim 5
1.1.2 Các ch s đánh giá TSSL ca NHTM 5
1.1.2.1 T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE – Return On Equity) 5
1.1.2.2 T l thu nhp trên tng tài sn (ROA - Return On Assets) 6
1.1.2.3 Mi quan h gia ROA và ROE 6
1.2 CÁC YU T TÁCăNGăN TSSL CA NHTM 7
1.2.1 Nhng yu t đc trng ca NHTM 7
1.2.1.1 Quy mô tng tài sn ca NHTM 7
1.2.1.2 Mc đ an toàn vn ca NHTM 8

1.2.1.3 Cht lng tài sn ca NHTM 11
1.2.1.4 Tính thanh khon 12
1.2.1.5 Tin gi ca khách hàng 12
1.2.1.6 C cu chi tiêu - thu nhp ca NHTM 13
1.2.1.7 Các yu t đnh tính đc trng ca NHTM 14
1.2.2 Nhng yu t kinh t v mô 15
1.2.2.1 Tc đ tng trng GDP hàng nm 15
1.2.2.2 T l lm phát hng nm ( Ch s giá tiêu dùng CPI) 15
1.2.2.3 Lãi sut thc 16
1.2.3 Mt s nghiên cu v nhng yu t tác đng đn li nhun ca NHTM 17
1.2.3.1 Nghiên cu ngoài nc 17
1.2.3.2 Nghiên cu ti Vit Nam 22
1.2.4  xut mô hình nghiên cu. 23
KT LUNăCHNGă1 26

CHNGă2:ăCÁCăYU T NHăHNGăN T SUT SINH LI TI
CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIT NAM 27
2.1 THC TRNG T SUT SINH LI CA NHTM VIT NAM 27
2.1.1 Tng quan v tình hình hot đng ca NHTM Vit Nam 27
2.1.2 Thc trng t sut sinh li ca các NHTM Vit Nam 34
2.1.2.1 Li nhun sau thu 35
2.1.2.2 T sut li nhun sau thu trên vn ch s hu 36
2.1.2.3 T sut sinh li trên tng tài sn. 38
2.1.3 ánh giá thc trng v TSSL ca NHTM Vit Nam 40
2.2 MÔ HÌNH CÁC YU T TÁCăNGăN TSSL CA MT S
NHTM TI VIT NAM. 42
2.2.1 Mu d liu nghiên cu 42
2.2.2 Phng pháp nghiên cu 43
2.2.3 Các bin đo lng 43

2.2.3.1 Bin ph thuc: 43
2.2.3.2 Bin đc lp 44
2.2.4 Mô hình hi quy 46
2.2.5 Thng kê mô t các bin và ma trn h s tng quan gia các bin 47
2.2.6 Kt qu hi quy d liu các yu t nh hng đn TSSL NHTM 43
2.2.6.1 Kim đnh nghip đn v d liu bng 43
2.2.6.2 Kim đnh hin tng đa cng tuyn 44
2.2.6.3 Kt qu hi quy mô hình các yu t tác đng đn ROA 44
2.2.6.4 Kt qu hi quy mô hình các yu t tác đng đn ROE 46
2.2.6.5 Kim đnh la chn mô hình phù hp: Hausman test 47
2.2.6.6 Kim đnh tính phù hp ca mô hình 48
2.2.6.7 Kim đnh hin tng t tng quan 50
2.2.6.9 Kim đnh phân phi chun 50
2.2.7 Các kim đnh gi thuyt nghiên cu 52
2.2.8 Gii thích kt qu mô hình nghiên cu và tho lun các nhân t nh hng
đn TSSL ca NHTM Vit Nam. 55
2.2.9 Nhng hn ch ca mô hình nghiên cu 57
KT LUNăCHNGă2 59

CHNGă3:ăă XUT MT S GII PHÁP NHMăGIAăTNGăT SUT
SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIT NAM 60
3.1 MCăệCHăXÂYăDNG GII PHÁP 60
3.2ăCNăC  XUT GII PHÁP 61
3.2.1. Da vào đnh hng và chin lc phát trin ngành Ngân hàng giai đon
2011-2020 61
3.2.2. Da vào các tn ti hin nay ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam 61
3.2.3. Da vào d liu phân tích t Eview và kt qu hi quy. 62
3.2ă XUT CÁC GII PHÁP NHM NÂNG CAO TSSL CHO CÁC

NHTM VIT NAM. 63


3.2.1 Gii pháp đi vi NHTM Vit Nam 63
3.2.1.1. Tng quy mô vn ch s hu ca NHTM 63
3.2.1.2 X lý n xu cho các NHTM Vit Nam 64
3.2.1.3 Cân đi tài sn thanh khon cho các NHTM Vit Nam 65
3.2.1.4 Tng cng huy đng vn bng nhiu bin pháp 65
3.2.1.5 Phát trin và tng trng tín dng có chn lc 66
3.2.1.6 Nâng cao cht lng và đa dng hóa dch v phi lãi. 67
3.2.2 Giiăphápăđi viăNhƠănc 67
3.2.2.1 Các gii pháp t chính ph 67
3.2.2.2 Các gii pháp t Ngân hàng Nhà nc Vit Nam 68
KT LUNăCHNGă3 70
KT LUN 71
TÀI LIU THAM KHO 73
PH LC



DANHăMCăCÁCăKụăHIU,ăCÁCăCHăVITăTT

T vit tt
Nghaăting Vit
Nghaăting nc ngoài
BCTC
Báo cáo tài chính

CAGR
Tc đ tng trng kép hàng nm

CAR
H s an toàn vn
Capital Adequacy Ratio
CPI
Ch s giá tiêu dùng
Consumer price index
DP
Tin gi tit kim

EVIEW
Phn mn Eview

GDP
Tng sn phm quc ni
Gross Domestic Product
LL
D phòng ri ro tín dng

LQD
Tài sn thanh khon

NH
Ngân hàng

NHLD
Ngân hàng Liên Doanh

NHNN
Ngân hàng nhà nc

NHNNG
Ngân hàng nc ngoài

NHTM
Ngân hàng thng mi

NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn

NHTMNN
Ngân hàng thng mi c phn NN

NHTMVN
Ngân hàng thng mi Vit Nam

NHTW
Ngân hàng trung ng

NII
Thu nhp ngoài lãi cn biên
Non Interest Margin
NIM
Thu nhp lãi cn biên
Net Interest Margin
ROA
Li nhun sau thu trên tng tài sn
Return On Assets
ROE
Li nhun sau thu trên VCSH

Return On Equity
TA
Tng tài sn
Total Asset
TCTD
T chc tín dng

VCSH
Vn ch s hu




DANHăMCăCÁCăBNG

Hình 0.1 Quy trình nghiên cu ca lun vn 3
Bng 1.1 k vng các yu t tác đng đn TSSL ca NHTM 24
Bng 2.1 S lng NHTM trong giai đon 2005 -2013 27
Bng 2.2: Danh sách 15 NHTMCP Vit Nam 28
Bng 2.3: Tc đ tng trng TTS ca 15 NHTM Vit Nam 2005 – 2013 28
Bng 2.4: Tc đ tng trng kép hàng nm ca TTS giai đon 2005 - 20013 29
Bng 2.5 : Tng Tài sn ca Vietinbank và mt s NH trong khu vc tháng 12/201330
Bng 2.6: Mc vn pháp đnh ca các NHTM theo ngh đnh s 141/2006/N-CP30
Bng 2.7 D n cho vay và tc đ tng trng tín dng ca 15 NHTM Vit Nam
giai đon 2005 - 2013 32
Bng 2.8 Quy mô và tc đ tng trng tin gi khách hàng ca 15 NHTM Vit
Nam giai đon 2005 - 2013 33
Bng 2.9: T l n xu ca NHTM trong giai đon 2005 -2013 33
Bng 2.10 : Thng kê mô t t l ROE ca 15 NHTM t nm 2005 - 2013 37
Bng 2.11 : Danh sách các NH cha đt chun ROE theo khung an toàn Camel

trong nm 2012 và 2013 37
Bng 2.12 : ROE ca ngành NHTM Vit Nam và mt s quc gia trên th gii nm
2012 38
Bng 2.13: Thng kê mô t ROA ca 15 NHTM Vit Nam t 2005 - 2013 38
Bng 2.14: ROA ca ngành NH Vit Nam và các quc gia khác trên th gii trong
nm 2012. 39
Bng 2.15: Mô t tóm tt các bin nghiên cu ca mô hình 44
Bng 2.16: Kt qu thng kê mô t các bin nghiên cu 47
Bng 2.17: Ma trn h s tng quan gia các bin 41
Bng 2.18 Kt qu kim đnh nghim đn v d liu bng 43
Bng 2.19 : Kt qu hi quy mô hình ROA 44
Bng 2.20: Kt qu hi quy mô hình ROA 46


Bng 2.21: Kt qu kim đnh Hausman đi vi mô hình ROA 47
Bng 2.22: Kt qu kim đnh Hausman đi vi mô hình ROE 48
Bng 2.23 Kt qu 2 mô hình sau khi kim đnh Hausman 48
Bng 3.1 Bng đánh giá kh nng thu hi n và giá tr n xu 64



DANHăMCăCÁCăHỊNHăV,ăăTH

Biu đ 2.1 : Quy mô vn điu l ca 15 NHTM trong nm 2013 31
Biu đ 2.2: Li nhun sau thu ca 15 NHTM Vit Nam giai đon 2005 – 2013
35
Biu đ 2.3: Tc đ tng trng LNST hng nm ca 15 NHTM Vit Nam giai
đon 2005 – 2013 36
Biu đ 2.3 : Biu đ tn sut phn d chun hóa ROA 51
Biu đ 2.4 : Biu đ tn sut phn d chun hóa ROE 52

1

LIăMăU
1. LỦădoăchnăđătƠi
Các t chc tài chính trung gian gi mt vai trò quan trng trong nn kinh t th
trng; chúng cung cp các c ch thanh toán đm bo, phù hp vi cung cu trên th
trng tài chính. Gii quyt các công c và th trng tài chính phc tp, to ra tính
minh bch th trng, thc hin chuyn giao ri ro và chc nng qun lý ri ro.
Ngân hàng thng mi (NHTM) là t chc tài chính trung gian ph bin nht
trong nn kinh t, các ngân hàng cung cp mt gói nhng dch v khác nhau. Là mt
trung gian tài chính, NHTM đóng mt vai trò huyt mch trong hu ht các nn kinh
t. Hiu qu hot đng ca các NHTM có th nh hng đn tng trng kinh t.
Bên cnh đó, vic v n hay phá sn ca các NHTM có th đn t kt qu ca khng
hong h thng.
Nn kinh t mà ngành ngân hàng hot đng có hiu qu thì có th chu đng
đc nhng cú shock và đóng góp cho s n đnh ca h thng tài chính tt hn
(Athanasoglou, Brissimis and Delis, 2005). Do đó, vic tìm hiu các yu t tác đng
đn t sut sinh li ca khu vc ngân hàng là rt cn thit. Vì vy tôi la chn đ tài
ắăCác yu t nhăhngăđn t sut sinh li ti các NHTMCP VităNamăẰălàm đ
tài nghiên cu.
2. Mcătiêuănghiênăcu:ă
Trong lun vn này, tác gi đa ra các mc tiêu nghiên cu nh sau:
(1) Tìm hiu c s lý lun v t sut sinh li (TSSL) ca NHTMCP, các yu t
tác đng đn t sut sinh li ca NHTMCP.
(2) Phân tích, đánh giá thc trng t sut sinh li ca h thng NH TMCP Vit
Nam trong khon thi gian t nm 2005 đn 2013.
(3) Kim đnh các nhân t tác đng đn t sut sinh li ti các NHTMCP Vit
Nam. Qua đó, đ xut các gii pháp đ làm gia tng t sut sinh li cho các
ngân hàng TMCP Vit Nam.
2

3. Cơuăhiănghiênăcu:
Lun vn cng đa ra 2 câu hi nghiên cu nh sau:
(1) Nhng yu t nào tác đng đn t sut sinh li ca NHTMCP?
(2) Yu t nào tác đng mnh nht đn t sut sinh li NHTMCP?
4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
4.1ăiătngănghiênăcu
i tng nghiên cu ca lun vn là t sut sinh li ca ngân NHTMCP Vit
Nam, và đc th hin qua 2 ch s tài chính là t l li nhun sau thu trên tng tài
sn (Return On Assets – ROA) và t l li nhun sau thu trên vn ch s hu
(Return On Equity – ROE).
NHTMCP Vit Nam đc nghiên cu gm 2 dng nh sau: NHTMCP t nhân
(NHTMCP) và NHTMCP nhà nc. (NHTMNN).
4.2ăPhmăviănghiênăcu
V không gian: Nghiên cu 15 NHTMCP Vit Nam (bao gm 4 NHTMNN và
11 NHTMCP, không bao gm các NHTM nc ngoài).
V thi gian: D liu đc dùng đ thc hin lun vn đc thu thp trong
khon thi gian t nm 2005 đn 2013, trong đó bao gm d liu t báo cáo tài chính
ca các ngân hàng, báo cáo ca NHNN, báo cáo ca ngân hàng th gii và các t
chc khác.
Lun vn chn phm vi nghiên cu này vì: (1) ây là khon thi gian trc và
sau khi Vit Nam gia nhp t chc WTO. Bi vy đòi hi các NHTM phi nâng cao
TSSL, đ tng tính cnh tranh ca các NHTM Vit Nam thi k hu gia nhp WTO.
(2) Hn na s liu thi k nghiên cu này đm bo tính đng b hn, đy đ hn,
và có đ tin cy cao hn.
5. Phngăphápănghiênăcuă
 thc hin nghiên cu, đ tài s dng đng thi 2 phng pháp nghiên cu
gm nghiên cu đnh tính và nghiên cu đnh lng.
3

Hình 0.1 Quyătrìnhănghiênăcuăcaălunăvn























Vnăđ nghiên cu
ánh giá
TSSL và xác đnh các nhân t nh hng đn
TSSL ca các Ngân hàng TMCP Vit Nam
Phngăphápănghiênăcu
Phngăphápăđnh tính

Thng kê, mô t, suy din,
đánh giá.
Phngăphápăđnhălng
Kim đnh s phù hp ca mô hình:
Hi quy bng mô hình OLS theo
đng thng và kim đnh các nhân t
nh hng đn vn đ nghiên cu
Kt qu nghiên cu
ánh giá thc trng
TSSL ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam
Xác đnh các nhân t nh hng, và mc đ nh hng đn
TSSL
ca Ngân hàng TMCP Vit Nam.
 xut gii pháp nâng cao TSSL cho h
thng NHTMCP Vit Nam
Mc tiêu nghiên cu
Xem xét 2 yu t v mô và đc trng ngân hàng tác đng đn li nhun
ca ngân hàng nh th nào. Trong 2 yu t tác đng trên thì yu t nào gi
vai trò quan trng. Qua đó, đ xut các gii pháp đ làm gia tng li nhun
cho các ngân hàng thng m 
4

i vi phng pháp nghiên cu đnh lng: Trên c s xây dng các d liu
và mô hình hi quy.  tài tin hành kim đnh mô hình nghiên cu, xác đnh mc
đ nh hng các nhân t tác đng đn TSSL ca NHTM Vit Nam thông qua
phng pháp bình phng bé nht (OLS) theo đng thng (Brooks, 2008).
Quy trình nghiên cu lun vn đc tóm tt qua hình 0.1
6.ăụănghaăkhoaăhcăvƠăthcătinăcaăđătƠi
Hình thành c s lý lun, hoàn thin phng pháp nghiên cu, các mô hình
đánh giá tác đng đn TSSL ( Random Effect Model và Fixed Effect Model) trên c

s đa ra cách tip cn phù hp cho h thng NHTM Vit Nam.
Phân tích thc trng và đánh giá TSSL ca NHTM Vit Nam da trên phân tích
đnh tính và phân tích đnh lng nh REM và FEM đ thy đc các yu t tác
đng đn TSSL ca NHTM Vit Nam.
 xut các gii pháp nhm nâng cao TSSL ca NHTM Vit Nam, nâng cao
tính cnh trang ca ngành NH trong nn kinh t hin nay ( góc đ vi mô). Hoàn
thin khung chính sách trong vic qun lý và điu hnh h thng NHTM Vit Nam (
góc đ v mô).
7. Ktăcuălunăvnă
Ngoài phn m đu, phn kt lun, mc lc, danh mc các ch vit tt, danh
mc các hình và bng, ph lc và tài liu tham kho, lun vn đc b cc theo 3
chng nh sau:
Chngă1: C s lý lun v các yu t nh hng đn TSSL ca NHTM.
Chngă2: Các yu t nh hng đn t sut sinh li ti các NHTMCP Vit Nam.
Chngă3:  xut các gii pháp nhm gia tng TSSL ca các NHTM Vit Nam.

5

CHNGă1:ăCăSăLụăLUNăVăCÁCăYUăTăNHăHNGăNă
TăSUTăSINHăLI CAăNGÂNăHÀNGăTHNGăMI
1.1 CăSăLụăLUNăVăTăSUTăSINHăLIăCAăNHTM
1.1.1ăKháiănim
T sut sinh li (TSSL) đo lng thu nhp ca công ty vi các nhân t khác to
ra li nhun nh tng tài sn, vn c phn.
T sut sinh li ca NHTM đo lng thu nhp ca NHTM vi các nhân t khác
to ra thu nhp nh tng tài sn, vn c phn ca NHTM. T sut sinh li ca
NHTM đc th hin qua các ch s nh t l thu nhp trên vn ch s hu (ROE)
và t l thu nhp trên tng tài sn (ROA). Bên cnh đó, ngoài h s ROA và ROE,
nhiu nhà nghiên cu còn s dng thêm mt s h s đc thù đ đo lng kh nng
sinh li nh t l thu nhp hot đng cn biên, chênh lch lãi sut bình quân, t l

hiu sut s dng tài sn c đnh (PGS. TS Trng Quang Thông, Qun Tr Ngân
Hàng Thng Mi, 2012,NXB Thng Kê Tp. H Chí Minh)
1.1.2ăCácăchăsăđánhăgiáăTSSL caăNHTM
1.1.2.1 T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE – Return On Equity)
T s ROE đc xem là xut phát đim cho vic đánh giá tình hình tài chính
ca mt NHTM vì nhng lý do sau:
- Nu ROE tng đi thp so vi nhng ngân hàng khác s làm gim đi kh nng
thu hút vn mi cn thit cho s m rng duy trì v th cnh tranh ca NH trên th
trng.
- ROE thp có th hn ch tng trng ca NH vì khi y ngân hàng không có c hi
tích ly đ tng vn ch s hu trong khi hu ht các quy đnh pháp lý đu ràng
buc vic tng tài sn ca NH gn cht vi vic tng vn ch s hu.
T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE) đc tính bng li nhun ròng chia
cho vn ch s hu bình quân (Bao gm vn c phn, chênh lch đánh giá li tài sn,
chênh lch t giá, các qu d tr và li nhun không chia).

6

Li nhun ròng
ROE (%) = * 100
VCSH sn bình quân
ROE là t s quan trng nht đi vi các c đông, t s này đo lng kh nng
sinh li trên mi đng vn ca c đông thng. T l ROE càng cao càng chng t
s dng hiu qu đng vn ca c đông, có ngha là ngân hàng đã cân đi mt cách
hài hòa gia vn c đông vi vn đi vay đ khai thác li th cnh tranh ca mình
trong quá trình huy đng vn, m rng quy mô. Cho nên h s ROE càng cao thì các
c phiu càng hp dn các c đông. (PGS. TS Trng Quang Thông, Qun Tr Ngân
Hàng Thng Mi, 2012,NXB Thng Kê Tp. H Chí Minh)
1.1.2.2 T l thu nhp trên tng tài sn (ROA - Return On Assets)
T l thu nhp trên tng tài sn (ROA) đc tính bng li nhun ròng chia cho

tng tài sn bình quân.
Li nhun ròng
ROA (%) = * 100
Tng tài sn bình quân
ROA là t s đo lng ch yu v tính hiu qu qun lý, cho thy kh nng
trong quá trình chuyn tài sn ca ngân hàng thành thu nhp ròng, th hin kh nng
sinh li trên mi đng tài sn ca ngân hàng. (PGS. TS Trng Quang Thông, Qun
Tr Ngân Hàng Thng Mi, 2012,NXB Thng Kê Tp. H Chí Minh)
1.1.2.3 Mi quan h gia ROA và ROE
Li nhun ròng sau thu
ROE = * 100
VCSH sn bình quân

Li nhun ròng sau thu Tng tài sn bình quân
ROE = * * 100
Tng tài sn bình quân VCSH sn bình quân


Tng tài sn bình quân
ROE = ROA*
VCSH sn bình quân
7

Mi quan h trên cho thy thu nhp ca mt ngân hàng rt nhy cm vi
phng thc tài tr tài sn. (S dng nhiu n hn hay nhiu vn ch s hu hn).
Mt ngân hàng có ROA thp vn có th đt ROE  mc cao nu nh s dng nhiu
n (bao gm c tin gi ca khách hàng) và s dng ti thiu vn ch s hu trong
quá trình tài tr tài sn. (PGS. TS Trng Quang Thông, Qun Tr Ngân Hàng
Thng Mi, 2012,NXB Thng Kê Tp. H Chí Minh)
1.2 CÁCăYUăTăTÁCăNGăNăTSSL CAăNHTM

TSSL là mc tiêu cui cùng ca các NHTM, bi vy vic gia tng TSSL cho
NHTM là điu rt cn thit. Tuy nhiên, đ gia tng TSSL ca NHTM, đòi hi phi
xác đnh đc các yu t nh hng đn TSSL ca NHTM nhm hn ch nhng ri
ro làm gim TSSL ca NHTM, to cng hng đi vi nhng yu t tác đng có li
đn TSSL ca NHTM. Trong lun vn, tác gi nghiên cu 2 nhóm yu t chính:
Nhóm yu t đc trng ca NHTM và nhóm các yu t v mô. Trong nghiên cu này
tác gi không đ cp đn yu t nh: môi trng kinh t, chính tr xã hi trong và
ngoài nc, môi trng pháp lý, nng lc qun tr điu hành ca lãnh đo NHTM,
kh nng ng dng công ngh và cht lng ngun nhân s.
1.2.1ăNhngăyuătăđcătrngăcaăNHTM
Yu t đc trng ca ngân hàng là yu t mà ngân hàng có th kim soát đc,
có th điu chnh theo đnh hng, chính sách, chin lc ca mi ngân hàng. Ngân
hàng có th thay đi TSSL thông qua nhng chin lc, nhng chính sách thay đi
các đc trng ca NHTM.
1.2.1.1 Quy mô tng tài sn ca NHTM
Ni dung hot đng ch yu ca mt NHTM th hin  phía tài sn. Quy mô,
c cu và cht lng tài sn có s quyt đnh đn s tn ti và phát trin ca NHTM.
Tài sn có bao gm tài sn sinh li (chim t 80-90% tng tài sn có) và tài sn
không sinh li (chim t 10-20% tng tài sn có). Khi nói đn tng trng ca tng
tài sn là nói đn qui mô ca hot đng tín dng và hot đng đu t. Cht lng tài
sn là mt ch tiêu tng hp nói lên kh nng bn vng v tài chính, nng lc qun lý
8

ca mt NHTM. ánh giá quy mô, cht lng tài sn đc th hin qua các ch tiêu:
Tc đ tng trng ca tng tài sn, tính đa dng hoá trong tài sn, tng d n, tc
đ tng trng ca d n, t trng d n trên tng tài sn có, t l n quá hn, t l
n xu, tình hình đm bo tin vay…
Bên cnh hot đng tín dng, hot đng đu t cng góp phn tng quy mô
tng tài sn ca ngân hàng. Các khon đu t trên bng cân đi k toán gm các
khon mc: chng khoán kinh doanh, chng khoán đu t và góp vn đu t dài hn.

Hot đng đu t đc đánh giá thông qua các ch tiêu nh: qui mô, tc đ tng
trng, t l d phòng gim giá chng khoán…
Trong điu kin hi nhp quc t, các yu t v bin đng chính tr, s thay đi
ca chính sách và lut pháp ca nc ngoài, s bin đng ca các đng tin quc
gia… s nh hng đn tình hình s dng tài sn  nc ngoài, mi tng quan gia
tài sn nc ngoài và tài sn ngoi t trong tng tài sn ca ngân hàng.
1.2.1.2 Mc đ an toàn vn ca NHTM
Kinh doanh ngân hàng gn lin vi nhiu ri ro nh phá sn, mt nim tin ca
khách hàng hay ri ro v suy thoái vn đ hn ch nhng ri ro trên thì ngân hàng
cn b sung vn ch s hu trong quá trình kinh doanh. Vn ch s hu là ch s
quan trng phn ánh mc đ an toàn vn ca ch s hu.
Vn ch s hu ca NHTM là toàn b ngun vn thuc s hu ca ch ngân
hàng, ca các thành viên trong đi tác liên doanh hoc các c đông trong ngân hàng,
kinh phí qun lý do các đn v trc thuc np lên…
Vn ch s hu bao gm hai b phn: Vn ca ch s hu ban đu và vn ca
ch s hu hình thành trong quá trình hot đng.
Vn ch s hu ban đu đi vi các NHTM chính là vn do ngân sách Nhà
nc cp khi mi thành lp (đi vi các NHTMNN), do c đông góp thông qua vic
mua c phn hoc c phiu (đi vi các NHTMCP) bao gm c phn thng và các
c phn u đãi. Mc vn này phi đm bo bng mc vn pháp đnh.
9

Vn ca ch s hu hình thành trong quá trình hot đng (Vn ch s hu b
sung) do c phn phát hành thêm hoc do ngân sách Nhà nc cp b sung trong quá
trình hot đng, do chuyn mt phn li nhun tích ly, các qu d tr, qu đu t,
b sung vn điu l, phát hành giy n dài hn…
Trên bng cân đi ca NHTM, vn ch s hu bao gm các khon mc c bn:
Vn điu l, li nhun cha phân phi và các qu. Trong đó, vn điu l là vn đc
ghi trong điu l ngân hàng, chim t trng ln nht trong ngun vn ch s hu và
có ý ngha rt quan trng trong hot đng kinh doanh ca các NHTM.

Trong trng hp ngân hàng phá sn hoc ngng hot đng thì ngha v thanh
toán n s đc thanh toán theo th t: các khon tin gi ca khách hàng, ngha v
vi Chính ph và ngi lao đng, các khon vay và cui cùng mi đn phn các ch
s hu. Nu quy mô vn ch s hu càng ln thì ngi gi tin và ngi cho vay
càng cm thy an tâm v ngân hàng (vi các điu kin khác là nh nhau). Do đó, vn
ca ch s hu đc coi là c s to nim tin cho khách hàng.
ng thi, vn ch s hu còn th hin kh nng tài chính, nng lc hot đng
ca mt ngân hàng. Vn ch s hu nh hng ti quy mô m rng mng li kinh
doanh cng nh quy mô hot đng ca NHTM: Kh nng huy đng vn, kh nng
m rng tín dng, dch v, kh nng đu t tài chính, trình đ trang b công ngh.
Phn ln vn ch s hu là không sinh li trc tip, chúng đc u tiên tài tr
cho xây dng tr s, phng tin làm vic, đu t công ngh. Phn còn li ca vn
ch s hu tham gia vào quá trình kinh doanh ca ngân hàng.
Vn ch s hu ln cho phép ngân hàng thành lp các công ty con và tham gia
hot đng đu t, liên doanh liên kt vi các đi tác chin lc, hùn vn vào các
công ty và có th thôn tính các ngân hàng khác theo qui đnh không đc vt quá
40% vn điu l và qu d tr.
H thng s giao dch, chi nhánh ca NHTM là kênh trc tip cung cp các
dch v ngân hàng đn khách hàng. NHTM có mng li rng s giúp cho khách
hàng tip cn đc vi các sn phm dch v ngân hàng đc thun tin hn, giúp
10

ngân hàng m rng và chim lnh th trng, to hình nh v th ca ngân hàng. T
đó tng doanh thu, li nhun và tng nng lc tài chính, kh nng cnh tranh cho
ngân hàng. NHTM có vn điu l càng cao và kh nng m rng vn ch s hu ln
thì s lng mng li m càng nhiu và ngc li.
Ngoài ra, nu ngân hàng có t l an toàn vn cao s cho phép đu t vào nhng
lnh vc tng đi ri ro đ tho mãn nhu cu sinh li và an toàn.
Kh nng m rng vn ch s hu l thuc vào trin vng tng vn đ đáp ng
nhu cu phát trin kinh doanh, tng nng lc cnh tranh ca ngân hàng. Quy mô vn

ch s hu thng đc tính toán theo quy c quc t.
Bo đm an toàn và phát trin vn là nguyên tc c bn và xuyên sut trong
hot đng kinh doanh ca NHTM.  đm bo an toàn cho phn tài sn có cha
đng ri ro, ngân hàng cn duy trì mt mc vn t có cn thit đc đo bng t l
vn an toàn ti thiu. Theo quy đnh ca hip c BASEL và theo quy đnh ti thông
t 13/2010/TT-NHNN, h s an toàn vn (vit tt là CAR: Capital Adequacy Ratio),
h s này đc xác đnh nh sau:
(1) T l an toàn vn ti thiu = Vn t có/ Tài sn “Có” ri ro
(2) T l an toàn vn hp nht = Vn t có hp nht/ Tài sn “Có” ri ro hp nht
Trong đó vn t có đc xác đnh bng vn cp 1 cng vn cp 2
Vn cp 1 là vn ch s hu ch bao gm: Vn t có (vn góp, vn cp), li
nhun không chia, thu nhp t công ty con, tài sn vô hình.
Vn cp 2 là vn đc s dng n đnh, bao gm: Các khon d phòng tn tht,
các khon n cho phép chuyn thành vn ch s hu, n th cp (n có tính cht dài
hn).
Theo Basel II thì CAR phi đt ti thiu là 8%; Theo thông t 13/2010/TT –
NHNN thì mc CAR quy đnh  mc ti thiu là 9%.
11

Vi nhng ý ngha quan trng đó có th nói mt ngân hàng có mc vn ch s
hu ln là yu t đm bo cho ngân hàng hot đng an toàn, đng thi th hin sc
mnh tài chính ca bn thân ngân hàng
1.2.1.3 Cht lng tài sn ca NHTM
ánh giá cht lng tài sn trong h thng NHTM tác gi đánh giá thông qua
hai tiêu chí d n cho vay trên tng tài sn và t l n xu.
1.2.1.3.1 D n cho vay trên tng tài sn
D n cho vay là khon ngân hàng cho khách hàng vay. D n cho vay trên
tng tài sn th hin khon cho vay chim bao nhiêu phn trm trên tng tài sn. Ch
tiêu này ln cho thy kh nng cho vay ca ngân hàng tt, tuy nhiên t sut này quá
ln có th dn đn kh nng thanh khon ca NHTM gim. Ch tiêu này đc xác

đnh nh sau:
Dăn trên tng tài sn = Tngădăn tín dng/Tng tài sn
1.2.1.3.2 D phòng ri ro tín dng trên tng tài sn
D phòng ri ro là s tin đc trích lp và hch toán vào chi phí hot đng đ
d phòng cho nhng tn tht có th xy ra đi vi n ca t chc tín dng, chi nhánh
ngân hàng nc ngoài. D phòng ri ro gm d phòng c th và d phòng chung.
- D phòng c th là s tin đc trích lp đ d phòng cho nhng tn tht có
th xy ra đi vi tng khon n c th.
- D phòng chung là s tin đc trích lp đ d phòng cho nhng tn tht có
th xy ra nhng cha xác đnh đc khi trích lp d phòng c th.
Ch tiêu d phòng ri ro tín dng (LL) trên tng tài sn đc tính theo công
thc:
D phòng ri ro tín dng
LL (%) = * 100
Tng tài sn
Ch tiêu này phn ánh cht lng tài sn Có ca NHTM, nu ch tiêu này quá
cao phn ánh cht lng tài sn kém, t l n quá hn, n xu cao.
12

1.2.1.4 Tính thanh khon
Trong ngân hàng thanh khon bao gm nhiu phng din:
Trong ngn hn: Thanh khon là kh nng ngân hàng có th thc hin ngha v
thanh toán ngay thi đim chúng phát sinh liên quan đn kh nng sinh lãi đ đm
bo thanh khon.
Trong dài hn: Thanh khon là kh nng vay đ vn dài hn vi lãi sut hp lý
nhm h tr cho vic tng tài sn (thanh khon theo cu trúc, hin rt đc các ngân
hàng chú trng).
Vy, thanh khon là đi din cho kh nng thc hin tt c các nghip v thanh
toán khi đn hn – đn mc ti đa và bng đn v tin t đc quy đnh. Do thc hin
bng tin mt nên thanh khon ch liên quan đn các dòng lu chuyn tin t. Vic

không thc hin đc ngha v thanh toán s dn đn tình trng thiu kh nng hay
mt tính thanh khon. Do đó, thanh khon không phi là mt s tin nào đó, cng
không phi là mt t l. Thay vào đó, nó th hin phm vi kh nng thc hin ngha
v thanh toán ca mt ngân hàng. Trái ngc vi nó là “thiu kh nng thanh
khon”, ngha là: ngân hàng thiu kh nng thc hin ngha v thanh toán khi đn
hn thanh toán. Theo ngha này thì thanh khon đi din cho yu t đnh tính v sc
mnh tài chính ca mt ngân hàng. (Duttweiler, 2008, trang 30).
Ch tiêu đ đánh giá kh nng thanh khon là t s gia tài sn thanh khon và
tng tài sn có.
1.2.1.5 Tin gi ca khách hàng
Tin gi ca khách hàng là tin mà các doanh nghip hoc cá nhân gi vào
ngân hàng thng mi nhm mc đích phc v các thanh toán không dùng tin mt,
hoc tích ly hng lãi. Chúng có th d dàng chuyn thành tin mt.
Mt ngân hàng thng mi khi đc cp phép thành lp phi có vn điu l
theo quy đnh. Tuy nhiên vn điu l ch đ tài tr cho tài sn c đnh nh tr s, vn
phòng, máy móc thit b cn thit cho hot đng . Nu không có tin gi ca khách
hàng thì ngân hàng thng mi không đ vn đ có th thc hin các hot đng kinh
13

doanh nh cp tín dng và các dch v ngân hàng khác nhm mang li li nhun cho
ngân hàng.
Do nhu cu và đng thái gi tin ca khách hàng rt đa dng và khác nhau nên
đ thu hút đc nhiu khách hàng gi tin, ngân hàng thng mi phi thit k và
phát trin thành nhiu loi sn phm tin gi khác nhau nh:
- Tin gi tài khon thanh toán
- Tin gi tài khon cá nhân
- Tin gi tài khon tit kim
1.2.1.6 C cu chi tiêu - thu nhp ca NHTM
1.2.1.6.1 T l thu nhp lãi cn biên (Net interest Margin NIM)
T l thu nhp lãi cn biên ròng (NIM): là mc chênh lch gia thu nhp lãi và

chi phí lãi, tt c chia cho tng tài sn sinh li
NIM đc các ch ngân hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho ngân hàng d
báo trc kh nng sinh lãi ca ngân hàng thông qua kim soát cht ch tài sn sinh
li và vic tìm kim ngun vn có chi phí thp nht. NIM đc tính theo công thc
sau:
Tng thu nhp t lãi ậ Tng chi phí t lãi
NIM (%) = *100
Tng tài sn Có bình quân
1.2.1.6.2 T l thu nhp phi lãi cn biên
T l thu nhp phi lãi cn biên (NII) đo lng mc chênh lch gia ngun thu
ngoài lãi (ch yu là ngun thu phí dch v trên tài khon tin gi, cm c, hoa hng
dch v, kinh doanh ngoi hi, chng khoán ) vi mc chi phí ngoài lãi (tin lng,
sa cha, bo hành thit b, chi phí d phòng ri ro tín dng ). NII đc tính theo
công thc sau:
Tng thu nhp phi lãi ậ Tng chi phí phi lãi
NII (%) = *100
Tng tài sn Có bình quân
14

i vi hu ht các ngân hàng thng mi Vit Nam, NII thng nh, mc dù
t l thu t phí trong tng các ngun thu ca ngân hàng tng khá nhanh chóng trong
nhng nm gn đây.
1.2.1.7 Các yu t đnh tính đc trng ca NHTM
Nng lc qun tr, điu hành là nhân t tip theo nh hng đn TSSL ca các
NHTM. Nng lc qun tr điu hành trc ht là ph thuc vào c cu t chc b
máy qun lý, trình đ lao đng và tính hu hiu ca c ch điu hành đ có th ng
phó tt trc nhng din bin ca th trng. Tip theo nng lc qun tr, điu hành
còn có th đc phn ánh bng kh nng gim thiu chi phí hot đng, nâng cao nng
sut s dng các đu vào đ có th to ra đc mt tp hp đu ra cc đi.
Kh nng ng dng tin b công ngh: Chính là phn ánh nng lc công ngh

thông tin ca mt ngân hàng. Trc s phát trin mnh m ca khoa hc công ngh
và ng dng sâu rng ca nó vào cuc sng xã hi nh ngày nay, thì ngành ngân
hàng khó có th duy trì kh nng cnh tranh ca mình nu vn cung ng các dch v
truyn thng. Nng lc công ngh ca NH th hin kh nng trang b công ngh mi
gm thit b và con ngi, tính liên kt công ngh gia các NH và tính đc đáo v
công ngh ca mi ngân hàng.
Trình đ, cht lng ca ngi lao đng: Nhân t con ngi là yu t quyt
đnh quan trng đn s thành bi trong bt k hot đng nào ca các NHTM. Xã hi
càng phát trin thì càng đòi hi các NH càng phi cung cp nhiu dch v mi và có
cht lng. Chính điu này đòi hi cht lng ca ngun nhân lc cng phi đc
nâng cao đ đáp ng kp thi đi vi nhng thay đi ca th trng, xã hi. Vic s
dng nhân lc có đo đc ngh nghip, gii v chuyên môn s giúp cho NH to lp
đc nhng khách hàng trung thành, ngn nga đc nhng ri ro có th xy ra
trong các hot đng kinh doanh, đu t và đây cng là nhân t giúp các NH gim
thiu đc các chi phí hot đng. Tuy nhiên, trong quá trình phát trin ngun nhân
lc luôn phi chú trng vic gn phát trin nhân lc vi công ngh mi.