Giải pháp gia tăng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại ngân hàng TMCP ngoại thương việt nam chi nhánh bình dương

p



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH

LUN VN THC S KINH T
GII PHÁP GIA TNG HOT NG
THANH TOÁN XUT NHP KHU
TI NGÂN HÀNG TMCP NGOI
THNG VIT NAM – CHI NHÁNH
BÌNH DNG
TRN TH THO
TP H CHÍ MINH – NM 2011




B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH

LUN VN THC S KINH T
GII PHÁP GIA TNG HOT NG
THANH TOÁN XUT NHP KHU
TI NGÂN HÀNG TMCP NGOI
THNG VIT NAM – CHI NHÁNH
BÌNH DNG
TRN TH THO
TP. H CHÍ MINH – NM 2011
Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng

Mã s: 60.31.12

NGI HNG DN KHOA HC
TS. THÂN TH THU THY
LI CAM OAN
Tôi cam đoan nhng ni dung trong lun vn này là kt qu ca quá trình
nghiên cu, tìm tòi và sáng to nghiêm túc ca bn thân. Khi thc hin lun vn
không có s sao chép, s liu trong lun vn là trung thc, chính xác và đc cung
cp bi ngi có thm quyn ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam –
Chi nhánh Bình Dng.

TP.HCM, ngày 19 tháng 12 nm 2011
Tác gi lun vn


Trn Th Tho

MC LC
Trang
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC BNG, BIU
LI M U 1
Chng 1: TNG QUAN V HOT NG THANH TOÁN XUT NHP
KHU CA NGÂN HÀNG THNG MI 4
1.1. Nhng vn đ c bn v hot đng thanh toán xut nhp khu ca NHTM 4
1.1.1. Khái nim 4
1.1.2. c đim c bn ca hot đng thanh toán xut nhp khu 6
1.1.3. Vai trò ca hot đng thanh toán xut nhp khu đi vi NHTM 8
1.2. Các phng thc thanh toán xut nhp khu 9
1.2.1. Phng thc chuyn tin (Remittance) 9
1.2.2. Phng thc ghi s (Open account) 9
1.2.3. Phng thc nh thu (Collection of payment) 10
1.2.4. Phng thc tín dng chng t (L/C: Letter of Credit) 11
1.3. Ri ro trong thanh toán xut nhp khu ti NHTM 12
1.3.1. Ri ro trong hot đng thanh toán nhp khu 12
1.3.2. Ri ro trong hot đng thanh toán xut khu 14
1.4. Kinh nghim gia tng thanh toán xut nhp khu ca mt s NHTM 17
1.4.1. Kinh nghim gia tng thanh toán xut nhp khu ca mt s NHTM 17
1.4.2. Bài hc rút ra cho Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình
Dng 19
KT LUN CHNG 1 21
Chng 2: THC TRNG HOT NG THANH TOÁN XUT NHP
KHU TI NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM – CHI

NHÁNH BÌNH DNG
22
2.1. Tng quan v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình
Dng 22
2.1.1. Gii thiu v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 22
2.1.2. Gii thiu v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình
Dng 23
2.2. Thc trng v hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 25
2.2.1. Thc trng v hot đng thanh toán nhp khu 25
2.2.2. Thc trng v hot đng thanh toán xut khu 28
2.2.3. Thc trng v hot đng thanh toán xut nhp khu ca Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng trong h thng Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam và so vi các NHTM tnh Bình Dng 31
2.3. Ri ro trong hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 34
2.3.1. Ri ro trong hot đng thanh toán nhp khu 34
2.3.2. Ri ro trong hot đng thanh toán xut khu 37
2.4. Phân tích tác đng ca hot đng thanh toán xut nhp khu đi vi các
nghip v ngân hàng ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh
Bình Dng 40
2.5. ánh giá hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng TMCP Ngoi
thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 47
2.5.1. Thành tu 47
2.5.2. Tn ti và nguyên nhân ca tn ti 48
2.5.2.1. Chính sách khách hàng cha toàn din và cha đi vào chiu sâu 48
2.5.2.2. S đa dng v sn phm, dch v 49
2.5.2.3. Công tác qung bá, tip th cha thc s đc xem trng 49
2.5.2.4. Công ngh ngân hàng cha đáp ng đc yêu cu công tác 50
2.5.2.5. Th tc nghip v còn nhiu bt cp 50

2.5.2.6. i ng nhân viên làm công tác thanh toán xut nhp khu còn yu kin thc
v ngành ngh và thiu kinh nghim trong công tác khách hàng 51
2.5.2.7. Công tác h tr cha đáp ng đc yêu cu 51
2.6. Nhng thun li và khó khn trong hot đng thanh toán xut nhp khu
ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 51
2.6.1. Thun li 52
2.6.1.1. Môi trng kinh t v mô 52
2.6.1.2. Li th ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam trong công tác thanh
toán xut nhp khu 53
2.6.2. Khó khn 54
2.6.2.1. Môi trng kinh t v mô 54
2.6.2.2. H thng vn bn pháp lý cho thanh toán xut nhp khu 56
2.6.2.3. c thù ca h thng VCB 58
KT LUN CHNG 2 59
Chng 3: GII PHÁP GIA TNG HOT NG THANH TOÁN XUT
NHP KHU TI NH TMCP NGOI THNG VIT NAM CHI NHÁNH
BÌNH DNG 60
3.1. nh hng phát trin hot đng thanh toán xut nhp khu ca Ngân hàng
TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng .60
3.1.1. Chin lc phát trin kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit
Nam 60
3.1.2. nh hng phát trin thanh toán xut nhp khu ca Ngân hàng TMCP Ngoi
thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 61
3.1.2.1. nh hng các mt hot đng chung ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng
Vit Nam chi nhánh Bình Dng 61
3.1.2.2. nh hng phát trin thanh toán xut nhp khu ca Ngân hàng TMCP
Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 61
3.2. Gii pháp gia tng hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng
TMCP Ngoi thng Vit Nam chi nhánh Bình Dng 63
3.2.1. y nhanh tin đ nâng cp công ngh ngân hàng nhm đáp ng yêu cu ca

hot đng thanh toán xut nhp khu 63
3.2.2. Chú trng chính sách tip th, đa dng hóa sn phm và chính sách chm sóc
khách hàng 64
3.2.2.1. Chính sách tip th và đa dng hóa sn phm 64
3.2.2.2. Chính sách chm sóc khách hàng 66
3.2.3. Tng cng công tác phòng chng ri ro trong thanh toán xut nhp khu 68
3.2.4. Tng cng công tác đào to ngun nhân lc 69
3.3. Các gii pháp h tr 72
3.3.1. i vi Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 72
3.3.1.1. y mnh công tác tip th, công ngh ngân hàng, phát trin thng hiu
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 72
3.3.1.2 y mnh vai trò ca các chi nhánh và vn phòng đi din ca Ngân hàng
TMCP Ngoi thng Vit Nam  nc ngoài 73
3.3.1.3. Hoàn thin b máy t chc và mng li thanh toán quc t 73
3.3.1.4. Tng cng công tác phòng chng ri ro trong thanh toán xut nhp khu ca
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 73
3.3.2. i vi các doanh nghip hot đng kinh doanh xut nhp khu 75
3.3.3. i vi Chính ph và Ngân hàng nhà nc 76
KT LUN CHNG 3 78
KT LUN 79
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

Ph lc 1. S liu TT XNK các chi nhánh trong h thng VCB nm 2010
Ph lc 2. S liu các nghip v ngân hàng ca VCB Bình Dng phát sinh theo
tng tháng t tháng 01 nm 2006 đn tháng 11 nm 2010
Ph lc 3. H thng vn bn pháp lý điu chnh phng thc TTXNK

DANH MC CÁC T VIT TT
ATM : Máy rút tin t đng
DNTD : D n tín dng
L/C : Th tín dng/ tín dng chng t
NK : Nhp khu
NH : Ngân hàng
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHNN : Ngân hàng nhà nc
KDNT : Kinh doanh ngoi t
TMCP : Thng mi c phn
TCTD : T chc tín dng
TTQT : Thanh toán quc t
TTXNK : Thanh toán xut nhp khu
VCB : Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam
VCB Bình Dng : Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam chi
nhánh Bình Dng
XK : Xut khu

DANH MC BNG, BIU
Trang
Bng 2.1. Tng kt hot đng ca VCB Bình Dng t nm 2006 - 2010 24
Bng 2.2. Doanh s thanh toán nhp khu ti VCB Bình Dng 25
Bng 2.3. T trng các phng thc thanh toán nhp khu ti VCB Bình Dng 26
Bng 2.4. Các mt hàng nhp khu thanh toán ti VCB Bình Dng 27
Bng 2.5. Doanh s thanh toán xut khu ti VCB Bình Dng 28
Bng 2.6. T trng các phng thc thanh toán xut khu ti VCB Bình Dng 29
Bng 2.7. Các mt hàng xut khu thanh toán ti VCB Bình Dng 29
Bng 2.8. S lng khách hàng TTXNK ti VCB Bình Dng 31
Bng 2.9. S liu TTXNK ca mt s chi nhánh trong h thng VCB nm 2010 31
Bng 2.10. Doanh s TTXNK các ngân hàng tnh Bình Dng nm 2010 32
Bng 2.11. Kt qu hi qui KDNT theo TTXNK 41
Bng 2.12. Kt qu hi qui DNTD theo TTXNK 43
Bng 2.13. Kt qu hi qui d n chit khu theo TTXNK 45
Bng 2.14. Kt qu hi qui d n bo lãnh theo TTXNK 46
Biu đ 2.1. Th phn TT XNK các NHTM tnh Bình Dng nm 2010 33
 th 2.1. Doanh s KDNT và doanh s TTXNK ti VCB Bình Dng giai đon
01/2006 – 12/2010 41
 th

2.2. Doanh s DNTD và doanh s TTXNK ti VCB Bình Dng giai đon
01/2006 – 12/2010 43

1
LI M U

1. Lý do chn đ tài
Gia nhp WTO cùng vi các cam kt trong l trình hi nhp đã mang li cho
Vit Nam nhiu thi c và thách thc. Nn kinh t đt nc s hi nhp mt cách
toàn din trong tng lai không xa. Nhu cu, mua bán trao đi hàng hóa gia các
quc gia s không còn nhiu rào cn đáng k nh trc.
Ngày nay, ngân hàng đóng mt vai trò quan trng trong vic thúc đy s
phát trin kinh t ca Vit Nam. Các nghip v ngân hàng ngày càng đa dng và
hin đi, đáp ng đy đ nhu cu thanh toán trong và ngoài nc. Trong đó, nghip
v thanh toán xut nhp khu ca ngân hàng đã tr thành đòn by và cu ni quan
trng cho s phát trin các hot đng ngoi thng gia Vit Nam và các quc gia
trên th gii trong thi k hi nhp, ngày càng nâng cao uy tín ca Vit Nam trên
th gii.
Là mt trong bn ngân hàng thng mi quc doanh ln nht ti Vit Nam,
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam luôn đi đu trong hot đng thanh toán
xut nhp khu vi doanh s thanh toán XNK nm 2010 đt gn 31 t USD chim
20% th phn TT XNK ca c nc, đáp ng nhu cu ngày càng cao cho các doanh
nghip trong và ngoài nc. Vi phng châm "Phát trin, an toàn và hiu qu",
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Chi nhánh Bình Dng luôn là ngân hàng đi đu
trong hot đng thanh toán xut nhp khu phc v cho các doanh nghip trên đa
bàn tnh.
Tuy nhiên, hot đng TTXNK ti VCB Bình Dng luôn chu s cnh tranh
gay gt ca các ngân hàng thng mi trên đa bàn, th phn TTXNK ngày càng b
thu hp, đng thi cng tim n nhiu ri ro trong thanh toán. Vì vy, vi kin thc
đã đc hc ti Trng i hc Kinh t TP. H Chí Minh và thc tin làm vic ti
Phòng Thanh toán Quc t VCB Bình Dng, tôi chn nghiên cu đ tài "GII

PHÁP GIA TNG HOT NG THANH TOÁN XUT NHP KHU TI
NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM CHI NHÁNH BÌNH
DNG".

2
2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu các lý lun c bn v thanh toán xut nhp khu, các phng
thc TTXNK ch yu, vai trò ca TTXNK đi vi NHTM, nhng ri ro trong thanh
toán xut nhp khu và kinh nghim t nhng ngân hàng có uy tín trong thanh toán
xut nhp khu nh EXIM Bank, ACB, HSBC VN t đó rút ra bài hc cho Ngân
hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng.
T hot đng thc tin, đánh giá v nhng thành tu và hn ch trong thanh
toán xut nhp khu ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng đ
tìm ra nhng nguyên nhân tn ti, nhng khó khn vng mc cn gii quyt.
Nêu lên nhng gii pháp nhm gia tng thanh toán xut nhp khu ti Ngân
hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng
TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng.
Phm vi nghiên cu: Ngân hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình
Dng.
Thi gian nghiên cu ly s liu ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng chi
nhánh Bình Dng t nm 2006 đn nm 2010.
4. Phng pháp nghiên cu
Trên c s mc tiêu nghiên cu ca đ tài, tác gi đã thc hin thu thp
thng kê s liu t các báo cáo tng kt hot đng thanh toán XNK ca Ngân hàng
TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng t nm 2006 đn nm 2010 và s dng
phng pháp nghiên cu thng kê, so sánh, phân tích… đi t c s lý thuyt đn
thc tin nhm gii quyt và làm sáng t nhng mc tiêu đt ra.
Tham kho các giáo trình, tài liu, tp chí, s liu báo cáo niên giám thng

kê t các c quan, ban ngành trong nc, tnh Bình Dng, Ngân hàng Nhà nc
Chi nhánh tnh Bình Dng, Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam và Ngân
hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng phc v ni dung nghiên cu.
Thng kê tng hp s liu, s dng các phn mm vi tính nh: Winwords
đánh vn bn, Excel đ x lý s liu, v biu bng, Phn mm Eview đ phân tích
tng quan gia thanh toán xut nhp khu và các nghip v khác ca ngân hàng.

3
5. Kt cu ca lun vn
Ngoài li m đu và kt lun, kt cu lun vn bao gm 3 chng:
Chng 1: Nhng vn đ chung v hot đng thanh toán xut nhp khu
ca ngân hàng thng mi
Chng 2: Thc trng hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân hàng
TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng
Chng 3: Gii pháp gia tng hot đng thanh toán xut nhp khu ti Ngân
hàng TMCP Ngoi thng chi nhánh Bình Dng

4
Chng 1:
TNG QUAN V HOT NG THANH TOÁN
XUT NHP KHU CA NGÂN HÀNG
THNG MI
1.1. Nhng vn đ c bn v hot đng thanh toán xut nhp khu ca NHTM
1.1.1. Khái nim
Thanh toán xut nhp khu (TTXNK) là vic thc hin ngha v tin t phát
sinh t các hot đng thng mi quc t gm xut khu và nhp khu v hàng hóa
và dch v gia các cá nhân, t chc  các quc gia khác nhau, hoc gia mt quc
gia vi mt t chc quc t thông qua h thng ngân hàng.
Hot đng XNK đã có t ngàn xa và gn lin vi vic s dng các đng
tin quc gia khác nhau. Hình thc thanh toán XNK s đng nht là hàng đi hàng.
Khi hai bên đi tác t tha thun v chng loi, s lng, cht lng hàng hóa trong
mt giao dch mua bán đng thi. Tin thêm mt mc là có NH xut hin làm trung
gian, chuyn hóa loi tin này sang loi tin khác, đi din cho bên mua thanh toán
cho bên bán.
Khi k thut nghip v và mng li hot đng phát trin hn, NH có th đi
din cho bên bán yêu cu bên mua phi tr tin – giá tr món hàng đã mua. n đây
vai trò ca NH còn gii hn  mc làm dch v giúp hai đi tác không can thip vào
quyt đnh mua bán và thanh toán, hai bên mua và bán phi t tìm hiu ln nhau.
Ngoi thng phát trin to ra kh nng đ các đi tác có th mua bán vi

nhau dù cha tìm hiu k. Bng các nghip v ca mình, NH tr thành gch ni
gia hai bên mua và bán cách xa nhau v mt đa lý, hàng rào ngôn ng, phong tc
tp quán. NH cung cp thêm dch v dch: mi v cho mn uy tín, giúp các đi tác
kinh doanh XNK thanh toán mau chóng, thun li, an toàn.
Nghip v TTXNK ca NHTM giúp cho đng vn đc chu chuyn liên tc
trên phm vi toàn cu, làm tng tính thanh khon cho ngân hàng và thúc đy tng
cng quan h kinh t đi ngoi. TTXNK đc hình thành t c s ngoi thng
ca mt nc. ây là nghip v đòi hi trình đ chuyên môn, ng dng công ngh
NH, to s hòa nhp h thng NH ni đa vào h thng NHTM th gii.
5
Ngày nay, TTXNK đã không th thiu và gi mt vai trò quan trng trong
nn kinh t, đc bit là trong lnh vc ngoi thng.
Trc ht, hot đng TTXNK đy nhanh tin trình toàn cu hóa và hi nhp
ca các quc gia trên th gii. TTXNK đc ny sinh t các hot đng trao đi vn
hóa bán buôn, thng mi gia các quc gia. Mi quan h gia các bên tham gia và
cht lng ca các giao dch s quyt đnh hình thc thanh toán. Tuy nhiên, trong
quá trình chi tr, đ an toàn, tính chính xác, s bo mt ca nghip v TTXNK s
tác đng mnh và thúc đy mi quan h quc t gia các nhà thng mi cng nh
gia các quc gia, to tin đ cho hot đng ngoi thng ngày càng m rng và
phát trin. Vì vy có th nói, hot đng TTXNK đóng mt vai trò rt quan trng
trong tin trình hi nhp ca mt quc gia đi vi phn còn li ca th gii.
Trong ngoi thng, TTXNK là khâu cui cùng, kt thúc quá trình lu thông
hàng hóa. Nu nh quá trình này đc tin hành mt cách liên tc, nhanh chóng và
thun li tc giá tr hàng hóa đc thc hin mt cách chun mc, an toàn và nhanh
chóng, hiu qu s dng vn cng nh quyn li và ngha v ca các nhà kinh
doanh xut nhp khu càng đc nâng cao. iu này cho thy rng TTXNK là mt
hot đng rt quan trng trong ngoi thng và đc s quan tâm sâu sc ca mi
nhà kinh doanh xut nhp khu trên toàn th gii. Trên bình din v mô, TTXNK
to điu kin thc hin và qun lý có hiu qu hot đng xut nhp khu theo đúng
chính sách ngoi thng ca tng quc gia; có tác dng tp trung qun lý ngoi t

trong nc và s dng ngoi t có mc đích, có hiu qu theo yêu cu ca nn kinh
t thông qua các qui đnh v qun lý ngoi hi; góp phn nâng cao tc đ chu
chuyn vn trên toàn th gii thông qua mng li các ngân hàng đi lý bng cách
đy nhanh tc đ di chuyn ca các lung tin cng nh tng nhanh vòng quay vn.
i vi h thng ngân hàng thng mi, dch v thanh toán quc t bao gm
TTXNK - chim t trng ln và phn còn li là thanh toán phi mu dch có liên
quan đn nc ngoài, là dch v mang li li nhun cao nhng có đ ri ro thp hn
so vi dch v tín dng tuy mang li li nhun cao nht nhng cng hàm cha nhiu
ri ro nht. Nghip v TTXNK luôn có mi quan h h tng đi vi các hot đng
kinh doanh khác ca ngân hàng nh: tín dng, k toán, kinh doanh tin t, ngân
qu Có th nói rng cùng vi các nghip v này, nghip v thanh toán quc t,
6
đc bit là TTXNK, đã m rng phm vi giao dch ca ngân hàng ra ngoài tr s
hành chính.
Khác vi thanh toán trong nc, TTXNK thng gn vi vic trao đi đng
tin quc gia này ly đng tin quc gia khác đc quy đnh trong hp đng ngoi
thng. C s k thut đ thc hin TTXNK là mng TTQT gia các thành viên
tham gia  các quc gia khác nhau, phn ln vic chi tr hin nay thông qua mng
SWIFT và các mng thanh toán khác nh chuyn tin thanh toán bù tr châu lc và
toàn cu.
Trong TTXNK chng t là yu t c bn không th thiu, chng t là c s
đ ngi th hng có quyn đòi tin và là cn c đ chp nhn n hoc t chi
thc hin ngha v ca mình.
1.1.2. c đim c bn ca hot đng thanh toán xut nhp khu
Trong hot đng TTXNK, hành vi mua bán hay trao đi hàng hóa và dch v
din ra gia các quc gia khác nhau, do đó cha đng nhiu ri ro hn so vi thanh
toán ni đa. Nhng ri ro mà thanh toán ni đa thng gp phi nh la đo, mt
kh nng thanh toán… cng luôn tim n trong hot đng TTXNK nhng quy mô
và mc đ nguy him hn nhiu ln do phát sinh thêm nhng ri ro mà thanh toán
ni đa không có nh ri ro chính tr, ri ro pháp lý, ri ro th trng, ri ro t giá.

Do nhng đc thù riêng này mà hot đng TTXNK b chi phi bi nhiu nhân t:
+ Hot đng TTXNK chu s chi phi ca lut pháp quc t
Ch th tham gia hot đng TTXNK là các t chc cá nhân  các quc gia
khác nhau. Do có s khác bit v đa lý, phong tc tp quán, ngôn ng, lut pháp…
nên d dn đn vic các bên không thng nht cách hiu và kh nng xy ra tranh
chp và ri ro là rt ln. Vì vy, hot đng TTXNK chu s điu chnh ca nhiu
quy phm, ngun lut khác nhau nh Lut quc t, tiêu chun pháp lý ca các nc
đi tác… Mt vài nc có nhng quy đnh rt đc bit v điu kin thanh toán và
chng t cn thit do vy NH và các DN XNK phi tìm hiu k càng, đy đ mi
yu t đ thc thi trôi chy các nghip v ngoi thng.
+ Hot đng TTXNK chu ri ro cao
S cách bit v đa lý, ngôn ng, h thng lut pháp, tp quán kinh
doanh làm cho các giao dch TTXNK cha đng nhiu ri ro và thng tn ti
di các dng sau:
7
Ri ro quc gia: Ri ro quc gia là kh nng mt quc gia có ch quyn hoc
mt ngi đi vay di dng nhp khu hàng tr ngay (hoc tr chm), con n ca
mt quc gia nht đnh, không mun hoc không thc hin ngha v cam kt ca
mình. Ri ro quc gia có th tn ti di các dng nh ri ro v chính tr: xy ra
chin tranh, ni chin, sc tc…
Ri ro ngoi hi: i vi các t chc kinh doanh xut nhp khu, vn đ t
giá rt quan trng. Tc là, ch cn mt s bin đng ngoài d đoán v t giá cng
làm cho tình hình kinh doanh ca các nhà xut nhp khu b nh hng rt nhiu.
Chng hn, mt doanh nghip xut khu nhn đc mt khon tin thanh toán t
nc ngoài cho mt lô hàng xut khu vào thi đim t giá b tt xung, doanh
nghip s b l mt khon chênh lch gia t giá bán ngoi t thp lúc nhn đc
tin và t giá bán ngoi t cao lúc gom hàng xut khu. Ngc li, doanh nghip
nhp khu s b mt thêm mt khon tin do chênh lch t giá gia thi đim ký
hp đng (t giá thp) và thi đim thanh toán (t giá cao). iu này cho thy rng
bin đng t giá càng mnh thì ri ro ngoi hi càng ln.

Ri ro đi tác: Ri ro này phát sinh do các nhà kinh doanh xut nhp khu,
các ngân hàng đi lý tham gia vào hot đng TTXNK không thc hin đúng ngha
v ca mình. iu này đc th hin rõ qua các hình thc nh: gian ln thng
mi; ngi bán không giao hàng theo đúng hp đng nu xét v mt thi gian, s
lng, chng loi ; ngi mua chm thanh toán do cha chun b kp tin thanh
toán, thanh toán không đ hoc thm chí t chi thanh toán dù ngi bán đã cung
ng hàng hóa; ngi mua b mt kh nng chi tr, v n, phá sn; bt đng v x lý
nghip v gia các ngân hàng đi lý, s yu kém v công tác qun lý khách hàng
ca ngân hàng phc v nhà nhp khu cng vi tình trng mt kh nng thanh toán,
phá sn ca các ngân hàng này.
Ngoài các ri ro nói trên, TTXNK còn gp phi nhng ri ro khác nh ri ro
bt kh kháng, la đo (ngi mua la ngi bán, hoc ngi bán la ngi mua,
hoc ngi mua và ngi bán thông đng đ chim đot các khon tài tr ca ngân
hàng), ra tin, khng b, khng hong tài chính, thiên tai
+ ng tin s dng trong TTXNK có th là ni t hay ngoi t
Trong quan h TTXNK, các bên tham gia cùng quan tâm đn nhng vn đ
có li nht cho mình nên các bên phi tin hành đàm phán v nhng vn đ nh:
8
loi tin thanh toán, thi gian giao hàng, thi gian thanh toán, lut chi phi khi có
tranh chp xy ra… Khác vi thanh toán ni đa, TTXNK thng gp ri ro bi các
bên  xa nhau, có nhiu quc gia bt n chính tr, bin đng tin t thng xuyên
xy ra, do vy các nghip v đm bo, bo lãnh ca NH, hot đng tín dng ca các
t chc tin t, tài chính quc t ra đi nh mt yu t không th thiu đ h tr cho
hot đng TTXNK.
+ Các giao dch TTXNK đu tách ri gia khâu thanh toán và chuyn giao
quyn s hu hàng hóa, vic thanh toán tin không din ra cùng lúc vi giao hàng.
1.1.3. Vai trò ca hot đng thanh toán xut nhp khu đi vi NHTM
Hot đng thanh toán XNK là mt hot đng quan trng đi vi các NHTM,
không nhng là đem li ngun thu đáng k cho ngân hàng mà còn là mt mt xích
quan trng trong vic thúc đy phát trin các hot đng kinh doanh ca ngân hàng

nh kinh doanh ngoi t, tài tr xut nhp khu, bo lãnh ngân hàng trong ngoi
thng, tng cng vn huy đng đc bit là vn ngoi t… Do đó, vic hoàn thin
và phát trin hot đng TTXNK có vai trò ht sc quan trng đi vi hot đng
ngân hàng, nó không ch là mt hot đng thanh toán thun túy mà còn là khâu
trung tâm không th thiu trong quá trình hot đng kinh doanh, b sung và h tr
cho các hot đng kinh doanh khác ca ngân hàng. Vai trò ca hot đng TTXNK
đi vi NHTM đc c th nh sau:
- Tng cng và h tr kinh doanh ngoi t: thông qua cung cu ngoi t
trong hot đng TTXNK ca doanh nghip, ngân hàng có c s phát trin hot đng
kinh doanh ngoi t ca mình.
- Tng cng và h tr tài tr xut nhp khu: hot đng TTXNK phát trin
làm tng cng và h tr cho hot đng tài tr xut nhp khu ca ngân hàng.
- Tng cng ngun vn bng ngoi t: thông qua ngun ngoi t đc
chuyn nhng li t các doanh nghip xut khu thc hin thanh toán qua ngân
hàng, ngân hàng có th tng cng ngun vn ngoi t ca mình.
- Tng cng và h tr nghip v tín dng: hot đng TTXNK phát trin làm
cho d n tín dng cho vay TTXNK ca ngân hàng phát trin theo.
- Tng cng và cng c uy tín ca ngân hàng: hot đng TTXNK ca ngân
hàng ngày càng chuyên nghip, đáp ng tt yêu cu ca khách hàng mt cách
9
nhanh chóng, gim thiu ri ro, đem li li ích ngày càng nhiu cho khách hàng, t
đó làm tng uy tín ca ngân hàng đi vi khách hàng và các ngân hàng nc ngoài.
- Tng cng và h tr các dnh v ngân hàng khác: thông qua hot đng
TTXNK, các dch v kèm theo s đc phát trin nh dch v tin gi, cho vay,
thanh toán trong nc.
1.2. Các phng thc thanh toán xut nhp khu
1.2.1. Phng thc chuyn tin (Remittance)
+ Khái nim: Phng thc chuyn tin là phng thc thanh toán xut nhp
khu đn gin nht, trong đó khách hàng (ngi tr tin, ngi nhp khu, ngi
mua) yêu cu ngân hàng phc v mình chuyn mt s tin nht đnh (có th là mt

phn hay toàn b tin hàng) cho mt ngi khác (ngi hng li, ngi xut khu,
ngi bán)  mt đa đim nht đnh thông qua ngân hàng ca h. Phng thc
chuyn tin đc thc hin di hai hình thc: đin báo (Telegraphic Transfer) và
th báo (Mail Transfer), trong đó hình thc đin báo đc s dng rt ph bin.
+ c đim: Trong phng thc này, ngân hàng ch đóng vai trò trung gian
thanh toán theo y nhim đ hng hoa hng mà không b ràng buc bt c trách
nhim gì đi vi ngi chuyn tin và ngi th hng. Trong ngoi thng,
chuyn tin thng ch áp dng trong các trng hp các bên mua bán có uy tín, tin
cy ln nhau bi vì trong phng thc chuyn tin, vic có tr tin hay không ph
thuc vào thin chí ca ngi mua, ngi mua sau khi mua hàng có th không tr
tin hoc trì hoãn vic thanh toán tin nhm chim dng vn ca ngi bán.
1.2.2. Phng thc ghi s (Open account)
+ Khái nim: Phng thc ghi s là phng thc thanh toán trong đó nhà
xut khu sau khi hoàn thành vic giao hàng thì ghi n tài khon cho bên nhp khu
vào mt cun s theo dõi và vic thanh toán các khon n này đc thc hin thông
thng theo đnh k nh đã tha thun theo hình thc chuyn tin. Trong phng
thc này không có s tham gia ca ngân hàng, ch có hai bên nhà xut khu và nhp
khu, hai bên mua và bán này phi tin tng nhau và có mi quan h kinh doanh
truyn thng, thng xuyên và lâu dài.
+ c đim: trong phng thc thanh toán ghi s không có ngân hàng tham
gia nên hai bên mua và bán, không mt nhiu thi gian và phí giao dch nhng li
có nhng bt li khá ln nh đi vi nhà nhp khu có th không giao hàng hoc
10
giao hàng không đúng thi gian, chng loi và cht lng, còn nhà xut khu có th
không đc thanh toán hoc kéo dài thi gian thanh toán mà không có s đm bo
t phía th ba nào khác.
1.2.3. Phng thc nh thu (Collection of payment)
+ Khái nim: Phng thc thanh toán nh thu là phng thc thanh toán mà
trong đó nhà xut khu sau khi hoàn thành ngha v giao hàng, hoc cung ng dch
v cho nhà nhp khu, s tin hành y nhim cho ngân hàng phc v mình thu h s

tin tng ng trên c s ký phát hi phiu. Có hai loi nh thu là nh thu trn và
nh thu kèm chng t.
Nh thu trn (Clean collection): là phng thc thanh toán mà trong đó nhà
xut khu y thác cho ngân hàng phc v mình thu h tin t nhà nhp khu cn c
vào hi phiu do mình lp ra, và gi thng b chng t cho nhà nhp khu không
thông qua ngân hàng. Phng thc này rt ít đc s dng trong thanh toán XNK.
Trong phng thc này ri ro thanh toán thuc v ngi bán khi ngi mua không
mun tr tin hoc không có kh nng tr tin.
Nh thu kèm chng t (Documentary collection): là phng thc thanh toán
trong đó chng t gi đi nh thu bao gm: hoc chng t thng mi kèm chng t
tài chính hoc ch có chng t thng mi. Ngân hàng thu h ch trao b chng t
cho nhà nhp khu sau khi nhà nhp khu đáp ng yêu cu ca lnh nh thu, nh
chp nhn tr tin hi phiu (Documents against Acceptance) hoc tr tin đ đi
ly chng t (Documents against Payment) hoc các điu kin khác (Documents
against Other Terms and Conditions: signed trust receipt/Bank undertakings –
AVAL).
+ c đim: phng thc thanh toán nh thu, nhà xut khu có th không
nhn đc tin thanh toán dù hàng hóa đã đc giao, chu chi phí phát sinh khi
chuyn hàng v li trong khi b t chi nhn hàng, b mt hàng hóa, mt tin do nhà
nhp khu đã ly hàng và chp nhn thanh toán nhng chính ph nc nhp khu
không cho thanh toán… Nhà nhp khu có th nhn hàng hóa đc giao không đt
yêu cu, không đúng vi qui đnh trong hp đng. Các ngân hàng ch đóng vai trò
trung gian trong vic chuyn tip chng t và yêu cu thanh toán theo ch th ca
các bên liên quan mà không b ràng buc trách nhim v mt pháp lý.
11
Hin nay, phng thc thanh toán nh thu đc thc hin thng nht trên
phm vi quc t theo lut điu chnh URC phiên bn s 522 ca Phòng thng mi
quc t ICC, hiu lc t ngày 1.1.1996.
1.2.4. Phng thc tín dng chng t (L/C: Letter of Credit)
Phng thc Tín dng chng t là phng thc thanh toán đc s dng

rng rãi bi vì đm bo mc đ an toàn cho c nhà nhp khu và nhà xut khu.
Hin ti, phng thc tín dng chng t đc thc hin theo Quy tc và thc hành
thng nht v tín dng chng t (Uniform Customs and Practice for documentary
credits - UCP), phiên bn s 600 ca Phòng thng mi quc t ICC, và các vn
bn pháp lý quc t khác nh Tiêu chun thc hành ngân hàng v kim tra chng t
gi tt là ISBP (International Standard Banking Practice for the examination of
documents under documentary credits, 2010, ICC), Các qui tc thng nht v hoàn
tr tin gia các ngân hàng theo phng thc thanh toán tín dng chng t gi tt là
URR 725 (Uniform Rules for Bank to Bank Reimbursement under documentary
credits N.725, 2010, ICC).
+ Khái nim: Phng thc thanh toán tín dng chng t là mt s tha thun
mà trong đó ngân hàng phc v nhà nhp khu, theo yêu cu ca nhà nhp khu,
cam kt hay cho phép mt ngân hàng khác chi tr mt s tin nht đnh cho nhà
xut khu hoc chp nhn hi phiu do nhà xut khu ký phát trong phm vi s tin
ca th tín dng khi b chng t thanh toán phù hp vi nhng điu kin và điu
khon đc qui đnh trong th tín dng. Có các loi th tín dng sau đây:
 Phân theo loi hình gm: Th tín dng có th hy ngang (Revocable
L/C) và Th tín dng không th hy ngang (Irrevocable L/C).
 Phân theo cách thc s dng gm: Th tín dng không th hy ngang
đc chit khu (Negotiable irrevocable L/C), Th tín dng không hy ngang
không có xác nhn (Unconfirmed irrevocable L/C), Th tín dng không th hy
ngang có xác nhn (Confirmed irrevocable L/C), Th tín dng có th chuyn
nhng (Transferrable irrevocable L/C), Th tín dng giáp lng (Back to back
L/C), Th tín dng đi ng (Reciprocal L/C), Th tín dng có điu khon đ (Red
clause L/C), Th tín dng tun hoàn (Revolving L/C), Th tín dng d phòng
(Stanby L/C).
12
 Phân theo thi hn thanh toán gm: Th tín dng tr ngay (Sight
payment L/C), Th tín dng tr chm (Deferred payment L/C).
+ c đim: trong phng thc tín dng chng t, ngân hàng không ch là

ngi trung gian thu h, chi h mà còn là ngi đi din cho nhà nhp khu thanh
toán tin hàng cho nhà xut khu và là ngi đm bo cho nhp khu nhn đc
hàng hóa theo b chng t xut khu tng ng vi s tin thanh toán.
Giao dch bng L/C có mt s đc đim sau:
- L/C đc lp vi hp đng c s và hàng hóa. L/C đc hình thành trên c
s hp đng ngoi thng nhng sau khi đc thit lp, L/C hoàn toàn đc lp vi
hp đng cho dù trong L/C có dn chiu hp đng hay không.
- L/C giao dch bng chng t và thanh toán cn c vào chng t. Các ngân
hàng da trên chng t kim tra vic xut trình đ quyt đnh trên b mt chng t
có to thành mt xut trình phù hp hay không. Nh vy, các chng t trong giao
dch L/C có tm quan trng đc bit, là cn c đ ngân hàng tr tin. Vic nhà xut
khu có thu đc tin hay không ph thuc vào vic xut trình chng t có phù hp
hay không.
- L/C là công c thanh toán và hn ch ri ro. So vi các phng thc thanh
toán khác L/C có đc đim vt tri là bo v cho nhà xut khu nhn đc tin
thanh toán và nhà nhp khu đc nhn hàng theo b chng t, nhng bên cnh đó
cng phát sinh nhiu ri ro nu các bên tham gia không tìm hiu rõ v đi tác ca
mình.
1.3. Ri ro trong hot đng thanh toán xut nhp khu ti NHTM
1.3.1. Ri ro trong hot đng thanh toán nhp khu
- Ri ro không hoàn tr tín dng. Ri ro tín dng không gii hn  hot đng
cho vay mà còn bao gm nhiu hot đng mang tính cht cp tín dng khác nh bo
lãnh, cam kt, chp thun tài tr thng mi. Nu bên nhn đc nhng h tr đó
ca ngân hàng không hoàn tr đc nhng khon n thng mi thì dn đn ngân
hàng phi thc hin ngha v tr thay.
- Ri ro đo đc kinh doanh là nhng ri ro khi mt bên c tình không thc
hin ngha v ca mình làm nh hng ti quyn li ca các bên khác.
13
- Ri ro lãi sut, t giá hi đoái. Vic tng gim lãi sut và t giá hi đoái có
th dn đn vic nhà nhp khu không th thanh toán nh đã cam kt, nh hng

trc tip đn hot đng thanh toán nhp khu ca ngân hàng.
- Ri ro trong phng thc thanh toán L/C
Các phng thc thanh toán khác cng có nhiu ri ro tùy thuc vào đc
đim ca tng phng thc thanh toán nh đã nêu  phn trên. Nhng trong
TTXNK ca NHTM, ri ro trong phng thc thanh toán L/C là nhiu nht.
- Ri ro trong vic phát hành L/C:
* Ri ro t phía ngi yêu cu m L/C (Applicant). Thông thng Applicant
đc ngân hàng phc v mình cung cp tín dng bng cam kt thanh toán trong L/C
ngoi tr nhng L/C đc m vi mc ký qu 100%. Vic phát hành L/C luôn
mang yu t bo lãnh và tim n ri ro khi Applicant ký qu không đ tr giá L/C,
thm chí không ký qu. Vào thi đim thanh toán, nu có vn đ t phía Applicant
nh: không xoay kp vn, mt kh nng thanh toán hoc phá sn, ngân hàng phát
hành phi thanh toán cho ngi th hng bng ngun vn ca mình mc dù theo
tha thun gia Applicant và ngân hàng phát hành thì “Ngân hàng không cp tín
dng mà ch bo lãnh, Applicant phi dùng tin ca mình đ thanh toán”. Mt khác,
khi thc hin m L/C, nu ngân hàng không thc hin đúng các ch th ca
Applicant trên th yêu cu m L/C, t sa đi các điu khon L/C theo phán đoán
riêng ca mình, Applicant có th nêu lý do này đ t chi thanh toán.
* Ri ro t phía ngi th hng L/C (Beneficiary). Giao dch tín dng
chng t là giao dch trên chng t và đc thc hin nht quán cn c vào chng
t. Vì th, ngân hàng không th t chi thanh toán b chng t phù hp vi các
điu khon và điu kin ca L/C vi các lý do nh: Applicant mt kh nng thanh
toán, các chng t đc thit lp và xut trình không phù hp vi hp đng ngoi
thng. iu này cho thy rng nu Beneficiary làm gi chng t và Applicant
không có kh nng thanh toán hoc thông đng vi Beneficiary v hành vi gian ln
thì ngân hàng phát hành phi gánh chu hoàn toàn ri ro v vic mt tin và không
có hàng hóa.
* Ri ro t phía ngân hàng phc v ngi th hng. i vi các giao dch
L/C cho phép đòi tin bng đin, ngân hàng phát hành (hoc ngân hàng hoàn tr)
thanh toán ngay khi nhn đin đòi tin xác nhn chng t phù hp ca ngân hàng

14
phc v ngi th hng, ri ro than toán s xy ra nu ngân hàng này có s gian
ln trong vic thc hin kim tra chng t.
* Ri ro t phía th trng hàng hóa nhp khu. Mt điu rt rõ ràng là nu
th trng hàng hóa nhp khu không thun li thì ngi yêu cu m L/C s gp
khó khn trong vic tiêu th hàng hóa cng nh thanh toán tin hàng, điu này tt
yu nh hng đn kh nng và uy tín thanh toán ca ngân hàng phát hành.
* Ri ro khi m L/C vi điu khon “Mt bn vn đn gc ngoài tm kim
soát ca ngân hàng”. Khi m L/C vi mt bn vn đn gc đc ngi th hng
gi v trc cho ngi yêu cu m L/C, cho dù vn đn đc lp theo lnh ca
ngân hàng (do ký qu không đ 100% tr giá L/C), ngân hàng cng không th kim
tra và xác đnh trc s đm bo thanh toán ca ngi yêu cu m L/C khi b
chng t v đn quy ca ngân hàng.
* Ri ro phát sinh ngoài tm kim soát ca ngân hàng. Theo UCP600, ri ro
xy ra cho ngi yêu cu m L/C do vic không nhn đc b chng t bn chính
do b tht lc trong quá trình chuyn giao t ngân hàng xut trình đn ngân hàng
phát hành nhng ngân hàng vn phi thc hin thanh toán. Tuy nhiên, nu ngi
yêu cu m L/C không có kh nng thanh toán thì ngân hàng phát hành phi gánh
chu ri ro này.
* Ri ro khi x lý chng t bt hp l. Ngân hàng phát hành (hoc ngân hàng xác
nhn) mt quyn t chi chng t bt hp l và phi thc hin thanh toán bt k
tính bt hp l ca chng t khi: thông báo t chi chng t nhng không nêu rõ
các bt hp l, thông báo chng t bt hp l b bác b bi ngân hàng xut trình
bng các lý do thuyt phc theo đúng tinh thn ca UCP600, ISBP685 và L/C,
thông báo chng t bt hp l vt quá 5 ngày làm vic theo sau ngày nhn chng
t (theo UCP600)
1.3.2. Ri ro trong hot đng thanh toán xut khu
Tng t nh thanh toán nhp khu, thanh toán xut khu cng có nhng ri
ro nh ri ro không hoàn tr tín dng, ri ro đo đc kinh doanh, ri ro lãi sut, t
giá hi đoái, ri ro theo tng thc thanh toán và ri ro trong phng thc thanh toán

L/C xut khu vn là nhiu nht.
- Ri ro khi thông báo L/C và/hoc các sa đi L/C:
15
+ Bt k s chm tr hay thiu chính xác v vic thông báo L/C do s sai
lm ca ngân hàng thông báo dn đn thng v không thành, ngân hàng phát hành
(theo yêu cu ca ngi yêu cu m L/C) hoc ngi th hng có th khi kin
ngân hàng thông báo nhm yêu cu bi thng thit hi xy đn vi h.
+ Mt L/C có th b gi mo ch ký (nu đc m bng th) hoc mã s
TEST (nu đc m bng đin). Ngân hàng thông báo không th kim tra tính xác
thc ca L/C nhng không thông báo ngay cho ngân hàng phát hành mà li thông
báo cho ngi th hng không kèm theo lu ý “Chúng tôi không chu trách nhim
v tính xác thc ca L/C (k c nhng sa đi L/C - nu có)” thì ngân hàng thông
báo phi hoàn toàn chu trách nhim trong trng hp ngi th hng đã giao
hàng nhng không đc thanh toán khi xut trình b chng t hp l.
+ Ri ro khi chuyn giao L/C cho ngi th hng. Giao L/C ti quy ca
ngân hàng: giy gii thiu b gi mo (trong trng hp ngi th hng là khách
hàng ca ngân hàng), ngân hàng không kim tra đc tính chân tht ca th y
quyn/giy gii thiu (trong trng hp ngi th hng không phi là khách hàng
thng xuyên hoc trc đó ca ngân hàng). Giao L/C đn vn phòng ca ngi
th hng: L/C b tht lc/mt do s tc trách ca nhân viên ngân hàng/công ty
trong quá trình giao nhn, do sai sót ca dch v chuyn phát th, hoc do đa ch
ca ngi th hng không rõ ràng.
- Ri ro khi chp nhn tài tr xut khu da trên L/C bn chính. Khách hàng
xut khu đã nhn vn tài tr ca ngân hàng nhng đem xut trình chng t cho
mt ngân hàng khác đ chit khu và chim dng vn. Trong trng hp nhà xut
khu xut trình b chng t xut khu cho ngân hàng tài tr theo đúng cam kt khi
nhn vn tài tr, ngân hàng này vn có th gp nhng ri ro (nh đc trình bày
tip theo đây) bt đu t khâu kim tra và x lý chng t.
- Ri ro phát sinh trong khâu kim tra và x lý chng t:
+ V thi gian kim tra chng t. Ngân hàng phi kim tra chng t trong

thi hn 5 ngày làm vic sau khi tip nhn chng t (theo UCP600) đ quyt đnh
chit khu chng t hay ch đn thun hành x nh là ngân hàng chuyn chng t
cho ngân hàng phát hành đ đòi tin. Trách nhim và gii hn v thi gian kim tra
chng t s đa đn các ri ro cho ngân hàng nh: có th b đánh giá thp v mt
cht lng dch v, b khiu kin bi khách hàng v vic chm tr trong khâu x lý