chuyên đề cảm ứng ở thực vật theo đinh hướng dạy học tích hợp liên môn

CHUYÊN ĐỀ: CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Đơn vị: SƠN LA
Các thành viên của nhóm
TT
Họ và tên Chức vụ Đơn vị
1 Vũ Đình Lâm Nhóm trưởng Trường THPT Mai Sơn
2 Hoàng Lê Quốc Thắng Thư ký Trường THPT Bình Thuận
3 Điêu Thị Nhiên Trường THPT Chuyên
4 Trần Văn Huy Trường THPT Yên Châu
5 Trần Thị Hoài Thu Trường THPT Thảo Nguyên
I. NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ.
1. Mô tả chuyên đề
Chuyên đề này gồm các bài trong chương II - Phần IV - Sinh học cơ thể - Sinh
học 11 THPT. Gồm các bài:
Bài 23: Hướng động
Bài 24: Ứng động
Bài 25: Thực hành hướng động
2. Mạch kiến thức
2.1. Khái niệm cảm ứng, cảm ứng ở thực vật
2.1.1. Cảm ứng
2.1.2. Cảm ứng ở TV
2.2. Phân loại cảm ứng ở thực vật
2.2.1 Hướng động
2.2.1.1 Khái niệm hướng động
2.2.1.2 Các kiểu hướng động
2.2.2 Ứng động
2.2.2.1 Khái niệm ứng động
2.2.2.2 Các kiểu ứng động
2.3 Vai trò của cảm ứng đối với đời sống thực vật
3. Thời lượng.
Số tiết học trên lớp 3 tiết.

Thời gian học ở nhà 1 tuần.
II. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ.
1. Mục tiêu chuyên đề.
Sau khi học xong chuyên đề này, HS có khả năng:
1.1. Kiến thức:
- Phát biểu được khái niệm cảm ứng, cảm ứng ở TV. Lấy được ví dụ minh họa.
- Phân biệt được các hình thức cảm ứng ở TV.
- Nêu được khái nệm hướng động, ứng động.
- Phân biệt được các kiểu hướng động, ứng động.
- Nêu được vai trò của cảm ứng đối với thực vật và ứng dụng trong sản xuất nông sản
và hàng hóa.
- Vận dụng được các kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn:
+ Nêu được hướng động là vận động sinh trưởng hướng về phía tác nhân của môi
trường do sự sai khác về tốc độ sinh trưởng tại hai phía của cơ quan (thân, rễ).
+ Giải thích được cơ sở khoa học của hiện tượng hướng động dương và hiện tượng
hướng động âm.
+ Nêu được cảm ứng là sự vận động sinh trưởng hoặc không sinh trưởng do sự biến
đổi của điều kiện môi trường.
1.2. Kỹ năng
- Rèn luyện được các kỹ năng sau:
+ Kỹ năng tư duy, kỹ năng GQVĐ.
+ Kỹ năng khoa học: quan sát, phân loại; Kỹ năng làm được một số thí nghiệm về hướng
động (ánh sáng, nước, ).
+ Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu, hợp tác, giao tiếp.
1.3. Thái độ
- Học sinh tích cực tuyên truyền những hiểu biết về cảm ứng ở TV của mình cho người thân
và cộng đồng áp dụng kiến thức cảm ứng của TV vào sản xuất.
- HS có thái độ tôn trong các quy luật phát triển tự nhiên của TV thông qua tích cực bảo vệ
đa dạng thực vật.
1.4. Định hướng các năng lực được hình thành.

1.4.1. Các năng lực chung
a. NL tự học:
Mục tiêu học tập chủ đề là:
- Phát biểu được khái niệm cảm ứng, cảm ứng ở TV. Lấy được ví dụ minh họa.
- Phân biệt được các hình thức cảm ứng ở TV.
- Nêu được khái nệm hướng động, ứng động.
- Phân biệt được các kiểu hướng động, ứng động.
- Nêu được vai trò của cảm ứng đối với thực vật và ứng dụng trong sản xuất nông sản
và hàng hóa.
- Vận dụng được các kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn:
+ Nêu được hướng động là vận động sinh trưởng hướng về phía tác nhân của môi
trường do sự sai khác về tốc độ sinh trưởng tại hai phía của cơ quan (thân, rễ).
+ Giải thích được cơ sở khoa học của hiện tượng hướng động dương và hiện tượng
hướng động âm.
+ Nêu được cảm ứng là sự vận động sinh trưởng hoặc không sinh trưởng do sự biến
đổi của điều kiện môi trường.
Kế hoạch học tập chủ đề:
NHÓM:……
STT
NGƯỜI THỰC
HIỆN
NHIỆM VỤ
THỜI GIAN
HOÀN THÀNH
GHI CHÚ
1 2 HS
Chụp ảnh, quay phim về các
hiện tượng cảm ứng
3 ngày
2 2 hs

Làm thí nghiệm hiện tượng
ứng động
5 ngày
3 2 hs Tìm tài liệu viết báo cáo 2 ngày
4 Cả nhóm Viết báo cáo 1 ngày
b. NL giải quyết vấn đề
- Phân tích được các tác nhân tác động đến thực vật
- Thu thập thông tin từ sách, báo, internet, thư viện, thực địa
c. NL tư duy sáng tạo
Thiết kế thí nghiệm chứng minh hiện tượng hướng động?
d. NL tự quản lý
- Quản lí bản thân:
+ Thời gian: lập thời gian biểu cá nhân (nhóm) dành cho chủ đề và các nội dung
học tập khác phù hợp
+ Biết cách thực hiện các biện pháp an toàn
+ Kinh phí: chủ động thu chi trong quá trình thu thập tài liệu, in ấn tài liệu, liên hệ
các thư viện
Xác định đ{ng quyền và ngh|a vụ học tập chủ đề: chủ động thực hiện nhiệm vụ
phân công, tích cực đóng góp ý kiến xây dựng, nhắc nhở và động viên bạn cùng
nhóm cùng hoàn thành nhiệm vụ.
- Quản lí nhóm:
+ Phân công công việc phù hợp với năng lực, điều kiện cá nhân.
e. NL giao tiếp
Sử dụng ngôn ngữ nói phù hợp trong các ngữ cảnh giao tiếp giữa HS với HS (thảo
luận), HS với GV (thảo luận, hỗ trợ kiến thức), HS với người dân (khảo sát thông
tin), Sử dụng ngôn ngữ trong báo cáo.
f. NL hợp tác
Hợp tác với bạn cùng nhóm, với GV.
Biết lắng nghe, chia sẻ quan điểm và thống nhất với kết luận.
g. NL sử dụng CNTT và truyền thông (ICT)

- Sử dụng sách, báo, internet tìm kiếm thông tin liên quan
- Sử dụng các phần mềm: exel, powpoint để trình chiếu sản phẩm, word trình bày
báo cáo.
h. NL sử dụng ngôn ngữ
- Sử dụng các thuật ngữ chuyên ngành: sinh trưởng, phát triển, quang hợp, năng
suất cây trồng
- Trình bày bài báo cáo đ{ng văn phong khoa học, rõ ràng, logic
i. NL tính toán
- Thành thạo các phƒp tính cơ bản:
1.4.2. Các kĩ năng khoa học
2.1. Quan sát: Quan sát được các kết quả thí nghiệm, hiện tượng tự nhiên về cảm ứng ở
thực vật.
2.2. Phân loại hay sắp xếp theo nhóm: Phân loại được các hình thức cảm ứng ở thực
vật
2.3. Tìm mối liên hệ: liên hệ giữa các yếu tố môi trường tác động đến thực vật
2.4. Đưa ra các định nghĩa: cảm ứng, ứng động, hướng động
2.5. Thí nghiệm: thiết kế thí nghiệm, làm thực nghiệm, thu thập và xử lí số liệu thí
nghiệm, giải thích kết quả thí nghiệm và r{t ra các kết luận: hiện tượng ứng động và
hướng động
2. Chuẩn bị của GV và HS
2.1. Chuẩn bị của GV
- Thí nghiệm về hướng động: Tính hướng sáng, hướng trọng lực, hướng tiếp x{c.
- Thí nghiệm về ứng động: Hiện tượng cụp lá ở cây trinh nữ
- Phim về hiện tượng nở hoa ở thực vật
2.2. Chuẩn bị của học sinh: Các phương tiện để thực hiện dự án gồm máy ảnh, máy tính
3. Tiến trình tổ chức hoạt động học tập
Hoạt động 1: (1 tiết)
Nội dung Hoạt động GV Hoạt động HS
Bước 1: Lập kế hoạch (Thực hiện trên lớp)
Nêu tên dự án

- GV chiếu phim về hiện
tượng cụp lá ở cây trinh nữ,
hiện tượng nở hoa và tính
hướng sáng của thân cây
mầm cho học sinh quan sát.
- Những đoạn phim trên thể
hiện đặc trưng nào của một
cơ thể sống?
HS quan sát và xác định
chuyên đề "Cảm ứng ở thực
vật"
Xây dựng các tiểu chủ đề/ý
tưởng
- Tổ chức cho học sinh phát
triển ý tưởng, hình thành các
tiểu chủ đề
- Thống nhất ý tưởng và lựa
chọn các tiểu chủ đề
- Hoạt động nhóm, chia sẻ
các ý tưởng
- Cùng giáo viên thống nhất
các chủ đề nhỏ:
+ Quan sát và giải thích các
hiện tượng thực tế trong tự
nhiên về cảm ứng ở thực vật
+ Thiết kế và làm thí nghiệm
về hiện tượng cảm ứng ở
thực vật
Lập kế hoạch thực hiện dự
án

- Yêu cầu học sinh nêu các
nhiệm vụ cần thực hiện của
dự án
- GV gợi ý bằng các câu hỏi
về nội dung cần thực hiện.
- Căn cứ vào chủ đề học tập
và gợi ý của GV, HS nêu ra
các nhiệm vụ để thực hiện
- Thảo luận và lên kế hoạch
thực hiện nhiệm vụ (nhiệm
+ Cảm ứng ở thực vật là gì?
+ Liệt kê các hiện tượng cảm
ứng ở thực vật mà em biết?
+ Căn cứ vào hướng tác nhân
kích thích (Có hướng hay vô
hướng) hãy phân các hiện
tượng cảm ứng đã liệt kê
thành 2 nhóm?
+ Hãy giải thích cơ chế các
hiện tượng cảm ứng ở thực
vật trong 2 nhóm trên?
+ Căn cứ vào hướng tác nhân
kích thích và đặc điểm các
hiện tượng cảm ứng ở thực
vật hãy cho biết cảm ứng ở
thực vật chia làm mấy loại?
Đó là những loại nào?
+ Hãy cho biết thế nào là
hướng động, ứng động?
+ Em hãy làm thí nghiệm về

các kiểu hướng động (hướng
sáng, hướng trọng lực,
hướng hóa, hướng tiếp x{c)
+ Kết quả khi tiến hành thí
nghiệm và giải thích kết quả
thí nghiệm?
+ Hãy cho biết thế nào là
cảm ứng ở thực vật?
vụ, người thực hiện, người
thực hiện, thời lượng,
phương pháp, sản phẩm)
+ Thu thập thông tin
+ Điều tra, khảo sát hiện
trạng thực tế (nếu có thể)
+ Thảo luận nhóm để xử lý
các thông tin.
+ Viết báo cáo
Bước 2: Thực hiện kế hoạch dự án và xây dựng sản phẩm (1 tuần ở nhà)
- Thu thập thông tin
- Điều tra khảo sát hiện
tượng
-Theo dõi hướng dẫn, gi{p
đỡ các nhóm (xây dựng câu
hỏi phỏng vấn, câu hỏi phiếu
điều tra, cách thu thập thông
tin, k| năng giao tiếp )
- Thực hiện nhiệm vụ theo kế
hoạch.
- Thảo luận nhóm để xử lý
thông tin và lập giàn ý báo

cáo.
- Hoàn thành báo cáo của
nhóm
- Theo dõi gi{p đỡ các nhóm
(xử lý thông tin, cách trình
bày sản phẩm của các nhóm)
- Từng nhóm phân tích kết
quả thu thập được và trao đổi
về cách trình bày sản phẩm.
- Xây dựng báo cáo sản
phẩm của nhóm.
Bước 3: Báo cáo kết quả (1 tiết)
Báo cáo kết quả Tổ chức cho các nhóm báo - các nhóm báo cáo kết quả
cáo kết quả và phản hồi
Gợi ý các nhóm nhận xƒt, bổ
sung cho các nhóm khác.
- Trình chiếu Powerpoint
- Trình chiếu dưới dạng các
file video
- Các nhóm tham gia phản
hồi về phần trình bày của
nhóm bạn
- Học sinh trả lời câu hỏi dựa
vào các kết quả thu thập
được từ mỗi nhóm và ghi
kiến thức cần đạt vào vở.
Nhìn lại quá trình thực hiện
dự án
Tổ chức các nhóm đánh giá ,
tuyên dương nhóm, các nhân

- Các nhóm tự đánh giá, đánh
giá lẫn nhau
Bảng mô tả các mức độ mục tiêu của chủ đề
Mức độ nhận thức Các năng
lực/KN cần
hướng tới
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
Khái niệm cảm ứng, cảm ứng ở thực vật
- Phát biểu được
khái niệm cảm
ứng; cảm ứng ở
TV. Lấy được ví
dụ minh họa.
Giải thích được
cảm ứng là một
đặc trưng của cơ
thể sống.
Giải thích được
một vài hiện
tượng cảm ứng
như: lá trinh nữ
cụp lại; chim xù
lông l{c lạnh
KN định ngh|a
Phân loại cảm ứng ở thực vật
Phát biểu được
các khái niệm:
ứng động,
hướng động
Phân biệt được

các loại ứng
động và hướng
động qua các
hiện tượng thực
tế sưu tầm được
Giải thích được
các hiện tượng
ứng động,
hướng động
Phân tích được
cơ chế của
hướng động và
ứng động
Vai trò của cảm ứng đối với đời sống thực vật