Bài 35 hoocmon thực vật sinh học 11

HOANG NHAT LINH 1
Bµi 35
:
HOANG NHAT LINH 3
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

a. Kh¸i niÖm:
* Hoocmôn th c v t l các ch t h u c do c th th c v t ự ậ à ấ ữ ơ ơ ể ự ậ
ti t ra có tác d ng i u ti t ho t ng s ng c a cây.ế ụ đ ề ế ạ độ ố ủ
- c i m chung:Đặ đ ể
+ c t o ra m t n i nh ng gây ra ph n ng Đượ ạ ở ộ ơ ư ả ứ ở
m t n i khác trong cây.ộ ơ
+ V i n ng r t th p nh ng gây ra nh ng bi n ớ ồ độ ấ ấ ư ữ ế
i m nh trong c th .đổ ạ ơ ể
+ Tính chuyên hoá th p h n nhi u so v i hoocmôn ấ ơ ề ớ ở
ng v t b c cao.độ ậ ậ
HOANG NHAT LINH 4
Vị trí hình thành và ph ơng h ớng vận chuyển
của các phytohoocmon trong cây
Bài 35: Hoocmôn thực vật

Trong cây, hoocmôn đ ợc vận
chuyển theo mạch gỗ và mạch rây,
nh hình vẽ:
HOANG NHAT LINH 5
Bài 35: Hoocmôn thực vật

B.
Các loại hoocmôn
I/ Hoocmôn kích thích.
1.Auxin.

a) Nơi phân bố của auxin.
- Auxin phổ biến trong hầu hết các loại cây là axit inđôl
axêtic (AIA).
- Auxin chủ yếu đ ợc sinh ra ở đỉnh của thân và cành.
- Auxin có nhiều trong chồi, hạt đang nảy mầm, lá đang sinh
tr ởng, trong tầng phân sinh bên đang hoạt động, trong nhị
hoa.

HOANG NHAT LINH 6
Hạt là nguồn cung cấp AIA cho quả phát triển
Quả đ ợc tạo ra do thụ
tinh bình th ờng
Quả bị loại bỏ hạt và
xử lí AIA.
Quả bị loại bỏ hạt và
không xử lí AIA
Bài 35: Hoocmôn thực vật

b) Tác dụng sinh lí của AIA:
- ở mức tế bào, AIA kích thích quá trình nguyên phân và sinh
tr ởng dãn dài của tế bào.
HOANG NHAT LINH 7
Auxin
Khụng cú auxin
Bài 35: Hoocmôn thực vật

b) Tác dụng sinh lí của AIA:
- ở mức cơ thể, AIA tham gia vào nhiều hoạt động sống của
cây nh h ớng động, ứng động, kích thích hạt nảy mầm, của
chồi, kích thích ra rễ phụ, thể hiện tính u thế đỉnh (chồi đỉnh

ức chế sự sinh tr ởng của các chồi bên).
Kích thích ra rễ phụ ở cây
HOANG NHAT LINH 8



phá bỏ ưu thế ngọn
phá bỏ ưu thế ngọn


kích thích cành
kích thích cành
giâm ra rễ phụ; cây đâm cành
giâm ra rễ phụ; cây đâm cành



sử dụng auxin kích thích sự hình
sử dụng auxin kích thích sự hình
thành etilen
thành etilen


kích thích cây ra hoa
kích thích cây ra hoa



auxin ức chế sự rụng lá và hoa
auxin ức chế sự rụng lá và hoa

Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

c) øng dông cña auxin.
HOANG NHAT LINH 9
Bài 35: Hoocmôn thực vật

2. Gibêrelin (GA).
a) Nơi phân bố của gibêrelin (GA).
- Trong cây, gibêrelin đ ợc sinh ra chủ yếu ở lá và rễ.
- GA có nhiều trong lá, hạt, củ, chồi đang nảy mầm, trong
hạt và quả đang hình thành, trong các lóng thân, cành đang
sinh tr ởng.
HOANG NHAT LINH 10
Kích thích sự sinh trưởng
kéo dài của thân (được xác
định do vai trò của GA1)
Sinh trưởng các đột biến lùn
(thiếu gene chịu trách nhiệm
tổng hợp enzyme trong con
đường tổng hợp GA)
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

b) T¸c ®éng sinh lÝ cña GA.
HOANG NHAT LINH 11
Kích thích sự nảy mầm của hạt, củKích thích sự vươn dài
của các gióng cây họ lúa
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

c) øng dông cña GA.
HOANG NHAT LINH 12

Tăng kích thước quả và tạo quả không
hạt: GA kích thích cuống nho sinh
trưởng, tạo không gian cho quả
phát triển
Phun GA, kÝch thÝch sù sinh tr ëng cña c©y
mÝa
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

c) øng dông cña GA.
HOANG NHAT LINH 13
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

c) øng dông cña GA.
Cam kh«ng h¹t
D a hÊu kh«ng h¹t
GA gióp t¹o qu¶ kh«ng h¹t
HOANG NHAT LINH 14
Bài 35: Hoocmôn thực vật

3. Xitôkinin.
- Xitôkinin là một nhóm các
chất tự nhiên (ví dụ, zeatin) và
nhân tạo (ví dụ, kinetin) có tác
dụng gây ra sự phân chia tế bào.
Tác động sinh lí của xitôkinin:
+ ở mức tế bào, xitôkinin kích
thích sự phân chia tế bào, làm
chậm quá trình già của tế bào.

Bên trái: Cây đ ợc xử lí với xitôkinin.

Bên phải: Cây đối chứng.
HOANG NHAT LINH 15
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

c) øng dông cña xic«tin.
Xic«tin cao: KÝch thÝch ra rÔ.
Xic«tin thÊp: KÝch thÝch n¶y chåi.
HOANG NHAT LINH 16
Bài 35: Hoocmôn thực vật

II/ Hoocmôn ức chế.
1. Êtilen.
- Khí êtilen đ ợc sản ra trong hầu hết các phần khác
nhau của thực vật.
- Tốc độ hình thành êtilen phụ thuộc vào loại mô (mô
phân sinh, mấu, mắt, nốt, quả) và giai đoạn phát triển của
cơ thể.
- Êtilen cũng đ ợc sản ra nhiều trong thời gian rụng lá,
khi hoa già, khi mô bị tổn th ơng hoặc bị tác động của điều
kiện bất lợi (ngập úng, rét, hạn, nóng và bị bệnh). Quả đang
chín sản ra nhiều êtilen.
HOANG NHAT LINH 17
Trong sự rụng lá, hoa, quả: hình thành tầng rời ở cuống lá
Bên trái: cây được phun 50ppm
ethylene trong 3 ngày
Bên phải: cây đối chứng
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

øng dông cña ªtilen.
HOANG NHAT LINH 18

Trong sự chín quả
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

øng dông cña ªtilen.
HOANG NHAT LINH 19
Bài 35: Hoocmôn thực vật

2. Axit abxixic (AAB).
- Axit abxixic là chất ức chế sinh tr ởng tự nhiên.
- AAB liên quan đến sự chín và ngủ của hạt, sự đóng mở
khí khổng và loại bỏ hiện t ợng sinh con.
- AAB có ở trong mô của thực vật có mạch.
- ở thực vật có hoa, AAB đ ợc sinh ra ở trong lá (lục lạp),
chóp rễ.
- AAB đ ợc tích luỹ ở cơ quan đang già hoá.

HOANG NHAT LINH 20
Bài 35: Hoocmôn thực vật

III/ T ơng quan hoocmôn thực vật.
- T ơng quan giữa hoocmôn điều tiết sinh tr ởng và hoocmôn điều tiết phát
triển của thực vật gồm:
+ T ơng quan giữa hoocmôn kích thích và ức chế sinh tr ởng.
VD: T ơng quan giữa chất kích thích và chất ức chế là GA/AAB điều tiết
trạng thái sinh lí của hạt. Trong hạt khô, GA rất thấp, AAB đạt trị số cực
đại. Trong hạt nảy mầm, GA tăng nhanh và đạt trị số cực đại, còn AAB
giảm xuống rất mạnh.
+ T ơng quan giữa các hoocmôn kích thích với nhau.
VD: T ơng quan giữa auxin và xicôkinin điều tiết sừ phát triển của mô
callus. Khi u thế nghiêng về auxin, mô callus ra rễ. Khi u thế nghiêng về

xicôkinin, chồi xuất hiện.
HOANG NHAT LINH 21
Bµi 35: Hoocm«n thùc vËt

C. Tæng kÕt
HOANG NHAT LINH 22
Loại
Hoocmôn
Nơi sản sinh
Tác động
Ứng dụng
Ở mức tế bào Ở mức cơ thể
Auxin
Gibêrelin
Xitôkinin
Etilen
Axit
abxixic
Đỉnh của
thân và
cành
Đỉnh của
thân và
cành
Kích thích quá
trình phân bào
nguyên nhiễm
và sinh trưởng
kéo dài của TB
Kích thích quá

trình phân bào
nguyên nhiễm
và sinh trưởng
kéo dài của TB
Ở lá và
rễ
Ở lá và
rễ
Tham gia vào quá trình sống của
cây như hướng động, ứng động,
kích thích nảy mầm của hạt, chồi;
kích thích ra rễ phụ, .v.v.
Tham gia vào quá trình sống của
cây như hướng động, ứng động,
kích thích nảy mầm của hạt, chồi;
kích thích ra rễ phụ, .v.v.
Tăng số lần
nguyên phân
và tăng sinh
trưởng kéo
dài của mọi
tế bào
Tăng số lần
nguyên phân
và tăng sinh
trưởng kéo
dài của mọi
tế bào
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi,
củ; kích thích sinh trưởng chiều cao

cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ
phân giải tinh bột.
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi,
củ; kích thích sinh trưởng chiều cao
cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ
phân giải tinh bột.
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành
chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo
quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào
thực vật, diệt cỏ
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành
chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo
quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào
thực vật, diệt cỏ
Kích thích nảy mầm cho khoai tây;
kích thích chiều cao sinh trưởng của
cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt;
tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản
xuất mạch nha và sử dụng trong công
nghiệp sản xuất đồ uống
Kích thích nảy mầm cho khoai tây;
kích thích chiều cao sinh trưởng của
cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt;
tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản
xuất mạch nha và sử dụng trong công
nghiệp sản xuất đồ uống
Ở rễ
Ở rễ
Kích thích sự
phân chia TB

làm chậm
quá trình già
của TB
Kích thích sự
phân chia TB
làm chậm
quá trình già
của TB
Hoạt hoá sự phân hoá, phát sinh
chồi thân trong nuôi cấy mô callus
Sử dụng phổ biến trong công tác giống
đểtrong công nghệ nuôi cấy mô và tế
bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích
thích các chồi khi có mặt của Auxin);
sử dụng bảo tồn giống cây quý
Sử dụng phổ biến trong công tác giống
đểtrong công nghệ nuôi cấy mô và tế
bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích
thích các chồi khi có mặt của Auxin);
sử dụng bảo tồn giống cây quý
Lá già,
hoa già,
quả chín
Ức chế phân
chia tế bào,
làm tăng quá
trình già của tế
bào.
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng
lại tăng sinh trưởng bề ngang của

thân cây.
Khởi động tạo rễ lông hút ở cây mầm
rau diếp xoắn, cảm ứng ra hoa ở cây
họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà
chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
Khởi động tạo rễ lông hút ở cây mầm
rau diếp xoắn, cảm ứng ra hoa ở cây
họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà
chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
Trong lá,
chóp rễ
hoặc các
cơ quan
đang hoá
già
Trong lá,
chóp rễ
hoặc các
cơ quan
đang hoá
già
Kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt
(rụng quả), chồi cây, (rụng cành).
Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng
thái ngủ và hoạt động của hạt, chồi.
Kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt
(rụng quả), chồi cây, (rụng cành).
Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng
thái ngủ và hoạt động của hạt, chồi.
HOANG NHAT LINH 23