VÀI SUY NGẪM VỀ GIÁ TRỊ LỊCH SỬ - VĂN HÓA ĐẶC BIỆT
CỦA HÀM RỒNG XỨ THANH
ThS. Lê Thị Thảo
∗
Tóm tắt
Không chỉ bó hẹp nội hàm hai chữ "Hàm Rồng" theo triết lý phong thủy, Hàm
Rồng ở xứ Thanh còn chứa đựng những giá trị đặc biệt, là một trong những nguồn
mạch chính góp thành dòng chảy lịch sử - văn hóa Việt Nam. Giá trị đặc biệt đó được
tạo bởi sự phức hợp đa chiều của núi rộng sông dài ngay trong lòng đồng bằng, cận
kề đô thị và trước biển; của sự lan tỏa dấu tích văn hóa Đông Sơn buổi đầu dựng
nước; của sự tích tụ tâm linh từ quá trình trị thủy, lập làng, lập nghiệp và từ các trận
chiến bi hùng chống ngoại xâm Chính vì vậy, vấn đề khai thác, tạo dựng cho Hàm
Rồng bước vào thời đại mới có thể phát huy một cách tích cực trong phát triển kinh tế
- xã hội là mục tiêu cần hướng tới trong các giải pháp quy hoạch khoa học.
!"#$%&'() '#* +,#*
-.%$(/#.0/1,2
3+,##4567891.:1;/
<'1=>?@A'1BC,D6#:E,'
BF=GH'GI;J'KLM,'=NM,GOKPQ#-$
PLP(N#*R(S8
K,F1+7:“Tinh hoa trời đất tụ thành sông núi, tinh hoa sông núi
hun đúc thành thánh thần”
1
. -D#46T##OU
L/86-KN(%8VO+S@&B+,
7%/ VWXQ2 Y+$,#Z1-
(, #71O(,</#[ +\1RW&
M<1?I]1G,^% -^%AWSE
_%`P 00/(,MFL6,O-aa+1?aab-
/(.&A 7/<HO+D
OH8NS?;/cA ?;/<A d
?;/eA=+(,]1B?1B]Af-[</
O-#<]g.+,S#.O 71
</O//#T#]D#4WX
'6#,%-$ K/=$?hij'hhkA
7(f6l/KQ-6m#$/8 66l/KQ$+6
c-DIcNnC/]'-G<]@* /#_
1
=Tiền Phật hậu Thánh b*jop9D4=C
7#% (LQ%QW6+6+I-q$W!0
!"#OP-6P/<P#L+8BBY6
&</7F0-/8P#//(
P7#%($HP !%fW&14-+,
+7PK&b-5 #Y86-/QfQQ
#46 /<b< b3n
K$-$7#$#&O1/K&+
-X1#]1 rD8P#H-L.
B3N1Q+,SR#.PW fWW$-R.
,_/ L7N(6//71V/#V
B1F#V3#ZIW. &/(b<
L7<(V/+O3Z+1/26 </-+/N
6WX31=W6Ir+,67-D/
Bs-FFL(b-/W%t;/G<t:
Ngao nổi đội non, non có động
Kình bơi lấp biển, biển thành ao
B1/IS#.-$7#$#L@+2
76#..-IB]//<.C73NP
.$WPW< +,#H/P3#$-VX<3
1.G<=1=X-O p.uL/
1BduU?1E,A ;)WR+1
F1 #])1B]?1BAC,OL@
-P1 (H;/MF(,H;/MF#%Q#.
;)363n61 QR.Q.-.
(,MF
^,MF+,/(,.6DI/(,#
-3-]#.()'#*'!F86.0/f
-H;Q=$:“Khi nói đến văn minh sông Hồng mà không quan tâm đến con sông
Mã thì nền văn minh này trở nên khập khiễng…”MR (,MFWS
WX-. qf-.#O8f(Q2
(,#(,K);/MR+P /WSHWDF1
G&D=S#F/MDB (b,% -/2#
N(b!+870//I(,'(,MF^,MF
,%7<V$#0W WX#.LDQ
-/(, Q2(NLDE$1#$$!,#
8, N(NEWX$1KP/$6YL!,
$PL#0W(,^,MFI/(,D#* </
WWV&L#*/1 <#+\1K (,MF
Q3-]6OP-WN(S#*!f
^%vww+#L1-E-4& rI(,Hx
f .N!7b E@y;'H#4WXQ2 I
.W.V<BF==,'%t/P*&40t?@y
; zG - /X &A (,MFP#.(,;J
2.-)W=<KQGQ#4(,. -.
8WX(,MF#7!1P(SP#*#4$1 -
#WX;+U</+,2WY#.
qMZ?$K,=% $==,A
KN7UQ( I8(,MFL#.(,K<
BF=GH?l !F&CP &&A^b8/(,
.8!fU /I+7/#46-DS?-b7
DW6f%Q #4FW(,,(U U#*AGQd
H8(,MFD EQPP-#*R(SmY
R+SWWG+P7NT#4_%`P'BF=GH B,O
^y-/7(P!fFYW1Quan lan sào/
,8(/P-/Y%Quan lan sào thi tập 8,W%#N
T1=>
E_%`P I(,-D%KN3<G,=S8
2G,^% (,PiI:3/#$;<- 3
2-)-$< 1#1B]DWW(,
P+/Njww/(,MFWS< I.Wf
<</$!/PH.N!70/Y/8 Q%
U+(,1#,4
;+DP ,q(b( (,MFL//(,
8.BG#MM&fjk?jh9vA(,MFL+SOL#/
>GG7bGff9?jhpwA(,MFL"#/&s1
B1/t-t (,WDtbHtB1(,$
/<F+7-D#4SE!1'(,MF
F+7W/+P(EWY/)u<^M< ;cP
Bs-F7V##(y-HB&, ;P, ;7
,$%$-#P1LNT^ V
(y=S:B,O^y u{ B/7V%Y&
<^Hu NG `Q_& KY -G#Z7N
!1L</EN1(,+\1/-$P|P-
$/<#4/63P-OUb+,&
m8QWX(,MF`f+,-$VQ&#$
+2+YBV},P= ,C^/ ,
G/^,-6$&#$V+2+.#d-U
,H6W ,B5PDW5 ~= l/ ,
@3N1(,</V#4P-41 %GQO
NV,QQ6W4(b/+7 +P#]#(b37
Q8]-/3P-OUbF|]H##d-U3-
DL8Q
GWX(,MFdWX=S= E!!QFS
WN/#&(N!6#( 7bHPNDb887
(,I##44&.B$<PUb<
7 Y*R#&WS#Q/PP-d%
V (bV8I(,MF*#ZQdU_/7,
Q#ZI#6#N1 f1-/4CP#]7b
</V$/<#$P#H-8D#4KQ&#$
;)';/MFO1'(,MF+-W&#$+P
#]Ub#L@x3&QL<
8Q#4(,MFBN78F1#S3
WX?-/QfQL</WD+251A &
/-/W(,+7sD-1.D-d!N-(,
MF#WNQ-DWf0SP!FWV
<(,MF+mdU WF/#/ Qd</-#,(H
1 Q Y I K • < #%€P ;q ! P
3€P;q-HCPKQV#4-Y<LQQ
D. ,/8$K6/#&-7;L
(PY!LD7<2G,^%KB;%
?KG<;%#%,HA,PRBM, R,-D#$
D-<]<BB< Q.%Y$#/#,(
HLUD#4#0(,MF=H]LUD
.,%1Q2* Y DQ-B(-/
3&Q]I(f<(-O1Q
/Q&-b7b WN/#&< 4
#(NGQ&Lf*8H6
2W76D$%-6.@&B@PP-HD
#46G,=S823(+LUD.,%
R/<!QVW5Od-D#H-6P(/
. 4/Q#4W&LPlD#4Q2(,
(+PR•W#$-#LQQUOF
4dU V/Q(6/
WO
;#46 6(‚(N(Q+& WD7-/IN
()+,8N@&B ,LV
NY"E$()7&<C,V7 IV
N(fm P<‚7$.P-() #*
+,8!fN@&B
0/1N-/(P“Tân đính Lĩnh Nam chích quái”O;<;/cQ#
•K%Rq+7D#46(RƒKQ?f
A-#$(D;/G<B?f1A +;<;/cQ
,.#L#$D<1By;y^P “Lĩnh Nam chích quái liệt truyện”
O#7;/cQ-.•K%#$D1;/- ‚Q]+P81
i
KHW7!Pb8& %V%Rq#
8;<;/cQ#•K%+,6-/P()& $S
S-/QfQ%D8K MTNV%
#-/V%6
C,D-/-$7 PWXf+N/2]Ff
PQowww'pwww* +WX(,MFL+7</ @&
2F7+#b((#-1EKKQ'G,C'
c\KV7#*G,^%3P-OU#EU+#b
#.R8#*(,MF#E2W7#.7-OP-8
#*@&BcQ1(.O!8
@&W6G,^%GQ-/V26
@&BLOE4@%B%QP&
HV#Y8$#*G,^%'$#*-b-q6DW2H
b.8Q<P#4 #8FLR/$
#*27
9
;G,^%4#.+#458
#*G,^% WQWR-4P&#Y#*
G,^%+PKdE#&P&V&#Y+N/2]<
G,^%F+7+.+/]-/#/.!0!" f
P/%#$<D@&B;2G,^%P
-RW&3-]-/#&(Pm$3(). f
F$+7,&P- 2f.(%+D
<P#4
-/($() ,L/#4-Q8!f
;=-0/']NuPFY!":„Nếu Thanh Hoá là nơi căn
bản của nước Nam, thì Hàm Rồng là vùng đất nằm ở vị trí trọng yếu của tỉnh Thanh
Hóa”. ,3/<PPLP&+x#4
W3-]8#46K)KQ=S@46
_%`PFH,:u-.#(,#-6
;'-'Q^%GQd#46_%GOB&YL%
2
;P_d K#TFRq#DQ?:€€………W///€K'/'0'
0'''/'#'''/'€j9k€vw9pkoj0A
3
B*jaio ,Bs@*;S < fG,^%2O6(P#0
W(,MF YP-RW&8P&#Y37$#*2 *ja9o 00
l00-?ƒ/A $!6]„@*G,^%†
9wwwt/,t#QP<I#5Dl?A u?6P
!F&_% &CP'uA 4B,c$ GK,-f
?Q(8G=;yA C$K,s. -E+DW
P23QBPNG<; 3$b8/6.
Lv*<‡(D/Bs #
X-]-/+,
^b8IL</WDV(b+&W4-/
()@46_%`PFf+7-Y377Vy3Q=
-<3Q4<8MF@&0/(PThủy Kinh chú, #/
Pjj*o9MF@&4iwww7$0/e7PK)
KQ /<Lu+“tướng giặc không hàng, tất cả đều bị chém, có
đến mấy trăm người”7+e`@ˆ !-'M<s-S
-D7-Wm6 P&6@4)W#P(,
.-D/W3-]68M< #d#O7 #4
<(,MF-D/-37&ivH3Q=S-$67
+,H/#4'(,MF/P+m#IW/ -D7
-ZP-YP<cz4*jppp 3QM<WU
“giặc chết lấp kín sông, nước sông đều sắc đỏ. Lấy được khí giới không kể xiết. Quân
giặc hơn vài vạn chết gần hết”
o
-/7-P/<Hf6#H
f873M‰ D+,/+,7H-18P
W#W/< +,%/]Y(b/
B#Y P-RW&8fL$L</WD
-&*+7</6 *()#(bU#*'Q
@6$R-XD-Q, <f-.
H+PU#UP-+7'!F;7/3P-O,
#HP-+,QZ#.WN/ OVPP-GQ
U Pf#.P3Nn-/,P3/<
P-€
L.T.T
4
G<@&()+n/ Yˆ@ B!WC/]!F B jaki -jow