Vận dụng quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

Bài làm
Quy luật mâu thuẫn là quy luật quan trọng nhất của phép biện chứng duy
vật là hạt nhân của phép biện chứng duy vật vì nó vạch ra nguồn gốc động lực
của sự vận động phát triển của thế giới khách quan và vì nó là chìa khoá là cơ
sở giúp chúng ta nắm vững thực chất của tất cả các quy luật và phạm trù của
phép biện chứng duy vật.
1-Nội dung quy luật
a) Mâu thuẫn: Là hiện tợng khách quan và phổ biến. Mâu thuẫn là mối
liên hệ tác động qua lại giữa các mặt đối lập trong cùng một sự vật.
Mặt đối lập là những mặt, những thuộc tính có xu hứơng phát triển ngợc
chiều nhau, tồn tại trong cùng một sự vật hiện tợng tác động biện chứng với
nhau làm cho sự vật phát triển.
Mâu thuẫn là hiện tợng khách quan và phổ biến
Mâu thuẫn là khách quan có nghĩa là mâu thuẫn là cái vốn có ở mọi sự
vật hiện tợng. Mâu thuẫn hình thành phát triển là do cấu trúc tự thân bên trong
của sự vật quy định nó không phụ thuộc vào bất kỳ một lực lợng siêu tự nhiên
nào và không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của con ngời.
Mâu thuẫn là hiện tợng phổ biến có nghĩa là mâu thuẫn tồn tại trong tất
cả các lĩnh vực tự nhiên, xã hội và t duy. Mâu thuẫn tồn tại từ khi sự vật xuất
hiện cho đến khi kết thúc. Mâu thuẫn tồn tại ở mọi không gian, thời gian, mọi
giai đoạn phát triển. Mâu thuẫn này mất đi thì mâu thuẫn khác lại hình thành.
Trong mỗi sự vật không phải chỉ có một mâu thuẫn mà có thể có nhiều mâu
thuẫn vì sự trong cùng một lúc có thể có nhiều mặt đối lập.
Trong những điều kiện cụ thể khác nhau, mâu thuẫn thể hiện ra dới nhiều
hình thức đa dạng và phong phú khác nhau:
+ Mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài.
+ Mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản
+ Mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu
+ Mâu thuẫn đối kháng và không đối kháng.
1
Cần chú ý: Trong t duy thông thờng khi nói đến hai mặt đối lập là nói lên

mâu thuẫn. Còn trong t duy biện chứng, không phải hai mặt đối lập nào cũng
tạo nên mâu thuẫn mà chỉ những mặt đối lập tác động biện chngs với nhau tạo
nên sự vật hiện tợng và tạo lên sự phát triển mới đợc gọi là mâu thuẫn- mâu
thuẫn biện chứng.
b)Các mặt đối lập của mâu thuẫn vừa thống nhất vừa đấu tranh với
nhau.
Sự thống nhất của các mặt đối lập là sự nơng tựa, ràng buộc quy định lẫn
nhau làm tiền đề tồn tại cho nhau của các mặt đối lập. Không có sự thống nhất
của các mặt đói lập thì không tạo ra sự vật.
Theo nghĩa hẹp sự thống nhất là sự đồng nhất, phù hợp ngang nhau của
hai mặt đối lập đó là trạng thái cân bằng của mâu thuẫn..
Sự thống nhất của các mặt đối lập là tạm thời tơng đối, nghĩa là nó chỉ
tồn tại trong một thời gian nhất định, đó chính là trạng thái đứng im, ổn định t-
ơng đối của sự vật, tính tơng đối của sự thống nhất của các mặt đối lập làm cho
thế giới vật chất phân hoá thành cacs bộ phận các sự vật đa dạng phực tạp, gián
đoạn.
Sự đấu tranh của các mặt đối lập là sự bài trừ gạt bỏ phủ định biện
chứng lẫn nhau của các mặt đối lập (Sự đấu tranh hiểu theo nghĩa tác động ảnh
hởng lẫn nhau của các mặt đối lập chứ không phải theo nghĩa đen)
Sự đấu tranh của các mặt đối lập là tuyệt đối vĩnh viễn. Nó diễn ra liên
tục trong suốt quá trình tồn tại của sự vật kể cả trong trang thái sự vật ổn đinhj
cũng nh khi chuyển hoá nhảy vọt về chất. Sự đấu tranh của các mặt đối lập tạo
lên tính chất tự thân, liên tục của sự vận động phát triển của sự vật. Cũng vì vậy
muốn thay đổi sự vật tì phải tăng cờng sự đấu tranh.
Sự đấu tranh của các mặt đối lập là một quá trình phức tạp diễn ra từ thấp
đến cao, gồm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn lại có những đặc điểm riêng.
+Giai đoạn đầu: Mâu thuẫn biểu hiện ra ở sự khác nhau của hai mặt đối
lập song không phải sự khác nhau nào cũng là mâu thuẫn mà chỉ hai mặt khác
2
nhau nào liên hệ hữu cơ với nhau trong một chỉnh thể có khuynh hớng phát

triển trái ngợc nhau mới tạo thành giai đoạn đầu của maau thuẫn, trong giai
đoạn này sự đấu tranh cha rõ và cha gay gắt.
+Giai đoạn sau: Trong quá trình phát triển của mâu thuẫn, sự khác nhau
biến thành đối lập, khi đó hai mặt đối lập càng rõ, càng sâu sắc thì sự đấu tranh
giữa chúng ngày càng gay gắt và quyết liệt, nếu có điều kiện chín muồi thì hai
mặt chuyển hoá lẫn nhau và mâu thuẫn đợc giải quyết.
c)Sự đấu tranh và chuyển hoá của các mặt đối lập là nguồn gốc, động
lực của sự phát triển.
Đấu tranh của các mặt đối lập gây ra những biến đổi của các mặt đối lập
khi cuộc đấu tranh của các mặt đối lập trỏ lên quyết liệt và có điều kiện chín
muồi thì sự thống nhất của hai cũ bị phá huỷ, các mặt đối lập chuyển hoá lẫn
nhau. Sự chuyển hoá của các mặt đối lập chính là lúc mâu thuẫn đợc giải quyết,
sự vật cũ bị mất đi, sự vật mới xuất hiện. Các mặt đối lập có thể chuyển hoá lẫn
nhau với ba hình thức.
-Các mặt đối lập chuyển hoá lẫn nhau mặt đối lập này thành mặt đối lập
kia và ngợc lại nhng ở trình độ cao hơn về phơng diện vật chất của sự vật. Ví
dụ, Mâu thuẫn giữa vô sản và t sản biểu hiện thành cuộc cách mạng vô sản lật
độ giai cấp t sản
-Cả hai mặt đối lập đều mất đi và chuyển hoá thành mặt đối lập mới. Ví
dụ Giải quyết mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ (chế độ phong kiến) xã hội
lại xuất hiện mâu thuẫn mới là mâu thuẫn giữa t sản và vô sản (Chế độ TBCN).
-Các mặt đối lập thâm nhập vào nhau, cải biến lẫn nhau.
Trong sự vật mới lại có mâu thuẫn mới, các mặt đối lập trong mâu thuẫn
mới lại đấu tranh với nhau, làm cho sự vật ấy lại chuyển hoá thành sự vật khác
tiến bộ hơn, cứ nh vậy mà các sự vật hiện tợng thờng xuyên biến đổi và phát
triển không ngừng, vì vậy, mâu thuẫn là nguồn gốc động lực của mọi quá trình
vận động phát triển của sự vật hiện tợng.
ý nghĩa ph ơng pháp luận
3
Vì mâu thuẫn là hiện tợng khách quan và phổ biến, nên trong nhận thận

thức và thực tiễn phải tôn trọng mâu thuẫn, tức là không đợc lẩn tránh mâu
thuẫn cũng nh không đợc tạo ra mâu thuẫn.
Vì mâu thuẫn là động lực của sự phát triển nên muốn thúc đẩy sự phát
triển phải nhận thức đợc mâu thuẫn và tìm cách giải quyết mâu thuẫn, phải tạo
ra điều kiện thúc đẩy sự đấu tranh của các mặt đối lập theo chiều hớng phát
triển.
Vì mọi mâu thuẫn đều có quá trình phát sinh, phát triển và biến hoá. Vì
sự vật khác nhau thì mâu thuẫn khác nhau, mỗi mâu thuẫn lại có những đặc
điểm riêng của nó. Do đó phải biết phân tích cụ thể một mâu thuẫn cụ thể và
tìm cách giải quyết mâu thuẫn.
2-Vận dụng quy luật trên để phân tích một mâu thuẫn nổi lên có liên
quan đến công việc của bản thân.
Mâu thuẫn tồn tại ở tất cả mọi sự vật, hiện tợng của thế giới khách quan.
Bản thân tôi đang làm việc tại ngân hàng xuất nhập khẩu Hà nội, khách quan
xung quanh môi trờng làm việc của tôi tồn tại rất nhiều mâu thuẫn. Tôi xin phân
tích một mâu thuẫn nổi lên có liên quan đến công việc của tôi trong lĩnh vực
ngân hàng.
Một quá trình sản xuất kinh doanh bao giờ cũng chứa đựng trong nó rấi
nhiều mâu thuẫn nh; mâu thuẫn gia sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, mâu thuẫn
giữa cung và cầu về sản phẩm, mâu thuẫn giữa chủ quản lý với công nhân, mâu
thuẫn giữa tính kế hoạch trong xí nghiệp với tính tự phát của cơ chế thị trờng,
mâu thuẫn giữa sức phát triển nhanh của công cụ sản xuất và công nghệ tiên
tiến với sự cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên là nguyên liệu của sản xuất,
mâu thuẫn giữa lợi nhuận và rủi ro.... Tôi xin phân tích mối quan hệ mâu thuẫn
giữa lợi nhuận mà doanh nghiệp thu đợc với rủi ro mà doanh nghiệp có thể gặp
phải.
Chúng ta đã biết hoạt động chính của ngân hàng là nhận gửi và cho vay
với mục đích cuối cùng là lợi nhuận. Mối quan hệ mâu thuẫn giữa lợi nhuận và
4
rủi ro là một mâu thuẫn biện chứng, là hai mặt của một vấn đề. Bất cứ quá trình

sản xuất, kinh doanh nào cũng vậy, lợi nhuận và rủi ro luôn tồn tại song song
với nhau, mâu thuẫn với nhau. Kết thúc một quá trình sản xuất, kinh doanh
chúng ta có thể thu đợc lợi nhuận nhng có khi là gặp phải rủi ro. Lợi nhuận dự
kiến mang lại càng cao thì độ rủi ro nếu gặp phải cũng sẽ rất lớn và ngợc lại.
Nhng mục đích của ngời kinh doanh bao giờ cũng là hớng tới lợi nhuận, và họ
tìm mọi cách để hạn chế đợc rủi ro nh, cải tiến kỹ thuật và phơng pháp sản
xuất., đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý nhanh nhạy và năng động,
kịp thời nắm bắt và phân tích những biến động của thị trờng, dự báo tình hình
thị trờng nhằm hạn chế tối đa rủi ro hoặc nếu có gặp rủi ro thì thiệt hại là rất
nhỏ.... Do đó có thể nói mâu thuẫn giữa lợi nhuận vả rủi ro là một trong những
mâu thuẫn cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, và
là động lực để các doanh nghiệp ngày một phát triển về trình độ quản lý doanh
nghiệp.
Trong hoạt động ngân hàng, lợi nhuận ngân hàng là số chênh lệch giữa
lợi tức cho vay và lợi tức phải trả trừ đi các chi phí nghiệp vụ ngân hàng số còn
lại gọi là lợi nhuận. Ngân hàng thu hút vốn trong dân c dới các hình thức tiền
gửi tiết kiệm của dân c, bán chứng khoán trên thị trờng chứng khoán, mởài
khoản cho các tổ chức và cá nhân..... Rồi dùng vốn huy động đó để cho vay và
hởng chênh lệch lợi tức. Trong quá trình cho vay đó, ngân hàng sẽ thu đợc lợi
nhuận sau khi đã trừ đi lợi tức phải trả khi vay, hoặc ngân hàng sẽ gặp phải rủi
ro nếu khách hàng không có khả năng thanh toán bởi hoạt động sản xuất kinh
doanh của họ rủi ro, thất bại nên mất khả năng thanh toán. Làm thế nào để hạn
chế rủi ro và đối đa lợi nhuận chính là cách thức để giải quyết mâu thuẫn giã lợi
nhuận và rủi ro.
Giảm rủi ro không phải là ngân hàng sẽ không cho vay đối với những
khách hàng lớn, vay tiền nhiều mà hoạt động kinh doanh của họ tuy mang lại
lợi nhuận cao nhng độ rủi ro lớn. Mà thay vào đó ngân hàng phải tự đổi mới, tự
phát triển mình, thông qua việc hoàn thiện công tác đào tạo cán bộ tín dụng,
5