Vấn đề nhân cách trong tâm lý học

Tiểu luận môn Tâm lý
Tiểu luận môn Tâm lý
Vấn đề nhân cách đợc coi là một trong những vấn đề cơ bản song cũng là một
vấn dề phức tạp nhất của khoa hoc tâm lí nói riêng và của khoa học xã hội và
nhân văn nói chung .Giải quyết đúng vấn đề nhân cách sẽ cho phép giải quyết
đợc những vấn đề khác của tâm lí học và của nhiều lĩnh vực đời sống nh giáo
dục ,y tế...Đó là vì nhân cách là đỉnh cao nhất của sự phát triển tâm lí cuả con
nguòi ,của tự ý thức và tự điều chỉnh bản thân con ngời .Để hiểu rõ khái niệm
nhân cách trong tâm lí học ,trớc hết chúng ta cần phân biệt đuọc những khái
niệm sau
Cá nhân thuật ngữ này dùng để chỉ một con ngời cụ thể của một cộng nào
đó.Nh vậy cá nhân cũng là một thực thể sinh học xã hội và văn hoá ,nhng đ-
ợc xét cụ thể ,riêng từng ngời
Nhân cách khái niệm nhân cách chỉ bao hàm phần xã hội ,tâm lí của cá nhân
mà thôi .Đó là một con ngời với t cách là một thành viên của một xã hội nhất
định ,là chủ thể của các quan hệ ngời-ngời ,của các hoạt động có ý thức và
giao lu.
1
Tiểu luận môn Tâm lý
Cho tới nay vẫn cha có một sự diễn đạt thống nhất và đợc thừa nhận rộng rãi
về nhân cách trong khoa học tâm lí
Ngay từ những năm 1949,G.Allpỏt đã dẫn ra đợc tới trên 50 định nghĩa khac
nhau về nhân cách trong tác phẩm của nhiều nhà nghiên cứu .Tới hôm nay ,số
định nghĩa về nhân cách đã đạt tới mức trên một trăm ,và chắc chắn sẽ còn tiếp
tục thêm nữa
Hiện nay có rất nhiều lí thuyết khác nhau về nhân cách trong khoa học tâm lí.
Đó là thuyết phân tâm của S.Freud,thuyết siêu phẳng và bù trừ của A.Adler....
Các nhà tâm lí học theo quan điểm mác xít đều cho rằng khái niệm nhân cách
phải là một phạm trù xã hội chứ không thể thuần tâm lí .Tuy nhiên điều đó
không loại trừ việc mỗi khoa học tiếp cận vấn đề nhân cách theo góc độ của
mình ,trong số đó có khoa học tâm lí.Rõ ràng là một ngời sẽ chỉ trở thành

nhân cách khi đã có tâm lí và có ý thức .Dới đây là một số định nghĩa về nhân
cách của những nhà tâm lí học theo quan điểm mác xít đợc sử dụng rộng rãi
Nhân cách làm một cá nhân có ý thức ,chiếm một vị trí nhất định trong xã họi
và đang thực hiện mọt vai trò xã họi nhất định -A.G.Gôvaliôp
Nhân cách là con ngời với t cách là kẻ mang toàn bộ thuộc tính và phẩm chất
tâm lí đang qui định những hình thức hoạt động và những hành vi có ý nghĩa
xã hội E.V.Sôrôkhôva
2
Tiểu luận môn Tâm lý
Con ngời vợt ra khỏi giới động vật nhờ lao động và đợc phát triển trong xã
hội ,tham gia giao lu với những ngời khác nhờ tiếng nói ,đã trở thành nhân
cách chủ thể của nhận thức và cải tạo tích cực hiện thực
A.V.Pêtơroopxki ...
Mặc dầu có các định nghĩa khác nhau nh treen ,nhng các nhà tâm lí học mác
xít đều thống nhất với nhau ở những quan điểm sau :nhân cách là một hệ
thống các quan hệ của con ngời đối với thế giới xung quanh và với bản thân
,nhân cách sinh thành là do hoạt động ,nó có tính xã hội lịch sử ,muốn hiểu
rõ nhân cách cần phải phân biệt nó với các khái niệm con ngời và cá
nhân| .Cá nhân con ngời trỏ thành nhân cách là do các hoạt động và giao lu
của nó trong cộng đồng ,trong xã hội ,Khi một cá nhân với t cách là là thành
viên của một cộng đồng nhất định ở một xã hội nhất định ,là chủ thể của các
quan hệ xã hội ,của hoạt động ý thức và giao lu thì đợc coi là một nhân cách .
Toàn bộ công tác giáo dục của một chế đọ xã hội là nhằm hình thành nên
những nhân cách đáp ứng các yêu cầu xây dựng và phát triển xã hội đó.Qua
các phần trên chúng ta đã biết đợc rằng ,nhân cách không đợc đẻ ra mà chỉ đ-
ợc hình thành nên.Khoa học tâm lí đã chỉ ra bón nhân tố sau tạo nên con đờng
nhân cách đó là :giáo dục ,hoạt động giao lu và nhóm.Bốn nhân tố này nếu đ-
\ợc tổ chức xây dựng theo một hớng thống nhất và có khoa học thì sẽ tạo ra
những nhân cách mà một xã hội đòi hỏi phải có
3

Tiểu luận môn Tâm lý
-Giáo dục :đây là một hoạt động chuyên môn của xã hội nhằm hình thành và
phát triển nhân cách theo những yêu cầu của từng giai đoạn xây dựng và phát
triển xã hội đó
+Giáo dục vạch ra chiều hớng hình thành và phát triển nhân cáhc của trẻ em
và dẫn dắt trẻ em phát triển theo hớng đó.Điều này đợc thực hiện thông qua
mục tiêu giáo dục và qua sự thực hiện mục tiêu đó của các cơ quan giáo dục
trong và ngoài nhà trờng
+Giáo dục có thể đa lại cho trẻ em những yéu tố khác và môi trờng tự nhiên
hoặc yếu tố bẩm sinh
+Giáo dục có thể bù đắp cho những thiếu hụt ở một ngời do bị tật hay bị bệnh
nào đó gây ra.
+Giáo dục có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lí của một ngời theo yêu cầu
của xã hội
+Giáo dục có thể chuẩn bị cho con ngời vơn tới tơng lai mà với những điều
kiện hiện tại mà nó cha thể có đợc .
+Giáo dục và dạy học một cách khoa học đảm bảo sự hình thành và phát triển
tâm lí ,nhân cách của trẻ em theo hớng tốt đẹp
-Hoạt động chính là nhân tố quyết định trực tiếp việc hình thành và phát triển
nhân cách của con ngời.Chúng ta biết rằng tâm lí không chỉ biểu hiện trong
4
Tiểu luận môn Tâm lý
hoạt đọng ,mà còn hình thành và phát triên bằng hoạt động .Do đó,nhân cách
con ngời chúng ta cũng đợc hình thành và phát triển bằng hoạt động
Hoạt động của con ngời là hoạt động co mục đích và bao giò cũng mang tính
tập thể ,tính cộng đồng ,hoạt động của con ngời bao giờ cũng đợc thực hiện
bằng những thao tác nhất định với những công cụ nhất định .Do đó mỗi hoạt
động bao giờ cũng đặt ra trợc con ngời những phẩm chất và năng lực nhất định
thì mới thực hiện đợc .Chính trong quá trình tham gia trực tiếp hoạt động đó
mà con ngời hình thành và phát triển đợc những phẩm chất năng lực này

Từ mối quan hệ mật thiết giữa hoạt động và nhân cách nh thế chúng ta hiểu
rằng ,giáo dục muốn đạt đợc mục đích của mình thì trớc hết phải tổ chức cho
trẻ em tham gia những hoạt động nhất định
Nhng hoạt động của con ngời luôn mang tính xã hội tính cộng đồng .Vì vậy
hoạt động luôn đi với giao lu .Do đó đơng nhiên giao lu trở thành một nhân tố
trong sự hình thành và phát triển nhân cách
-Giao lu là sự tiếp xúc giữa hai hay nhiều ngời để trao đổi với nhau những
thông tin cần thiết .Giao lu tạo ra các quan hệ ngời ngời ,các quan hệ xã
hội .Nếu với xã hội ,giao lu là một điều kiện tồn tại và phát triển của nó ,thì
đối với cá nhân ,giao lu cũng có vai trò nh thế.Không có sự giao lu với ngời
khác ,cá nhân không phát trỉên đợc tâm lí ,ý thức của mình ,không thể trở
thành một nhân cách .Sự phát triển của một cá nhân đợc qui định bởi sự phát
5