Phân tích năng lực cạnh tranh cụm ngành lúa gạo ST của sóc trăng

B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO
I HC KINH T THÀNHăPH H CHệăMINH
_______________


THÁIăTRÚCăTH


PHÂNăTệCHăNNGăLC CNH TRANH
CMăNGÀNHăLÚAăGO ST CAăSịCăTRNG





LUNăVNăTHC S CHệNHăSÁCHăCỌNG



TP. H CHệăMINH - NMă2014


B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO
I HC KINH T THÀNHăPH H CHệăMINH
_______________
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT


THÁIăTRÚCăTH

PHÂNăTệCHăNNGăLC CNH TRANH
CMăNGÀNHăLÚAăGO ST CAăSịCăTRNG


NgƠnh:ăChínhăSáchăCông
Mưăs: 60340402

LUNăVNăTHC S CHệNHăSÁCHăCỌNG

NGI HNG DN KHOA HC
TS. TRN TIN KHAI


TP. H CHệăMINHă- NMă2014
i

LIăCAMăOAN

Tôiăxin camăđoanălunăvnănƠy hoƠnătoƠn doătôiăthc hin. CácăđonătríchădnăvƠăs liu s
dng trong lunăvnăđuăđc dn ngunăvƠăcóăđ chínhăxácăcaoănht trong phm vi hiu
bit caătôi.
LunăvnănƠyăkhôngănht thit phnăánhăquanăđim ca Trngăi hc Kinh t thƠnhăph
H ChíăMinhăhayăChngătrìnhăGing dy Kinh t Fulbright.


Thành ph H Chí Minh, ngày tháng nm 2014
Tácăgi

TháiăTrúcăTh
ii

LI CMăN

TôiăchơnăthƠnhăcámănăquỦăthy,ăcôăcaăChngătrìnhăGing dy Kinh t Fulbrightăđưătn
tìnhătruynăđt tri thc cho tôiăsutănmăhc tp trung; khiălng kin thc vaăsơuăva
rng luônălƠmătôiăthíchăthú, khi dyătrongătôiăngn laăđamămêăcng hin, nim khátăkhao
gópăphnălƠmăchoăxưăhiăngƠyăcƠngăttăđpăhn. Cámănăcácăanh,ăch côngătácă cácăb
phnăđưăhng dn, ch bo tnătìnhătrongăcácăhotăđngăhƠnhăchính,ătƠiăchính,ăthăvin,
phòngămáy,…
TôiăchơnăthƠnhăcámănăthy Trn TinăKhaiăđưăhng dn, truynăđt, gi m cáchătip
cn đ tƠi,ăthyăđưănhită tìnhă hng dn, truynăđt kin thc, kinh nghimăphongăphú,ă
thit thcăđ tôiăhoƠnăthƠnhălunăvnănƠy.
ChơnăthƠnhăcámănăquỦăLưnhăđo UBND tnh, Cc Thngăkê,ăS NôngănghipăvƠăPhátă
trinănôngăthôn, Trung tơmăGingăCơyătrng,ăCôngătyăLngăthcăSócăTrng, v.v… đưăh
tr tôiărt nhiuătrongăquáătrìnhăđiu tra, thu thp s liuăchoăđ tƠi;ăđc bit,ătôiăbitănăsơuă
scăđnăLưnhăđoăVnăphòngăUBNDătnhăđưătoăđiu kin thun liăchoătôiătrongăsutăquáă
trìnhăhc tpătrungăvƠăthc hin lunăvn.
Cui li,ătôiărtătrơnătrng, bitănăđiăgiaăđìnhăFulbrightănóiăchung,ăgiaăđìnhăMPP5ănóiă
riêng;ăthi gian gnăbóătuyăkhôngădƠi,ănhngătìnhăcm tht sơuăsc, chan cha yêuăthng,ă
thƠnhăviênăMPP5ăđưăsátăcánhăbênănhau,ăđngăviênăgiúpăđ nhau trong hc tpăcngănhă
trong cuc sng;ăgiaăđìnhăMPP5ăđưămangăliăchoătôiătìnhăcm măáp,ăbit chia s vƠăthngă
yêu,ăbit th nƠoălƠăcnhătranhăcôngăbng,ăđưăgiúpătôiănhn ra vƠăxóaăb khongăcách,ăđnh
kinăvùngămin,ăgiúpătôiăkhng đnh giáătr bnăthơnămìnhăvƠăphnăđu htămìnhătrong hc
tp, côngăvicăvƠăcuc sng.
iii

TịMăTTăNGHIÊNăCU

TnhăSócăTrngănm cuiăluăvcăsôngăHu thucăvùngăng bngăsôngăCu Long, vi
đcăthùăv điu kin t nhiênănênăcácăloiălúaăthmătrng  SócăTrngăcóăchtălngăkháă
tt,ăcơyălúaăthíchănghiăvƠăchoămùiăthmăkhiăđc trng ti mt s vùngăđt ven bin,ăvùngă
cóăngunănc l. CmăngƠnhălúaăgo ST xut hin t khiăcácăgingălúaăSTă(gingălúaă
đcăcácănhƠăkhoaăhc ca tnh chn toăvƠăđtătênăt ch vit tt ca tnhă SócăTrng)ă
đc sn xut điătrƠ nhngăcácănhơnăt liênăkt chaăcht ch nênătínhăcnhătranhăcònăhn
ch.ăDoăđó,ăđ thngăhiu goăthmăSTăngƠyăcƠngăphátătrin rt cn phơnătíchănngălc
cnh tranh ca cmăngƠnhăđ xácăđnh nguyênănhơn vƠ giiăphápăhiu qu nhm đaăraă
kin ngh chínhăsáchăphùăhp.
 tƠiăắPhơnătíchănngălc cnh tranh cmăngƠnhălúaăgo ST caăSócăTrng”ăs dng lỦă
thuyt cmăngƠnhăcaăMichealăPorterăđcăVăThƠnh T Anhăđiu chnhăvƠăkt hp chui
giáătr đ tr li hai cơuăhi sau:
1) Nhngă nhơnă t quytă đnhă nngă lc cnh tranh cmă ngƠnhă lúaă go ST caă Sócă
TrngălƠăgì?
2) Chínhăsáchăcn thitănƠoănhmănơngăcaoănngălc cnh tranh cmăngƠnhălúaăgo ST
caăSócăTrng?
Kt qu nghiênăcu cho thy, cmăngƠnhăch yu da vƠoăđiu kin t nhiên,ănhng kt
qu đưăcóăsn; nngălc cnh tranh cpăđ đaăphngăvƠăcpăđ doanh nghipăcònăyu,
nhtălƠănngălc cnh tranh cpăđ doanh nghip. CmăngƠnhălúaăgo ST rt cn miăliênă
kt gia doanh nghipăvƠănôngădơn,ă căs h tng, thy li đc đm bo, ging, dch
bnh,ăgiáăc đc kimăsoát vƠăchínhăquynăđaăphng h tr nghiênăcu, ng dng khoa
hcăvƠăcôngăngh, h tr kinhăphíăthc hinăcôngătácăgingăvƠăto cu ni gia nôngădơnăvƠă
doanh nghip.
Vìăvy, đ cmăngƠnhăphátătrin bn vng, tácăgi kin ngh cácăchínhăsáchătp trung mt
s vnăđ liênăquanăđnăphátătrin cmăngƠnhăvƠănơngăcaoăchuiăgiáătr ch yuălƠăvaiătròă
caănhƠănc trong vicănơngăcpăcăs h tngăvùngăsn xutălúaăgoăSTănhăcăs h
tng, h thng thy li phc v vn chuyn, cung cpăncăti;ăngoƠiăra, tnhăcònăchúă
trngăđnăcăs h tng xut khu,ăxơyădngăthngăhiu, qungăbáăhìnhănhălúaăgo ST

iv

đn viă ngiă tiêuădùng.ăCácăngƠnhă chcă nngă ca tnhătngăcng h tr nghiênăcu,
chn to gingălúaăSTămi, sn xut gingăđiăđôiăvi kimăsoátăchtălng ging cht ch,
chuyn giao khoa hc, k thut; to cu ni liênăkt gia doanh nghip xut khuălúaăthmă
ST vi nôngădơn.
NhƠănc cnăcóăchínhăsáchătngătínhăliênăktăvùng,ăthúcăđy cmăngƠnhăphátătrin,ănơngă
cao sc cnh tranh caălúaăthmăST;ăh tr lúaăthmăSTăthơmă nhp chuiăgiáătr vùng,ă
qucăgiaăvƠătoƠnăcu; đng thi, đƠoăto ngunănhơnălcăcóăk thut, k nngăápădng, vn
dng khoa hc, k thutăvƠoăsn xutăđ toăđng lcăphátătrin sn xut goăthmăST, n
đnhăgiáăc, giúpănôngădơnănơngăcaoăthu nhp, năđnh cuc sng.
Tácăgi cngăquanătơmăđn miăliênăkt trong cmăngƠnhăvƠăđ xutăcácăbinăphápătngă
tínhăliênăkt,ănơngăcaoăvaiătròăcácătácănhơnătrongăcmăngƠnhăđ nơngăcaoănngălc cnh
tranh cm ngƠnhălúaăgo ST.



v

MC LC
LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TịMăTTăNGHIÊNăCU iii
MC LC v
DANH MC T VIT TT vii
DANH MC BNG, HP viii
DANH MCăHỊNH ix
DANH MC PH LC x
CHNGă1.ăGII THIU 1
1.1 Bi cnhănghiênăcu 1

1.2ăCơuăhiănghiênăcu 2
1.3ăKhungăphơnătích 2
1.4ăPhngăphápănghiênăcu 2
1.5ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu 3
1.6 Cuătrúcăca lunăvn 3
CHNGă2.ăC S LụăTHUYTăVÀăTNGăQUANăCÁCăNGHIÊNăCU 5
2.1ăNngălc cnh tranh ca cmăngƠnh 5
2.2ăKhungăphơnătíchămôăhìnhăkimăcngăca Michael Porter 6
2.3ăKhungăphơnătíchăkt hp cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 7
2.3.1ăKháiănim cmăngƠnh 7
2.3.2ăKháiănim chuiăgiáătr 8
2.4 Gii thiu v lúaăthmăST 8
CHNGă3. PHÂNăTệCHăNNGăLC CNH TRANH CMăNGÀNHăLỎAăGO ST 10
3.1 Phơnătíchăcácăyu t snăcóăđaăphng 10
vi

3.1.1 V tríăđaălỦ 10
3.1.2ăTƠiănguyênăt nhiên 11
3.1.3ăQuyămôăđaăphng 12
3.2ăNngălc cnh tranh cpăđ đaăphng 12
3.2.1 H tng "mm"ăđi viăngƠnhălúaăgo 12
3.2.2 H tng "cng"ăđi viăngƠnhălúaăgo ST 13
3.2.3ăCăcu kinh t vƠăchínhăsáchăđuăt,ătƠiăchính,ătínădng,ăđtăđai 14
3.3ăPhơnătíchănngălc cnh tranh cpăđ doanh nghip 16
3.3.1ăMôiătrng kinh doanh 16
3.3.2ăTrìnhăđ phátătrin cmăngƠnh 24
3.3.3 HotăđngăvƠăchinălc ca doanh nghip 28
3.4 Miăliênăkt cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 29
CHNGă4. KT LUNăVÀăKIN NGH CHệNHăSÁCH 32
4.1 Kt lun 32

4.2 Kin ngh chínhăsách 32
4.2.1ăiu kin cuăvƠăbi cnh cnh tranh 32
4.2.2 Chínhăsáchăđi vi cmăngƠnh 33
4.2.3ăVaiătròăcaăcácăt chc h tr 35
4.2.4ăiu kinăđuăvƠo 35
4.3 Hn ch caăđ tƠi 36
TÀIăLIU THAM KHO 37
PH LC 39

vii

DANH MC T VIT TT

BSCL

ng bngăsôngăCu Long
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
IPM
Integrated Pest Management
QunălỦădch hi tng hp
HTX

Hpătácăxư
KH&CN

Khoa hcăvƠăCôngăngh
KTXH

Kinh t - xưăhi
Lúaăgo ST

Cácăgingălúa goăđcăcácănhƠăkhoaăhc
ca tnh chn toăvƠă đtă tênăt ch vit
tt ca tnhăSócăTrng
NN&PTNT

NôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthôn
THT

T hpătác
TNHH

Tráchănhim hu hn
TM&DV

ThngămiăvƠădch v
UBND

yăbanănhơnădơn
VFA
VietNam Food Association
Hip hiăLngăthc Vit Nam

viii

DANH MC BNG, HP

Bngă3.1.ăCăcu kinh t theoăngƠnhăca tnhăSócăTrngăgiaiăđon 1992 - 2013

Bng 3.2. GiáăphơnăbónăNPKăuăTrơu
Hp 1. Ni dung phng vnăôngăLêăThƠnhăTrí,ăPhóăCh tch UBND tnhăSócăTrng
Hp 2. Ni dung phng vnăôngăT Thanh Kit,ăPhóăGiámăđcăCôngătyăLngăthcăSócă
Trng

ix

DANH MCăHỊNH

Hìnhă1.1.ăVùngănghiênăcu trngălúaăSTătrênăđaăbƠnătnhăSócăTrng.
Hìnhă2.1.ăNngălc cnh tranh ca cmăngƠnh
Hìnhă2.2.ăMôăhìnhăkimăcngăca Michael Porter
Hìnhă3.1. Bnăđ hƠnhăchính,ăđa gii tnhăSócăTrng
Hìnhă3.2. Săđ cmăngƠnhălúaăgo ST caăSócăTrng
Hình 3.3. Chuiăgiáătr go ST caăSócăTrng
Hìnhă3.4.ăSăđ kt hp cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr lúaăgo ST




x

DANH MC PH LC

Ph lc 1. Bn giaiăđon nghiênăcu,ăhìnhăthƠnhăcácăgingălúaăSTă
Ph lcă2.ăcătínhămt s gingălúaăthmăST
Ph lc 3. Mt s hìnhănh v cácăgingălúaăSTă
Ph lcă4.ăCăcuăchiăphíăsnăxutălúaăST
Ph lcă5.ăChiăphíăvƠăgiáăthƠnhăsn xutălúaăthng
Phălcă6. Danhăsáchăđápăviên

Ph lc 7. PhơnătíchămaătrnăSWOTăngƠnhăhƠngălúaăgo ST
Ph lc 8. Bngăcơuăhi nôngădơn
Ph lc 9. Quytăđnhăcôngănhn gingăcơyătrng miăvƠăcp bng bo h gingăcơyătrng mi

1

CHNGă1. GIIăTHIU
1.1 Biăcnhănghiênăcu
SócăTrngănm cuiăluăvcăsôngăHu thucăvùngăng bngăsôngăCu Long (BSCL),
đcăthiênănhiênăuăđưi, điu kinăkhíăhu thun li cho sn xutănôngănghip; nu thy
snălƠăngƠnhămiănhnăthìălúaăgoălƠăngƠnhăch lc trong mcătiêuăphátătrin kinh t-xưăhi
(KTXH).ăNmă2013,ătng dinătíchăgieoătrngălúaăđt 373.406ăha;ănngăsutăbìnhăquơnăđtă
5,9 tn/ha; tngă snă lngă2.219.953ă tn.ă Dină tíchă lúaă đcă snă 69.000ă haă (chimă t l
18,56%),ătrongăđó,ădinătích lúaăSTă(gingălúaăđcăcácănhƠăkhoaăhc ca tnh chn toăvƠă
đtătênăt ch vit tt ca tnhăSócăTrng)ălƠă26.000 ha, chim khong 7% dinătíchătrng
lúa
1
. Ngh quytăi hi tnhăng b SócăTrngăln th XII nhim k 2011-2015ăđưăxácă
đnh trngălúaăđc snălƠăth mnh ca tnhăvƠăđ ra ch tiêuăc th phnăđuăđnănmă2015ă
dinătíchăgieoătrngălúaăđcăsnăđtătrênă20%ădinătíchăgieoătrngălúaătoƠnătnh.
SócăTrngăcóăđiu kin phùăhpănênăthun li sn xutălúaăthm;ăđc bit, dinătíchătrng
lúaăthmă ST phátătrin mnh nh cácănhƠăkhoaăhc ca tnhănghiênăcu, chn to thƠnhă
côngăvƠăđaă vƠoă sn xut, đápăng c haiă tiêuă chí nngăsută vƠă chtălng, đưătoănên
thngăhiu “Go thm Sóc Trng”.ăLúaăthmăSTăthngăcóăgiáăcaoăhnă20% so viălúaă
thng,ăcóănhng thiăđimătngă70%
2
,ătrongăkhiănngăsutăcácăgingălúa tngăđngă
nhauătrungăbìnhăkhong 6 tn/ha;ăvìăvy, li nhunălúaăthmăSTăcaoăhnălúaăthng
3
. Theo

CôngătyăLngăthc SócăTrng, Côngătyăđưăxut khu go ST5 sang th trng HngăKôngă
viăgiáă720ăUSD/ătn, trong khi goăthng 25% tmăcùngăthiăđimăcóăgiáăsƠnăxut khu
lƠă480ăUSD/tn
4
;ăđiuăđóăchoăthy li nhun t lúaăthmăSTămangăli rt ln.ăVìăvy,ăphátă
trin cmăngƠnhălúaăgoăSTălƠămcătiêuăvôăcùngăhp dn,ăđángăđcăquanătơmăđi vi Sócă
Trng.
TuyălúaăgoălƠăth mnh ca tnh,ăđc bitălúaăthm STăđcăquanătơmăphátătrinădoăgiáătr
giaătngăcaoăhn nhngăthiăgianăquaă cácăcpăchínhăquyn, doanh nghip vƠăngiădơnă

1
yăbanănhơnădơnătnhăSócăTrng (2013)
2
S NôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthônătnhăSócăTrngă(2012)
3
Ph lc 4ăvƠăPh lc 5
4
S NôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthônătnhăSócăTrngă(2012)
2

chaăphơnătíchăđúngăbn chtăđ cóăs đuătăđúngămc.ăVìăvy,ăđ đánhăgiáănngălc cnh
tranhălúaă go ST caă SócăTrng,ăcnă cóănhngăphơnătích,ăđánhăgiáă cácăyu t ca cm
ngƠnh;ăt đó,ăđaăraămt s khuyn ngh chínhăsáchăđ xơyădngăvƠăphátătrin cmăngƠnhă
sn xutălúaăgoăST.ăơyălƠălỦădoătácăgi chnăđ tƠiă“Phân tích nng lc cnh tranh cm
ngành lúa go ST ca Sóc Trng”.
1.2 Cơuăhi nghiên cu
1) Nhngă nhơnă t quytă đnhă nngă lc cnh tranh cmă ngƠnhă lúaă go ST caă Sócă
TrngălƠăgì?
2) Chínhăsáchăcn thitănƠoănhmănơngăcaoănngălc cnh tranh cmăngƠnhălúaăgo ST
caăSócăTrng?

1.3 Khungăphơnătích
 tƠiăs dngămôăhìnhăcácănhơnăt tácăđngăđnănngălc cnhătranhăđ phơnătíchăcm
ngƠnhălúaăgoăSTătheoăcácăyu t li th snăcóăcaăđaăphng,ănngălc cnh tranh  cp
đ đaăphngăvƠănngălc cnh tranh cpăđ doanh nghip daătrênăkhungăphơnătíchănngă
lc cnhătranhăđaăphngădoăTS.ăVăThƠnh T Anhăphátătrin daătrênăkhungăphơnătíchă
nngă lc cnh tranh quc gia ca Michael Porter. Trongă nngă lc cnh tranh  cpă đ
doanh nghip,ămôiătrngăkinhădoanhăđcăphơnătíchătheoămôăhìnhăkimăcngăca Michael
Porter,ăphơnătíchăbn yu t caămôăhình tácăđngăđnănngălc cnh tranh ca cmăngƠnhă
lúaăgo ST  v tríătrungătơmăbaoăgm bi cnh cho chinălcăvƠăcnhătranh,ăcácănhơnăt
đuăvƠo,ăcácăđiu kin cu,ăcácăngƠnhăcôngănghip ph tr vƠăliênăquan.ăT đó,ăxácăđnh
cácănhơnăt nhăhngăđnănngălc cnh tranh ca cmăngƠnh, kin ngh chínhăsáchăphùă
hp tngănhómătácănhơnătrongăcmăngƠnhălúaăgo ST.
1.4 Phngăpháp nghiênăcu
S dngăphngăphápăđnhătínhănhăthngăkêămôăt,ăsoăsánh,ătng hpăcácăs liu th cp
hu thp t Niênăgiámăthngăkê,ăcácăbáoăcáo,ătƠiăliu caăcácăs, ngƠnhăchcănng, c th
cácăthôngătinăliênăquană đn sn xutăvƠă tiêuăth lúa,ăgoăthmăSTă đc thu thp t S
NN&PTNT,ăPhòngăNN&PTNT cácăhuyn Trnă, M Xuyên vƠăPhòngăKinhăt th xưă
NgưăNm.
3

Bênăcnhăđó, đ tƠiăs dng phngăphápăphng vn trc tip bng bngăcơuăhi đ thu
thp thôngătin,ăs liuăsăcp viăđi din 53 h nôngădơn thucăcácăhuyn Trnă, M
XuyênăvƠăth xưăNgưăNm;ămôiăgii bánălúa,ăthngăláiăvƠădoanh nghip xut khu go.
1.5 iătngăvƠăphmăviănghiên cu
i tng khoăsát: H nôngădơn, môiăgiiăbánălúa,ăthngălái,ădoanh nghip thuămuaăvƠă
ch bin, xut khuălúaăgo,ăcácăcăquanăchcănngăvƠăchínhăquyn đaăphng.
Phmăviănghiênăcu:ă tƠiăxemăxétăcmăngƠnhăđi viăcácăvùngătrngălúaăSTătrênăđaăbƠnă
cácăhuyn Trnă, M XuyênălƠăhaiăhuynăcóădinătíchăgieoătrngălúaăSTăln nht tnh vƠă
th xưăNgưăNm lƠăđaăphngăcóăthi gian ngpălătrongănmăvƠănhiuănmălinăcanhătácă
cácăgingălúaăST thƠnhăcông. Hìnhă1.1 th hin nhngăđaăbƠn mƠăđ tƠiănghiênăcu.

Hìnhă1.1 Vùngănghiênăcu trngălúaăSTătrênăđaăbƠnătnhăSócăTrng

Ngun: S NN&PTNT tnh Sóc Trng (2012)
1.6 Cuătrúcăcaălunăvn
Lunăvnăcó bnăchng.ăChngă1ăgiiăthiuătngăquanăvnăđănghiênăcu; Chngă2ă
giiăthiuăcăsălỦăthuytăcaăđătƠiăvƠătngăquanăcácănghiênăcu; Chngă3ăphơnătích vƠă
đánhăgiáăcácănhơnăt nhăhngănngălc cnh tranh cmăngƠnhălúaăgoăSTălƠăni dung
Vùngănghiênă
cu
Vùngănghiênă
cu
Vùngănghiênă
cu
4

chínhăca lunăvn; Chngă4ăktălunăvƠăđăxutămtăsăkhuynănghăchínhăsáchăđănơngă
cao nngălcăcnhătranh cmăngƠnhălúaăgoăST.ă
5

CHNGă2. C SăLụăTHUYTăVÀăTNGăQUANăNGHIÊNăCU
2.1 Nngălcăcnhătranhăcaăcm ngƠnh
Theo Michael Porter, quytăđnhănngălc cnh tranh ca mt sn phmăhƠngăhóa,ădch v
trong mt cmăngƠnhăgmăbaănhómănhơnăt sau:ăCácăyu t snăcóăcaăđaăphng,ănngă
lc cnh tranh  cpăđ đaăphngăvƠănngălc cnh tranh  cpăđ doanh nghip.ăNngă
lc cnh tranh ca cmăngƠnhălúaăgoăSTăđcăphơnătíchătheo Hìnhă2.1 sauăđơy:
Hìnhă2.1 Nngălc cnh tranh ca cmăngƠnh

Ngun: Porter (2008) đc hiu chnh bi V Thành T Anh (2011)
Nhómăcácăyu t li th snăcóăcaăđaăphngăgmătƠiănguyênăt nhiên,ăv tríăđaălỦăvƠă
quyămôăđa phng.ăNhómănhơnăt nngălc cnh tranh  cpăđ đaăphngăgm cht

lng h tng k thutănhăgiaoăthôngăvn ti,ăđin,ănc, vinăthông;ăh tngăxưăhi nhă
giáoădc, y t,ăxưăhi vƠăcácăth ch chínhăsáchăkinhăt nhăchínhăsáchătƠiăkhóa,ătínădngăvƠă
căcu kinh t.ăNhómănhơn t nngălc cnh tranh cpăđ doanh nghip gm chtălng
môiătrngăkinhădoanh,ătrìnhăđ phátătrin cmăngƠnhăvƠăchinălc ca doanh nghip.
6

2.2 KhungăphơnătíchămôăhìnhăkimăcngăcaăMichael Porter
Bn thucătínhăcaămôiătrng kinh doanh toăthƠnhăliênăkt bao gmăđiu kin các nhơnă
t đuăvƠo,ăcácăđiu kin cu,ăcácăngƠnhăcôngănghip h tr vƠăliênăquan,ăbi cnh cho
chinălc vƠăcnh tranh. Hìnhă2.2 th hinăcácăthucătínhătrênădi dng môăhình kim
cng.
Hìnhă2.2 Môăhìnhăkimăcngăca Michael Porter

Ngun: Porter (2008)
Cácăđiu kin nhơn t đuăvƠo gm v tríăđaălỦ,ăngunănhơnălc, ngunătƠiăsn vt cht,
ngun kin thc, ngun vnăvƠăcăs h tng. Doanh nghip cóăli th cnhătranhăkhiăcácă
yu t sn xut toăđiu kin thun li viăchiăphíăthpăvƠăchtălng cao
5
.
Cácăđiu kin cu gm kt cu,ăquyămôă vƠă hìnhămuă tngătrng, mcă đ đòiă hi ca
kháchăhƠng,ăth trngătiêuăth đc d báoăbi cuătrongănc, v.v…ăCácăcôngăty trong
nc s cóănhiu thun li nu smăthíchănghiăvƠănm bt nhu cu th trng,ăđaăraăsn
phmăthíchăhp,ăđápăng nhu cuăkháchăhƠng.ă
CácăngƠnhăcôngănghip h tr vƠăliênăquanăđóngăvaiătròăquanătrng trong vic toănênăkh
nngă cnh tranh quc t ca mt quc gia
6
. Trongă ắLi th cnh tranh qucă gia”ă ca
Porter, liăíchăcaăcácăngƠnhăcôngănghip ph tr nmătrongăquáătrìnhăđi miăvƠăci tin.
Mi quan h giaănhƠăcungăcpăvƠănhƠăsn xutăgiúpăcôngătyăápădngăcácăphngăphápăvƠă

5
Porter (2008)
6
Porter (2008)
7

côngăngh mi t nhƠăcung cpăđaăphng.ăNgc li,ăcácăcôngătyănhăhngăđn n lc
ci tin k thutăcôngăngh caănhƠăcungăcpăvƠătr thƠnhăngi kimătraăđu ra sn phm.
Nhơnăt cóăvaiătròăquytăđnh li th cnh tranh quc gia trong mtăngƠnhălƠăbi cnh cho
chinălcăvƠ cnh tranh. C th,ăđóălƠăhoƠnăcnhămƠăcácăcôngătyăđcăhìnhăthƠnh,ăt chc
vƠăqunălỦăcngănhăbn cht cnhătranhătrongănc
7
.
2.3 KhungăphơnătíchăktăhpăcmăngƠnh vƠăchuiăgiáătr
2.3.1 Kháiănim cmăngƠnh
CmăngƠnhălƠămtănhómăcácăcôngătyăliênăquanăvƠăcácăth ch h tr trong mtălnhăvc c
th, quy t trong mt khu vcăđaălỦăđc kt ni bi nhng s tngăđngăvƠătngăh.
PhmăviăđaălỦăca mt cmăngƠnhăcóăth lƠămtăthƠnhăph hay tiuăbangăđnănht, hocălƠă
c mt quc gia hay mngăliăcácăncălángăging
8
. Cuătrúcăca cmăngƠnhărtăđaădng:
Cácădoanh nghip sn xut sn phm cuiăcùng,ăcácădoanh nghip  thng ngunăvƠăh
ngun,ăcácădoanh nghip cung ngăchuyênăbit,ăcácăđnăv cung cp dch v vƠăcácăngƠnhă
liênăquanăv sn xut,ăcôngăngh, quan h kháchăhƠng,ăcácăth ch h tr nhătƠiăchính,ă
giáoădc,ănghiênăcuăvƠăcăs h tng
9
.
CmăngƠnhăgiúpăcácădoanh nghip giaătngăuăth cnh tranh nh vƠoăkh nngăđi mi,
giaătngănngăsutăvƠăthúcăđyăthngămiăhóaăcngănhătoăcăhi cho doanh nghip mi
raăđi

10
. CmăngƠnhăgiaătngănngăsut bngăcáchătngătip cn viăcácăyu t đuăvƠoănhă
nguyênăvt liu,ăthôngătin,ădch v,ălaoăđng k nng, v.v…,ăgimăchiăphíăgiaoădch,ătngă
đngăcăvƠănngălc cnhătranh,ătngăscăépăđi mi nh s hin hu ca nhiuănhƠăcungă
ng,ăcácăchuyênăgiaăhƠngăđuăvƠăcácăth ch h tr.ăNgoƠiăra,ăcmăngƠnhăphátătrinăthúcă
đyăcăhiăđi miăcôngăngh, m rng th trng; khuynăkhíchăcácădoanh nghip mi ra
đi nh vƠoăcácăngun lc v tƠiăchính, k nng,ămi quan h thngămiăvƠăs giaătngă
nhu cu.
Chtălngămôiătrngăkinhădoanhătácăđng trc tipăđnănngăsutămƠăcácădoanh nghip
daăvƠoăđ cnh tranh  mtăđaăđim.ăBênăcnhăđó,ăchínhăquynăđaăphng cóăvaiătrò rt

7
Porter (2008)
8
VăThƠnhăT Anh (2012)
9
Porter,ă2008,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012
10
Porter,ă2008,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012
8

quan trng trong hochăđnhăvƠăthcăthiăcácăchínhăsáchăkinh t,ăđnhăhìnhănhuăcuăvƠăthit
lpăcácătiêuăchun cnh tranh nhmăhngăđn ci thinănngăsut.
NgƠnhăcôngănghip ph tr vƠăliênăquan,ănhơnăt quan trng quytăđnh chtălngămôiă
trngăkinhădoanh,ătácănhơnăkíchăthíchătoăraăvƠăduyătrìăli th cnh tranh; cácăcôngătyăliênă
quan,ăcácănhƠăcungăng,ăchínhăph vƠănhng t chc quan trngăkhácăđi thoi vi nhau
mtăcáchăhiu qu. CmăngƠnhătácăđngălênăcnh tranh gmătngănngăsut,ătngănngălc
đi miăvƠăthúcăđyăhìnhăthƠnhădoanh nghip mi nhm h tr đi miăvƠăm rng cm
ngƠnh.
2.3.2 Kháiănimăchuiăgiáătr

Chuiăgiáătr môăt toƠnăb cácăhotăđng cn thit ca mtăchuătrìnhăsn xut sn phm
hoc dch v t cácăgiaiăđonănghiênăcu, sn xut,ăphơnăphi sn phmăđnăngiătiêuă
dùng,ăsauăcùngălƠăx lỦărác thi sau s dng
11
.ăPhơnăkhúcăca mt chuiăgiáătr rt phc
tp,ăthngăcóăbn ni dung gm thit k, sn xut, tip th tiêuădùngăvƠătáiăch.
Theoăđnhănghaă trên,ăcmăngƠnhănêuăbt tm quan trng s tngătác,ăh tr,ăđuătăca
nhƠăncălƠăch yu; ngc li chuiăgiáătr lƠăs liênăkt giaăcácătácănhơnăthamăgiaăchui;
do vy, s kt hp c haiăcáchătip cnănƠyăs b tr ln nhau, cácătácănhơnătrongăchuiăgiáă
tr chu s nhăhng caăcácăth ch h tr,ămôiătrng cnh tranh, h tngăcăs;ăđng
thi,ăcácădoanh nghip trong cmăngƠnhăthamăgiaăchuiăgiáătr, chu s tngătácăbi quy
lut cung cu.ăDoăđó,ăphơnătíchăcmăngƠnhăkt hp chuiăgiáătr s giúpănơngăcaoănngălc
cnh tranh ca cmăngƠnhădoăcóăs kt hp, h tr ln nhau caăcácăthƠnhăphn, toăgiáătr
giaătngăcaoăhn,ăgiúpădoanh nghip tip cn,ătngătínhăcnh tranh trong th gii rng m,
th trngătoƠnăcuăthôngăsutănhăhin nay.
2.4 Giiăthiuăvălúa thm ST
SócăTrngăcóănhiu gingălúaăthm, t thi k lƠăthucăđa caăPhápăđưăni ting v cht
lng go. Gnăđơy,ăcácăgingălúaăthmăST đc k s H QuangăCuaăvƠănhómăchuyênă
giaănôngănghipăcaătnhănghiênăcu,ăchnălc t nmă1991ăđn nay (Ph lc 1). Gingălúaă
nƠyăphátătrinăphùăhpăđiuăkinăthănhng,ăngunăncă cácăhuyn M Xuyên,ăLong
Phú,ăTrnă, Thnh Tr vƠ th xưăNgưăNm.

11
Kaplinsky,ă2000,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012
9

n nay, đưăđaăvƠo sn xutăcácăging ST1, ST3, ST5, ST8, ST10, ST13, ST16, ST19,
ST20, ST21, STă đ, STă tím, v.v… Lúaă STă cóă phm cht tt, go trong (t l bc
bng thp), mmă cmă(amyloseă17,5-8,7%),ăcóă mùiăthm, do,ăcmăngon,ă chiuădƠiă ht
go t 7,9-8,7mm, t l dƠi/ngangă>ă3ăphùăhp viătiêuăchun xut khuăvƠăBE 2541 ca

TháiăLan
12
(Ph lc 2).
CácăgingălúaăSTăđangăđc nhiu nôngădơn gieo trng doănngăsut cao, chtălng kháă
tt,ăđc th trng chp nhn,ăphùăhpăcácătiu vùngăđcăthùăvƠăđc bit rtăítănhim bnh
vƠngălùn, lùnăxonălá.ăDoătínhăthíchănghi kháărngănênăngoƠiătrngătrênăđtăchuyênăcanhă
lúa,ăcònăb tríătrngăluơnăcanhăsauăv tômăsúănc l.
Tómăli,ăChngă2ăgii thiu kháiăquátăv lỦăthuytăđc s dngăđ phơnătíchăcmăngƠnhă
lúaă goăSTănhălỦăthuyt cmă ngƠnhă caăMichealăPorterăđcă Vă ThƠnhă T Anhăđiu
chnh,ălỦăthuyt v chuiăgiáătr vƠăkt hp gia cmăngƠnhăvi chuiăgiáătr;ăđng thi,
gii thiuăkháiăquátăv cácăgingălúaăthmăST.


12
S NôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthônătnhăSócăTrngă(2012)
10

CHNGă3. PHÂNăTệCHăNNGăLCăCNHăTRANHăCMăNGÀNHă
LÚAăGOăST
3.1 Phơnătíchăcácăyuătăsn cóăđaăphng
3.1.1 VătríăđaălỦ
SócăTrngălƠătnh nm cuiăluăvcăsôngăHu thucăvùngăBSCL;ăphíaăTơyăBcăgiápătnh
Hu Giang; ôngăBcăgiápătnhăTrƠăVinhăvƠăVnhăLong; TơyăNamăgiápătnh BcăLiêuăvƠ
ôngăNamăgiápăbinăôngănênăcóănhiu thun li v giaoăthôngăđng b lnăgiaoăthôngă
đng thy. Theoăhng Bc - Nam, SócăTrng nmătrênătrc Quc l 1A, tuyn Qun l
Phng Hip,ăNamăsôngăHu kt ni vi CnăTh,ăHu Giang, BcăLiêuăvƠăCƠăMau;ătuyn
Quc l 60 kt ni viăTrƠăVinh;ăngoƠiăra,ătuynăđng thôngăsut đnătrungătơmăkinhăt
phíaăNam - thƠnhăph H ChíăMinh,ăniăcóănhiu cngăthngămi lnăđưăgópăphn thúcă
đyăphátătrin xut khu go ST. V tríăđaălỦătnh SócăTrngăth hin ti Hìnhă3.1 sauăđơy:
Hìnhă3.1 Bnăđ hƠnhăchính,ăđa gii tnhăSócăTrng

Ngun: S NN&PTNT tnh Sóc Trng (2012)
V đng thy, SócăTrngăcóătuynăđng bin quc t qua caăsôngăHuăvƠoăcng Cáiă
Cui - thƠnhăph CnăTh.ăTnhăcóăđiu kin t nhiênăthun li cho vicăxơyădng, phátă
trinăgiaoăthôngăđng thy niăđaăvƠăquc t nh cóăh thngăsôngăvƠăca bin lnăcóăth
11

phc v cácătƠuătrng ti ln. Nh vƠoăđa th nƠy,ăSócăTrng cóăth khaiăthácăth trng
cácătnhălơnăcn vƠăm rngăvùngăsn xut,ănguyênăliu cho cmăngƠnhălúaăgoăđc sn ST.
3.1.2 TƠiănguyênătănhiên
Tng dină tíchăđt t nhiênăca tnhă 331.118ăhaă(tngăđngă3.311ă km
2
), bng 8,33%
dinătíchăvùngăBSCLăvƠăbng 1% dinătíchăc nc; trongăđó,ădinătíchăđt s dngăvƠoă
mcă đíchă nôngă nghip 276.958 ha, chim 83,64%. Trongă đtă nôngă nghip, t l đt s
dng sn xutănôngănghip chim 75,24% cho thy th mnh sn xutănôngănghip th
hin t trongăcăcu s dngăđt vƠădinătíchăsn xutălúaăSTăchimăhnă7%ădinătíchătrng
lúa.
Nh nm  cuiăluăvcăsôngăHu nên SócăTrng đc biăđp biălngăphùăsaădiădƠoă
hƠngănm,ădoăvy đtăđaiămƠuăm,ăthíchăhp sn xutălúa;ămtăkhác,ăvùngăđt ven bin đa
bƠnăcácăhuyn M Xuyên,ăLongăPhú,ăTrnă thng b xơmănhp mn, vùngătrngăThnh
Tr vƠăth xưăNgưăNmăcóăđiu kin th nhng, ngunănc rtăthíchăhpălúaăthmăST.
Tuyănhiên,ăsn xut còn manhămúnăvƠănh l choănênăkhóăkhnătrong phátătrin sn xut
hƠngăhóa.
Mngăliădòngăchyăsôngăngòi,ăkênhărch cóăth luăthôngătƠu,ăthuynăcóămtăđ dƠyăbìnhă
quơnăhnă0,2ăkm/km
2
lƠăngun cpănc mt ngt kháădiădƠoăcho sn xutăvƠălƠătuyn
đngăsôngăraăbin. VƠo mùaăkhô,ănc mnăxơmănhp nhăhngăkhôngănh đn sn xut
lúa; vƠoămùaăma,ămt phn dinătíchăca tnh b ngpăúng, lƠmăgimănngăsut lúa. Din

tíchăbưiătriu rng ln cng vi h thngăsôngăngòi,ăkênhărch ven bin toăđiu kinăphátă
trină nuôiă trng thy sn mn, l,ă hìnhă thƠnhă cácă vùngă nuôiă côngă nghipă vƠă bánă côngă
nghipăcóăgiáătr hƠngăhóaălnănênăđưăchènăépăvùngăphátătrin sn xutălúaăđc sn ST ca
tnh. Bênăcnhăđó, vic s dngăhóaăchtădùngătrongănuôiătômăngƠyăcƠngătrƠnălanăđưăgơyăôă
nhim ngunănc gơyăthit hi cho dinătíchătrngălúa. Mtăkhác, do nhăhng caăthiênă
tai, bưo,ăltăthngăxuyênăxyăra,ărõărt nhtălƠătriuăcng,ăđêăbaoăv,ăncătrƠnăb, v.v…
gơyămtămùa.
SócăTrng nmătrongăvùngăkhíăhu nhităđiăgióămùaăviăhaiămùaămaănngărõărt lƠăđiu
kin thun liăđ canhătácălúa,ăv ôngăXuơn đcăxemălƠăv mùaăthun nht so v Hèă
ThuăvƠăv Mùa.ăTuyănhiên,ădoătácăđng ca binăđiăkhíăhu thi tit lnh btăthngăkéoă
dƠi,ăv ôngăXuơnă2013-2014ăđưăcóămt s dinătíchălúaăST20ăb lépăhtădoăgiaiăđonălƠmă
12

đòngăriătrúngăvƠoăthiă đimănƠy.ăơyăchínhălƠătháchăthcăđi viăcácănhƠănghiênăcu,
chn to gingălúaăST thíchănghi binăđi khíăhu.
3.1.3 Quyămôăđaăphng
Hin nay, SócăTrngăcó 11ăđnăv hƠnhăchínhăgm 01ăthƠnhăph, 02 th xưăvƠă09 huyn.
Dơnă s toƠnă tnhă nmă 2013ă lƠă 1.305.000 ngi,ă quyă môă dơn s đng th 6 khu vc
BSCL;ătrongăđó,ădơnătc Kinh chimă64,24%,ă Khmeră30,71%ăvƠă Hoaă 5,02%.ă Dơnăs
thƠnhă th chim 27,64%, nôngă thônă chim 72,36%. Mtă đ dơnă s nmă 2013ă lƠă 394ă
ngi/km
2
, thpă hnă mtă đ vùngăBSCLă khongă 426ă ngi/km
2
nhngă caoă hnă mc
bìnhăquơnăchungăc ncă263ăngi/km
2
. Vi dinătíchăvƠăquyămô dơnăs nêuătrên,ăSócă
Trngăcóăđiu kinătrungăbìnhăđ phátătrin cmăngƠnhălúaăgo ST do th trngătiêuăth ti
ch khôngăln.

Dơnăs trongăđ tuiălaoăđng lƠă860.160 ngi, chimă65,79%ădơn s; s ngiăđangălƠmă
vicătrongăcácăngƠnhăkinhăt 750.570 ngi, chim 87,26% trong tng s laoăđng. Tuy
nhiênăch cóă4,34%ălaoăđngălƠmăvic trong khu vc kinh t nôngănghip, đi vi ngh
trngălúaăSTăcƠngăb thu hp; đơyălƠ đng lcăđ ápădngăcăgiiăhóaăcácăkhơuătrongăsn
xut lúaăgo ST vìălaoăđng khan him,ăchiăphíăthuêămnătngăcaoălƠmăgim li nhun.
3.2 Nngălcăcnhătranhăcpăđăđaăphng
3.2.1 Hătngă"mm"ăđiăviăngƠnh lúaăgo
SócăTrngăcó vn hóa, lch s lơuăđiăcùngăvi s hìnhăthƠnhăvƠăphátătrin vùngăBSCL,ă
đóăchínhălƠăs kt hp, tngăhòaăbaădơnătcăKinh,ăHoaăvƠăKhmer.ăNgh trngălúaălƠăngh
truyn thngăđc cha truyn, con ni t khiăvùngăđtănƠyăđc khai hoang m cõi. T
nmă2006ăđn nay đưăđaăvƠo sn xutăcácăging ST1, ST3, ST5, ST8, ST10, ST13, ST16,
ST19, ST20, ST21, STăđ, STătím, gópăphnăkhôngănh trong vic sn xutălúaăgo phm
cp cao đ tiêuăth trongăncăvƠăxut khu.
Giáo dc năđnhăvƠăcóăquyămôăhpălỦ.ăNh trìnhăđ vnăhóaăđcănơngăcao,ăngiădơnă
thun liăhnătrongăvic tipăthu,ăápădng tin b KH&CN, k thutătiênătin trong sn xut
lúaăthmăST. HƠngănm,ătnh t chc nhiu lpăđƠoăto ngh choălaoăđngănôngăthôn, tp
hun mt s ngh phc v sn xut lúaăthmăST nhăs dngămáyăcƠy,ămáyăgtăđpăliênă
hp,ămáyăxi, v.v…
13

Lc lng lao đng đưăcóăquáătrìnhălch s trngălúaălơuănm vƠăhnă10ănmăkinhănghim
trngălúaăthmăST nênăhiuărõăcácăyêuăcuăđ phátătrin nhăging, k thutăcanhătác,ăchmă
sóc,ăthuăhoch, th trngătiêuăth. Nh hiuărõ phngăthcăcanhătác lúaăthmăSTănên đa
s nôngădơn đuăcóăli nhunătngăthêmăkhiătrngălúaăđcăsn (tham kho chi tit li nhun
ti Ph lc 4ăvƠăPh lc 5). T kt qu trên,ăcùngăvi s phátătrinăquyămôăsn xut kinh
doanh caăcácădoanh nghip xut khu go ST đưăgii quyt vicălƠmăđángăk choălaoăđng
nôngănhƠn th hin qua t l s dng thiăgianălaoăđng t 76,05%ănmă2001ătngă79,5%ă
nmă2005ăvƠăkhongă85%ănmă2011
13
. Nhìnăchung,ăcácăyu t vnăhóa,ăxưăhi,ăgiáoădcăđưă

tngăbcăđc tngălên,ăgópăphn nơngăcaoănngălc sn xutălúaăthmăSTăca nôngădơn.
3.2.2 Hătngă"cng"ăđiăvi ngƠnhălúaăgo ST
3.2.2.1 Hătngăgiaoăthông
SócăTrngăcóăh thngăgiaoăthôngăđng b,ăđng thy phátătrinătngăđiăđaădngăvƠă
phơnăb đu khpăcácăxư,ăphng, th trn; boăđmăgiaoăthôngăthun tin,ăthông sut t
đng rung ST đnănhƠămáyăxayăxátăvƠăth trngătiêuăth, xut khu. Tuyănhiên,ădoăđa
hìnhăcóănhiuăkênh,ărch, nhtălƠăvùngăsơu,ăvùngăxaănênăvicăđuătăcăs h tng giao
thôngăcònăkhóăkhn;ăngun lc hn ch nênăxơyăcuăvƠălƠmăđng ch cho phépăxeăcóăti
trng nh (t 02 tn tr xung)ăluăthông;ădoăđó,ăvn chuyn lúaăST t vùngănguyênăliu
đnănhƠămáyăxayăxátăgp nhiuăkhóăkhnăvƠălƠmătngăchiăphí.
3.2.2.2 Cácăcôngătrìnhăthyăliă
Tnhăđưătrin khai nhiu côngătrình thy li, thc hinăcôngătácăđpăđêăbaoăvenăsông,ăkt
hpăcácăcngăngnămnăvƠătiêuănc, boăđm phátătrin sn xut đi vi vùngătrngălúa
ST. nănay,ăhăthngăthyăli,ăbăbaoăcăbnăđápăng nhu cuăti,ătiêuăchoătt c din
tích canhătácălúa ST. Tuyănhiên,ămt s côngătrình thy liăđuătăthiăgianăkháălơuănênă
xung cp; mtăkhác,ănhiuăcôngătrìnhăb bi lngănhanhăchoănênăkhôngăphátăhuyănngălc
caăcôngătrình,ătácăđngăkhôngănh đn sn xutălúaăđc sn ST. NgoƠiăra,ătranhăchp thy
li giaăvùngănuôiătômănc l vƠăvùngăsn xutălúaăthmăSTălƠăvnăđ nan gii ca tnh.

13
BanăTuyênăgiáoăTnh yăSócăTrngă(2012)