Việt nam và những điều kiện ngưỡng cần thiết trong quá trình hội nhập tài chính toàn cầu

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN TH DIM KIU


VIT NAM VÀ NHNGăIU KINăNGNG
CN THIT TRONG QUÁ TRÌNH HI NHP
TÀI CHÍNH TOÀN CU




LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP H Chí Minh, nm 2014


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN TH DIM KIU

VIT NAM VÀ NHNGăIU KINăNGNG
CN THIT TRONG QUÁ TRÌNH HI NHP
TÀI CHÍNH TOÀN CU




LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP H Chí Minh, nm 2014
Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
Mã s : 60340201
NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. NGUYN TH NGC TRANG



LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan Lun vn thc s kinh t “Vit Nam và nhng điu kin ngng
cn thit trong quá trình hi nhp tài chính toàn cu” là công trình nghiên cu ca
riêng tôi và các kt qu nghiên cu trong lun vn là trung thc.
Hc viên

Nguyn Th Dim Kiu

MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC HÌNH
TÓM TT 1
1. GII THIU 2
2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CUăTRCăÂY 7
2.1. Mâu thun gia lý thuyt và bng chng thc nghim v li ích ca t
do hóa tài chính 7
2.2. Nghiên cu v các nhân t nhăhngăđn hiu qu hi nhp tài chính 8
2.2.1. Mc đ phát trin tài chính 9
2.2.2. Cht lng th ch 10
2.2.3. M ca thng mi 11
2.2.4. Chính sách v mô 12
2.3. Nghiên cu v hiu qu hi nhp tài chính  Vit Nam 13
3. PHNGăPHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU 15
3.1. Mô hình thc nghim 15
3.1.1. Mô hình tng quát 15
3.1.2. Chin lc thc nghim 16
3.2. K thutăcălng 18



3.3. Phngăphápăđoălng 21

3.3.1.  m tài chính 21
3.3.2. Các bin ngng 24
3.4. D liu 27
4. KT QU CăLNG 30
4.1. Nhng kimăđnhăbanăđu 30
4.2. Cácăđiu kinăngng cn thităđ hi nhp tài chính hiu qu 33
4.2.1. Ngng đ sâu tài chính 34
4.2.2. Các ngng thay th khác 41
4.2.3. Phân tích các thành phn ca hi nhp tài chính 46
5. ỄNHăGIỄăTHC T TI VITăNAMăTRONGăTNGăQUANăVI
CỄCăNGNG CN THIT VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH 48
5.1. Thc t ti Vit Nam so viăcácăngng cn thităđ hi nhp tài chính
hiu qu 48
5.2. Hàm ý chính sách 54
6. KT LUN 57
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



DANH MC T VIT TT
Kýăhiu
TăđyăđătingăAnh
ụăngha
AREAER
Annual Report on Exchange
Arrangements and Exchange
Restrictions
Báo cáo hàng nm ca IMF v Các
tha thun trao đi và Hn ch giao

dch
CPI
Consumer price index
Ch s giá tiêu dùng
EM
Emerging markets
Các th trng mi ni
FDI
Foreign Direct Investment
u t trc tip nc ngoài
FE
Fixed effects
Phng pháp c lng vi tác
đng c đnh
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
IFS
International Financial Statistic
Thng kê tài chính toàn cu ca
IMF
IMF
International Monetary Fund
Qu tin t th gii
ODC
Other developing countries
Các nc đang phát trin khác
Sys GMM
System Generalized Method of
Moments

Phng pháp Generalized Method
of Moments h thng
WDI
World Development Indicators
Các ch s phát trin toàn cu
WTO
World Trade Organization
T chc thng mi th gii





DANH MC BNG
Bng 3.1: Ngun d liu 25
Bng 4.1: Tng trng ti các th trng mi ni và các nc đang phát trin khác29
Bng 4.2: Tng tác ca Tín dng t nhân và  m tài chính tng th trên GDP 32
Bng 4.3:  nhy ca ngng đi vi bin kim soát và đo lng đ sâu tài chính35
Bng 4.4:  nhy ca ngng khi loi b các nhóm đc bit khi mu 37
Bàng 4.5: Các ngng thay th khác 38
Bng 4.6: Tng tác ca đ m tài chính tng th vi các khía cnh ca cht lng
th ch 40
Bng 4.7: H s tng tác vi các đo lng đ m tài chính khác 44




DANH MC HÌNH
Hình 2.1: Ngng trong quá trình hi nhp tài chính 6
Hình 4.1: Tác đng ca các bin ngng c th đn hiu qu hi nhp tài chính 42

Hình 5.1: Mc đ m ca tài chính ca Vit Nam 45
Hình 5.2: T l tín dng t nhân trên GDP ca Vit Nam và ngng cn thit đ hi
nhp tài chính hiu qu (%) 46
Hình 5.3: Trung bình ch s cht lng th ch ca Vit Nam giai đon 1996 – 2013
và ngng cn thit c lng 48
Hình 5.4: Các ch s phn nh cht lng th ch ca Vit Nam giai đon 1996 –
2013) và các ngng cn thit c lng 50
Hình 5.5: Din bin các thành phn vn vào Vit Nam giai đon 1989 – 2011 52


1

TÓM TT
Khng hong tài chính toàn cu mt ln na nung nóng cuc tranh lun gay gt v
nhng giá tr ca toàn cu hóa tài chính và tác đng ca nó đi vi s phát trin và
bin đng ca các nn kinh t, đc bit là đi vi các nc đang phát trin. Nhiu
nghiên cu thc nghim cha tìm thy mt cách thuyt phc li ích tng trng ca
hi nhp tài chính. Dng nh vn tn ti mt s “ngng” điu kin ban đu cn
thit phi đt đc trc khi có th nhn đc đy đ li ích và gim thiu ri ro
ca t do hóa tài khon vn. Da trên khuôn kh phân tích ca Kose và cng s
(2011), bài nghiên cu xem xét mt lot các cu trúc thc nghim trên ni dung ca
điu kin ngng, c lng các ngng càn thit đ hi nhp tài chính hiu qu,
t đó cung cp các đnh hng chính sách. Kt qu cho thy, tn ti ngng ca các
bin c th là các nhân t nh hng quan trng đn mi quan h gia hi nhp tài
chính và tng trng. Trong đó, hai ngng đc xác đnh rõ nht là đ sâu tài
chính và cht lng th ch. i vi Vit Nam, kt qu nghiên cu cho thy, trình
đ phát trin tài chính ca Vit Nam đư bc đu đáp ng các điu kin ngng cn
thit đ hi nhp tài chính hiu qu. Ngc li, vi ngng cht lng th ch, Vit
Nam đang  rt xa so vi ngng cn thit.
T khóa: Hi nhp tài chính, t do hóa tài khon vn, tng trng, điu kin

ngng, phát trin tài chính, th ch


2

1. GII THIU
Trong nhng nm gn đây, đc bit là sau khi gia nhp WTO, Vit Nam đư ngày
càng hi nhp sâu hn vào th trng tài chính quc t, c v mt quy đnh ln mc
đ tích hp thc t. ng thi, theo cam kt vi WTO, tài khon vãng lai và tài
khon vn ca Vit Nam s phi đc m rng ca vào nm 2018 (y ban Kinh T
Quc Hi, 2013). Tuy nhiên, khng hong tài chính toàn cu mt ln na nung
nóng cuc tranh lun gay gt v nhng giá tr ca toàn cu hóa tài chính và tác đng
ca nó đi vi s phát trin và bin đng ca các nn kinh t, đc bit là đi vi các
nc đang phát trin. Nhiu nghiên cu thc nghim cha tìm thy mt cách thuyt
phc v li ích tng trng ca hi nhp tài chính. Nhiu nn kinh t mi ni và
đang phát trin đư tip nhn mt đt tng dòng vn vào trong thp k trc, sau đó
tri qua mt s đo ngc mnh ca mt lot các dòng vn ti cao đim ca cuc
khng hong. Lúc này, mi liên h tài chính gia các nn kinh t đóng vai trò nh
mt kênh lan truyn ri lon tài chính toàn cu đ cui cùng đt ti đnh đim (Kose
et al. 2011).
V lý thuyt, toàn cu hóa tài chính quc t cn to điu kin phân b vn hiu qu
và thúc đy chia s ri ro quc t. Nhng li ích này nên ln hn nhiu cho các
nc đang phát trin – nhng quc gia tng đi khan him vn và lao đng phong
phú, vì vy tip cn ngun vn nc ngoài có th giúp h tng cng đu t và phát
trin nhanh hn. Nc đang phát trin cng có tc đ tng trng nhanh hn các
nn kinh t công nghip tiên tin, điu này làm cho li ích tim nng ca h t vic
chia s ri ro quc t ln hn.
Tuy nhiên, các nghiên cu thc nghim đư không th chng minh thuyt phc
nhng li ích tng trng và n đnh ca hi nhp tài chính. c bit, các nghiên
cu đa quc gia đư không mang li bng chng mnh m rng m ca tài chính có

tác đng tích cc đn tng trng. Nghiên cu s dng d liu kinh t vi mô (công
ty hoc ngành) hoc các nghiên cu s kin c th nh t do hóa th trng vn,
phát hin tác dng tng trng đáng k (Javorcik, 2004; Chari and Henry, 2004;
3

Mitton, 2006), nhng nó vn là mt câu hi m, liu nhng nh hng này có đc
duy trì khi xem xét khái nim tng quát hn v m ca tài chính và nh hng ca
nó đi vi tng trng.
Kose và cng s (2009) xem xét các tài liu rng ln này và đ xut mt khuôn kh
thay th cho vic phân tích các tác đng kinh t v mô ca toàn cu hóa tài chính đ
tng hp nhng di chng c khác nhau. Các tác gi ch ra, v mt lý thuyt, toàn
cu hóa tài chính phi thúc đy phát trin th trng tài chính trong nc, ci thin
qun tr doanh nghip và qun lý công, và khuyn khích k lut chính sách kinh t
v mô tt hn. Nhng li ích gián tip nh vy có th quan trng hn so vi các
kênh tài tr truyn thng đc nhn mnh trong phân tích trc đây. Tht vy,
nhiu nghiên cu gn đây cho thy, các nc đang phát trin ci m hn vi mt s
loi ca các dòng tài chính nhng tng th ít ph thuc vào vn nc ngoài và tài
tr đu t ca mình thông qua tit kim trong nc nhiu hn, có biu hin tng
trng trung bình tt hn v mt thc nghim (Aizenman et al., 2007; Gourinchas
và Jeanne, 2007; và Prasad et al., 2007).
Tuy nhiên, mt vn đ quan trng là dng nh vn có mt s "ngng" mc đ
phát trin tài chính và th ch mà mt nn kinh t cn phi đt đc trc khi có th
nhn đc đy đ li ích và gim thiu ri ro ca t do hóa tài khon vn. Thông
thng, các nc công nghip - thng có th ch tt hn, chính sách v mô n đnh
hn, và th trng tài chính sâu hn so vi các nc đang phát trin - đc hng
li chính ca toàn cu hóa tài chính nhiu hn. iu này dn đn vic nhiu nhà
nghiên cu cho rng, các nc đang phát trin nên tp trung vào xây dng nng lc
th ch ca h và cng c th trng tài chính ca mình trc khi m ca tài khon
vn (Rodrik và Subramanian, 2009). Làm th nào đ cân bng nhng nhn xét này
vi nhng li ích tim nng thu đc t hi nhp tài chính là mt câu hi chính

sách cp bách. Lúc này, các nc đang phát trin, nh Vit Nam, li phi đi mt
vi la chn khó khn v vic liu nên hay không và làm th nào đ t do hóa các
giao dch tài khon vn hn na. Khung vn đ theo cách này to ra mt tp hp
các câu hi tâm đim liên quan đn vic c th hóa các phân tích hc thut ca toàn
4

cu hóa tài chính thành các hàm ý chính sách hng ti t do hóa tài khon vn.
Làm th nào các quc gia có th ci thin s đánh đi li ích – ri ro liên quan đn
vic hi nhp vào các th trng vn quc t? Liu có mt mc ngng đc xác
đnh rõ các đc đim kinh t mà nu vt qua s ci thin s đánh đi và làm cho
vic m ca tài khon vn có li và ít ri ro đi hn vi mt nc đang phát trin?
Trc nhng vn đ đó, bài nghiên cu đt trong tâm vi hai mc tiêu chính: Th
nht, xác đnh và c lng các điu kin ngng ban đu cn thit đ hi nhp tài
chính phát huy hiu qu tích cc. Th hai, đánh giá các điu kin thc t ti Vit
Nam trong tng quan vi các ngng c lng cn thit, trên c s đó đ xut
các hàm ý chính sách thích hp.
Có mt lot các nghiên cu lý thuyt và thc nghim đáng k, ch yu là gn đây,
cho thy s phát trin lnh vc tài chính, cht lng th ch, m ca thng mi và
s n đnh ca các chính sách kinh t v mô đu đóng vai trò quan trng trong vic
mang li nhng li ích hi nhp tài chính. Ví d, mt nn tài chính sâu và đc
giám sát là cn thit đ tài tr nc ngoài vào đu t sn xut đt hiu qu. Chúng
cng có th hu ích trong vic gim thiu tác đng bt li ca bin đng dòng vn.
Tng t nh vy, các nc có th ch tt hn (tham nhng và quan liêu thp, qun
tr doanh nghip và qun lý công tt hn) thu hút tng đi nhiu vn FDI và vn
ch s hu danh mc đu t (portfolio equity). Các dòng vn này n đnh hn dòng
n và cng có nhiu kh nng đ thúc đy các li ích gián tip hn. Các nghiên cu
hin có ch ra s tn ti ca hiu ng ngng nh vy nhng li thiu mt khuôn
kh thng nht có th đc s dng đ gii thích kt qu và rút ra nhng tác đng
chính sách.
Nghiên cu này da trên công trình ca Kose và cng s (2011), cung cp mt

khuôn kh thng nht đ nghiên cu thc nghim các khái nim v ngng trong
quá trình hi nhp tài chính và phân tích tác đng chính sách ca khuôn kh này vi
quá trình t do hóa tài khon vn, đc bit trong bi cnh Vit Nam. i mt vi
vn đ ni sinh thng xut hin trong các c lng tng trng, bài nghiên cu
s dng k thut GMM h thng (system GMM) đc phát trin bi Arellano và
5

Bover (1995), Blundell và Bond (1998) đ khc phc vn đ này và các đc đim
khác ca d liu. ng thi, c lng bình phng nh nht hiu ng c đnh
(FE) cng đc xem xét nh mt kim đnh tính vng. Trong quá trình này, bài
nghiên cu c gng gii quyt mt s vn đ đo lng phc tp cn phi đc x lý
đ cung cp s gn kt hn vi các tài liu hin có. C th, vi các đo lng phc
tp (nh phát trin tài chính và hi nhp tài chính), không có s đng thun trong
các tài liu, chúng tôi s dng phng pháp tip cn “bt kh tri”. Phng pháp này
bt đu bng cách xem xét mt đo lng c bn, tm xem là cách thc tt nht đ
đo lng các bin phc tp, sau đó tin hành kim đnh tính vng ca nhng kt
qu ban đu bng cách s dng các đo lng thay th.
Nghiên cu da trên phân tích d liu t 85 nn kinh t bao gm 21 nc công
nghip, 21 nn kinh t mi ni và 43 các nc đang phát trin khác, trong khong
thi gian bn thp k bao gm c cuc khng hong tài chính gn đây (1975 –
2013). Kt qu cho thy, tn ti các mc ngng ca các bin c th là các nhân t
nh hng quan trng đn mi quan h gia hi nhp tài chính và tng trng.
Trong đó, hai ngng đc xác đnh rõ nht là đ sâu tài chính và cht lng th
ch. Các ngng c lng này thp hn nhiu khi đo lng hi nhp tài chính bi
FDI và vn đu t danh mc so vi khi đo lng bng n nc ngoài. Mt s tin
b ban đu v vic tip cn mt s nhng câu hi thc t khó khn liên quan trc
tip đn la chn chính sách khác nhau cng đc đ cp nh vic xác khong tin
cy xung quanh điu kin ngng. iu này là rt quan trng đ xác đnh các chính
sách phù hp ca các ngng c tính và xác đnh mc đ mà rõ ràng là nguy him
hoc rõ ràng an toàn đ tin hành m ca tài chính.

i vi Vit Nam, kt qu nghiên cu cho thy, trình đ phát trin tài chính ca
Vit Nam đư bc đu đáp ng các điu kin ngng cn thit đ hi nhp tài chính
hiu qu. Ngc li, vi ngng cht lng th ch, Vit Nam đang  rt xa so vi
ngng cn thit. ây có th là mt trong nhng nguyên nhân gây ta tình trng bt
n v mô cho Vit Nam trong giai đon 2007 – 2008 đn nay khi Vit Nam ngày
càng m ca hi nhp sâu hn vào th trng tài chính quc t và đi mt vi
6

nhng dòng vn ln liên tc ra vào nn kinh t. Chính vì th, trong ngn hn, trc
khi cht lng th ch đc ci thin đáp ng các yêu cu ngng cn thit, đng
thi th trng tài chính phát trin hn, thit ngh vic kim soát tài khon vn vn
nên đc cân nhc cht ch và thn trng. ng thi, kt qu nghiên cu cng đ
xut nhng hàm ý đnh hng kim soát vn và m ca thích hp đi vi các loi
dòng vn đ dung hòa yêu cu, xu hng hi nhp và trình đ phát trin thc t ti
Vit Nam hin nay.
Trong phn tip theo, các nghiên cu trc đây đc tóm lc và cung cp mt
tng hp cho phép vch ra mt s vn đ quan trng cn đc gii quyt trong vic
phân tích tác đng ngng. Trong phn ba, bài nghiên cu tho lun chin lc
thc nghim đ gii quyt các vn đ liên quan đin tác đng ngng, phng pháp
đo lng và d liu. Kt qu c lng đc trình bày trong phn th t. Phn nm
đánh giá các điu kin ti Vit Nam trong tng quan vi các ngng c lng
cn thit đ hi nhp tài chính phát huy hiu qu, t đó đ xut các hàm ý chính
sách. Phn cui cùng là kt lun.

7

2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY
2.1. Mâu thun gia lý thuyt và bng chng thc nghim v li ích ca t do
hóa tài chính
Quan đim lý thuyt v li ích ca t do hóa tài chính: “hiu qu phân b”, ch yu

da trên nhng d đoán ca mô hình tng trng tân c đin, tiên phong bi Solow
(1956). Trong mô hình tân c đin, t do hóa tài khon vn giúp phân b ngun lc
quc t hiu qu hn và to ra các tác đng tt. Ngun lc chy t các nc phát
trin tha vn có t sut sinh li vn thp đn các nc đang phát trin khan him
vn có t sut sinh li vn cao. Dòng vn chy vào các nc đang phát trin làm
gim chi phí s dng vn, gây ra mt s gia tng trong đu t và tng trng, t đó
ci thin mc sng (Fischer, 1998; Obstfeld, 1998; Rogoff, 1999; Summers, 2000).
Các d đoán ca quan đim “hiu qu phân b này” ch đng vng khi nn kinh t
không b bin dng nào khác ngoài các rào cn đi vi dòng vn t do. Tuy nhiên,
trên thc t, tn ti nhiu bin dng khác  các nc đang phát trin. Nhiu nhà
kinh t hc hoài nghi cho rng các d đoán lỦ thuyt ca mô hình tân c đin mang
ít nét tng đng vi thc t ca chính sách tài khon vn. Rodrik (1998) và Rodrik
& Subramanian (2009), vi nhng tiêu đ rt khiêu khích “Ai cn chuyn đi tài
khon vn?” và “Ti sao toàn cáu hóa tài chính gây tht vng?”, có th xem là tiêu
biu cho quan đim này. Rodrik (1998) nhn thy không có tng quan gia vic
m ca tài khon vn và đu t hoc tc đ tng trng. Kt lun ca Rodrik cho
rng li ích ca t do hóa tài chính (nu tn ti) là không thc s rõ ràng nhng các
chi phí là hin nhiên trong các dng khác nhau ca khng hong th trng mi ni.
Rodrik và Subramanian (2009) cho thy, trong bi cnh ca cuc khng hong tài
chính di chun, nhng tuyên b cho rng các k thut tài chính gn đây đư to ra
nhng li tích ln nghe có v thiu thuyt phc. Do đó, nn tài chính ni đa có l
nên đc giám sát cht ch hn.
Trc khng hong tài chính châu Á 1997, có mt s đng thun ni lên gia các
nhà kinh t v mô hàng đu rng đây là thi đim đ các nc đang phát trin t do
8

hóa tài khon vn ca mình (Rodrik và Subramanian, 2009). Trong mt phát biu
ni ting trong cuc hp thng niên ca IMF nm 1997, Stanley Fischer trình bày
mt tham lun v toàn cu hoát tài chính và vai trò ca IMF đ thúc đy t do hóa
mt cách có trt t s dch chuyn các dòng vn. Có nhng ri ro liên quan đn m

ca tài khon vn nhng Fischer cho rng chúng có th đc bù đp bi nhng li
ích tim tàng (Fischer, 1997). Dornbusch (1996, 1998) cng cho rng kim soát vn
“mt Ủ tng ca quá kh” và “câu tr li chính xác cho câu hi v tính dch
chuyn ca dòng vn là chúng phi không b hn ch” (Dornbusch, 1998, trang 20).
Sau nhng d đoán ca Fischer, có mt s bùng n các công trình thc nghim v
nhng kt qu ca toàn cu hóa tài chính. Tuy nhiên, trái ngc vi s m rng
trong t do hóa tài khon vn, nhng nghiên cu ngày cho thy m bc tranh khá
đi nghch và hn hp (Rodrik và Subramanian, 2009). Dng nh nhng đánh giá
chi tit nht ca các nghiên cu trc đâu cho thy, bng chng v li ích tng
trng ca m ca tài khon vn là thiu đ vng và không thuyt phc (Kose et
al., 2006).
Trên bình din quc t, thm chí không xét đn các cuc khng hong tài chính,
nhng bng chng thc nghim cho thy, li ích ca toàn cu hóa tài chính gn nh
rt khó tìm thy rõ ràng (Mulwa et al., 2009). Toàn cu hóa tài chính đư không to
ra s gia tng đu t và tng trng hay gim bt bin đng  các nn kinh t mi
ni. Các nn kinh t phát trin nhanh chóng nht là nhng nc ít da vào các dòng
vn hn. Theo đó, dng nh cn tìm kim mt khuôn kh mi v toàn cu hóa tài
chính, trong đó tha nhn rng, t do hóa nhiu hn không nht thit mang li li
ích tt hn (Rodrik và Subramanian, 2009, trang 16-17).
2.2. Nghiên cu v các nhân t nhăhngăđn hiu qu hi nhp tài chính
Trong các nghiên cu trc đây, nhiu nhà nghiên cu đư c gng tìm ra gii pháp
nhm dung hòa gia mt bên là d đoán lý thuyt mnh m rng hi nhp tài chính
thúc đy tng trng trong dài hn ti các nc đang phát trin và mt bên là nhng
bng chng thc nghim yu ca lý thuyt này. Lp lun ca mt s tác gi cho
9

rng nhng nc không có các điu kin ban đu thích hp có th đt đc tng
trng tng vt ban đu t hi nhp tài chính nhng chc chn s gp khng hong,
và theo đó tng trng dài hn gim. Mt s nhà nghiên cu khác cho rng nhng
nc không đt đc mt s đc đim cu trúc nht đnh thì không th đ thu đc

li ích đy đ t hi nhp tài chính, ngay c khi h có th thoát khi khng hong

Kose et al. (2009) tng hp hai dòng tranh lun vào mt khuôn kh cho thy các
nhân t đc trng nh hng đn mi quan h gia hi nhp tài chính và tng
trng, có th xem nh mt tp hp các "điu kin ngng". Hình 2.1 mô t khuôn
kh này và lit kê các điu kin ngng chính. Chúng bao gm các đc đim cu
trúc ca nn kinh t - mc đ phát trin lnh vc tài chính, cht lng th ch, và
hi nhp thng mi - và c khuôn kh chính sách kinh t v mô.
Hình 2.1: Ngng trong quá trình hi nhp tài chính
Ngun: Kose et al. (2009)
2.2.1. Mc đ phát trin tài chính
V lý thuyt, phát trin tài chính tng cng các li ích tng trng ca toàn cu
hóa tài chính và gim tn thng trc các cuc khng hong. Các hn ch b sung
trong nc và quc t đóng mt vai trò đc bit quan trng trong nn kinh t có thu
nhp thp, kém phát trin v mt tài chính, và kh nng tip cn th trng tài chính
còn gii hn. Mt s nghiên cu gn đây cho thy, trong bi cnh lý thuyt khác
Hiă
nhpă
tài
chính
X
Cácăđiuăkinăngng
S phát trin th trng tài
chính,
Cht lng th ch,
Chính sách v mô,
Hi nhp thng mi
Trên
Tng trng: tng
Ri ro khng hong:

gim
Di
Tng trng: không
chc chn
Ri ro khng hong:
tng
10

nhau, s tng tác ca nhng hn ch này có th dn đn nhng tác đng không th
đoán trc và có th là bt li ca t do hóa tài khon vn (Caballero and
Krishnamurthy, 2001; Aghion et al., 2004 và Mendoza et al., 2007). Thay đi trong
hng ca các dòng vn có th gây ra hoc làm trm trng thêm các chu k lên –
xung (boom–bust cycles)  các nc đang phát trin thiu các khu vc tài chính
chuyên sâu (Aghion và Banerjee, 2005). Hn na, vic t do hóa khu vc tài chính
ni đa có trình đ qun lý kém là nguyên nhân ln đóng góp cho các cuc khng
hong liên quan đn hi nhp tài chính (Mishkin, 2006).
Nhiu nghiên cu thng cho thy tác đng tng tác tích cc gia đu t trc tip
nc ngoài (FDI) và đ sâu tài chính (t l tín dng t nhân so vi GDP) lên tng
trng. Tuy nhiên, các ngng đ sâu tài chính hàm ý đ có đc h s tác đng
dng ca m ca tài chính thay đi đáng k trong và gia các nghiên cu. Ví d,
Hermes và Lensink (2003), Alfaro et al. (2004) và Carkovic và Levine (2005) c
tính ngng tín dng trên GDP thay đi t 13% đn 48%. Có nhiu kt qu khác
nhau t các nghiên cu cho phép đ sâu tài chính tng tác vi các đo lng m
ca tài chính khác. Bekaert et al. (2005) và Hammel (2006) tìm thy tc đ tng
trng cao hn sau t do hóa th trng chng khoán  nc có t l tín dng t
nhân trên doanh thu th trng và trên mc vn hóa th trng chng khoán (xem
Bekaert et al., 2009 và Mukerji, 2009). S dng các đo lng đ m tài chính rng
hn, Prasad et al. (2007) tìm thy bng chng v tác đng qua li cao / thp  các
nc phi công nghip (tng t Klein và Olivei, 2001; Chinn và Ito, 2006 và
Coricelli et al., 2008) nhng Kraay (1998) và Arteta et al. (2003) thì không.

2.2.2. Cht lng th ch
Cht lng điu hành và qun lý công, khuôn kh pháp lý, mc đ tham nhng, và
mc đ minh bch ca chính ph có th nh hng đn s phân b ngun lc trong
nn kinh t. Nhiu nghiên cu cho rng mt trong nhng nguyên nhân ca các cuc
khng hong (nh các chính sách cu trúc và kinh t v mô sai lm) cng có th bt
ngun t th ch yu (Acemoglu et al., 2003). Vì dòng vn to thêm nhiu ngun
11

lc, cht lng th ch quan trng hn đi vi nn kinh t m ca tài chính. Nghiên
cu sau cuc khng hong tài chính châu Á đư cho thy mt phn ln trách nhim
thuc v t bn bè phái, phn ánh tham nhng, và qun tr công yu (Haber, 2002
và Krueger, 2002). Trên thc t, mc đ trung bình ca m ca tài chính vi kim
soát vn có chn lc có th thun li nht cho ch ngha t bn bè phái, vì nó cho
phép các công ty kt ni tt v mt chính tr đc u đưi tip cn vn nc ngoài
(Johnson và Mitton, 2003). Vic bo v quyn s hu yu  các nc nghèo đng
ngha vi vic tài tr nc ngoài có th không dn đn phát trin dài hn, đu t
chuyên sâu, và các d án li nhun thp ban đu (bao gm c c s h tng), dù trên
thc t chúng có th hu ích đi vi nhng điu kin tài chính ni đa nht đnh
(Rajan và Zingales, 1998).
Các kt qu ca tng tác gia m ca tài chính và cht lng th ch không thng
nht gia các nghiên cu. Bekaert et al. (2005) và Chanda (2005) tìm thy hiu ng
tng tác gia cht lng th ch và m ca tài chính trong vic thúc đy tng
trng nhng Kraay (1998) và Quinn và Toyoda (2008) thì không. Klein (2005)
nhn thy ch có mc đ trung bình ca cht lng th ch có th dn đn tng
quan dng gia tng trng và t do hóa tài khon vn, hàm ý kh nng xy ra tác
đng ngng phi tuyn tính. Các nc có cht lng điu hành và qun lý công tt
hn nhn đc nhiu dòng vn FDI và vn đu t danh mc vn ch s hn; hai
dòng vn này n đnh hn dòng n và cng to ra nhiu li ích ca hi nhp tài
chính hn (Wei, 2001).
2.2.3. M ca thng mi

M ca thng mi làm gim xác sut các cuc khng hong liên quan đn m ca
tài chính và gim nh các thit hi nu có. Các nn kinh t có đ m thng mi ln
hn có mc gim t giá thc nh hn trc mt s điu chnh tài khon vãng lai
nht đnh, phi đi mt vi các tác đng nh hn đn cán cân thanh toán do trt
giá và, do đó ít có kh nng v n hn. iu này làm cho các dòng n ít b dng đt
ngt và do đó, kh nng khng hong tài chính thp hn (Calvo et al., 2004 và
12

Frankel và Cavallo, 2004). Hi nhp thng mi đt nn kinh t  mt v trí tt hn
đ tip tc thanh toán n và thoát khi suy thoái (Edwards, 2004). Eichengreen
(2001) lu ý rng hi nhp tài chính mà không hi nhp thng mi có th dn đn
mt s phân b sai tài nguyên nh vic dòng vn có th đi đn các lnh vc mà
quc gia không có li th so sánh (xem thêm Aizenman và Noy, 2008).
2.2.4. Chính sách v mô
T do hóa tài khon vn có nhiu kh nng đem li li ích tích cc nu nó đc h
tr bi các chính sách v mô hiu qu nh chính sách tài khóa, tin t và chính sách
t giá hi đoái tt. Chính sách yu hoc không tng thích có th làm tng nguy c
khng hong t tài khon vn m. Ví d, s kt hp ca t giá hi đoái c đnh và
tài khon vn m là mt trong nhng nguyên nhân gây ra mt s cuc khng hong
tin t (Obstfeld và Rogoff, 1995 và Wyplosz, 2004). Tng t nh vy, vic qun
lý dòng vn có th đc bit phc tp trong các nn kinh t phát trin vi thâm ht
ln tài khóa và chính sách tài khóa thun chu k (Ishii et al., 2002, Calvo et al.,
2004 và IMF, 2007). Nhng phát hin này đư đc s dng đ lp lun rng t do
hóa tài khon vn có th phc v nh mt công c cam kt cho các chính sách kinh
t v mô (Bartolini và Drazen, 1997 và Gourinchas và Jeanne, 2007). Arteta et al.
(2003) cho thy bng chng v tác đng ngng liên quan đn chính sách v mô
trong vic to ra tác đng tng trng tích cc ca m ca tài chính. Mody và
Murshid (2005) tìm thy rng các chính sách v mô tt hn s tng cng tác đng
ca m ca tài chính đi vi tng trng đu t.
Mt s nghiên cu đư s dng mc đ thu nhp ca mt quc gia đi din cho phát

trin th ch tng th và tng tác chúng vi s m ca tài chính. Edwards (2001)
và Edison et al. (2004) tìm thy bng chng ca mt tng tác cùng chiu tuyn
tính và mt mi quan h ch U ngc, tng ng. Tuy nhiên, Arteta và cng s
(2003), Carkovic và Levine (2005) và Quinn và Toyoda (2008) không tìm thy
bng chng mnh m cho mi quan h đó.
13

Tóm li, có rt nhiu tài liu quan trng v lý thuyt và thc nghim phc v nh
mt c s cho vic đnh v s tn ti ca điu kin ngng. Tuy nhiên, các tài liu
này có nhiu khác bit và không cung cp hng dn rõ ràng v bn cht chính xác
ca mi quan h ngng hoc làm th nào ngi ta có th đa nhng lý thuyt vào
khuôn kh thc nghim. Mt s mô hình cho thy s tn ti ca tác đng ngng
phi tuyn nhng di hình thc phi tuyn tính không rõ ràng.
Các nghiên cu thc nghim đư cho thy nhiu kt qu thú v, nhng tính vng ca
các kt qu và các ngng c tính rt khác nhau. Hn na, mi mt trong các
nghiên cu này thng tp trung vào mt bin điu kin và mt ch s ca m ca
tài chính, đng thi hu ht trong s chúng s dng mt k thut tng tác tuyn
tính đn gin. Mc đ mà các nc đáp ng ngng hàm ý khác nhau hoc s đánh
đi gia các bin ngng khác nhau đư không đc kim tra, và các mc ngng
cng không có ý ngha kinh t. Cui cùng, khong tin cy có kh nng rng xung
quanh ngng cha đc nhn mnh. Vì vy, trong khi có rt nhiu bng chng
cho thy điu kin ngng quan trng, các tài liu hin có không đc t chc xung
quanh mt khuôn kh phù hp, gây khó khn trong vic đa ra các kt lun chính
sách v t do hóa tài khon vn. Kose et al. (2011) gii thiu mt khuôn kh nghiên
cu cho phép bao quát phn ln các vn đ trên.
2.3. Nghiên cu v hiu qu hi nhp tài chính  Vit Nam
Ti Vit Nam, đư có nhiu nghiên cu v tác đng ca hi nhp tài chính và các
dòng vn bên ngoài đn tng trng kinh t và các khía cnh khác. Dang (2013)
cho thy tác đng tích cc ca đu t trc tip nc ngoài đn ci thin cht lng
th ch ti Vit Nam. Cng liên quan đn cht lng th ch, Gueorguiev và

Malesky (2012) tìm thy bng chng v tác đng gim tham nhng ca FDI ti Vit
Nam. Anwar và Nguyen (2014) nghiên cu tác đng lan ta ca FDI đn các nhân
t nng sut tng hp (TFP). Kt qu cho thy, tác đng lan ta tích cc ch tìm
thy đng bng sông Hng, duyên hi Nam Trung B, ông Nam B và đng bng
sông Cu Long; trong khi  các khu vc khác tác đng là tiêu cc hoc không có ý
14

ngha thng kê. Nghiên cu v tác đng ca FDI đn xut khu ròng ti Vit Nam,
Anwar và Nguyen (2011) cho thy, trên toàn b mu, tác đng ca FDI đn xut
khu ròng không có Ủ ngha thng kê. Tuy nhiên, tác đng này là tích cc và có ý
ngha thng kê trong giai đon sau khng hoàng tài chính châu Á 1997. Mutrap
(2009), Nguyn Th Tu Anh và cng s (2006) xem xét tác đng ca hi nhp tài
chính, đc bit là FDI đn các ngành khác nhau cho thy các kt qu phc tp. Tuy
nhiên, cho đn nay, trong hiu bit ca tác gi, cha có nghiên cu nào xem xét
điu kin ngng cn thit mt cách c th đn tác đng tng trng ca hi nhp
tài chính. Bài nghiên cu này da trên khuôn kh phân tích ca Kose et al. (2011)
đ c lng các điu kin ngng cn thit, t đó so sánh và đ xut nhng hàm ý
chính sách thích hp đi vi Vit Nam trong quá trình hi nhp tài chính quc t.

15

3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU
3.1. Mô hình thc nghim
Phn này tho lun mt s vn đ cn phi đng đu trong phân tích chính thc
ca bài nghiên cu và làm th nào đ gii quyt chúng.
3.1.1. Mô hình tng quát
Trc ht, do quan tâm đn vic nm bt tác đng ngng  mc đ quc gia,
khuôn kh thc nghim xây dng trên hi quy tng trng vi d liu bng trên
nhiu quc gia theo thi gian. Tp trung vào tng trng trung và dài hn hn là
chu k kinh t và các giao đng ngn hn khác, bài nghiên cu s dng trung bình

nm nm ca d liu gc. Chu k kinh t thng dai dng hn đi vi các nc
đang phát trin so vi các nc công nghip nhng khung nm nm có th xem là
mt dàn xp hp lý đi vi vic lc chu k kinh t cho tt c các loi quc gia
(Agenor et al., 2000; Aguiar and Gopinath, 2007). Vic ly trung bình d liu theo
nm cng làm mt các bin đng theo nm trong mu, ví d nh các dòng vn.
Mô hình tng quát:


 



 

 

 

 


 

(1)
Trong đó:
 Bin ph thuc: tc đ tng trng GDP thc bình quân đu ngi điu chnh
theo PPP (đi din cho tng trng)


 






 Các bin đc lp c bn gm:
Các bin kim soát ca mô hình tng trng: 


Bin tác đng quc gia: 


Bin tác đng thi gian: 


 m tài chính: 


16

Bin ngng: 


 i ch quc gia, t ch thi gian và phn d 

1

3.1.2. Chin lc thc nghim
Mô hình d liu bng tuyn tính đng đc s dng theo dng sau:



 

 

 

 



 


 

(2)
Vi  là vecto h s ca các bin kim soát x
it
. Tng t nh Kose et al. (2011),
chúng tôi s dng mt lot bin kim soát chính cho mô hình tng trng đc xác
đnh trong các nghiên cu trc đây là các yu t nh hng tng đi quan trng
đn tng trng GDP bình quân đu ngi dài hn (Barro, 1991; Bassanini và
Scarpetta, 2001; Kostakis, 2014; Schularick và Steger, 2010; Capolupo, 2009). B
bin kim soát c bn s dng xuyên sut các c lng bao gm: thu nhp bình
quân đu ngi thc ban đu khi bt đu mi giai đon nm nm (iniGDP) – đi
din cho mc đ phát trin tng th ban đu
2
, t l đu t trên GDP (INV), s nm
đn trng trung bình ca dân s trng thành (SYR) – đi din cho vn nhân lc,

và tng trng dân s (POP). Bên cnh đó, m ca thng mi (Trade), lm phát
(CPI) và s lng đng dây đin thoi bình quân đu ngi (Phone) – đi din cho
mc đ c s h tng, cùng đc s dng trong các kim đnh tính vng.

1 Các kt qu điu th hin tng trng tng th giai đoan nm nm, có th d dàng
chuyn thành tng trng hàng nm nu cn thit
2 Mc đ phát trin ban đu này đc đ cp trong mô hình tng trng Solow-Swan,
xem xét đn gi thuyt hiu ng hi t: cho rng các quc gia ít phát trin hn thng
có tc đ tng trng nhanh hn các quc gia phát trin cao (Gantman và Dabós, 2012)
17

Mt vn đ thc nghim quan trng là làm th nào đnh ngha mi quan h ngng
trong hàm h(FO
it
, TH
it
). Da trên các nghiên cu đc trích dn  trên, bài nghiên
cu ba gi đnh tham s xác đnh cho hàm này đc xem xét
3
:
3.1.2.1. im phân cách cao – thp da trên trung v mu ca bin ngng




 


 




 



 







 


(3)
Vi D(TH
it
> TH
mediant
) là mt bin ch báo nhn giá tr 1 nu bin ngng ca mt
quc gia vt qua giá tr trung v ca tt c các quc gia trong cùng mt khong
thi gian t.
Phng pháp này thit lp ngng ngoi sinh và cung cp mt cách đn gin đ
kim đnh xem liu mc đ ca mt bin c th có quan trng trong tác đng có th
đo lng đc (quantitative effect) ca đ m tài chính đn tng trng hay không.
3.1.2.2. Tng tác tuyn tính gia đ m tài chính và bin ngng:





 


 



 



 





(4)
Phng pháp này kim đnh xem liu giá tr ca mt bin c th nh hng tuyn
tính đn tác đng tng trng biên ca hi nhp tài chính nh th nào. K thut này
hàm ý rng tác đng biên (cùng chiu hay ngc chiu) ca đ m tài chính đn
tng trng thì ln hn vi mc cao hn ca bin ngng.
3.1.2.3. Tng tác bình phng cho phép tác đng phi tuyn ca bin ngng





 


 



 



 





 






(5)
iu này cho phép kh nng nu vt qua mt ngng nht đnh, bin ngng tr
nên quan trng hoc ít quan trng hn trong xác đnh tác đng biên ca đ m tài
chính lên tng trng.

3

Chúng là nhng k thut tham s đc s dng rng rãi nht trong các nghiên cu trc
đây. Các phng pháp khác bao gm tng tác ca m ca tài khon vn vi hàm bc
ba ca cht lng th ch, và mt bin gi bình phng đi vi cht lng th ch
(Klein, 2005)