Nghiên cứu tác động của chính sách tiền tệ tại việt nam (giai đoạn 2000 đến 2013)

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH
ầầầầầầầầầầ

LÊ LAM PHONG

NGHIểNăCUăTÁCăNG
CAăCHệNHăSÁCHăTINăTăTIăVITăNAM
(giaiăđonă2000ă- 2013)


Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mƣăs:ă60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNGăDNăKHOAăHC
PGS.TS.ăTRNăHOĨNGăNGỂN


TP.ăHăChíăMinhă- Nmă2014
LIăCAMăOAN


Tôi xin cam đoan: Lun vn “Nghiên cu tác đng ca chính sách tin t ti
Vit Nam” là công trình do chính tôi nghiên cu và thc hin.
Các s liu trong lun vn đc s dng trung thc. Các thông tin trong
lun vn đc ly t nhiu ngun và đc ghi chú chi tit v ngun ly thông tin.
TP. H Chí Minh, ngày 8 tháng 4 nm 2014

Lê Lam Phong








MCăLC
TRANGăPHăBÌA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăHÌNH,ăBNGăBIU
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT
LIăMăU 1
LỦădoăchnăđătƠi 1
Mcătiêuănghiênăcu 2
Phngăphápănghiênăcu 2
Ngunăsăliu 2
Niădungănghiênăcu 2
CHNGă1:ăCHệNHăSÁCHăTINăT 3
1.1. Tngăquanăvăchínhăsáchătinăt 3
1.1.1. Nghip v th trng m 4
1.1.2. Lãi sut chit khu 6
1.1.3. T l d tr bt buc 8
1.1.4. Công c t giá 9
1.1.5. Các công c khác ca chính sách tin t 9
1.2. Cácăkênhătruynădnăcaăchínhăsáchătinăt 12
1.3. Tácăđngăcaăchínhăsáchătinătătrongăđiuătităkinhătăvămô 15

1.4. Niădungăcaăcácănghiênăcuătrcăđơy 18
1.4.1. Các nghiên cu ti nc ngoài 19
1.4.2. Các nghiên cu ti Vit Nam 22
KTăLUNăCHNGă1 24
CHNGă 2:ă NGHIểNă CUă TÁCă NG CAă CHệNHă SÁCHă TINă Tă TIă
VITăNAM 25
2.1.ăChínhăsáchătinătăcaăVităNam 25
2.1.1. Chính sách tin t ca Vit Nam giai đon 2001 - 2005 25
2.1.2. Chính sách tin t ca Vit Nam giai đon 2006 - 2010 27
2.1.2.1 Thc hin chính sách tht cht tin t 29
2.1.2.2 iu chnh t giá linh hot 36
2.1.3. Chính sách tin t ca Vit Nam giai đon 2011 - 2013 32
2.1.3.1 Bình n t giá 33
2.1.3.2 n đnh th trng tin t 34
2.1.3.3 Trn lãi sut liên tc thay đi 36
2.1.3.4 Tái c cu h thng ngân hàng 39
2.2.ăNghiênăcuătácăđngăcaăchínhăsáchătinătătiăVităNamăgiaiăđonă2000-2013
42
2.2.1. Phng pháp và d liu nghiên cu 42
2.2.2. Kt qu nghiên cu thc nghim 44
2.2.2.1. Kim đnh tính dng 44
2.2.2.2. ánh giá tác đng truyn dn 45
KTăLUNăCHNGă2 63
CHNGă3:ăGIIăPHÁPăNỂNGăCAOăVICăIUăHĨNHăCHệNHăSÁCHăTINă
TăTIăVITăNAM 64
3.1.ăNhómăgiiăphápăniălngăbiênăđădaoăđngăcaătăgiá 64
3.2.ăNhómăgiiăphápăvăgiaătngăsătruynădnăcaăchínhăsáchătinăt 65
3.2.1. Nhóm gii pháp giúp hoàn thin các công c ca chính sách tin t 65
3.2.1.1. Công c lãi sut 65
3.2.1.2. Công c cho vay tái chit khu, cho vay tái cp vn 68

3.2.1.3. Công c nghip v th trng m 65
3.2.2. Nhóm gii pháp giúp tng thanh toán không dùng tin mt 68
3.2.3. Nhóm gii pháp giúp nâng cao tính truyn dn thông qua h thng ngân hàng
thng mi 70
3.3.ăNhómăgiiăphápăhngătiăsădngăchínhăsáchătƠiăkhóa 72
KTăLUNăCHNGă3 74
KTăLUN 75
TĨIăLIUăTHAMăTHO i
DanhămcătƠiăliuătingăVit i
DanhămcătƠiăliuătingăAnh ii
DanhămcătƠiăliuăInternet iii
PHăLC i
Phălcă1.ăMôăhìnhănghiênăcu i
Phălcă2:ăKtăquăphơnătíchăthcănghim x


DANHăMCăHÌNH,ăBNGăBIU
ăth
 th 2.1. Hàm phn ng xung ca mô hình kênh c bn 49
 th 2.2. Hàm phn ng xung ca mô hình kênh t giá 52
 th 2.3. Hàm phn ng xung ca mô hình kênh lãi sut 56
 th 2.4. Hàm phn ng xung ca mô hình kênh hn mc tín dng 59
 th 2.5. Hàm phn ng xung ca mô hình kênh d tr bt buc 62
Hình
Hình 1.1: Trng thái cân bng ca th trng tin t 4
Hình 1.2: Phn ng thông qua nghip v th trng m 5
Hình 1.3: Phn ng đi vi s thay đi ca chính sách chit khu 6
Hình 1.4: Phn ng đi vi s thay đi ca t l d tr bt buc 8
Hình 1.5. S dch chuyn ca đng LM khi cung tin tng 15
Hình 1.6. S dch chuyn ca đng LM khi cu tin tng 16

Hình 1.7. Tác đng ca chính sách tin t trong trng hp t giá c đnh hoàn toàn 18
Hình 1.8. Tác đng ca chính sách tin t trong trng hp t giá th ni hoàn toàn 18
Hình 2.1. Tc đ tng trng và lm phát Vit Nam giai đon 2001 - 2005 25
Hình 2.2. Bin đng t giá (VND/USD) trong giai đon 2004 - 2005 26
Hình 2.3. Tình hình bin đng ca tc đ tng GDP, tng trng tín dng, lm phát giai
đon 2006 - 2010 28
Hình 2.4. Bin đng t giá (VND/USD) trong giai đon 2006 - 2013 34
Hình 2.5. Lm phát Vit Nam nm 2011 35
Hình 2.6. Tình hình bin đng tng GDP, tng trng tín dng, CPI giai đon 2001 -
9/2013 38
Hình 2.7. Bin đng lãi sut trong giai đon 2010 - 2013 40
Hình 2.8. Quan h nhân qu và phân tích bin đng trong mô hình kênh c bn sau bin
đng 10 tháng 46
Hình 2.9. Quan h nhân qu và phân tích bin đng trong mô hình kênh t giá sau bin
đng 10 thán 50
Hình 2.10. Quan h nhân qu và phân tích bin đng trong mô hình kênh lãi sut sau bin
đng 10 thán 53
Hình 2.11. Quan h nhân qu và phân tích bin đng thông qua mô hình kênh hn mc
tín dng sau bin đng 10 tháng 56
Hình 2.12. Quan h nhân qu và phân tích bin đng thông qua mô hình kênh d tr bt
buc sau bin đng 10 tháng 60
Bng
Bng 2.1: Bng s liu thu thp 43
Bng 2.2. Phân tích phân rã phng sai 47
Bng 2.3 Phân tích phân rã phng sai mô hình kênh lãi sut 50
Bng 2.4 Phân tích phân rã phng sai mô hình kênh lãi sut 53
Bng 2.5 Phân tích phân rã phng sai ca kênh HMTD 57
Bng 2.6 Phân tích phân rã phng sai mô hình kênh d tr bt buc 60

DANH MCăCÁCăCHăVITăTT

Tênăvitătt
NghaătingăAnh
NghaătingăVit
ADF
Augmented Dickey-Fuller
Kim đnh Dickey - Fuller m rng
CPI
Consumer Price Index
Ch s giá tiêu dùng
EIA
Energy Information Administration
C quan Nng lng nguyên t M
ER
Exchange real
T giá hi đoái thc
FR
Fixed Reserves
D tr bt buc
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
HMTD

Hn mc tín dng
IFS
International Financial Statistics
Ngun d liu tài chính ca IMF
IPI
Industrial Production Index

Ch s sn xut công nghip
IR
Interest rate real
Lãi sut thc
QE
Quantitative Easing
Ni lng đnh lng
SVAR
Structure Vector Autoregressive
Models
Mô hình Vector t hi quy cu trúc
VAR
Vector Autoregressive Models
Mô hình Vector t hi quy
1

LIăMăU
LỦădoăchnăđătƠi
Cùng vi chính sách tài khóa, chính sách tin t ca Vit Nam đã góp phn quan
trng vào vic duy trì tc đ tng trng và n đnh ca nn kinh t.
Mc tiêu ca chính sách tin t, theo Lut Ngân hàng Nhà nc, là nhm n đnh giá
tr ca đng tin, kim ch lm phát, góp phn thúc đy phát trin kinh t - xã hi, bo
đm quc phòng, an ninh và nâng cao đi sng ca nhân dân. Trên c s mc tiêu chung
đó, nhng nm qua, Ngân hàng Nhà nc Vit Nam đã điu hành chính sách tin t khá
linh hot, thông qua các công c chính sách nh điu tit cung tin, chính sách t giá, lãi
sut, đt ra hn mc tín dng cho h thng ngân hàng thng mi, các công c gián tip
nh quy đnh d tr bt buc, tái cp vn, th trng m…
Nghiên cu xem tác đng ca chính sách tin t ca Vit Nam đn các bin s kinh t
nh th nào, tác đng mnh hay yu, nhanh hay chm ra sao th hin qua nhng con s
c th là mt vic rt cn thit, nhm đa ra nhng gii pháp giúp nâng cao điu hành

chính sách tin t ti Vit Nam. Chính vì vy, tác gi quyt đnh chn đ tài nghiên cu
“NGHIểNă CUă TÁCă NGă CAă CHệNHă SÁCHă TINă Tă TIă VITă NAM”
(giaiăđonă2000-2013).

Vnăđănghiênăcu
Lun vn tp trung vào ba ni dung chính sau:
- a ra c s lỦ lun và s la chn chính sách tin t ca mt quc gia.
- Tin hành nghiên cu tác đng ca chính sách tin t ti Vit Nam t nm 2000 đn
nm 2013.
-  xut các nhóm gii pháp nhm nâng cao tác đng ca chính sách tin t ti Vit
Nam trong thi gian ti.

2

Mcătiêuănghiênăcu
Nghiên cu xem tác đng ca chính sách tin t đn các bin s kinh t nh ch s giá
tiêu dùng (CPI) và ch s sn xut công nghip (IPI) nh th nào, đ tr, chiu tác đng,
mnh hay yu…, t đó đánh giá tác đng ca chính sách tin t ti Vit Nam.
Phngăphápănghiênăcu
 thc hin mc tiêu nghiên cu trên, lun vn s dng ch yu phng pháp đnh
lng vi mô hình VAR nhm đánh giá tác đng ca chính sách tin t vi các bin
trong mô hình, bên cnh đó lun vn còn s dng phân tích nhân qu Granger, phân tích
phn ng đy và phân rã phng sai.
Ngunăsăliu
H thng c s d liu th cp đc s dng đc chn lc, khách quan và đáng tin
cy nht, t ngun d liu tài chính ca IMF (IFS), Tng cc Thng kê, Ngân hàng Nhà
nc…, sau đó đc x lỦ bng phn mm Eview.
Tt c các d liu th cp đu có sn và s dng chn lc, nên tính kh thi ca d liu
là có.
Niădungănghiênăcu

Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu lun vn có ba chng nh sau:
Chngă1: Chính sách tin t
Chng 2: Nghiên cu tác đng ca chính sách tin t ti Vit Nam
Chngă3: Gii pháp nâng cao vic điu hành chính sách tin t ti Vit Nam


3

CHNGă1: CHệNHăSÁCHăTINăT
1.1. Tngăquanăvăchínhăsáchătinăt
Kháiănim
Chính sách tin t là h thng các bin pháp, các công c do ngân hàng trung ng
thc hin đ điu tit cung tin, nhm thc hin các mc tiêu ca chính sách tin t,
thng là hng ti mt lãi sut mong mun đ đt đc nhng mc tiêu n đnh và tng
trng kinh t nh kim ch lm phát, duy trì n đnh t giá, đt đc trng thái lao đng
toàn dng. (Mishkin 2010)
Cácăcôngăcăcaăchínhăsáchătinăt
 thc hin các mc tiêu ca mình, ngân hàng trung ng thng s dng ba công
c chính đ làm thay đi cung tin và lãi sut, bao gm: tin hành nghip v th trng
m, thay đi chính sách chit khu và t l d tr bt buc.
 thy đc mc đ nh hng ca ba công c trên đn lãi sut th trng, đu tiên
chúng ta tin hành tìm hiu v s bin đng ca lãi sut đc hình thành t s cân bng
ca th trng d tr (tc là th trng dành cho s trao đi các khon d tr) đc th
hin thông qua giao đim ca đng tng cung và tng cu v d tr.
Lng cu v d tr đc hình thành khi lãi sut th trng thay đi trong khi các yu
t khác không đi. Lng cu v d tr có th đc chia làm hai phn:
 Lng d tr bt buc: lng d tr ti thiu trên tng s tin gi mà ngân hàng
trung ng buc ngân hàng thng mi phi gi li và bng t l d tr bt buc
nhân vi s tin gi mà các ngân hàng thng mi nhn đc.
 Lng d tr dôi ra: lng d tr b sung mà ngân hàng thng mi quyt đnh nm

gi và bng t l d tr dôi ra nhân vi s tin gi mà h nhn đc.
Do đó, lng cu v d tr bng vi lng d tr bt buc cng vi lng d tr dôi
ra. Mà lng d tr dôi ra đc s dng vi mc đích là bo him chng li vic dòng
tin gi chy ra, do đó chi phí ca vic nm gi chính là chi phí c hi ca nó - tc lãi
sut thu đc nu cho vay s d tr này và tt nhiên phi bng lãi sut th trng. Bi
4

vy, khi lãi sut th trng gim và nu nhng yu t khác không thay đi (k c lng
d tr bt buc) thì lng cu v d tr phi tng và ngc li. Do đó đng cu d tr
dc xung t trái sang phi.
Hình 1.1: Trngătháiăcơnăbngăcaăthătrngătinăt
* Trong đó:
RD: Lng cu v d tr, RS: Lng cung v d tr, 

: D tr không vay mn


: Lãi sut chit khu, 


: Lãi sut cân bng ca th trng

1
: Lãi sut th trng 1, 
2
: Lãi sut th trng 2
 thc thi chính sách tin t ca mình, ngân hàng trung ng thng dùng ba công
c chính: Nghip v th trng m, chính sách chit khu và t l d tr bt buc.
1.1.1. Nghip văthătrngăm
Nghip v th trng m là công c quan trng nht trong chính sách tin t, bi nó là

yu t ch yu quyt đnh s thay đi trong lãi sut và tin c s, cng nh là ngun thu
ch yu ca nhng bin đng trong cung tin. Hot đng mua trên th trng m làm
tng d tr và tin c s, qua đó làm tng cung tin và h thp lãi sut ngn hn. Hot
đng bán trên th trng m làm gim d tr và tin c s, thu hp cung tin và làm tng
lãi sut ngn hn.

i
d

Lãi sut
i
f2

i
f*

i
f1

R
n

Lng d tr, R
RS
RD
5

Hìnhă1.2:ăPhnăngăthôngăquaănghipăvăthătrngăm
* Trong đó:


1
: Lng cu v d tr, 
1
: Lng cung v d tr 1, 
2
: Lng cung d tr 2

1
: D tr không vay mn1, 
1
: D tr không vay mn 2, 

: Lãi sut chit khu



: Lãi sut cân bng ca th trng, 
1
: Lãi sut th trng 1, 
2
: Lãi sut th trng 2
Hình 1.2 cho thy hot đng mua trên th trng m làm tng lng cung v d tr ra
th trng, t đó tác đng làm gim lãi sut th trng và ngc li. T đây, có th thy
u đim ca nghip v th trng m:
 Ngân hàng trung ng có th kim soát quy mô ca công c này mt cách d
dàng. iu này có th nhn ra khi so sánh vi mt công c khác là chính sách
chit khu: ngân hàng trung ng có th khuyn khích hay ngn cn các ngân
hàng thng mi vay chit khu thông qua vic thay đi lãi sut chit khu, nhng
chc chn s không th kim soát đc khi lng cho vay chit khu. Do đó
nghip v th trng m va linh hot, chính xác và có th thc hin vi bt k

quy mô nào. Nu ngân hàng trung ng mun có mt s thay đi nh trong d tr
hay tin c s, nghip v này đc s dng thông qua vic mua hoc bán mt
lng nh chng khoán. Ngc li, nu mun thay đi mt lng rt ln trong d

RD
1

1
2


Lãi sut
i
d

i
f1

i
f2

R
n1

Lng d tr, R
R
n2


1


2

6

tr và tin c s thì nghip v này cng có th thc hin đc thông qua vic mua
hoc bán mt lng chng khoán rt ln.
 Nghip v th trng m có th d dàng đo ngc. Do đó nu phm phi mt sai
lm nào trong nghip v th trng m thì ngân hàng trung ng có th sa li
ngay lp tc bng cách thc hin điu ngc li.
 Cui cùng, nghip v th trng m có th thc hin mt cách nhanh chóng và
không gn vi bt k đ tr hành chính nào. Khi quyt đnh thay đi tin c s
hay d tr, ngân hàng trung ng có th thc hin nghip v này ngay lp tc.
1.1.2. Lƣiăsut chităkhu
Khi thc hin thay đi chính sách chit khu, ngân hàng trung ng có th thc hin
các khon cho vay ca mình thông qua các khon tín dng dành cho các ngân hàng
thng mi. Mt s quc gia trên th gii nh M, các khon cho vay chit khu ca
Cc D tr Liên bang M đi vi h thng ngân hàng đc thc hin di ba hình thc:
tín dng s cp, tín dng th cp và tín dng thi v. Còn ti Vit Nam, thay đi chính
sách chit khu đc thc hin thông qua các loi lãi sut nh lãi sut tái chit khu, lãi
sut tái cp vn,…
Hìnhă1.3:ăPhnăngăđiăviăsăthayăđiăca chínhăsáchăchităkhu
* Trong đó:
(a) Không cho vay chităkhu


i
d2

i
f1

Rn
Lng d tr, R
RS
2

RS
1

Lãi sut
Lng d tr, R

i
f2
= i
d2

i
f1
= i
d1

Lãi sut
RS
2

RS
1

2
1
(b)ăCóămtăsăkhonăchoăvayăchităkhu
i
d1

RD
RD
Rn
7

: Lng cu v d tr, 
1
: Lng cung d tr 1, 
2
: Lng cung d tr 2

1
: D tr không vay mn, 
1
: Lãi sut chit khu 1, 
2
: Lãi sut chit khu 2



: Lãi sut cân bng ca th trng, 
1
: Lãi sut th trng 1, 

2
: Lãi sut th trng 2
Hình 1.3 cho thy ti các quc gia có lãi sut th trng thp hn lãi sut tái chit
khu (a) thì s thay đi lãi sut tái chit khu không nh hng đn lãi sut th trng;
còn ti các quc gia có lãi sut th trng bng vi lãi sut tái chit khu (b) thì s thay
đi lãi sut tái chit khu cng làm thay đi lãi sut th trng. Qua đó, có th thy đc
u đim rt ln ca chính sách chit khu là giúp ngân hàng trung ng thc hin vai trò
“ngi cho vay cui cùng” ca mình. Ngân hàng trung ng ngn không cho tình trng
hong lon tài chính xy ra nh trng hp ca cuc i khng hong vào nm 1929-
1933, điu này có th thy qua trng hp ti M khi vào tháng 5/1984, Cc D tr Liên
bang M “bm” cho ngân hàng Continental Illinois - mt trong mi ngân hàng ln nht
M vào thi đim đó - 5 t USD đ tránh mt cuc sp đ có h thng. Hay nh s
hong lon tài chính có th bùng n sau khi th trng c phiu sp đ vào ngày th Hai
đen ti nm 1987 và sau v tn công khng b đã phá hy Trung tâm Thng mi th
gii vào ngày 11/9/2001, hoc dn chng ti Vit Nam là trng hp Ngân hàng thng
mi c phn Á Châu (ACB) vào các nm 2003 và nm 2012. Tuy nhiên, vi cho vay
chit khu, ngân hàng trung ng khó th xác đnh đc tác đng ca chính sách này lên
nn kinh t vì không th kim soát hoàn toàn nh vi nghip v th trng m. Mt khác,
khi liên tc thc hin cho vay chit khu vi vai trò là “ngi cho vay cui cùng”, ngân
hàng trung ng đã tip tay cho các ngân hàng thng mi (nht là các ngân hàng thuc
loi “quá ln đ sp đ”) chp nhn nhiu ri ro hn, ni lng các chính sách ca mình
đ càng tng li nhun càng tt bi vì h ngh dù th nào đi chng na ngân hàng trung
ng cng s cu khi h ri vào tình trng mt kh nng thanh toán. Song s kin ngày
15/9/2008 khi ngân hàng đu t ln th t nc M, Lehman Brothers np đn phá sn
vi khon n lên đn 613 t USD cho thy rng các ngân hàng trung ng phn nào đó
đã bt đu chuyn đi nhn thc ca mình và không còn xem các ngân hàng ln là mt
đnh ch không th đ sp đ.
8

1.1.3. Tălădătrăbtăbuc

S thay đi trong t l d tr bt buc tác đng ti cung tin thông qua vic thay đi
s nhân tin t. S gia tng trong t l d tr bt buc làm gim s tin gi mà các ngân
hàng thng mi có th to ra, t đó làm thu hp dn cung tin. Mt khác, s gia tng
trong t l d tr bt buc cng làm tng cu v d tr và lãi sut th trng. Do đó, đây
là mt công c có tác đng rt mnh ti cung tin và lãi sut và cng vì vy rt him
đc các ngân hàng trung ng s dng.
Hìnhă1.4:ăPhnăngăđiăviăsăthayăđiăcaătălădătrăbtăbuc
* Trong đó:

1
: Lng cu v d tr, 
2
: Lng cu v d tr 2, 
1
: Lng cung d tr 1


: D tr không vay mn 1, 

: Lãi sut chit khu

1
: Lãi sut th trng 1, 
2
: Lãi sut th trng 2
Hình 1.4 cho thy s gia tng trong t l d tr bt buc làm tng cu v d tr và lãi
sut th trng, điu này đc gii thích bi s gim sút ca s lng tin gi có th
đc to ra bi h thng ngân hàng do mt b phn tin gi phi chuyn thành lng d
tr bt buc. Qua đó, u đim cng nh nhc đim ca chính sách này cng đã th
hin, đó chính là s tác đng quá mnh m. Vì nó tác đng nh nhau đn tt c các ngân

hàng và gây tác đng ln đn cung tin, ch cn thay đi t l d tr bt buc mt phn

R
n

Lng d tr, R



Lãi sut
RD
1

RD
2

RS
1


2
1
i
f1

i
f2




9

ngàn ca mt đim phn trm cng đ khin cung tin thay đi, do đó ngân hàng trung
ng rt khó s dng công c này nu ch mun to ra mt s thay đi nh trong cung
tin. Mt nhc đim na cng rt đáng quan tâm, đó là vic thay đi d tr bt buc có
th ngay lp tc to ra vn đ thanh khon đi vi các ngân hàng có mc d tr dôi d
thp, khin các ngân hàng này d gp nguy him. Chính vì vy, ngân hàng trung ng
sau khi thc hin chính sách này thng kèm theo mt chính sách khác thông qua các
công c còn li ca chính sách tin t đ xoa du và làm gim bt tính bt n cho các
ngân hàng thng mi.
1.1.4.ăCôngăcătăgiá
Mt công c khác cng cn đc xem trng là s n đnh ca th trng hi đoái.
Hin nay, thng mi có vai trò rt quan trng đi vi nn kinh t ca các quc gia trên
th gii, do đó s thay đi giá tr đng tin s làm thay đi kh nng cnh tranh ca mt
quc gia. iu này gây khó khn cho các doanh nghip khi lp k hoch kinh doanh, do
phi quan tâm đn phòng nga ri ro t giá. Ngha là, mt th trng hi đoái n đnh là
mt mc tiêu quan trng mà ngân hàng trung ng hng ti.
1.1.5. Cácăcôngăcăkhácăcaăchínhăsáchătinăt
Bn công c nêu trên là nhng công c truyn thng ca chính sách tin t, đc hu
nh tt c các quc gia s dng và nhng công c y khi đc s dng s có tác dng
làm thay đi lãi sut th trng. Tuy nhiên, nu mc lãi sut ca mt quc gia đang quá
thp (xp x 0%) thì ngân hàng trung ng có mun kích thích nn kinh t thông qua vic
s dng các chính sách tin t m rng cng không đc. ó là do các tài sn tài chính
đc bán bên ngoài th trng không còn đc các nhà đu t a chung bi h ngh giá
ca chúng quá cao và tâm lỦ chung ca các nhà đu t là ch mun nm gi tin mt -
tình trng mà chúng ta gi là “by thanh khon”. Khi y, các công c truyn thng ca
chính sách tin t không còn hiu qu do lãi sut không th h hn đc na. Chính vì
vy mà các công c phi truyn thng xut hin. Và công c đin hình nht  đây chính là
các gói ni lng đnh lng QE (Quantitative Easing), vi mc tiêu chính là bm tin ra

ngoài nn kinh t đ mua các tài sn tài chính t các ngân hàng thng mi và các t
10

chc tín dng, t đó làm gia tng lng tin c s. Chính sách này đc thc hin ln
đu tiên bi Ngân hàng Trung ng Nht Bn vào ngày 19/3/2001. Trong vòng bn nm,
Ngân hàng Trung ng Nht Bn đã tin hành mua các trái phiu chính ph, chng
khoán đc đm bo bng tài sn, c phiu,… khin cán cân tài khon vãng lai ca các
ngân hàng thng mi gia tng t 5.000 t yên lên 35.000 t yên (khong 300 t USD).
Mc tiêu ca chính sách này là làm gim giá đng yên và gia tng xut khu đ kích
thích nn kinh t, song cui cùng mc tiêu đó đã không thành hin thc. n khong na
cui nm 2012, ông Shinzu Abe quay tr li nm quyn, tr thành th tng Nht Bn,
đã ban hành chính sách kích thích nn kinh t (thng đc gi là hc thuyt kinh t
Abenomics) vi ba mc tiêu v chính sách tài khóa, chính sách tin t và ci t nn kinh
t. Trong đó mc tiêu th hai đã đc Thng đc Ngân hàng Trung ng ca Nht Bn
là ông Haruhiko Kuroda thông qua bng mt chng trình ni lng đnh lng có quy
mô 1.400 t USD đ làm gia tng gp đôi lng cung tin cho nn kinh t. Nhng chính
sách y đã khin cho đng yên liên tc st gim, mt khong 30% giá tr t cui nm
2012 đn khong gia nm 2013 và phn nào giúp nn kinh t Nht Bn hi phc. Ngoài
Ngân hàng Trung ng Nht Bn, Cc D tr Liên bang M cng thng s dng các
gói kích thích kinh t thông qua công c QE, có tác đng tích cc đn vic kích thích
tng trng kinh t và gim t l tht nghip. Nc M đã tung ra các gói QE1, QE2 và
hin ti là QE3.
Ti Vit Nam, Ngân hàng Nhà nc cng s dng các công c tin t phi truyn
thng nh các bin pháp hành chính: trn lãi sut, hn mc tín dng,… Và các công c
này cng phn nào tác đng làm thay đi lng cung tin và làm gim mc lãi sut th
trng. Song có th nói, các bin pháp hành chính này bóp méo th trng tin t và gây
nh hng xu trong dài hn. Do đó cn phi thc hin các bin pháp khác đ h tr và
giúp th trng phát trin bn vng hn.
Mcătiêuăcaăchínhăsáchătinăt
Bng các công c nêu trên, ngân hàng trung ng đã trc tip và gián tip thc thi sáu

mc tiêu c bn ca chính sách tin t, đó là: (i) to vic làm, (ii) tng trng kinh t,
11

(iii) n đnh giá c, (iv) n đnh lãi sut, (v) n đnh th trng tài chính và (vi) n đnh
th trng chng khoán.
Vi mc tiêu đu tiên là to vic làm, có hai lỦ gii chính:
 Th nht: T l tht nghip cao khin cho các h gia đình chu nhiu sc ép v tài
chính, con ngi mt đi lòng t trng cá nhân và làm tng t nn xã hi.
 Th hai: Vi t l tht nghip cao, không ch nn kinh t đang lãng phí mt ngun
nhân lc ln mà còn khin cho các ngun lc khác nh máy móc, trang thit b không
đc s dng, gây lãng phí và t đó gây tn tht cho tng sn phm quc ni (GDP).
Tuy nhiên, không mt nn kinh t nào có th đt trng thái toàn dng, tc là trng thái
mà t l tht nghip bng 0. LỦ do là nn kinh t luôn luôn có mt lng ngi tht
nghip, gi là tht nghip tm thi - nhng sinh viên mi ra trng cha kim đc vic
làm, nhng ngi va ri b công vic c và vn cha kim đc công vic mi,… Ri
phi k đn mt s ngi tht nghip c cu, hay nhng ai không đ nhng k nng cn
thit đáp ng đc yêu cu ca công vic,hoc công vic mà h có th đm nhn li 
mt ni khác vi chn h đang sinh sng và h không bit điu đó.
T đây, có th rút ra kt lun rng mc tiêu vic làm cao không phi là mc tiêu t l
tht nghip bng 0 mà là t l tht nghip ti đó cung và cu lao đng bng nhau, hay còn
đc bit ti vi tên gi “t l tht nghip t nhiên”.
Và khi nn kinh t đt đc mc tiêu to nhiu vic làm mi, thng ngân hàng trung
ng cng thc hin đc đng thi mc tiêu tng trng kinh t. Vì vi vic các doanh
nghip đu t nhiu vn đ tng công sut đã giúp tng sn lng, t đó làm tng GDP
và gim tht nghip.
Mt mc tiêu khác cng đc các nhà hoch đnh chính sách rt quan tâm và xem
nh mc tiêu quan trng nht, đó là mc tiêu n đnh giá c: Có th hình dung vic gia
tng mc giá (lm phát) s to ra mt s bt n đnh cho nn kinh t, t đó gây khó khn
cho các nhà qun lỦ khi hoch đnh chính sách cho công ty và rng hn là gây ra tình
trng tng trng rt thp ca các quc gia. iu này đã xy ra  các quc gia trong

nhng giai đon có mc tng trng thp đi kèm vi lm phát cao nh Argentina, Brazil,
12

Nga… Mt khác, điu này cng to ra s xung đt gia các giai tng trong xã hi, khi h
phi cnh tranh gay gt vi nhau đ duy trì phn thu nhp ca mình trong điu kin giá
c gia tng.
Tip theo là mc tiêu n đnh lãi sut. Thc t cho thy, mt s bt n ca lãi sut s
to ra s không n đnh ca nn kinh t và gây khó khn cho vic lp k hoch. n đnh
lãi sut cng là yu t quan trng quyt đnh đn s n đnh ca th trng tài chính, do
lãi sut gia tng s làm gim giá các khon trái phiu dài hn và các khon cho vay cm
c, gây khó khn cho các đnh ch tài chính nm gi các trái phiu này.
Có rt nhiu mc tiêu đc đt ra và điu đáng nói là các mc tiêu này luôn có s
mâu thun ln nhau. Theo lỦ thuyt ca Mundell - Flaming và sau này là “b ba bt kh
thi”, mt nn kinh t không th đng thi thc hin c ba mc tiêu: n đnh t giá, chính
sách tin t đc lp và hi nhp tài chính. Luôn có mt s mâu thun gia mc tiêu n
đnh t giá, n đnh lãi sut vi mc tiêu to vic làm trong ngn hn. Ví d, mt nn
kinh t phát trin nóng s giúp to ra đc nhiu vic làm, gim tht nghip nhng
thng kèm theo tình trng lm phát gia tng. Khi ngân hàng trung ng tin hành kìm
hãm đà tng ca giá c bng cách gim lng cung tin, điu này khin lãi sut gia tng,
có th làm suy gim đu t, t đó gây st gim sn lng ca nn kinh t và làm tng t
l tht nghip trong ngn hn. Chính vì vy, hin nay các quc gia trên th gii khi hoch
đnh chính sách thng ch hng ti mt s mc tiêu c th. in hình nh Cc D tr
Liên bang M và Ngân hàng Trung ng Nht Bn hng ti mc tiêu tng trng kinh
t, hi nhp tài chính và lm phát mc tiêu. Riêng các quc gia nm trong khu vc đng
tin chung châu Âu (eurozone), ngân hàng trung ng ca các nc thành viên không
còn thc thi đc các công c chính sách tin t ca mình mt cách đc lp vì h không
th in tin đ bm cho nn kinh t khi cn, do đng tin h đang s dng là đng tin
chung dành cho c 17 nc thành viên - đng euro - và đng tin này b kim soát bi
Ngân hàng Trung ng Châu Âu (ECB).
1.2. Cácăkênhătruynădnăcaăchínhăsáchătinăt

Thông thng, ngân hàng trung ng luôn mun đt đc đng thi mt s mc tiêu
nào đó, ví d nh đt đc mc lm phát thp song song vi mt t l vic làm cao (tc
13

t l tht nghip thp). Tuy nhiên, ngân hàng trung ng li không th tác đng trc tip
ti các mc tiêu này. úng là ngân hàng trung ng có th s dng các công c ca mình
(nh nghip v th trng m, lãi sut tái chit khu, t l d tr bt buc), nhng các
công c y ch có th tác đng gián tip các mc tiêu kia sau mt thi k (thông thng
là trên mt nm). Chính vì th ngân hàng trung ng phi tin hành thc thi chính sách
tin t và nhm vào các bin s trung gian gia các công c ca mình và các mc tiêu
cn đt đc, các mc tiêu này đc bit đn là các mc tiêu trung gian, nh tng lng
cung tin (M1, M2, M3) hoc lãi sut (ngn hn, dài hn). Tuy nhiên, các chính sách ca
ngân hàng trung ng cng không th tác đng trc tip đn ngay c các mc tiêu trung
gian, nên phi tìm các bin s khác đ nhm vào, các bin s này gi là các mc tiêu tác
nghip, hay mc tiêu công c, chng hn nh tng lng d tr (d tr, tin c s) hoc
lãi sut (lãi sut th trng, lãi sut tín phiu kho bc). Ví d, ngân hàng trung ng đt
mc tiêu tng trng GDP 7%/nm, tng ng vi mc tiêu này lng cung tin M2 s
tng 6%/nm, và đ đt đc điu đó tin c s phi tng 5%/nm…
Ti mt quc gia đang phát trin có th trng tài chính còn non tr nh Vit Nam,
các công c chính sách tin t thng đc áp dng, c ch truyn dn chính sách tin t
thng là thay đi cung tin c bn dn đn thay đi lãi sut, t giá, tín dng, giá c tài
sn, t đó tác đng đn tng cu đ đt đc mc tiêu là kim soát lm phát. Tuy nhiên,
các mc tiêu này không c đnh và thay đi theo tng thi k, có khi trong mt thi k
li có nhiu mc tiêu đc theo đui cùng lúc. Nhìn chung, c ch truyn dn này có th
đc th hin thông qua ba kênh chính:
 Lãi sut: Chính sách tin t m rng làm gia tng lng cung tin (M), khin mc
lãi sut thc gim xung (i
r
), đng ngha vi vic chi phí s dng vn gim. iu
này to ra hai tác đng:

M() i
r
() C(), I() Y()
M() P
e
()  q()  I()  Y()
 Th nht: khuyn khích các h gia đình, cá nhân trong nn kinh t tin hành vay
tin chi tiêu nhiu hn (C), mt khác lãi sut tit kim gim (i
r
) cng làm gim
14

nhu cu gi tin tit kim, tiêu dùng hin ti gia tng (C) và khin các nhà đu t
chuyn tin sang các kênh đu t khác nh bt đng sn, chng khoán đ tìm
kim mt t sut sinh li cao hn (I). ng thái này giúp các th trng trên phát
trin, làm nâng cao giá tr ca công ty trên th trngbi giá c phiu các công ty
gia tng (P
e
), khin cho giá tr công ty có th cao hn so vi giá tr ni ti (q>1),
kích thích công ty m rng đu t xây dng nhà xng, mua sm máy móc, trang
thit b đ m rng quy mô (I).
 Th hai: lãi sut thp (i
r
) khuyn khích các doanh nghip gia tng vay vn đ
đu t thc hin các d án đu t mi hay m rng các d án kinh doanh c (I).
 T giá hi đoái: Chính sách tin t m rng làm gim lãi sut thc (i
r
), làm gim s
hp dn ca các khon tin gi bng ni t so vi các khon tin gi bng ngoi t.
iu này làm tng lng cu v ngoi t ca các nhà đu t trong nc đ tin hành

đu t ra nc ngoài đ hng chênh lch lãi sut. T đây làm cho đng ni t mt
giá (e), gây ra hai tác đng:
M() i
r
()  e() NX()  Y()
M() i
r
()  e()  NW()  L()  I()  Y()
 Th nht: Khin cho hàng hóa trong nc tr nên r hn, hàng hóa nc ngoài tr
nên đt hn. iu này làm tng xut khu ròng (NX) và do đó làm tng GDP
(Y). Mt khác, vic xut khu ròng tng cng khin ci thin cán cân vãng lai và
cui cùng giúp ci thin cán cân thanh toán ca quc gia.
 Th hai: Khi đng ngoi t tng giá, nó khin cho các khon n bng ngoi t ca
các doanh nghip trong nc tng, điu này làm xu đi bng cân đi tài sn ca
các doanh nghip, làm gim giá tr tài sn thun (NW), khin vay mn gim
(L), làm gim đu t (I), và cui cùng làm gim sn lng (Y).
 Tín dng ngân hàng: Thc hin chính sách tin t m rng bng cách ni lng tín
dng ngân hàng làm tng d tr ngân hàng và tin gi ca ngân hàng, s làm tng các
khon cho vay ca ngân hàng, giúp tng các khon đu t (I), cui cùng dn đn
tng sn lng (Y).
M()  Tin gi ngân hàng ()  Khon vay ngân hàng ()  I()  Y()
15





1



2

Lãi sut







Tng sn lng




(a) S dch chuyn ca đng LM
b Tác đng đi vi th trng tin t
khi sn lng c đnh  mc 



2


1

Lãi sut




Lng s d thc t

2
/

1
/
Hình 1.5.ăSădchăchuynăcaăđngăLMăkhiăcungătinătng
ng LM dch chuyn sang phi, t 
1
đn 
2
, khi cung tin tng thì lãi sut phi
gim (t 

 

) ti bt k mc sn lng cho trc nào (

).
* Trong đó:
M: Lng cung tin ca nn kinh t (M2), 

: Lãi sut thc, C: Chi tiêu ca ngi dân
I: u t t nhân, q: T s giá tr th trng trên giá tr ni ti ca công ty
e: T giá hi đoái (theo phng pháp gián tip), 

: Giá c phiu ca công ty
Y: Tng sn lng ca nn kinh t, NX: Xut khu ròng, L: Vay mn ca doanh nghip

1.3. Tácăđngăcaăchínhăsáchătinătătrongăđiuătităkinhătăvămô
Các nhà hoch đnh chính sách có hai công c chính đ thc hin các mc tiêu ca
mình là chính sách tin t (tc vic kim soát lãi sut hoc cung tin) và chính sách tài
khóa (tc vic kim soát chi tiêu và thu ca chính ph). Và đ đo lng hu ích ca
chính sách tài khóa và tin t ti hot đng kinh t, chúng ta thng s dng mô hình IS -
LM. Vi mô hình IS - LM, các nhà hoch đnh chính sách có th d báo đc điu xy ra
trong tng lai ca sn lng và lãi sut khi h quyt đnh thc hin mt quyt đnh nào
A
A
16

đó. Và vi nhng chính sách tin t, nó s tác đng đn s cân bng ca th trng tin
t, t đó làm dch chuyn đng LM.  đo lng chính sách tin t, chúng ta s phi
xem xét thông qua đng LM.Theo đó, đng LM bao gm nhng tp hp khác nhau
gia lãi sut và sn lng mà ti đó th trng tin t cân bng. Ch có hai yu t khin
cho đng LM dch chuyn là s thay đi t đng trong cung tin và cu tin. Nhng
thay đi này tác đng đn đng LM nh sau:
 Th nht: Lng cung tin gia tng to nên đim cân bng mi ca th trng tin t
(đim cân bng mi này có lãi sut thp hn song mc sn lng là không đi).
 Th hai: Lng cu tin gia tng do có s gia tng mc đ ri ro ca các loi tài sn
ri ro khác (c phiu, trái phiu doanh nghip, bt đng sn,…) t đó làm tng lng
cu tin ti bt k mc lãi sut, mc giá hay sn lng nào cho trc.
Hìnhă1.6.ăSădchăchuynăcaăđngăLMăkhiăcuătinătng
ng LM dch chuyn sang trái t LM
1
ti LM
2
khi cu tin tng bi vì lãi sut gia
tng,  bt k mc sn lng cho trc nào (


).
Khi tng hp cho mt nn kinh t thông qua mô hình IS - LM, mt s dch chuyn
ca đng LM s to ra mt đim cân bng mi (đim giao nhau gia IS và LM) và vi
đim cân bng mi, sn lng và lãi sut đu thay đi. Có th thy tác đng ca điu này
thông qua mt chính sách tin t m rng làm tng cung tin và gim lãi sut khin cho


1
(

)

2
(

)

21


1

Lãi sut







Tng sn lng




(a) S dch chuyn ca đng LM
b Tác đng đi vi th trng tin t
khi sn lng c đnh  mc 


MS
Lãi sut






Lng s d thc t


1
/



17

đu t và xut khu ròng tng, t đó khin tng tng cu và sn lng gia tng. iu này
s kt thúc khi lng cu tin bng vi lng cung tin mi cao hn. Ngha là, có mt

mi tng quan thun gia cung tin và sn lng.
Nhng khi m rng mô hình ra mô hình IS - LM - BP, chính sách tin t s còn ph
thuc nhiu vào chính sách t giá mà quc gia y đang s dng. iu này th hin qua
hai trng hp:
 Th nht: Vi chính sách t giá c đnh hoàn toàn. Mt chính sách tin t m rng
làm tng lng tin c s, khin lãi sut thc gim, t đó khin đng LM dch
chuyn sang phi và to vi đng IS ti đim cân bng mi có sn lng cao hn.
Song đim cân bng mi này nm di đng BP, chng t lãi sut cân bng bên
trong thp hn so vi mc lãi sut đ cán cân thanh toán cân bng. Khi lãi sut bên
trong thp hn lãi sut bên ngoài, các nhà đu t trong nc s chuyn vn đu t ra
nc ngoài, điu này làm cho cu v ngoi t gia tng và làm đng ngoi t tng giá.
Do ngân hàng trung ng đang thc hin chính sách t giá c đnh hoàn toàn nên s
có mt s chênh lch ln gia t giá ngân hàng trung ng niêm yt và t giá th
trng. S thiu ht ngoi t s đc ngân hàng trung nggii quyt bng cách bm
ngoi t trong d tr ngoi hi ca mình ra bên ngoài và hút ni t vào. iu này làm
gim lng tin trong lu thông và gián tip làm tng lãi sut thc khin cho đng
LM dch chuyn ngc li sang trái và làm sn lng gim.