Các nhân tố ảnh hưởng đến thỏa mãn công việc của người lao động ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM



LÝ KIM CƯƠNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THỎA
MÃN CÔNG VIỆC CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG
Ở CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH







LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ




TP.Hồ Chí Minh – Năm 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM


LÝ KIM CƯƠNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THỎA
MÃN CÔNG VIỆC CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG
Ở CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH


Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh
Mã số : 62340102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS. TS. NGUYỄN ĐÔNG PHONG



TP.Hồ Chí Minh – Năm 2014


L
 tài Các nhân t n tha mãn công vic
ca ng  các doanh nghip nh và va bàn
 là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu iu tra, kt qu
nghiên cu nêu trong lutrung thc c công b trong bt k
công trình nào khác.

Tác gi

L






LI C
Sau thi gian chun b và tin hành kho sátlu
Các nhân t   n tha mãn công vic c   ng  các
doanh nghip nh và va  a bàn     . Lu 
không ch là công sc ca riêng tôi mà còn có c s a th
bn bè và ng nghip ca tôi.

Lu tiên, tôi xin chân thành cm GS.TS. Nguy
tng dn tôi trong quá trình vi m tài liu, t chc
nghiên cu và hoàn thành lu

Tip theo, tôi xin trân trng các thi hc Kinh T
thành ph H t kin thc nn tng kinh
nghim thc tu khoa hc cn thit 
trình cao hc.

Cui cùng, tôi xin thành tht cs h trng viên nhit tình c
 ng nghip trong sut quá trình hc và làm lu
Tôi tin r là kinh nghim quý báu giúp tôi thành công trong công
vic, cuc sng nghiên c
Thành ph H Chí Minh, tháng 01 4
Tác gi





DANH MC CÁC CH VIT TT


A/C : Anh/Ch
BHXH : Bo him xã hi
Cty : Công ty
DN : Doanh nghip
DNNVV : Doanh nghip nh và va
NL : Ngi ng
NSL : Nng sut ng
Tp.HCM : Thành ph H Chí Minh
VN : Vit Nam


MC LC
L
LI C
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC HÌNH
MC LC
CHNG 1: TNG QUAN 1
1.1 t v 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 3

1.3 i tng, phm vi nghiên cu 3
1.3.1 m ca DNNVV 4
1.3.2 a DNNVV 5
1.3.3 Hn ch ca DNNVV nh hn qun tr ngun nhân lc 6
1.4 Phng pháp nghiên cu 8
1.5 c tin ca lu 8
1.6 Cu trúc lu 8
CHNG 2: C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 10
2.1 Lý thuyt v s tha mãn trong công vic c 10
2.1.1  th 10
2.1.2  11
2.1.2.1 Lý thuyt v tháp nhu cu ca Maslow 11
2.1.2.2 Thuyt hai nhân t ca Herzberg 13
2.1.2.3 Thuyt công bng ca Adams 13
2.1.2.4  14
2.2  th 15
ng 2 23
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25
3.1 u 25
3.1.1 Phu 25
3.1.1.1 Nghiên c 25


3.1.1.2  25
3.1.2 ng kho sát 26
3.1.3 Cách thc kho sát 26
3.1.4 Quy mô và cách thc chn mu 26
3.1.5  28
3.2 Xây d 28
3.2.1 ng m 28

3.2.2 ng mi c hn . 29
3.2.3 ng m 29
3.2.4 ng m 29
3.2.5 ng mi thu nhp 30
3.2.6 ng mi 30
3.2.7 ng mu ki 31
3.2.8 ng mt qu thc hi
 31
3.2.9 ng m 31
3.3  32
3.3.1  32
3.3.2  32
3.3.3 Ph 33
ng 3 34
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 35
4.1  35
4.1.1  35
4.1.2  38
4.1.2.1 
các doanh nghip nh và va bàn Tp.HCM 39
4.1.2.2  42
4.2  43
4.2.1  43
4.2.2  45
 48



CHNG 5: HÀM Ý QUN TR VÀ KIN NGH 49
5.1  49

5.2 Hàm ý qun tr 49
5.2.1  49
5.2.1.1 V t qu thc hin công vic 50
5.2.1.2 V n 52
5.2.2  54
5.2.3 V cp trên 56
5.2.4  57
5.2.5  58
5.2.6  u kin làm vic 59
5.2.7  60
5.3 Kin ngh i vc và ch DNNVV 62
5.3.1 i vc 62
5.3.2 i vi ch DNNVV 63
5.4 Nhn ch ca nghiên cu 64
5.4.1 a nghiên cu 64
5.4.2  64
5.5  65
Tóm t 65
PH LC
Ph l
Ph lc 2: Dàn bài tho lun nhóm
Ph lc 3: Bng câu hi kho sát
Ph lc 4: Kt qu kho sát SPSS





DANH MC BNG
B 4

Bng 2.1: Vn dng thuyt nhu cu ca Maslow trong qun tr ngun nhân lc 12
B
 20
B 27
Bn cht công vic 28
B 29
B 29
B 30
Bp 30
B 31
Bu ki 31
Bt qu thc hi 31
B 32
B
 37
Bng 4.2:  41
B 44
B 45
B 45
Bng 4.6:  46

DANH MC HÌNH
a 
 23
u 28
  th  
 và va  Tp.HCM 47
1

 TNG QUAN

1.1 t v
Hu ht các quc gia trên th gii, s doanh nghip nh và va ng
chim t l li vn, t l này có th lên ti 90  95%
tng s doanh nghip.  Vit Nam, theo s liu tng cc thng kê, hin nay doanh
nghip nh và va (DNNVV) chim ti 97% tng s doanh nghi  
ng doanh nghip vi mô chim mt v . Các doanh nghip này hin
 dng 50% lng ca nn kinh t ng 40%
   t trong nh   n nht ca các DNNVV là
thiu vn, s ng DNNVV tip c c vn ca các    i
ng ch chim khong 30%. Trong tình trng kinh t vt qua khng hong,
có du hing chm, các DNNVV l ng trc tip nhiu
nht, hàng lot các công ty b phá sn, hoc phi chuyn t quy mô ln thành nh,
t gim.
Nhn thy vai trò tích ca DNNVV trong
nn kinh t Vit Nam, chính ph ng ch ng h tr giúp
DNNVV phát tri 
, Quynh s TTg ngày 7/9/2012
ca Th ng Chính ph phê duyt K hoch phát trin 2011
2015hàng lot các hi tho, d án, báo cáo thc thi 
hng k hoch phát trin doanh nghi B
k ho  Cc phát trin doanh nghi phân tích thc tr
ra các gii pháp h tr cho DNNVV phát trin, m chính :
ngoài bin pháp h tr DNNVV tip cn tín di mc công
ngh, tr  k thut cho DNNVV thì tr giúp phát trin ngun nhân lc cho
DNNVV c xem là gii c hin.
 nhân l ngi nht ca DNNVV trong vic nâng
cao hiu qu sn xut kinh doanh, nâng cao sc cnh tranh ca hàng hóa 
2

phi mt vi công cuc hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu. DNNVV không

ch thiu công nhân k thut lành ngh mà còn c nhân s c nhng k
n thi quu hành doanh nghingi ng
o bài bu kin làm vic chú trng dn tình
trng h không tha mãn trong công vic, t ng nhy vic sang các
công ty có quy mô ln là ph bin, ng cng nh
chng sn phm dch v.
ng th
, n
thath
 ng
tha
e
th
 Vì vy, Các nhân t  n tha mãn công vic ca
ngi ng  các doanh nghip nh và va trên a bàn thành ph H Chí
Minhng

   ng   Thôn       ng  các
DNNVV a bàn Tp.th

hi
 th


          th    
ng  các doanh nghip nh và va a bàn Tp.HCM?

ngtha
3

1.2 Mc tiêu nghiên cu
th ca i lao
ng  các nh và va a bàn Tp. HCM.
 ng cth
ng  các nh và va bàn Tp.HCM.
hàm ý qun tr vàth
 ca ng  các nh và va bàn Tp.HCM.
1.3 ng, phm vi nghiên cu
ng nghiên cu: th
thng.
Phm vi nghiên cu: ng  ngành sn xut i dch v
 các nh và va bàn Tp.HCM.
 hi phm vi nghiên cu, tác gii xin gii thiu  nét v
DNNVV n công tác qun tr ngun nhân l
n s tha mãn trong công vic c các DN này.
Theo Ngh nh s CP ngày 30/6/2009 ca Chính phnh

            nh ca
pháp lut,
c chia thành ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun
vn (tng
ngun vng tài snh trong bng câi
k toán ca doanh nghip) hoc s lng bình quâng ngun vn là tiêu
chí u tiên), c th 

4

Bng 1.1: 
Quy mô

Khu vc
Doanh nghip
siêu nh
Doanh nghip
nh
Doanh nghip
va
S lao
ng
Tng
ngun vn
S ng
Tng
ngun vn
S ng
I. Nông, lâm
nghip và
thy sn
i tr
xung
20 t ng
tr xung
t trên 10
n
i
t trên 20 t
n 100
t ng
t trên 200

n
i
II. Công nghip
và xây dng
i tr
xung
20 t ng
tr xung
t trên 10
n
i
t trên 20 t
n 100
t ng
t trên 200
n
i
i
và dch v
i
tr xung
10 t ng
tr xung
t trên 10
n
i
t trên 10 t
n 50
t ng
t trên 50

n
i
(Nguồn: Chinhphu.vn)
Tác gi chn phm vi kho sát trong DNNVV vì nh
góp và hn ch sau:
1.3.1 m ca DNNVV
DNNVV có vu ít nên chu k sn xung
ngn, có kh i vn nhanh, tu kin cho DN kinh doanh hiu qu.
DNNVV tn ti và phát trin  hu h   c, các thành phn kinh t:
 i, dch v, công nghip, xây dng, nông lâ  p, và hot
i mi hình th ân, công ty c phn,
công
ty trách nhim hu hn, DN có v kinh t cá th
      c nh  i ca th ng.
DNNVV có kh   ng kinh doanh và chuy ng mt hàng
nhanh. Mt khác, do DNNVV tn ti  mi thành phn kinh t, sn phm ca các
DNNVV
 ng không ln nên ch cn không thích
ng
c vi nhu cu ca th ng, vi loi hình kinh t  xã hi này thì nó s d
5

nh nghip có quy mô vn ln trong vic chuyng sang loi
hình khác cho phù hp vi th ng.
c kinh doanh còn hn ch. Do quy mô vn nh nên các DNNVV
không u ki u vào nâng ci mi máy móc, mua sm
thit
b công ngh tiên tin, hii. Vic s dng các công ngh lc hu dn
chng sn phm không cao, tính cnh tranh trên th ng kém. DNNVV 
gp nhic tìm kim, thâm nhp th ng và phân

phi sn
phm do thiu thông tin v th ng, công tác marketing còn kém
hiu qu.
t hàng ca DNNVV khó tiêu th trên th
ng.
c qun lý còn thi hình kinh t còn non tr ,
k o doanh nghi còn hn ch.
S ng DNNVV có ch doanh nghic gi chuyên
c qun lý tu. Mt b phn ln ch doanh nghip
và
c doanh nghio bài bn v kinh doanh và
qun lý, còn thiu kin thc kinh t  xã hi và k n tr kinh doanh. Mt
khác, DNNVV ít có kh c nhng nhà qung có
, tay ngh cao do khó có th tr  hp
d thu hút và gi chân nhng nhà qu gii.
1.3.2 a DNNVV
Doanh nghip nh và va t vai trò ht sc quan trng trong phát
trin kinh t  xã hi:

Chim t trng ln trong tng th doanh nghip Vit Nam.

n quan trng trong GDP.

Góp phn quan trng gii quyt vip cho , giúp
       n
nh phát trin kinh t  xã hn suy thoái kinh t toàn cu.
i và Công nghip Vin ht
nm 2012, VN có gn 500 nghìn DN, trong tng
s n 97% quy mô
va và nh, ch y

DNNVV

6


s dng xã h
c.
(Ngun: [47], [48])
Thc t cho thy nhiu DNNVV ca thành phn kinh t n xut
kinh doanh hiu qu  i thành phn kinh t   i
m khng hong b nng nhiu nht li là DNNVV.
1.3.3 Hn ch ca DNNVV n qun tr ngun nhân lc
  n nht ca DNNVV là vn, phi thuê mt bng sn xut
kinh
doanh. DN mun tìm vn bng hình thc vay ngâ   c cht
không ph p cc cng thêm lãi sut cao, ngân hàng t ra
nhiu loi chi phí nên rào cn li vi DNNVV là ngun v phát trin sn
xut kinh doanh  Hn ch v tài chính nên DNNVV r chc
o, phát trin ngun nhân lc. S ng lang ít, vi  o phát trin
ngun nhân li chuyên trách chu trách nhim v
vic thc hin công tác này và nhu cng nh 
trong vic mi các t chc cung cp dch v o thc hiào to.
V  công ngh, do phn l th c có
tip cc khoa hc, công ngh c ngoài c th h lc hu. Hu ht
các DNNVV vn còn ng dng chm chp, ch yu vn thoi, fax và
ng dng phn mm qugin. Nhiu ch doanh nghip không quen vi
viu hành máy tính, cho
rng công ngh thông tin ch dành cho các doanh
nghip ln, còn doanh
nghip ca h thì có th u hành, giao dch th công. Kt

qu kho sát ca B Khoa hc và Công ngh m khoa hc
công ngh i mi trong DNNVV ca Vit Nam còn thp. S ng
nhà khoa hc, chuyên gia làm vic trong các DN ch chim 0,025% trong tng s
ng làm vic trong khu vc DN. Khong 80  90% máy móc và công ngh s
dng trong các DN ca Vit Nam là nhp khu và 76% t thp niên 1980  1990,
75% máy móc và trang thit b t khu hao. (Ngun: Quynh s 
TTg ngày 7/9/2012 v vic phê duyt k hoch phát trin 2012 
2015)  Máy móc thit b  lc hu làm các DNNVV có kh 
7

cng thp, gây ô nhing làm vic, gây nh
n sc kho phát trin ngun
nhân lc.
S liên kt, liên doanh ca các DNNVV rt hn chu này th hin
c ht trong ho ng sn xut, kinh doanh, th n trong h   to
dng mt ting nói chung trên th ng, hp tác trong vic mang li li ích
kinh tng chung cho cng. Ngoài ra, kh n lý, nhn bit
v  xúc tin và qui
ng hong trong khu vt hn ch.
Hn ch na ca DNNVV là tuyn dng và gi  i tài, ,
 c qun tr, v qun tr tài chính, trong phát trin th ng.
75% lo chuyên môn k thut; vic thc hin
  các chính sách bo him xã hi, bo him y t cho   
ging công vic trong khu vc DNNVV, do vy các DNNVV càng
  th bt li. Ti Hà Ni, t l  o him xã h t

,

 
 




              
VN[49])


vì nhng yu th ca DNNVV: quy mô nh, vn ít, không danh
ting, áp dng công ngh thông tin còn thp nên  có s cam kt rt yi
vn. H ng làm  ly kinh nghim ri nhy
sang các DN l
8

1.4 u



          
 thut tho lun nhóm tp trung. Thông tin thu thp t nghiên
cnh tính nhm khám pháu chnh và b c
 th ca nhân viên.

           

2 dng: thit k phng vn trc tip, thit k n
i tng  A
          

    
th.

1.5 c tin ca lu
Luth
 các nh và va bàn Tp.HCM.
Giúp ta nhn bi ng s tha mãn công
vic và các nhân t n s tha mãn công vic ca  các 
nh và va bàn Tp.HCM.
1.6 Cu trúc lu
Ni dung ca :

  ng quan gii thiu mt cách tng quát v  tài nghiên
cu, v lý do ch  tài, mc tiêu nghiên c    u và
phm vi nghiên cu c tài.


th
9











 Hàm ý qun tr  hàm ý qun tr và
kin ngh cho th ca ng  các DNNVV a
bàn Tp.HCM, t .

10

  LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
2.1 Lý thuyt v s tha mãn trong công vic ca 
2.1.1  th 
tha in bách khoa toàn th
wikipedia [46], cho rng s tha mãn công vic là s hài lòng ca mt cá nhâi
vi công vic ca anh ta hay cô ta. Trong khi  t in 
Dictionary thì nh ngha s tha mãn là vic p ng mt nhu cu hay mong mun
nào , vì vy có th hiu s tha mãn công vic là vic  c p ng nhu
cu hay mong mun ca h khi làm vic.
Theo Price J.L. (1997) [38, p470]tha
.
Theo Spector (1997) [42],  tha        

 [23],tha


tha
th
    tha            
thatha
tha
       ms (1998) [30], Currivan (1999)[20],
Cook and Wall (1980)[18], Ellickson (2002)[23], Gaertner (1999)[25], Ting
(1997)[44]; Kacmar (1999)[29],tha


(1969) [39]
          ley (2000) [43],
11

Schwepker (2001) [39], Yoursef (2000) [45]
thaTheo Price (1997)) [38].
Theo Deconinck and Stilwell C.D (2004) [21]     

 

2.1.2 tha
Theo Mendenhall (1995) [32]
thaTác gi
xin t
2.1.2.1 Lý thuyt v tháp nhu cu ca Maslow
Theo Maslow (1943:1954) [36, p173176] cho rng nhu c  i
c phân loi theo p xp theo th t n, bao gm các nhu
cu: vt cht  sinh lý, an toàn, xã hc tôn trng và t th hin:

Nhu
cu vt cht, sinh lýn nhng yu t cn thi tn
ti
thc ung, qun áo, nhà , Trong t chc, nhu cu
này th hin thông qua tithu nhp.


Nhu cu an toàn: bao gm các v n an ninh, an toàn.
Trong t chc, nhu cu này th hin thông qua các yu t v u kin an toàn,
v ng, chính sách bo him,


Nhu cu xã hi: th hin  nhu cu cn có mi quan h t i vi
nhng
       c tin yêu trong mt
nhóm,
Trong t chc, nhu cu này th hin  mi quan h vng nghip,
doanh nghip, và cp trên.

Nhu cc tôn trng: th hin  nhu cc tôn trng trong cuc
sng và trong công vii muc cm thy có ích và có ng
  ng xung quanh. Trong t chc, nhu c  c th hin thông
12

qua các hong, s công nhn v kt qu làm vic 
tin,


Nhu cu t th hin: bao gm nhu cc phát trin cá nhân, và t
th
hin mình. Trong t chc, nhu cu này tha mãn thông qua vic to ra 
hi cho  phát trin, sáng to, t i phó vi thách thc ca công vic.
Thuyt nhu cu sp xp nhu ci t thn cao. Nhng nhu cu
 cp cao  c tha mãn khi nhu cu  cp thng. Con
     i trong t chc ch y  ng theo nhu cu.
Chính s tha mãn nhu cu làm h hài lòng và khuyn khích h  ng.
ng thi, vic tha mãn nhu cu, và tha mãn tng ca
u tr ng lc quan trng và vic
ng vào nhu cu cá nhân s i. Nói cách
khác,
i lãn o hoc qun lý có th u khi c hành vi  bng cách
dùng các công c hoc bi ng vào nhu cu hoc kì

vng ca h
làm cho h  i công vic giao, phn ch
thc hin nhim v và n lc, tn ty hi nhim v m nhn.
Bảng 2.1: Vn dng thuyt nhu cu ca Maslow trong
qun tr ngun nhân lc
c thc hin ngoài
c
Nhu cu
c thc hin ti
c
Giáo dc, tôn giáo, s thích,
phát trin cá nhân
T khnh mình
n, phát
trin, sáng to
S chp nhn c
bn bè, cng
Ghi nhn, tôn trng
c ghi nhn, v 
thêm trách nhim
n bè, cng
c yêu mn, thuc vào
mt nhóm nhnh
Nhóm làm vi ng nghip,
o, khách hàng
Không lo s chin tranh, ô
nhit
An toàn
Công vic an toàn, phúc li,
công vic lâu dài

Th  c ung, tình
dc
Vt cht, sinh lý
Nhi     
bn
Nguồn: Mark Mendenhall et al. (1995). Global management. Blackwell, p 586
13

2.1.2.2 Thuyt hai nhân t ca Herzberg
Frederick Herzberg (1959) [36, p177] là nhà tâm lý hi M
ca thuyt hai nhân t. Hc thuy    c các nhà qun lý doanh
nghip áp dng rng rãi.
Herzberg cho ri nghch vi bt mãn không là tha mãn mà là không
bi nghch vi tha mãn không phi là bt mãn mà là không tha mãn.
Các nhân t   n s th i vi công vi c gi là
nhân t ng viên (True Motivators)  nhân t bên trong.

t kt qu mong mun

S tha nhn ca t chng nghip

Trách nhim

S tin bn trong ngh nghip

t kt qu mong mun

S n
Các nhân t   n b  c gi là các nhân t duy trì
(Hygiene Factors)  nhân t bên ngoài: ch , chính sách ca t chc.


S giám sát trong công vic không thích hp

u kin làm vii ca 

ng và các khon thu lao không phù hp hoc cha nhiu nhân
t không công bng

Quan h vng nghi

Quan h vi các cp (cp trên, cc s hài lòng
2.1.2.3 Thuyt công bng ca Adams
J.Stacey Adams (1965) [36, p183] cho rng m  ng có mong
mun nhc nhng phng vi nhc
mà h b ra. Nu mi thy m nhi mc h c
ng thì h s gim n lc ca bn thân xu  cân bu h
ng h c tr  s c gng làm vi 
14

Tính công bng trong công via t
l ng kt qu nhc ca mt nhân viên vi nhng nhân viên
khác có hp lý không. Tronng hp không thc tính hp lý, h có th t
t ra yêu cm n lc ca b  cân b
Lý thuy c xem xét    tài ca lu
Mt  không th c s tha mãn nu h nhn ra rng mình b i x không
bng t v n s h tr t cp trên.
2.1.2.4 th
Theo Kreitner & Kinicki (2007) [28]  [12]
th:


Nhân t t






tha


tha
tha





tha

               
H

15


tha
,
tha
th
tha

Vi
Adams,  là
z
thatha
    & Kinicki (2007) [28]      [12],
tha


2.2  th
Các nhà nghiên cu Smith, Kendall, Hulin (1969) [41] ci hc
ng các ch s mô t công vi  tha mãn
công vic ca mi thông qua các nhân t là bn cht công vic, ti
hng nghio.

 

                
n; c; c
; c

 


 ; c
16

    ; c          
nhân viên; c

  

 
   
 , c
  ; s    ; s     


         


 thoi; c; s
nhau; c

tha
 tha
; t
   ; t          

(Theo Job Descriptive IndexJDI, HP Management
www.humanresources.hrvinet.com)
Giá tr  tin cy ct cao trong c thc tin ln lý
thuyt (Price Mayer and Shoorman 19921967) [38].
Boeve (2007) [15]tha
ng viên khoa
r
tha
                

A